မာမာေအး – ေျပာျပစရာေတြလဲ တပံုႀကီး ရိွေသးတယ္ (၆၀၇) – ျမန္မာ့ႏွဲ (၁)
(ဘီဘီစီအသံလႊင့္အစီအစဥ္) မိုးမခ၊ ေအာက္တိုဘာ ၂၄၊ ၂၀၁၅
ေသာတရွင္မ်ား က်န္းမာေတာ္ မူၾကပါစရွင္
မာေအး ခ်စ္တဲ့ ေသာတရွင္ေတြ ဂီတဝါသနာရွင္ေတြ အားလံုးက မာေအးရဲ႕ အသံေလး ၾကားရတဲ့ အခါမွာ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ ခ်မ္းသာၾကပါေစလို႔ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းလိုက္ပါတယ္။
ေသာတရွင္တို႔ေရ ၊လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လေက်ာ္ေလာက္က ၊ဩစေတးလ်ႏိုင္ငံကို အလည္ေရာက္တဲ့ မာေအးတို႔လို ျမန္မာဂီတသမားေတြနဲ႔အတူ ဆိုရမလား ၊တီးရမလား၊ ေျပာဆိုစီစဥ္ေပးရမလားလို႔ ဂီတပြဲ၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေစ်းေရာင္းပြဲက အစ အင္မတန္အကူအညီရတဲ့ မိတ္ေဆြေမာင္ႀကီး ကိုပန္တ်ာ အေၾကာင္းေျပာရင္းနဲ႔ သူ႔အေဖကလဲ ႏွဲဆရာ၊ ကိုယ့္အေဖကလဲ ႏွဲဆရာမို႔ အမ်ိဳးစပ္မိၾကတာဘဲလို႔ သတိရမိပါတယ္။ ဘီဘီစီကလဲ ညီမေဖာ္ေတြကလဲ တူရိယာအေၾကာင္းေတြလဲ ေျပာခဲ့ေပးဦးေနာ္လို႔ မွာထားတာကလဲ ရိွေနျပန္ေတာ့ ၊ ျမန္မာ့တူရိယာဝိုင္းေတြမွာ ဆိုင္းနဲ႔ အၿပိဳင္ႀကဲတတ္တဲ့ ႏွဲ အေၾကာင္းေျပာဦးမယ္ေပါ့ရွင္။ မႈတ္ရခက္တဲ့ ႏွဲကို မာေအးရဲ႕ ေဖေဖက ဝါသနာႀကီးစြာ ႀကိဳးစားမႈတ္ခဲ့တာမို႔ တမလြန္က ေဖေဖၾကားရင္ ဝမ္းသာရွာမွာလို႔ စိတ္ကူးနဲ႔ ကန္ေတာ့ရတာေပါ့ေလ။
ျမန္မာ့ ႏွဲအေၾကာင္းကို ေျပာၾကစို႔ဆိုရင္ ` ႏွဲ ´ လို႔ေခၚတဲ့ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ေလမႈတ္တူရိယာပစၥည္းဟာ ၊ ` ျမန္မာ့မဟာဂီတ ´ ဆိုတဲ့ ေတာ္သံုးနန္းသံုး ေတးႀကီး ဘြဲ႕ႀကီးေတြက စၿပီး ၊ျမန္မာ့တီးလံုး ၊ျမန္မာသံကာလေပၚေတးဂီတ ၊ေက်းလက္ဂီတ ၊ဒိုးပတ္ဝိုင္း၊ အိုးစည္ဝိုင္း၊မဂၤလာဆိုင္းေတာ္တိုင္းမွာ သံုးေလ့၊ပါဝင္ေလ့ရိွတဲ့ အခင္တတ္ ေလမႈတ္ကိရိယာ တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္လို႔ နိဒါန္းစရမွာ ပါရွင္။
ျမန္မာတို႔ရဲ႕ သမိုင္းဦးျဖစ္တဲ့ ခရစ္ ငါးရာစုႏွစ္ေလာက္က ေနခဲ့ၾကတဲ့ ၊ေနာင္အခါ ျမန္မာရယ္လို႔ျဖစ္လာမယ့္ ` ပ်ဴလူမ်ိဳး´ ေတြမွာ ၊စာေပနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈ ရိွေနၿပီဆိုတဲ့ အေၾကာင္းကိုလဲ ၊ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းနဲ႕ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြက တူးေဖာ္ေတြ႕ရိွရတဲ့ ပစၥည္းလက္ရာ၊ေက်ာက္စာေတြအရ သိရိွခဲ့ရပါတယ္။
ခရစ္ႏွစ္( ၈၀၁-၈၀၂) ခုႏွစ္တို႔မွာ ` ပ်ဴဘုရင္ ယုန္ခ်န္ ´ ကိုယ္တိုင္ဦးေဆာင္ၿပီးေတာ့ ညီေတာ္သုနႏၵ အပါအဝင္ သုခုမအႏုပညာရွင္၊ဂီတပညာသည္ (၃၅) ဦးတို႔ဟာ တူရိယာပစၥည္း (၂၂) မ်ိဳး ယူေဆာင္သြားၾကၿပီး ၊တရုတ္ျပည္မွာ ေဖ်ာ္ေျဖခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားေတြကို တရုတ္မွတ္တမ္းမ်ားအရ သိႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေခတ္ေတြ ေခတ္ေတြကေန အေျခတည္လာတဲ့ သဘင္ဂီတ သုခုမ တို႔ဟာ ပုဂံေခတ္က်ေတာ့ ခိုင္မာစည္ပင္ေနခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ သုေတသီတို႔ရဲ႕ ေလ့လာေတြ႕ရိွခဲ့တဲ့ တူရိယာဂီတဆိုင္ရာပစၥည္းေတြကေတာ့ ၊` စည္၊ပတ္သာ၊ ခြက္ခြင္း၊ သံေကာက္၊ၿပံဳၿပိဳင္း၊နရည္းစရာ၊ေနာင္နင္း၊ခ်၊သံလြင္၊စႏၵရား၊ခရာ၊သေျပသာ၊တံပိုး၊တံျမွာ၊တံရွည္၊ႏွဲ ၊တူေလာင္း၊ခရုသင္း နဲ႔ လက္ခ်ပ္ ´ ဆိုတာေတြပါဘဲ။
ပုဂံေခတ္က တူရိယာ ပစၥည္းထဲမွာ ` ႏွဲ ´ ဆိုတာ ပါေနၿပီေပါ့ရွင္။အင္းဝေခတ္ကို ေရာက္လာတဲ့အခါ မွတ္တမ္းမ်ားအရ တူရိယာ (၃၇) မ်ိဳးရိွေၾကာင္း သိရပါတယ္။ စည္ ၁၃ မ်ိဳး ၊ ေၾကးတူရိယာ – ၁၀ မ်ိဳး၊ တံပိုးေခၚတဲ့ တူရိယာ – ၈ မ်ိဳး ၊အၿငိမ့္တီး တူရိယာ – ၆ မ်ိဳး ၊အားလံုးေပါင္း (၃၇)မ်ိဳး ရိွတာေၾကာင့္ ၊ဒီတူရိယာ ပစၥည္းတစုလံုးကို ` တူရိယာ – ၃၇ ခ်င္း ´ လို႔ ေခၚဆိုခဲ့ပါသတဲ့ရွင္။
ပုဂံေခတ္တူရိယာထဲမွာ ` ႏွဲ ´ ကို သီးသီးသန္႔သန္႔ေရးျပထားတာ ျဖစ္ေပမယ့္ အင္းဝေခတ္က တူရိယာ ၃၇ ခ်င္းမွာက်ေတာ့ ` တံပိုး´ လို႔ ေခၚတဲ့ တူရိယာထဲမွာ ` ႏွဲ´ ကို ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္။
တံပိုးတူရိယာ – ၈ မ်ိဳးရိွတာေၾကာင့္ ျပဆိုရာမွာ ၊ မဟာရာဇဝင္ႀကီးက ` တံပိုးရွစ္ျဖာ၊တူရိယာ၊မႈတ္ခါသံ ၿငိမ့္ၿငိမ့္ေျငာင္း ´ လို႔ ေဖာ္ျပထားတဲ့အတြက္၊ ျမန္မာ့ေလမႈတ္ကိရိယာေတြ ျဖစ္ေၾကာင္းသိႏိုင္ပါတယ္ရွင္။
အဂၢမဟာပ႑ိတ စင္စစ္ျဖစ္ေတာ္မူေသာ ` မန္လည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ´ စီရင္ေရးသားထားေတာ္မူတဲ့ ` မာဃေဒဝ လကၤာသစ္က်မ္း ´မွာေတာ့ ` တံပိုးရွစ္မည္၊ ဟူတံုသည္လည္း၊သံစည္ၿငိမ့္ေျငာင္း၊ဒုေလာင္းတဖံု၊ ႏွစ္စံုခရာ၊တံျမြာ-တံရွည္ ၊ အမည္တကြဲ၊ ႏွဲေျပြဖက္လိပ္၊ ေဖ်ာ္ေျဖသိပ္သို႔ ၊စိပ္စိပ္ၾကည္ႏွဴး၊ ေၾကာ္ရင့္က်ဴး၏ ´ လို႔ ပါရိွပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔ တံပိုးရွစ္ျဖာဆိုတဲ့ တူရိယာပစၥည္းေတြဟာ ` ဒုေလာင္း၊ခရာေကာက္၊ခရာျမႊာ၊လက္ခ်ပ္၊တံရွည္၊ႏွဲ ၊ေျပြ နဲ႔ ဖက္လိပ္ ´ တို႔ျဖစ္ေၾကာင္းသိရပါတယ္။ဒီေတာ့ ` ႏွဲ ´ ဆိုတာ တံပိုးအုပ္စုထဲမွာ ပါဝင္ေနတာကို သိႏိုင္ေနပါတယ္။ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ပုဂံေခတ္မွာေရာ၊ အင္းဝေခတ္မွာပါ ` ႏွဲ ´ ေခၚတဲ့ ေလမႈတ္တူရိယာကို အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္းပါရွင္။
ျမန္မာ့ႏွဲအေၾကာင္းေရးသားခဲ့တဲ့ စာေပဗိမာန္စာမူဆုရ ၊ေကာ့မွဴးၿမိဳ႕သား ႏွဲဆရာဦးျမႀကီးကေတာ့ ၊ ` ႏွဲ ´တူရိယာကို ေရွးအရင္ကတည္းက ` အိႏိၵယ၊အီရန္၊အီဂ်စ္၊ဣသေရလ ၊ဆီးရီးယား ၊ဗလိုနီးယား နဲ႔ တရုတ္ျပည္တို႔မွာ သံုးစြဲေနခဲ့တဲ့အေၾကာင္း တူရိယာသမိုင္းမွာ ေတြ႕ရတယ္လို႔ သူ႔စာအုပ္မွာ ဆိုထားပါတယ္။
` ႏွဲ´ တူရိယာပစၥည္းဟာ ` ပေလြ ´ လို႔ ေခၚၾကတဲ့ ေလမႈတ္တူရိယာကို အရင္းခံၿပီး တီထြင္ထားတဲ့အေၾကာင္း၊ ပန္တ်ာသုေတသီတို႔က ` ေအရွမိုင္းနား နဲ႔ အာေရဗီးယား ´ ႏိုင္ငံမ်ားၾကားက စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ေၾကာင္း ၊ခရစ္မေပၚမီ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ေထာင့္ငါးရာခန္႔မွာ အီဂ်စ္ဆီကို ပ်ံ႕ပြား၊ ၿပီးေတာ့တခါ ရုရွလူမ်ိဳး ၊အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသဖက္က အႏုပညာရွင္မ်ားကတဆင့္ အိႏိၵယနဲ႔ ျမန္မာတို႔ဆီေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း ယူဆခဲ့ၾကပါသတဲ့ရွင္။ ` ႏွဲ ´ ကို အမ်ိဳးမ်ိဳးေခၚခဲ့ၾကတာေတြလဲ ရိွပါတယ္ရွင္။
` ႏွဲ ´ ဟာ တရုတ္ဘာသာနဲ႔ ေခၚရင္ ` ေစာန ´ ၊မြန္ဂိုဘာသာနဲ႔ဆိုရင္ ` စုဂုနဲ ´ ၊သကၠတေခၚရင္ ` သာနာဟီ ´ ၊ မြန္ဘာသာနဲ႔ ` သေကာ ´ လို႔ ေခၚၾကပါတယ္တဲ့ရွင္။ အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္းက ဟိႏၵီဘာသာနဲ႔ ` ဆာေနး ´ လို႔လဲေခၚတယ္။ ` ရွနဲ ´ လို႔လဲ ေခၚၾကပါသတဲ့။
ျမန္မာတို႔ရဲ႕ အင္းဝေခတ္မွာ ` မြန္ႏွဲ ´ နဲ႔ ` ျမန္မာႏွဲ ´ ရယ္လို႔ ႏွစ္မ်ိဳးရိွေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါတယ္။ ` ပေလြ ´မွာလဲ ` ခင္ပေလြ ´နဲ႔ ` ေက်ာ္ပေလြ ´ ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရိွပါတယ္။
အခု မာေအးတို႔ ျမန္မာဂီတေလာကရဲ႕ ျမန္မာသံုး ဆိုင္း၊ ေၾကး၊ေမာင္၊ ပတၱလ်ား၊ စတဲ့ တူရိယာပစၥည္းေတြ ျပဳလုပ္အသံကိုက္ညိွတဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ ၊ျမန္မာ့ႏွဲႀကီးသံကို စံျပဳၾကရိုး ထံုးစံထားရိွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဂီတအသံတို႔ကို ` ၁-ေပါက္သံ ´၊ ႏွစ္ေပါက္သံ ´ ၊ငါးေပါက္သံ ´ စသျဖင့္ နာမည္အတိအက် မွည့္ထားတာပါရွင္။ ႏိုင္ငံတကာက အသံနာမည္ေတြကို ၊ C,D,E,F,G,A,B လို႔ ေပးထားတာမ်ိဳးေပါ့။
ျမန္မာ့သံစဥ္ ` ၇ ´ပါးလို႔ မွတ္သားနားလည္ခဲ့ရပါတယ္ရွင္။ ႏွဲႀကီးရဲ႕ သံစဥ္
၁ ေပါက္သံ ဟာ မဇၥိ်မာ – ႀကိဳးၾကာသံ
၂ ေပါက္သံ ဟာ ဂႏၶာရ – ဆိတ္ျမည္သံ
၃ ေပါက္သံ ဟာ ဥႆဘ – ႏြားလားတြန္သံ
၄ ေပါက္သံ ဟာ ပဥၥမ – ဥဩတြန္သံ
၅ ေပါက္သံ ဟာ ဆဇၥ် – ဥေဒါင္းတြန္သံ
၆ ေပါက္သံ ဟာ ေဒဝတ – ျမင္းဟီသံ
၇ ေပါက္သံဟာ နိႆဒ –ဆင္ျမည္သံ ရယ္လို႔ ျမန္မာ့ဂီတဝါသနာရွင္မ်ားကို လက္ဆင့္ကမ္း လိုက္ပါတယ္ရွင္။ ဂီတ ဗဟုသုတ နဲ႔ ျပည့္စံုၾကပါေစ။
ျမန္မာ့ႏွဲဟာ မယ္လိုဒီ ေတးသြားအလိုက္ကိုသာ မႈတ္ေလ့ရိွေၾကာင္း ၊ေက်းလက္က သင္မႈတ္ေနဆဲ ႏွဲသံေလးနဲ႔ ျပလိုပါတယ္ရွင္။
(ေရႊအိုးစည္ ဂီတသံ ) သက္သက္၊
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
