 |
| ၀က္ႀကီးအင္း ဂူေျပာက္ႀကီး ဂူဘုရား၊ ယခင္ |
ဗုဒၶဂယာ မွာရွိတဲ့ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ႀကီးရဲ႕ ပံုစံကို မွီျငမ္းကိုးကားၿပီး ကြန္းေတာင္အျဖစ္ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ မဟာ ေဗာဓိကြန္းေတာင္ ေပါက္ ဂူဘုရားမ်ား ပုဂံ မွာ ရွိပါတယ္။
 |
| ၀က္ႀကီးအင္း ဂူေျပာက္ႀကီး ဂူဘုရား၊ ယခု |
 |
| မဟာေဗါဓိကြန္းေတာင္ |
မဟာေဗာဓိကြန္းေတာင္ ေပါက္ ဂူဘုရားမ်ား ထဲမွာ ၀က္ႀကီးအင္း ဂူေျပာက္ႀကီး ဂူဘုရား၊ ဘုရားအမွတ္ (၂၉၈/၁၉၇-က) က အႀကီးမားဆံုး တစ္ဆူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၃ ရာစုႏွစ္ ေစာေစာပိုင္းမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္လို႕ မွန္းဆရပါတယ္။ နာေတာင္မ်ာ (နားေတာင္းမ်ား) မင္းႀကီး နဲ႕ နရသိဃၤဥစၥနာ မင္းႀကီး တို႕ လက္ထက္၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၁၁ – ၁၂၃၅ ခုႏွစ္ေတြအတြင္းမွာ တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း မွန္းဆရေပမယ့္ အတိအက်ေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူးလို႕ ဆရာႀကီးေတြေရးတာကို မွတ္သားဖူးပါတယ္။
 |
| ၀က္ႀကီးအင္း ဂူေျပာက္ႀကီး ဂူဘုရား ျဖတ္ပိုင္းပံု |
၀က္ႀကီးအင္း ဂူေျပာက္ႀကီး ဂူဘုရား အထဲမွာ ပုဂံေခတ္ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြရဲ႕ လက္ရာနဲ႕ ေရးဆြဲမႈ အင္အားကို ခန္႕မွန္း သိရွိႏိုင္ေလာက္တဲ့ ပန္းခ်ီေတြ ရွိပါတယ္။ ေရွ႕ခန္းေဆာင္ အမိုး မ်က္ႏွာက်က္မွာ ေျခေတာ္ရာကြက္နဲ႕ အလြန္တရာ လွပတဲ့ ပန္းခ်ီကြက္ေတြ ရွိပါတယ္။ ၀ဲယာ နံရံေတြအေပၚမွာ ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူဘုရားေတြ၊ ဗုဒၶ၀င္ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ငါးရာ့ငါးဆယ္ ဇာတ္ကြက္ေတြ ကမၸည္း မင္စာေတြကို ထင္ထင္ရွားရွားေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ပဓာန ဆင္းတုေတာ္ ပလႅင္ ေဘးဘက္ နံရံ ၀ဲယာေတြမွာ မာရ္နတ္ စစ္သည္ပံုေတြကို အဆန္းတၾကယ္ ေရးဆြဲထားရွိပါတယ္။
 |
| ပဓာန ဆင္းတုေတာ္ႀကီး |
၁၈၉၉ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ မိမိကိုယ္ကို ေရွးေဟာင္းသုေတသနအရာရွိ လို႕ နာမည္ေပးထားတဲ့ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳး ေထာမန္း Th. H. Thomann ဆိုသူနဲ႕ အေပါင္းအပါ ၅ ဦးတို႕က ၀က္ႀကီးအင္း ဂူေျပာက္ႀကီး ဂူဘုရား အတြင္းနံရံေတြက နံရံေဆးေရး ပန္းခ်ီေတြကို ခြာယူ သြားခဲ့ပါတယ္။ နံရံပန္းခ်ီေတြကို အခ်ပ္လိုက္ အမ်ားအျပား ခြာယူသြားခဲ့လို႕ ကြက္လပ္ႀကီးေတြ ျဖစ္က်န္ရစ္ခဲ့တာေတြ၊ လႊရာ ေပးထားၿပီး ေကာ္နဲ႕ ကပ္လ်က္ ေတြ႕ရတဲ့ စေနေန႕ ၁၈ မတ္ ၁၈၉၉ ေန႕စြဲပါ ညေနသတင္း ဂလပ္စဂို Evening Time Glasgow သတင္းစာေဟာင္းေတြကိုလည္း ေတြ႕ႏိုင္ပါေသးတယ္။
 |
| ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူဘုရားမ်ားႏွင့္ ပန္းကြက္မ်ား |
အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဂူဘုရားႀကီးကို ၿခံဳႏြယ္ေတြနဲ႕ ဖံုးအုပ္ေနခဲ့ၿပီး၊ ပုဂံေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာနကိုလည္း မဖြင့္လွစ္ရေသးတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ရပ္ရြာလူထုက ဆက္မလုပ္ဖို႕ တားျမစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေထာမန္း တို႕အုပ္စုက နံရံပန္းခ်ီေတြကို ခြာယူတဲ့ လုပ္ငန္း ရပ္စဲသြားခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ကို ပို႕လိုက္ၿပီးျဖစ္တဲ့ ခြာယူသြားၿပီးႏွင့္ၿပီးသား ပန္းခ်ီအခ်ပ္ႀကီးေတြကိုေတာ့ ဒီကေန႕အထိ ျပန္မရေတာ့ပါ။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ တစ္ေနရာက ျပတိုက္အထဲမွာျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္ပိုင္စုေဆာင္းသူ တစ္ဦးဦးထံမွာျဖစ္ေစ ရွိေနႏိုင္ပါ တယ္။
German foreign office, the German embassy in Rangoon (Yangon) မွာ ဖြင့္ထားခဲ့ဖူးတဲ့ “Art theft Bagan — Dr. Thomann affair” အမည္ပါ ဖိုင္ ကို ဖတ္ရွဳရျခင္းအားျဖင့္ ဒီ ပုဂံက ေရွးေဟာင္းအႏုပညာ ခိုး၀ွက္မႈႀကီးမွာ အစိုးရပိုင္းပါ တာ၀န္ရွိေနေၾကာင္း သိရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ လက္ေအာက္မွာရွိေနေသးတဲ့ အခ်ိန္ဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္ အေနနဲ႕ နစ္နာမႈေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတဲ့အထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
 |
| ဗုဒၶ၀င္ဇာတ္ကြက္ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီ |
ေထာမန္း Th. H. Thomann က Pagan and Burma in 1899: A Millennium, of Buddhist Temple Art ဆိုတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို အရွက္မရွိ ေရးပါေသးတယ္။ စာအုပ္သက္သက္ အေနနဲ႕ကေတာ့ ေကာင္းတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ အစြဲအလမ္း ႀကီးတယ္လို႕ ဆိုခ်င္လည္း ဆိုၾကပါေစဦး၊ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႕ကေတာ့ အဲဒီစာအုပ္ကို ဘယ္ေလာက္ပဲ ေကာင္းသည္ျဖစ္ေစ ျဖစ္ေစ၊ မညႊန္းလိုတာ အမွန္ပါပဲ။
အညႊန္း။
ပုဂံသုေတသနလမ္းညႊန္၊ ဦးဗိုေက၊ ပထမအႀကိမ္၊ ၁၉၈၁
Pictorial Guide to Pagan: Ministry of Union of Burma, Reprint 1971
http://www.britannica.com
http://www.baganmyanmar.com
http://myanmartravel.org
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
