 |
| U Khin Maung Latt & Daw Khin Myo Chit (1915-2015) |
(မုိးမခ) ဇူလုိင္ ၁၆၊ ၂၀၁၅
ဘဘဦးခင္ေမာင္လတ္က ေရွ႕လ ဩဂုတ္ဆို ႏွစ္တရာျပည့္ၿပီေပါ့။ ဘဘလတ္ ႏွစ္တရာျပည့္ အမွတ္တရစာေလးတပုဒ္ က်ေနာ္ မသိမမီွလိုက္တဲ့ ဘဘလတ္အေၾကာင္းကို ဘဘလတ္ရဲ႕ သားျဖစ္သူ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္းကို သြား ေမးၿပီး ဆရာႀကီးေျပာတဲ့ ဘဘလတ္နဲ႔အမွတ္တရအေၾကာင္းေလးကို တင္ျပခ်င္လို႔ပါ။
“ဒီလိုကြ ေဒါင္းစာေပကထုတ္တဲ့ လမ္းလြဲျခင္းႏွင့္ စစ္အတြင္းအေတြ႕အၾကံဳမ်ားစာအုပ္ထဲမွာ ေရဒီယိုျပဇာတ္တပုဒ္ပါတယ္။ ေရဒီယုိျပဇာတ္ေလးက ဟုိေခတ္တုန္းက၊ ငါေျပာတာ ဆိုင္လား၊ မဆိုင္လားေတာ့ မသိဘူးကြာ။ ထားပါေတာ့ကြာ။ ဟိုေခတ္ တုန္းက ေရဒီယိုျပဇာတ္ေတြရဲ႕ ေရႊေခတ္လို႔ ေခၚရမွာေပါ့။ ၁၉၅၀ နဲ႔ ၆၀ ၾကားေပါ့။ အဲဒီတုန္းက ေရဒီယိုျပဇာတ္ေတြ ေခတ္ စားတယ္။ ေရဒီယိုျပဇာတ္ေတြေခတ္စားတာ မင္းတို႔ကေတာ့ မမီွလိုက္ဘူးထင္တယ္ေနာ္။ ျမန္မာ့အသံကဆိုရင္ ဆယ့္ ငါးမိနစ္ ျပဇာတ္ရိွတယ္။ေလးဆယ့္ငါးမိနစ္ ျပဇာတ္ရိွတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက လူေတြက ေရဒီယိုျပဇာတ္ေတြကို နား ေထာင္ၾကတာ။ ဗမာျပဇာတ္ေတြမွာဆိုလို႔ရိွရင္ ဝင္းဦးတုိ႔၊ ဘယ္သူတုိ႔ ကိုယ္တိုင္ကိုလႊင့္ၾကတာ။ ဟိုေခတ္တုန္းကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ကို နာမည္ႀကီးပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေရဒီယို ျပဇာတ္ေတြကေန စၿပီးေတာ့ ေနာက္တခါ စတီရီယိုျပဇာတ္ ၊ စတီရီယိုျပဇာတ္ေတြဆိုတာ ဒီလိုပဲ အသံနဲ႔ သရုပ္ေဖာ္တယ္။ အသံလႊင့္ျပဇာတ္ေတြေပါ့။ ငါလည္းပဲ မဆီမဆိုင္ေတြ ေလွ်ာက္ ေျပာမိရင္လည္း မတတ္နိုင္ဘူးေပါ့ကြာ။ ဒါကေတာ့ ပညာဗဟုသုတေတာ့ ရတာေပါ့ေလ။ ဘာလုိ႔လဲဆို ဆရာ့အေဖအေမေရာ၊ ဆရာတုိ႔ေရာျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ ေခတ္ေပါ့။
ဟိုေခတ္တုန္းကဆိုရင္ အဆိုေတာ္စိုးပိုင္တုိ႔၊ ေနာ္လီဇာတုိ႔ကလည္း အင္မတန္နာမည္ႀကီးတဲ့ “မုဆိုးလည္းသားေကာင္ သားေကာင္လည္း မုဆိုး” ဆိုတဲ့ အသံလႊင့္ျပဇာတ္ေတြ အင္မတန္ေခတ္စားပါတယ္။ သီခ်င္းေတြေရာ၊ စကားေတြေရာ အင္ မတန္ေကာင္းတယ္။ ဒါေျပာျပတာပါ။
အဂၤလိပ္လိုလည္း ရိွတယ္။ ေရဒီယိုျပဇာတ္ေတြက။ အဂၤလိပ္လို ေရဒီယိုျပဇာတ္ေတြကေတာ့ အဲရွင္းရွင္းေျပာရရင္ နား ေထာင္တဲ့သူ မရိွပါဘူး။ အဂၤလိပ္လို ျပဇာတ္ေတြကေတာ့ ဆယ့္ငါးမိနစ္ ျပဇာတ္ေတြပါပဲ။ အဲဒီမွာပါတဲ့သူေတြနဲ႔ ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္း ေတြပဲ နားေထာင္တာပါ။ ျမန္မာလိုကေတာ့ နားေထာင္တယ္။ အဂၤလိပ္လိုကေတာ့ ေထာင္တဲ့သူမရိွပါဘူး။
(ထိုစဥ္ ဆရာႀကီး ဇနီး တကၠသိုလ္ေရႊရည္ဝင္းမွ ယခုကဲ့သို႔ဝင္ေရာက္ေျပာခဲ့သည္။ )
“ရိွပါတယ္ အဝင္းရယ္၊ ရိွလုိ႔လည္း လုပ္ျဖစ္ေနတာေပါ့။ မိတုိ႔တုန္းကဆို အဲ့မွာ သီခ်င္းေတြ၊ အဂၤလိပ္သီခ်င္းေတြ နားေထာင္ ရတာပဲ”
ထိုအခါ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္းမွ ဤသို႔ ျပန္ေျပာခဲ့သည္။
“ငါတုိ႔ကိုယ္တိုင္လႊင့္တဲ့ျပဇာတ္ကေတာ့ ငါတုိ႔ကိုယ္တိုင္နဲ႔ ေဆြမ်ိဳးေတြ၊ မိတ္ေဆြေတြပဲ နားေထာင္တာပါ။ အန္တီကေတာ့ နားေထာင္တယ္ထင္တယ္။ ငါကေတာ့ နားေထာင္တယ္မထင္ပါဘူး ။ ထားပါေတာ့ေလ။ ဒါကေတာ့။
အဲဒီေတာ့ အဲ့ဒီအေၾကာင္းေျပာရတာ တျခားေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး။ ခုန ေမေမႀကီး ေရးခဲ့တဲ့ ေရဒီယို ျပဇာတ္တခုရိွတယ္။အဲဒီ ေရဒီယိုျပဇာတ္ကေတာ့ တကယ္က အဂၤလိပ္လို လႊင့္ခဲ့တဲ့ ေရဒီယိုျပဇာတ္ပါ။ ေနာက္က်ေတာ့ မင္းဖတ္ရင္လဲ ဖတ္ၾကည့္ ေပါ့ကြာ။ ဆရာ ျမန္မာလိုဘာသာျပန္ထားတာ။ အဂၤလိပ္လိုကေတာ့ ခ်ရုဆိုးဂ်ားလုိ႔ ေခၚတာေပါ့ေလ။ ျမန္မာလိုဘာသာျပန္ရင္ ေတာ့ “ ေဆးေပါ့လိပ္ရဲေဘာ္ႀကီး” ေပါ့ကြာ။ ဒါေရဒီယိုျပဇာတ္။
အဲဒီ ဇာတ္လမ္းက ဂ်ပန္ေခတ္တုန္းက ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဇာတ္လမ္း တစ္ခုေပါ့ကြာ။ အဲမွာ ျဖစ္ခဲ့တာကို ဇာတ္လမ္းလုပ္ထားတာ။အဲဒီျပဇာတ္ထဲမွာ ပါတဲ့ ဇာတ္ေကာင္ေတြက ဂ်ပန္ေခတ္တုန္းက ေတာ္လွန္ေရးပါခဲ့တဲ့ ရဲေဘာ္ဗုိလ္ႀကီးတေယာက္ေပါ့ေလ၊ အဲဒါ တကယ့္အျဖစ္အပ်က္၊ ေနာက္ အဲမွာ ဓမၼိကဦးဘသန္းဆိုတာပါတယ္။ သူတုိ႔ေတြပါခဲ့တဲ့ တကယ့္အျဖစ္အပ်က္ေပါ့ကြာ။
ဂ်ပန္ေခတ္တုန္းက ျဖစ္ခဲ့တဲ့အျဖစ္ကိုေတာ့ ငါမေျပာေတာ့ပါဘူး။ အျဖစ္အပ်က္ကို ေရဒီယုိ ျပဇာတ္လုပ္ထားတာေပါ့ေလ။ ေရဒီယိုျပဇာတ္ထဲမွာ ဘာပါလဲဆိုေတာ့ ဆရာ့အေဖ သင္တန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းေပါ့ေလ။ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ဒီလို။ ဟိုေခတ္တုန္းက ဂ်ပန္ေခတ္ကေန အဂၤလိပ္ေခတ္ကို အကူးေပါ့ကြာ။ အဂၤလိပ္ကဝင္လာေတာ့ အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္နဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ဘာအေျဖတခုထြက္လာလည္းဆိုေတာ့ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးထဲမွာ ပါဝင္တိုက္ခိုက္ ခဲ့တဲ့ စစ္ဗိုလ္ေတြ၊ ရဲေဘာ္ေတြ ဘယ္သူ႕ကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အထူးသျဖင့္ ဗုိလ္ႀကီးေတြကို ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးပါခဲ့တယ္လုိ႔ ဗုိလ္ ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကေထာက္ခံလိုက္ရင္ အဂ္လိပ္စစ္တပ္က ေျခာက္လစာ တခါတည္းထုတ္ေပးတာ။ ဒါက သူတုိ႔ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့တာေတြကို အသိအမွတ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ေပါေလ။
အဲဒီေတာ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေထာက္ခံစာေတြ ေရးေရး ေပးရတာေပါ့ေလ။ အဲဒီလို ေျခာက္လစာ လခထုတ္ေပးတဲ့ထဲမွာ ဘယ္သူပါလဲဆို ဆရာ့အေဖလည္းပါတယ္။ ဆရာ့အေဖကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေထာက္ခံစာေရးေပးတာေပါ့ေလ။ ဆရာ့အေဖလည္း ေျခာက္လစာထုတ္ခဲ့ရတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းလည္း ခုန ေရဒီယိုျပဇာတ္ထဲမွာ ပါတာေပါ့။
ပါတာက ဒီလို … ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ လက္ေရးနဲ႔ထုတ္ေပးတဲ့ ေထာက္ခံစာေလးေပါ့။ အဲဒီ ေထာက္ခံစာေလးကို ဆရာ့ အေဖက သိမ္းထားတယ္။ ေနာက္ တပ္မေတာ္ေမာ္ကြန္းတိုက္ေပၚလာတဲ့အခါက်ေတာ့ ဆရာ့အေဖက ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လက္ေရးနဲ႔စာေလးကို တပ္မေတာ္သမိုင္းျပတိုက္ကိုလွဴလိုက္တာ။ အဲဒီစာကို အခု ငါတုိ႔မွာ ျပစရာမရိွေတာ့ဘူး။ တပ္မေတာ္ သမိုင္းျပတိုက္မွာသြားၾကည့္ရင္ေတာ့ သူတုိ႔ေတြလႊင့္မပစ္ေသးရင္ေတာ့ ရိွခ်င္ ရိွမွာေပါ့။ အဲဒါကေတာ့ ဆရာ့အေဖအေနနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ အမွတ္တရေပါ့ေလ။ အမွတ္တရစာေလးေပါ့။ အခုမျပနိုင္ေတာ့ေသာ စာေလးေပါ့။
ထိုအခါ ဆရာ့ဇနီးျဖစ္သူ တကၠသို္လ္ေရႊရည္ဝင္းမွ ျပဇာတ္ႏွင့္ ဘယ္လိုဆက္စပ္တာလဲဟု ေမးလိုက္ပါသည္။
“ဒီလိုကြ ခုန ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးမွာပါခဲ့တဲ့ ဗိုလ္စိန္ထြန္းရဲ႕ ယူနီေဖာင္းေတြ၊ ဘာေတြကို သူ႔ရဲ႕မိန္းမက ဓမၼိကဦးဘသန္းဆီ လာလွဴတာကိုး။ အဲဒီလို လာလွဴတဲ့အေၾကာင္း ျပဇာတ္ထဲမွာပါတာကိုး။ သူ႕မိန္းမက ယူနီေဖာင္းေတြယူၿပီး ျပန္သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဓမၼိကဦးဘသန္းက ဟိုတုန္းကေတာ္လွန္ေရးအေၾကာင္းေတြကို ျပန္ၿပီးေတာ့စဥ္းစားတာေပါ့။ ဆရာ့အေဖဆီမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေရးေပးခဲ့တဲ့စာေလးရိွတာကို ဓမၼိကဦးဘသန္းကသိေတာ့ အဲဒီစာေလး တပ္မေတာ္သမိုင္းျပတိုက္ကို လွဴပါလား ဆိုၿပီးေတာ့ အလွဴခံတာေပါ့။ ဓမၼိကဦးဘသန္းကလည္း ဆရာ့အေဖ မိတ္ေဆြဆိုေတာ့ လွဴလိုက္တာေပါ့။
ဆက္လက္၍ ဆရာမ တကၠသိုလ္ေရႊရည္ဝင္းက ျဖည့္စြက္ေျပာၾကားေပးခဲ့သည္။
“ဗိုလ္ခ်ဳပ္တင္ေဖတုိ႔၊ ဓမၼိကဦးဘသန္းတုိ႔ေတြကေတာ့ ဗိုလ္ေတြမို႕လုိ႔ ဘာမွေျပာစရာမရိွေပမဲ့ ဘဘႀကီးတုိ႔က်ေတာ့ အထူး အေနနဲ႔ အခ်ိန္အတိုင္းအတာတခုလုပ္ခဲ့တာဆိုေတာ့ စစ္တပ္အတြက္ဘယ္လိုလုပ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ ေထာက္ခံခ်က္ လိုတာ ေပါ့။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ လက္ေရးမူကိုလွဴလိုက္ေတာ့ မလွဴခင္ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ လက္ႏိွပ္စက္ရိုက္ထားတာေတာ့ရွိ တာေပါ့။ ဒါကေတာ့ တံဆိပ္တံုးေတြဘာေတြေတာ့ မပါဘူးေပါ့။ ခုေခတ္လို မိတၱဴစက္ေတြမွမရိွတာကိုး။ ကူးထားတဲ့စာေတာ့ ဟိုတေလာတုန္းက ေတြ႕တယ္။ ခုေတာ့ ဘယ္ထားမိမွန္း မသိပါဘူးကြာ။
ဟိုပြဲေန႕က ဆရာေျပာတဲ့ ဆရာ့အေမကို ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကေတြ႕ရင္ အေတာ္ပဲဆိုၿပီး အဲဒီစာေလး ဘယ္သူေပးေပးပါ ဆိုတာေလးေပါ့။ အဲလိုပဲ ပို႕ပို႕ေပးရတာ။ ဘာစာေတြမွန္း မသိခဲ့ဘူး။ တကယ္ကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးပတ္သက္တဲ့စာေတြေပါ့။ ဆရာ့အေမကေတာ့ ဒီလိုပဲ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းပို႕ခိုင္းလုိ႔ ပို႕ေပးတာေပါ့။ ေနာက္ ဆရာ့အေမကို ဓမၼိကဦးဘသန္းက ေခၚေတာ့ တပ္မေတာ္သမိုင္းျပတိုက္မွာ သြားၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္တယ္။ အဲဒီမွာ တပ္မေတာ္သမိုင္းျပတိုက္ နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အကုန္လံုးစစ္ေဆးရ ၊စာရင္းလုပ္ရ ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဆရာ့အေမ ဟိုတုန္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ပို႕ခိုင္းတဲ့စာေတြလုိ႔ ထင္ရတဲ့ စာေတြ တပ္မေတာ္သမိုင္းျပတိုက္မွာရိွတယ္။ အဲဒီစာေတြက ဟိုတုန္းကေတာ့ ေမေမ မဖတ္ခဲ့ရပါဘူး။ တပ္မေတာ္ သမိုင္းျပတိုက္မွာလုပ္ေတာ့မွ ေမေမ ဖတ္ၾကည့္တာ။ ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါ အဲမွာက် ဘာေတြပါလည္းဆိုေတာ့ ရြာထဲမွာ ဘယ္သူဘယ္သူကေတာ့ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရး ေျမေအာက္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ပါတဲ့သူ ဘယ္သူဘယ္သူရိွတယ္ေပါ့။ အဲဒီလူကို သြားၿပီးဆက္သြယ္ေပါ့။ ဆက္သြယ္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြ၊ ဘာေတြလုပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ညႊန္ၾကားတာ။ အဲက်ေတာ့မွ ေမေမက သူပို႕ခဲ့တဲ့စာေတြက ဒီစာေတြ ျဖစ္နိုင္တယ္ေပါ့ေလ ဆိုၿပီးေတာ့ ေတြးမိတာေပါ့။ အဲဒါက ဓမၼိကဦးဘသန္းလက္ ေအာက္မွာ အဲဒီစာေတြက ၊ အဲခါမွာ ေမေမက ၾကည့္စမ္း ဒီစာေတြေပါ့ ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ပို႕ခိုင္းခဲ့တဲ့ စာေတြျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတာေပါ့။ အဲဒီစာေတြကေတာ့ တပ္မေတာ္သမိုင္းျပတိုက္မွာ သူတုိ႔ေဖ်ာက္ဖ်က္မပစ္ေသးလုိ႔ ရိွရင္ေတာ့ ရိွေနမယ္ေပါ့ေလ။ ငါတုိ႔လည္း တခါမွ မေတြ႕ဘူးဖူး။ တျခားဟာေတာ့ ငါတုိ႔က သိပ္ေတာ့ေျပာစရာမရိွပါဘူးကြာ ။
အဲဒီ တပ္မေတာ္ျပတိုက္အေၾကာင္း ေမေမ အဂၤလိပ္လိုေရးထားတဲ့ ေဆာင္းပါးရိွတယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ေမာ္ကြန္းတိုက္ လုိ႔ ေခၚတာေပါ့။အဲဒီမွာ ေမေမ ခဏပါပဲ လုပ္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ မလုပ္ေတာ့ဘူးေလ။
ဆရာႀကီး ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္းႏွင့္ ေတြ႕ဆံုရန္ တရက္ႀကိဳ၍ ခ်ိန္းထားေသာ္လည္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ ယာဥ္ေက်ာ က်ပ္တည္း မႈေၾကာင့္ ခ်ိန္းထားသည့္ အခ်ိန္ထက္ေနာက္က်မွ ေရာက္ခဲ့ေသာ္လည္း စိတ္ရွည္လက္ရွည္ ျဖင့္ ေျဖၾကားေပးခဲ့သည့္အတြက္ ဆရာႀကီးတုိ႔မိသားစုကို အထူးပင္ေက်းဇူးတင္ပါသည္။ ျဖည့္စြက္ကာ ေျဖဆိုေပးေသာဆရာမႀကီးကိုလည္း ေက်းဇူးတင္ပါ သည္။ အဓိက ဆရာႀကီးႏွင့္ေတြ႕နိုင္ရန္စီစဥ္ေပးေသာ ဆရာမ ဂ်ဴနီယာဝင္းအားလည္း ေက်းဇူးတင္ရိွပါေၾကာင္း ေျပာၾကား ရင္း “ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေရးေပးတဲ့ ေထာက္ခံစာမ်ား” ကို ေရးသားလိုက္ရပါေတာ့သည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
ခုလို သိရတဲ႔ အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ ဖတ္ဖူးသေလာက္ စာေရးဆရာမၾကီး ေဒၚခင္မ်ိဳ းခ်စ္ရဲ႕ နာမည္ အရင္းက ေဒၚခင္ၿမလို႔ ဖတ္ဖူးတယ္။ တကၠသိုလ္ တက္တုန္းက ဆာဝါလတာစေကာ႔ရဲ႕ ကဗ်ာကို မွီးထားတဲ႔ မ်ိဳ းခ်စ္စိတ္ဓာတ္ အေၾကာင္း ေတးထပ္ႏွစ္ပုဒ္ ပို႔ၿပီးကတည္းက ခင္မ်ိဳ းခ်စ္ဆိုတဲ႔ ကေလာင္နာမည္ဟာ တသက္လံုး စြဲၿမဲသြားတယ္လို႔ သိရတယ္။ ဆရာမၾကီး အဲဒီကေလာင္အမည္ ရလာပံုေလးကို ပိုၿပီး ၾကည္ညိဳ ရိုေသမိပါတယ္။