ျမန္မာ့႐ိုးရာ အားကစားနည္းမ်ား

“… သႀကၤန္တာကူး၊ ႏွစ္ကူးေညာင္ေရ၊ စာပေလြခင္း၊ ပဥၥင္းေတာ္ခံ၊ စာေရးတံႏွင့္ ျမစ္ယံပြဲႀကီး၊ ဆီမီးထြန္းခ်ိန္၊ ကထိိန္နတ္က်င္း၊ ျမင္းခင္းထြက္ဝင္၊ သဘင္မီးပုံး၊ ဂူလုံးသဲပုံ၊ ေစ့စုံစီလ်ဥ္၊ ဤသို႔ယွဥ္သား၊ လစဥ္အၿမဲ၊ ဆယ့္ႏွစ္ပြဲ…” ဟူ၍ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။

အဆိုပါ တစ္ဆယ့္ႏွစ္ရာသီပြဲေတာ္မ်ားကိုလည္း ျမန္မာတုိ႔သည္ အေပ်ာ္က်ဴးခ်င္လြန္း၍ က်င္းပခဲ့ၾကသည္ မဟုတ္ေပ။ တိုင္းျပည္တြင္ လူေတာ္လူေကာင္း ရႏိုင္ဖို႔ အရည္အခ်င္းကို စစ္ထုတ္ယူရေသာ လူေတာ္လူေကာင္း ေ႐ြးပြဲအေနျဖင့္ က်င္းပခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ သာဓကအားျဖင့္ ျပရသည္႐ွိေသာ္ နယုန္လ စာျပန္ပြဲသည္လည္းေကာင္း၊ ပဥၥင္းခံပြဲသည္လည္းေကာင္း…၊ တိုင္းျပည္တြင္ ေလာကီေလာကုတၱရာဘက္၌ အလြန္ေတာ္ေသာ ပညာ႐ွိမ်ား ထြက္ေပၚေရးကို အဓိကထား၍ က်င္းပရေသာ ပြဲမွ်သာ ျဖစ္သည္။

ေတာ္သလင္းလ ေလွၿပိဳင္ပြဲသည္ တုိင္းျပည္၏ ေရတပ္မေတာ္ အင္အားကို စမ္းသပ္ေသာ အရည္အခ်င္းစစ္သည့္ ပြဲမွ်သာ ျဖစ္သည္။ ျပာသိုလ ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲသည္ ကုန္းတပ္မေတာ္၊ ဆင္သူရဲ၊ ျမင္းသူရဲ၊ ေျခသည္သူရဲ၊ ေလးသည္သူရဲတို႔၏ စစ္ေရးျပအင္အားကို ခ်င့္ခ်ိန္ေသာလ၊ အရည္အခ်င္းစစ္ေသာလ ၏ ပြဲေတာ္မွ်သာ ျဖစ္သည္။ နတ္ေတာ္လသည္ နန္းတြင္းစာဆိုေတာ္ႀကီးမ်ားကို စာေပအရည္အခ်င္း စမ္းေသာ ပြဲမွ်သာ ျဖစ္သည္။

ထိုကဲ့သို႔ပင္  ၁၂ ရာသီပြဲမ်ားတြင္ သာသနာေတာ္ မညိဳးမမွိန္ရေစရန္ သာသနာေတာ္ကို ခ်ီးျမွင့္ ေဆာင္႐ြက္ရေသာ တပို႔တြဲလ မီးပုံးသဘင္ပြဲေတာ္၊ တေပါင္းလသဲပုံေစတီပြဲေတာ္၊ သီတင္းကၽြတ္ ဆီမီးျမင့္မိုရ္ပြဲေတာ္၊ သံဃၤာေတာ္မ်ားအတြက္ ဝါဆို ဝါကပ္ပြဲေတာ္၊ ကထိန္ပြဲေတာ္၊ ျမတ္စြာဘုရားသခင္၏ ပရိေဘာဂေစတီ ဟု ဆိုအပ္ေသာ ေညာင္ပင္မ်ား ေရခန္းေျခာက္ေသြ႔ညိဳးေရာ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္အတြက္ ကဆုန္ ေညာင္ေရသြန္းပြဲေတာ္ စသည္ျဖင့္  အေပ်ာ္သက္သက္ မဟုတ္ပါဘဲ တိုင္းျပည္စည္ပင္ သာယာ၀ေျပာမႈကိုသာလွ်င္ အရင္းတည္၍ ျပဳလုပ္ခဲ့ရေသာ ပြဲေတာ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ထင္႐ွားလွေပသည္။

● ျမင္းခင္းသဘင္

ယင္းတို႔အနက္ ျပာသိုလသည္ ေ႐ွးေခတ္ျမင္းခင္းသဘင္ က်င္းပေသာရာသီျဖစ္သည္။ ျမင္းခင္းသဘင္ ပြဲေတာ္မွာ ေ႐ွးေခတ္ျမန္မာဘုရင္တို႔၏ တပ္မေတာ္ႀကီးအတြက္ ျမင္းတပ္သူရဲေကာင္း ေ႐ြးခ်ယ္ပြဲႀကီးလည္း ျဖစ္သည္။ ျမင္းခင္းသဘင္ ဟု ဆိုရေသာ္လည္း ဆင္စီး၊ျမင္းစီး၊ ဓားခုတ္၊လွံထိုးႏွင့္တကြ ေလးပစ္ျခင္းမ်ားလည္း  အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။  ထို႔ေၾကာင့္…..ျပာသိုလသည္ ေရွးေခတ္ျမန္မာတို႔၏ အားကစားလ ပင္ျဖစ္ေလသည္။

ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္၍  စာဆိုမယ္ေခြက  ၁၂ရာသီဘြဲ႔  အဲခ်င္းတြင္ – “ျမန္ျပည္မွာသာႏုိး၊  မိန္ညိဳခ်ပ္ကာ၊  ေရႊတန္ဆာႏွင့္  ရတနာျမင္းခင္း၊  စိတ္႐ွိငယ္က်င္းသည္၊  ႏွင္းၿဖိဳးၿဖိဳးႏွင့္၊  စက္ထိုးမွ ဟန္ယူ ….” စသည္ျဖင့္ စပ္ဆိုထားေလသည္။

ထိုျမင္းခင္းသဘင္ကို….. ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဴပ္ေသာ ဘုရင္ကိုယ္တိုင္က  ဦးေဆာင္က်င္းပၿမဲ ျဖစ္သည္။  ျပာသိုလ တစ္လလံုးကို ျမင္းခင္းသဘင္ အားကစားပြဲေတာ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေလသည္။ ထိုအခမ္းအနားႀကီးမွာ စင္စစ္အားျဖင့္  စြမ္းရည္စစ္သည့္ ပြဲႀကီးပင္ ျဖစ္ေလသည္။  မင္းညီမင္းသား မွဴးမတ္မ်ားႏွင့္  ရာထူးရာခံရိွသူတို႔ ထိုအခမ္းအနားႀကီးတြင္ ဝင္ေရာက္ဆင္ႏႊဲၾကရသည္၊  ဝင္ေရာက္ဆင္ႏႊဲျခင္း မရိွသူသည္….စြမ္းရည္ကင္းမဲ့၍ အစစ္ေဆးမခံဝံ့သူ။  ဗိုလ္ပံုအလယ္ မယွဥ္ၿပိဳင္ဝံ့သူ ဟု  အမွတ္ျပဳခံရေလသည္။

ျမင္းခင္းသဘင္ကို  မည္သည့္မင္းလက္ထက္တြင္   စတင္က်င္းပေၾကာင္းကို  အတိအက်  မဆိုႏုိင္ေသာ္လည္း။  အေစာဆံုးမွာ သကၠရာဇ္ ၆၇၄  ခုႏွစ္  ပင္းယ၌နန္းတက္ေသာ  တစ္စီးရွင္ သီဟသူ မင္းလက္ထက္ ျမင္းခင္းသဘင္  က်င္းပေၾကာင္းကို ဖြဲ႔ဆိုထားသည့္  ကာခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို  ေတြ႔ရိွရပါသည္။

ေရွးျမန္မာမင္းမ်ားလက္ထက္….. ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲကို လႊတ္ေတာ္ေရွ႕ ကြင္းျပင္ႀကီးထဲတြင္ ျပဳလုပ္က်င္းပၾကသည္၊  ယင္းသဘင္ကြင္းထဲ၌ လံွထိုးက်င္းပရန္ေနရာ၊  ဓားခုတ္လွံထိုး  က်င္းပရန္ေနရာ၊  ေလးပစ္ပြဲ က်င္းပရန္ေနရာ၊  ျမင္းစီးျမင္းေရး ၿပိဳင္ပြဲက်င္းပရန္ေနရာ စသည္ျဖင့္ အသီးသီး ေနရာခ်ထားေလ့ ရိွပါသည္။

ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲသို႕  ပါဝင္ဆင္ႏႊဲမည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္…..ၿပိဳင္ပြဲတြင္  ဆင္ႏႊဲေနစဥ္ ေမာက္တိုေမာက္႐ႈ ကၽြတ္မက်ရေပ။ ဘုရင္ကိုယ္တိုင္ရႈစားေသာ ထိုျမင္းခင္းသဘင္တြင္ အဝတ္ပုဆိုး ကၽြတ္က်ျခင္း၊ ေအာက္ခံကတၱီပါ အလွျပ ေဘာင္းဘီကၽြတ္က်ျခင္း၊ ခါးဝတ္ကၽြတ္က်ျခင္း၊ ျမင္းဇက္ႀကိဳးျပတ္ျခင္းမ်ား မျဖစ္ရေပ။ ျဖစ္ပြားပါက ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲမွ ဆြဲထုတ္၍ ျမင္းႏွင့္တကြ ေနပူလွန္းခံရတတ္ပါသည္။

ျမင္းေရးၿပိဳင္ပြဲတြင္ ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္သူသည္ ျမင္းစ႐ိုက္ ေျခာက္ပါးကို သိရျခင္း၊ ျမင္းခင္း စစ္သည္ အရည္အခ်င္း ခုႏွစ္ပါးႏွင့္ ျပည့္စုံမႈ႐ွိျခင္း၊ ျမင္းေရးငယ္ခုႏွစ္ပါးကို အေျခခံ သိနားလည္ျခင္းတို႔ ႐ွိမွသာ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ ရပါသည္။ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ရမွ ျမင္းေရး ၃၇ ေရး ကို ယွဥ္ၿပိဳင္စီးနင္းၾကရသည္။

ျမင္းစ႐ိုက္ေျခာက္ပါးမွာ ႏူးညံ့ျခင္း၊ ခက္ထန္ျခင္း၊ အသြားေႏွးျခင္း၊ ျမန္ျခင္း၊ ယဥ္ျခင္း၊ ႐ိုင္းျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ ျမင္းေရးငယ္ ခုႏွစ္ပါးမွာ ပယ္ဖြဲ႔စီးျခင္း၊ လက္ဝဲပယ္ဝက္စီးျခင္း၊ လက္ယာ ပယ္ဝက္စီးျခင္း၊ ပယ္ခြဲစီးျခင္း၊ ပယ္စိတ္စီးျခင္း၊ လွံလွည့္စီးျခင္း၊ လွံခ်ီစီးျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပသည္။

ျမင္းေရး ၃၇ ေရး စီးရာ၌မူ ျမင္းခ်ည္းသက္သက္ စီးရသည္ မဟုတ္ေပ။ ပန္းဖြားမ်ား တပ္ဆင္ထားသည့္ အဲေမာင္းေခၚ လွံ႐ွည္ႀကီးကို ကိုင္ၿပီး ကစားရင္း စီးနင္းျပသၾကရပါသည္။ ျမင္းစီးေရး၊ အဲေမာင္းေရးမ်ားကို တစ္ဦးခ်င္းစီေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစုအဖြဲ႔လိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစြမ္းျပၿပီးေနာက္ ျမင္းစီး လွံစြမ္း၊ ျမင္းစီး ဓားစြမ္းမ်ားကို ျပသၾကရျပန္သည္။

လွံစြမ္းျပမည့္ သူရဲေကာင္းမ်ားသည္ သတ္မွတ္ထားေသာ တာလမ္းအတိုင္း ျမင္းကို ဒုန္းစိုင္း စီးလာၾကရသည္။ လမ္းေဘးမွ အသင့္ေစာင့္ဆိုင္းေနသူတို႔က ေ႐ွာက္သီးကို ေျမျပင္တြင္ လွိမ့္ေပးလိုက္ရသည္။ ေျမျပင္တြင္ လိမ့္လာေသာ ယင္းေ႐ွာက္သီးကို ျမင္းစီးလာသူက ျမင္းေျပးေနစဥ္ အတြင္းမွာပင္ လွံႏွင့္ထိုး၍ အထက္သို႔ ေျမွာက္ပစ္လိုက္သည္။ အထက္သို႔တက္ၿပီး ျပန္က်လာေသာ ၎ေ႐ွာက္သီးကိုပင္ ျမင္းေျပးေနရင္းမွ လွံႏွင့္ဆီး၍ ခံလိုက္ရာ ေ႐ွာက္သီးမွာ လွံအသြားတြင္ တံစို႔ဆီသကဲ့သို႔ စူးဝင္ေနပါသည္။

လွံအစြမ္းျပသည့္ၿပိဳင္ပြဲ၌ စက္ကြင္းထိုး ကစားနည္းမွာ အေရးပါလွေပသည္။ ထိုေခတ္က အဆင့္ျမင့္ေသာ အားကစားနည္းပင္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ စက္ကြင္းထိုး ကစားျခင္း ဟူသည္မွာ ကစားကြင္း တစ္ေနရာ၌ စက္ခုံ ထား႐ွိသည္။ ထိုစက္ခုံတြင္ စက္ခုံတိုင္ စိုက္ထူလ်က္ စက္ခုံအဖ်ားတြင္ စက္ခြက္သုံးခု အနိမ့္အျမင့္ တပ္ဆင္သည္။ ေအာက္ဆုံးစက္ခြက္မွာ ေျမျပင္ႏွင့္ ၂၅ ေတာင္ အျမင့္ကြာ၏။ အလယ္စက္ခြက္မွာ အေတာင္ ၄ဝ ျမင့္၏။ အေပၚဆုံး စက္ခြက္ကား အေတာင္ ၆ဝ ျမင့္ေလသည္။

စက္ကြင္းထိုးမည့္သူသည္ ထိုစက္ခြက္မ်ားကို ျမင္းစီးေျပးသြားလ်က္က လွံျဖင့္ ပစ္စိုက္ရ၏။ ေအာက္ဆုံးစက္ခြက္ကို ထိမွန္ေအာင္ ပစ္ႏိုင္သူက မ်ားေလသည္။ အလယ္စက္ခြက္ကို ထိမွန္ေအာင္ ပစ္ႏိုင္သူလည္း မ႐ွားလွ။ အေပၚဆုံး စက္ခြက္ကိုကား လွံေရာက္သြားေအာင္ ပစ္လႊတ္ႏိုင္သူပင္ ႐ွားလွေပသည္။ လူတစ္ေယာက္လွ်င္ ၁ဝ ႀကိမ္ အထိ ပစ္ကစားခြင့္ ႐ွိ၏။ ၁ဝ ႀကိမ္တြင္ တစ္ႀကိမ္မွ်ေလာက္ စက္ကြင္း တစ္ခုခုကို ထိုးစိုက္ႏိုင္သူဆိုက ထိုသူအဖို႔ ႐ွက္ဖြယ္ရာ မ႐ွိေပ။ တစ္ႀကိမ္မွ် မထိုးစိုက္လိုက္ႏိုင္သူဆိုလွ်င္ ဗိုလ္ပုံအလယ္တြင္ မ်ားစြာပင္ အ႐ွက္ရေလသည္။ ပ်င္းရိသူ၊ မိမိတာ၀န္ကို ေပ့ါေနသူဟု ပရိတ္သတ္က အထင္ေသးျခင္း ခံရေလသည္။ စက္ခြက္တြင္ အႀကိမ္မ်ားစြာ လွံထိုးစိုက္ႏိုင္သူမွာ မ်က္ႏွာပြင့္လန္းသည္။ ပရိတ္သတ္၏ ခ်ီးက်ဴးျခင္းကို ခံယူရ၏။ အေတာင္ ၆ဝ ျမင့္ေသာ အေပၚဆုံး စက္ခြက္ကို တစ္ႀကိမ္မွ်ေလာက္ ထိုးစိုက္ႏိုင္သူကား ပရိတ္သတ္၏ တစ္ခဲနက္ေသာ ဂုဏ္ျပဳၾသဘာေပးျခင္းကို ခံယူရေလသည္။ ႐ွင္ဘုရင္ မိဘုရားတို႔ကပင္ အေရးတယူ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳကာ ဆုခ်ီးျမင့္ေလ့ ႐ွိသည္။

စက္ကြင္းထိုးေသာလွံမွာ အ႐ိုးငါးေတာင္ ႐ွိ၏။ လွံသြားရင္းတြင္ ပန္းပြားတပ္ဆင္ထားသျဖင့္  စက္ကြင္းဆီသို႔ အဟုန္ျဖင့္ ေျပးသြားေနေသာလွံမွာ ရႈမၿငီးေအာင္ လွပေလသည္။ ပရိတ္သတ္သည္ လွံေျပးသြားေနျခင္းကို  မ်က္ေတာင္မခတ္ ပင့္သက္မ႐ႈမိဘဲ ေငးစိုက္ၾကည့္ၾကရေလသည္။

ျမင္းခင္းပြဲသဘင္၌ ျမင္းစီးၿပိဳင္ဆိုင္ျခင္းမွာလည္း  နာမည္ႀကီးလွသည္။ ေ႐ွးေခတ္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ျမင္းစီးၿပိဳင္ပြဲမွာ  သက္႐ွိျမင္းကို ဇက္ႀကိဳးကိုင္၍ လိုအပ္သလို ေမာင္းႏွင္ခ်ဳပ္ကိုင္ကာ ပညာစြမ္းျပရေသာ ၿပိဳင္ပြဲ ျဖစ္ေလသည္။ ျမင္း၏ အေႏွးအျမန္၊ အဆုတ္အတက္၊ အေကြ႔အ၀ိုက္၊ အခုန္အလႊား စသည္ကို ျမင္းစီးသူက ျမင္းေပၚမွဇက္ႀကိဳးကိုကိုင္ရင္း ျပဳလုပ္ဖန္တီးေပးေလသည္။

“…ေၾကာက္စရာ ပုဏၰက ၊ ေကာရမၸမင္းခမ္းတြင္ ျမင္းစြမ္းကို ျပသည့္ႏွယ္၊ ႐ြလိုက္ၾကြလိုက္၊ ခြာအဆိုက္မွာေတာ့ ျမတဝိုက္ေျမ၊ ညႊန္မဆုံးထုံ၊ မႊန္းက်ဳံးၿခဳံ၍၊ ကၽြန္းလုံးကုန္ေမွ်ာ မလို၊ မေသြရယူခရီး၊ အေနက်သူစီး၍…”

စသျဖင့္ ရတနာပုံ သတင္းစာ ဆရာႀကီး ဘိုးဝဇီရက ျမင္းေရးအလွ ျမင္းစြမ္းရည္ကို ေရးဖြဲ႔ခဲ့ေလသည္။

ျမင္းစီးၿပိဳင္ပြဲ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္သူသည္ သတ္မွတ္ထားေသာ ျမင္းၿပိဳင္ပြဲ ကြင္းျပင္၌ ျမင္းစီးနည္းမ်ိဳးစုံကို စီးနင္းျပရသည္။ ယင္းသို႔ျပရာ၌ ခြာ ၄ ဖက္ျဖင့္ ေျပးသြားေနေသာ ျမင္းကို သက္မဲ့ပစၥည္းကေလးပမာ လိုသလို ေ႐ႊ႕ေျပာင္းစီစဥ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း ႐ွိရေလသည္။ ဤမွ် ျမင္းစီးတတ္ကၽြမ္း ေလ့က်င့္ထားသူမွသာလွ်င္ ပရိတ္သတ္ဗိုလ္ပုံတြင္ ပြဲလယ္တင့္ႏိုင္ေပသည္။

ဒုံးစိုင္းေျပးလာေသာ ျမင္းေပၚသို႔ လမ္းခုလတ္မွေန၍ လႊားခနဲ ခုန္တက္ကာ စီးနင္းလိုက္ပါသြားျခင္း၊ ထိုျမင္းေပၚမွပင္ ေစြ႔ခနဲ ခုန္ဆင္းကာ ရပ္တန္႔ေနၾကျခင္း စသည္တို႔မွာ ေတာ္႐ုံတန္႐ုံ သတၱိေလ့က်င့္ထားမႈမ်ိဳး မဟုတ္ေပ။

ေ႐ွးျမန္မာတို႔သည္ ျမင္းေရးျပျခင္းကို လြန္စြာႏွစ္သက္ၾက၏။ ျမင္းေရးျပျခင္းကို ပြဲႀကီးပြဲေကာင္းအျဖစ္ ေတာင့္တေမွ်ာ္လင့္ၾကေလသည္။ ျမင္းေရးျပျခင္း ဟူသည္မွာလည္း လူစီးထားေသာ ျမင္းတစ္ေကာင္ အေႏွးအျမန္ ေျပးသြားေနပုံမ်ိဳး မဟုတ္ေပ။ ၾကည့္၍မဝႏိုင္ေလာက္ေအာင္ လွပတင့္တယ္ေသာ ႏွစ္သက္စဖြယ္ ျမင္ကြင္းမ်ိဳး ျဖစ္ေလသည္။

ျမင္းစီးနည္း ၃၇ မ်ိဳး ႐ွိသည္။ ျမင္းေရး ၃၇ ဟုလည္း ေခၚတြင္၏။ ဂဠဳန္ေတာင္ျဖန္႔စီးနည္း၊ ျခေသၤ့တန္းဆြဲ စီးနည္း၊ ပယ္ခြဲပယ္စိတ္စီးနည္း စသည္ျဖင့္ နည္းစနစ္ႏွင့္ အသြင္သဏၭာန္ ဟန္ပန္အလိုက္ အမည္နာမ မခြဲျခား သတ္မွတ္ခ်က္ ႐ွိရေလသည္။

ျမင္းစီးလ်က္ ဓားစြမ္းျပျခင္းမွာ ျမင္းအေျပးစိုင္းႏွင္ရင္းကပင္ ေျမျပင္တြင္ စိုက္ထားေသာ ႀကံပင္၊ ငွက္ေပ်ာပင္ စသည္မ်ားကို ဓားျဖင့္ ဘယ္ျပန္ညာျပန္ တိတိရိရိက်ေအာင္ လွေအာင္ ခုတ္ျပရသည္။ ဤဓားခုတ္ေရးမွာ လြယ္ကူသည္ဟု ထင္ရေသာ္လည္း ညာ၀ိုက္ခုတ္ျခင္းတြင္ မကၽြမ္းက်င္ မထိန္းသိမ္းတတ္ပါမူ မိမိစီးနင္းေသာေသာျမင္း၏လက္ေျခတို႔ကိုေခ်ာ္၍လည္းေကာင္း အ႐ွိန္လြန္၍လည္း ေကာင္း ခုတ္ပိုင္းမိတတ္သည္။ ဘယ္ဝိုက္ခုတ္ရာ၌ မိမိ၏ ျမင္းဦးေခါင္း ၊ နား႐ြက္တို႔ကို ျပန္၍ ခုတ္မိတတ္သည္။

ထို႔ေနာက္ ေလးေတာင္ခန္႔႐ွိေသာ ငွက္ေပ်ာပင္ ငွက္တိုမ်ားကို ေျမတြင္အကြာအေ၀း ညီမွ်စြာ စိုက္ထားရသည္။ ငွက္ေပ်ာပင္၏ တိတိရိရိျဖတ္ထားေသာ ထိပ္ေပၚတြင္ ျမဴတာေခၚ ေရအိုးငယ္မ်ားကို ေရအျပည့္ တင္ထားသည္။ ျမင္းစီးသူရဲေကာင္းတို႔သည္ ငွက္ေပ်ာပင္႐ွိရာသို႔ ျမင္းႏွင့္အသီးသီး ဒုန္းစိုင္းလာရင္း ငွက္ေပ်ာပင္ျပတ္သြားေသာ္လည္း ေရအျပည့္တင္ထားေသာ ေရျဖဴတာအိုးမွာ မူရင္းအတိုင္း တည္ေနသျဖင့္ ငွက္ေပ်ာပင္ ျပတ္သြားမွန္း မသိၾကရေခ်။ ငွက္ေပ်ာပင္ကို လက္ႏွင့္တြန္းၾကည့္ေသာအခါ ျပတ္သြားေသာ ေနရာမွ အပိုင္းႏွင့္ ေရအိုးပါ ေျမျပင္သို႔ က်သြားၿပီး ေရအိုးလည္း ကြဲက်သြားေလသည္။ ထိုအခါမွ ေစာေစာက ခုတ္ထားေသာ ဓားခ်က္သည္ ငွက္ေပ်ာပင္ကို တိတိရိရိ ျပတ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ယင္းသို႔႐ွိမွလည္း ဓားေရးပိုင္သူ မည္ေပသည္။ ပရိတ္သတ္၏ ဂုဏ္ျပဳၾသဘာေပးျခင္းကို ခံယူရေလသည္။ ထိုးနည္းအျပင္ အျခားေသာ ဓားေရးျပနည္းမ်ားမွာလည္း ပရိတ္သတ္၏ မ်က္စိအာ႐ုံကို ဆြဲငင္ႏိုင္ၾကေပသည္။ ၾကည့္႐ူ၍မ၀ ရင္သပ္အံ့ၾသ ၾကရသည္သာ ျဖစ္သည္။ စြန္သုတ္ ၊ ပါးကပ္၊ ဓားလႊင့္၊ ပန္းကုံးျဖတ္ ၊ ပန္းကုံးသီ စသည္ျဖင့္ ဓားခုတ္နည္း ၃၇ မ်ိဳး ႐ွိသည္။ ဓားေရး ၃၇ မ်ိဳး ဟုလည္း ေခၚတြင္ေလသည္။

လွံကစားနည္းသည္လည္း ၃၇ မ်ိဳး ႐ွိေလသည္။  လွံေရး ၃၇ မ်ိဳးဟု ေခၚတြင္၏။ စြန္ေတာင္ျဖန္႔ ဂဋဳန္ေတာင္ညွပ္၊ တိမ္ျပည္ဖုံး၊ ၾကက္မိုးစြတ္ခါ စေသာ ၃၇ မ်ိဳးျဖင့္ လွံေရးျပသည္မွာ အံ့ဖြယ္ရာေသာ ျမင္ကြင္းမ်ိဳး ျဖစ္၏။

ဒူးေလး၊ လင္းေလး၊ ေလာက္ေလး ဟူ၍ ေ႐ွးျမန္မာတို႔၏ အေ၀းပစ္လက္နက္မ်ား ႐ွိခဲ့၏။ ဒူးေလးႏွင့္ လင္းေလးကို ျမားတံျဖင့္ ပစ္ခတ္ရသည္။ ေလာက္ေလးကိုမူ ေလာက္စာလုံးျဖင့္ ပစ္ခတ္ရေလသည္။

ဒူးေလး၊ လင္းေလးကို ပစ္ခတ္ရာ၌ ျမားပစ္နည္း ၆ မ်ိဳး ႐ွိ၏။ ဝကၤေဝဒိ ၊ စကၠေဝဒိ စေသာ ျမားေရး ၆ သြယ္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။ ျမားေရးကို ျပရလွ်င္ လက္မတတြက္၊ လွ်ပ္တစ္ျပက္တြင္း၊ ျမားခ်က္တစ္ေထာင္၊ သြားလ်က္ေဆာင္၊ ေတာင္ဝက္ပတ္၊ တစ္ေထာင္အေကာက္၊ ေခ်ာင္တစ္ေလွ်ာက္မွာ ၊ ေၾကာင္ေမ်ာက္ယုန္ ၀ပ္ေစေတာ့၊ လြတ္ေလမည္မမွတ္ႏွင့္ စသည္ျဖင့္ ေတဇကုမၼာျပဇာတ္၌ ျမားအေရးကို ျပဆိုေလသည္။ ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲ၌ ေလးခင္းျပသူမ်ားသည္ အေပၚသို႔ ပစ္ေျမွာက္လိုက္ေသာ သုံပုရာသီးလုံးကို ထိမွန္ေအာင္ ပစ္ၾကရသည္။ အမွတ္အသား ျပဳထားေသာ စက္၀ိုင္းငယ္ကို ထိမွန္ေအာင္လည္း ပစ္ၾကရသည္။ အဆုံး၌ ျမင္းၿမီးကို ထက္ျခမ္းကြဲေအာင္ ပစ္ႏိုင္သူမွာ ေအာင္ပြဲရ ေလးသည္ေက်ာ္အျဖစ္ ဂုဏ္ျပဳျခင္း ခံရေလသည္။

ယခုအခါ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ေနေသာ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ျမင္းခင္းသဘင္ကို ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္သည့္ အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရသည္ ပထမအႀကိမ္ ျမန္မာ့ရိုးရာ ျမင္းခင္းသဘင္ကို  ေ႐ွးျမန္မာဘုရင္မ်ား လက္ထက္က က်င္းပခဲ့သည့္ ပြဲေတာ္အဂၤါရပ္မ်ားႏွင့္အတူ  လာမည့္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ က်င္းပစီစဥ္ေဆာင္႐ြက္လ်က္ ႐ွိရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျမင္းစီးအားကစားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ျမင္းစီးအားကစား သမားမ်ားသည္ အဆင့္ျမင့္ျမင့္ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ပါဝင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေရး၊ လွံေရးစြမ္းရည္ျပ၊ ႏုိင္ငံတကာ တန္းခုန္ၿပိဳင္ စသည္မ်ားကို ေလ့က်င့္လ်က္ ႐ွိေပသည္။

ျမန္မာ့႐ိုးရာ ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲေတာ္ကို ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔၏ ဇာတိေသြး၊ ဇာတိမာန္ ျပန္လည္တက္ၾကြေရး၊ မ်ိးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ ႐ွင္သန္ထက္ျမက္ေရး၊ အမ်ိဳးဂုဏ္၊ ဇာတိဂုဏ္ ျမွင့္တင္ေရးႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနာဂတ္ ႏိုင္ငံကာကြယ္ေရး၊ လုံၿခဳံေရး အေထာက္အကူ ျပဳေစရန္အတြက္ ခမ္းခမ္းနားနား က်င္းပႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားေပသည္။

● ဆင္ခင္းပြဲေတာ္

ဆင္ေပၚသို႔ ခုန္လႊားတက္ျခင္း၊ ဆင္ေပၚမွ ခုန္ခ်ဆင္းျခင္း၊ ဆင္၏ ေ႐ွ႕ေနာက္၀ဲယာတို႔မွ ဆင္တက္ျခင္း  စသည့္ဆင္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းေသာ ခုန္ပ်ံလႈပ္ရွား  စြန္႔စားမႈ႕မ်ားသည္ ေရွးျမန္မာတို႔၏  စြမ္းရည္ျပခန္းပက္ျဖစ္သည္။

ျမင္းကို  ဇက္ခ်ဴပ္၍  လိုရာသံုးေစနိုင္၊ ညြန္းနိုင္ျခင္းျဖင့္  ျမင္းေရးျပသကဲ့သို႔ ဆင္ကိုလည္း  ခြ်န္းအုပ္၍  လိုရာသို႔ေစညြန္းကာ  ဆင္ေရးျပႀကသည္။  ဆင္သည္ ျမင္းထက္ပို၍  အေကာင္ႀကီးထြားသည္ႏွင့္အမွ်  ကိုင္တြယ္ရာ၌လည္း  ျမင္းထက္ပို၍ အေလးအနက္ထားရေသာ  ခဲရာခဲဆစ္ အခ်က္အလက္မ်ား ရိွေလသည္။

ဆင္အခ်င္းခ်င္း  တိုက္ေပးျခင္း၊  ဆင္ဆိုး ဆင္ေကာင္းကို စမ္းသပ္၍ ခြဲျခားရျခင္း ၊  ဆင္မ်ားကို ရန္သူႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေတြ႔ဘိသကဲ့သို႔  က်ားရုပ္၊ ဆင္ရုပ္တို႔ျဖင့္ တိုက္ပြဲသ႑ာန္  အစမ္းေလ့က်င့္ျခင္း ၊ စည္းတီးသံ ၊ ဒိုးခတ္သံတို႔ျဖင့္  ေျခာက္လွန္႔၍  စစ္ပြဲအေတြ႔အၾကံဳ ေပးျခင္း  စသည္ျဖင့္  ဆင္မ်ားကို အေတြ႔အၾကံဳမ်ိဳးစံုေအာင္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးၾကသည္။ လိုရာသို႔….ညြန္းေစနိုင္သည့္  ယဥ္ပါးေသာ ဆင္ ျဖစ္လာေအာင္ နည္းမ်ိဳးစုံျဖင့္ ေသြးငင္ၾကသည္ ။

ေတာဆင္ရိုင္းမ်ားကို ယဥ္ပါးေနေသာ  ဆင္ျဖင့္မွ်ားေခၚကာ က်ံဳးသြင္းဖမ္းယူျခင္း မွာလည္း  ျမန္မာ့ရိုးရာ အစဥ္အလာ တစ္ရပ္ပင္ ျဖစ္သည္။   ဤလုပ္ငန္းမွာ ဆင္အေၾကာင္း၊ ေတာေတာင္ ေရေျမအေၾကာင္းကို…. အထူးကြ်မ္းက်င္သူမွသာလွ်င္ လုပ္ေဆာင္နိုင္သည့္ ခဲရာခဲဆစ္ လုပ္ငန္းျဖစ္ေလသည္။ ေတာထဲ ေတာင္ထဲတြင္  ဆင္ရိုင္းမ်ားကို ရွာေဖြရျခင္း၊ ေတြ႔ရိွလွ်င္  မိမိဆင္ယဥ္ျဖင့္  ဆံုမိေစလ်က္ လိုအပ္သည့္  အေနအထားသို႔ ေရာက္ရိွလာေအာင္  စီစဥ္ဖန္တီးရျခင္း ၊  တစ္ခါတစ္ရံ ဆင္ရိုင္းကိုႀကိဳးလြန္မ်ားျဖင့္   ဖမ္းခ်ဳပ္ ေႏွာင္ရျခင္း  စသည္ျဖင့္  ဖမ္းခ်ည္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ရျခင္း  စသည္ျဖင့္  အသက္ဆန္ဖ်ား စြန္႔စားရေသာ လုပ္ငန္းလည္းျဖစ္ေလသည္။

● ျမန္မာ့ရိုးရာလက္ေဝွ ့

လက္ေမာင္းအိုးကို လက္ဝါးျဖင့္  တေျဖာင္းေျဖာင္း ရိုက္ကာ လက္ေဝွ ့ေရးျပျခင္းကို  ၾကည့္႐ႈသူတို႔  မ်ားစြာႏွစ္သက္ၾက၏။ လက္ေဝွ ့ေရးျပျခင္းကိုၾကည့္႐ႈရသည္မွာ…..မ်က္စိပသာဒတြင္ တင့္တယ္ဖြယ္ရာ လွပမႈ ရိွေလသည္။   အထုိး၊ အႀကိတ္ ၊ အသတ္အပုတ္ ၊  အကန္အေၾကာက္ ၊ အတြန္းအထိုး တို႔ျဖင့္  လက္ေဝွ႔သတ္ျခင္းကို……ၾကည့္႐ႈရေသာအခါတြင္မႈ သည္းထိတ္ရင္ဖို ျဖစ္ၾကရျပန္သည္။

လက္ေဝွ႔သတ္သူသည္  ေယာက်္ားဘသားဟု  ေခၚစမွတ္ျပဳေလာက္ေသာ  အရည္အေသြး ႐ိွရ၏။ အလြန္လ်င္ျမန္ ဖ်တ္လတ္၍  အထိုးအႀကိတ္  အေထာင္းအထုမ်ိဳးကို  ခံႏိုင္ရည္႐ိွေသာ  သက္လံု ေကာင္းသူလည္း ျဖစ္ရသည္။  ေယာက်ာ္းတို႔ စြမ္းရည္ကို ျပရာ၌လည္း  လက္ေ၀ွ႔လည္း  ပါ၀င္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္….ျမင္းခင္းသဘင္  ပြဲေတာ္၌ လက္ေဝွ႔ကို  တစ္ခန္းတစ္ေနရာ  ထည့္သြင္းထားျခင္းျဖစ္သည္။

စင္စစ္ျမန္မာ့႐ိုးရာ လက္ေဝွ႔ပညာသည္  ေ႐ွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက  တိုက္ခိုက္ေရးပညာတစ္ခု အေနျဖင့္   စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။  ျမန္မာ့႐ိုးရာ  လက္ေဝွ႔ပညာသည္  ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုး  ပိုင္ဆိုင္ေသာ  အားကစားပညာ ၊ ဇာတိေသြး. ဇာတိမာန္  တက္ၾကြေသာ  အမ်ိဳးသား  ကိုယ္ခံပညာေကာင္း တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမေ႐ြး ၊ ေဒသမေ႐ြး က်င္းပႏိုင္ျခင္းျဖင့္ အေမြအႏွစ္ျဖစ္ေသာ လက္ေ၀ွ႔ပညာသည္ အမ်ိဳးသားပိုင္ ကိုယ္ခံပညာရပ္အျဖစ္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္အတူ ရပ္တည္လာခဲ့ေပသည္။

စစ္ေသြး စစ္စိတ္ျဖင့္  ျပည့္စုံ၍ ေသနဂၤဗ်ဴဟာ ၾကြယ္၀ေသာ ျမန္မာ့စစ္သည္ေတာ္တို႔အား လက္နက္မဲ့တိုက္ခိုက္ရာတြင္ အေရးပါလွသည့္  ျမန္မာ့လက္ေဝွ႔ ထိုးသတ္ျခင္းပညာရပ္ကို ေသနဂၤဗ်ဴဟာအျဖစ္ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ ထည့္သြင္းပို႔ခ်ေၾကာင္းကို သကၠရာဇ္ ၆၈၄ ခုႏွစ္ ပင္းယမင္းဥဇနာ လက္ထက္တြင္ စကား (၇) ေၾကာင္း ပြဲေက်ာင္းဘုန္းႀကီးမ်ားမွတစ္ဆင့္ ပို႔ခ်ခဲ့သည္ဟူ၍ ရာဇဝင္အရ သိ႐ွိရေလသည္။

ကုန္းေဘာင္မင္း ေနာက္ဆုံးမင္းျဖစ္သည့္ သီေပါမင္းလက္ထက္တိုင္ လက္ေဝွ႔ထိုးေတာ္သူမ်ားကို လက္ေဝွ႔ေတာ္သတ္ ဟုဘြဲ႔အမည္ သတ္မွတ္ကာ ေ႐ႊတိုက္စာရင္းဝင္အျဖစ္ စာရင္းသြင္းခဲ့သည္ ဟူ၍လည္း ရာဇ၀င္သုေတသီတို႔ အဆိုအရ သိရေပသည္။ ျမန္မာ့႐ိုးရာ လက္ေ၀ွ႔ပညာရပ္သည္ လက္နက္မဲ့ တိုက္ခိုက္ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳေသာ အမ်ိဳးသား စြမ္းရည္တစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ေပသည္။ လက္သီးထိုးရာတြင္ ေျဖာင့္လက္သီး၊ ဝိုက္လက္သီး၊ ပန္းလက္သီး၊ က႐ြတ္ခတ္၊ ျဖဳတ္လက္သီး၊ ပင့္လက္သီး၊ ေပါက္လက္သီး၊ အသြားအျပန္ႏွင့္ ႏွစ္လုံးထိုး (စုံထိုးျခင္း) စသည္ျဖင့္ အစဥ္သင့္သလို သုံးၾကေပသည္။ တံေတာင္ျဖင့္လည္း အတြက္၊ အေထာက္အေထာင္း ႀကိဳက္သလိုသုံးရျပန္၏။ ဒူးႏွစ္ဖက္ကိုမူ တစ္ဖက္သားအား လက္ႏွစ္ဖက္ျဖင့္  ခ်ဳပ္ကိုင္၍ တိုက္ျခင္း၊ ဗလာခ်န္၍ တိုက္ျခင္းမ်ိဳးျဖင့္ အသုံးျပဳ၏။

ေျခဖ်ားကိုမူ တစ္ဖက္သားအား ဟန္ေရးပ်က္ေအာင္ ခတ္ေျခအျဖစ္လည္းေကာင္း တစ္ဖက္သား ေျပး၀င္လာလွ်င္ တားေျခအျဖစ္ လည္းေကာင္း သုံးျပန္သည္။

အထက္ေဖာ္ျပပါ ဦးေခါင္းမွအစ ေျခဖ်ားအဆုံး ႀကိဳက္သလို သုံးႏိုင္သည္။ ထိုးလုံး ထိုးကြက္မ်ားကား ျမန္မာ့လက္ေ၀ွ႔သက္သက္မွ နည္းစနစ္ပရိယာယ္တို႔သာလွ်င္ ျဖစ္သည္။

● ျမန္မာ့႐ိုးရာ သိုင္းကစားနည္း

ဗလာသိုင္း၊ တုတ္သိုင္း၊ ဓားသိုင္း၊ လွံသိုင္းဟူ၍ သိုင္းကနည္းမ်ား ႐ွိသည္။ ေလးကြက္သိုင္း၊ ႐ွစ္ကြက္သိုင္း၊ ဆယ့္ေျခာက္ကြက္သိုင္း ဟူ၍ ေျခနင္းခ်က္ကို အစြဲျပဳ ေခၚေ၀ၚျခင္းလည္း ႐ွိေလသည္။

သိုင္းကျခင္းမွာ အလွခ်ည္းသက္သက္မူ မဟုတ္ေပ။ ရန္သူကို ခုံခံကာကြယ္ျခင္းႏွင့္ တြန္းလွန္ႏွိမ္ႏွင္းျခင္းမ်ား အတြက္လည္း ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ခံပညာ ဟု လည္း ေခၚစမွတ္ျပဳၾကသည္။

သိုင္းကသူမွာ အလြန္လ်င္ျမန္ ဖ်တ္လတ္သူ ျဖစ္ရေလသည္။ မ်က္စိလွ်င္၍ စူး႐ွရသည္။ စိတ္ႏွလုံးမွာ တည္ၿငိမ္ၿမဲၿမံမႈ ႐ွိရေလသည္။ သို႔မွလည္း ဓား၊ လွံ ၊ တုတ္ စသည့္ လက္နက္မ်ားကို မလြတ္တမ္း ဖမ္းႏိုင္ဆီးႏိုင္ ေ႐ွာင္တိမ္းႏုိင္ေပသည္။ သိုင္းကရာ၌ ဦးေခါင္း၊ ခါး၊ ေျခလက္ႏွင့္တကြ ဒူးႏွင့္တံေတာင္ဆစ္ကိုပါ လႈပ္႐ွားအသုံးျပဳျခင္း ႐ွိေလသည္။ ျမန္မာ့သိုင္းသည္ နည္းဥပေဒႏွင့္တကြ စည္းကမ္းစနစ္ အတိအက်႐ွိေသာ အားကစားပညာရပ္ ျဖစ္သည္။ ယင္းနည္းဥပေဒသ၊ စည္းစနစ္မ်ားကို တိတိက်က်လိုက္နာ၍ အသုံးျပဳလွ်င္ မ်ားစြာ အက်ိဳးျပဳႏုိင္ေသာ အားကစားပညာရပ္လည္း ျဖစ္ေလသည္။ ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲ၌ သိုင္းေရးျပျခင္းသည္ တစ္ခန္းပါ၀င္၏။ ဓားေရး၊ လွံေရးတို႔ကဲ့သို႔ပင္ ပရိတ္သတ္သည္ သိုင္းကျခင္းကို ႏွစ္သက္ေလသည္။ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳေလသည္။

● ကူလီ႐ိုက္

ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲေတာ္၌ ကူလီ႐ိုက္ ကစားျခင္းလည္း ပါ၀င္ေလသည္။ ကူလီရိုက္ ဟူသည္မွာ ကူလီသီး (သစ္သားလုံးငယ္) ကို တုတ္တံျဖင့္  မိမိဖက္ပါေအာင္ ႐ိုက္ယူျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခုေခတ္၌ ပိုလို႐ိုက္ေသာ (၀ါ) ဗလီ႐ိုက္ျခင္းတို႔ႏွင့္ ဆင္တူေပသည္။

ကူလီ႐ိုက္ျခင္းသည္ ျမင္းစီးလ်က္ ယွဥ္ၿပိဳင္ကစားရျခင္းျဖစ္၍ ျမင္းစီး အထူးကၽြမ္းက်င္ရေလသည္။ လက္ခ်ိန္ လက္ဆႏွင့္ တုတ္႐ိုက္ျခင္းလည္း အထူးကၽြမ္းက်င္ရေလသည္။

● ျမန္မာ့႐ိုးရာ ေလွၿပိဳင္ပြဲ

ျမန္မာ့႐ိုးရာ အားကစားၿပိဳင္ပြဲမ်ားတြင္ ေလွၿပိဳင္ပြဲသည္လည္း အေရးပါေသာ အားကစားမႈ တစ္ရပ္ျဖစ္၏။ ေ႐ွးေခတ္ျမန္မာမင္းတို႔သည္ ေတာ္သလင္းလရာသီ၌ ေလွၿပိဳင္ပြဲကို တစ္ခမ္းတနား က်င္းပေပးခဲ့ၾကသည္။ ႐ွင္ဘုရင္ကိုယ္တိုင္ ၾကည့္႐ူအားေပး၍ ဆုမ်ားကို ခ်ီးျမွင့္သည့္အျပင္ ကိုယ္တိုင္ပါ၀င္ ယွဥ္ၿပိဳင္ျခင္းလည္း ႐ွိခဲ့သည္။ မိဖုရား၊ မွဴးမတ္မ်ား မင္းညီမင္းသားမ်ားလည္း ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ၾကသည္။

“….ေရယဥ္ခင္းရယ္ႏွင့္၊ ေတာင္ကမ္းငယ္ျပည့္လွ်ံ၊ ျမစ္လုံးငယ္ညံသည္၊ ေလွာ္တက္သံၿမိဳင္ၿမိဳင္ႏွင့္ ေလွၿပိဳင္က်င္းတဲ့လကိုေလး…” ဟု ဖိုးသူေတာ္ ဦးမင္းက ေတာ္သလင္းလဖြဲ႔ လြမ္းခ်င္းတြင္ ဆိုထားေလသည္။

ေလွေလွာ္နည္း ၃၇ မ်ိဳး ႐ွိသည္။ တက္ေရး ၃၇ ခ်င္းဟု ေခၚစမွတ္ ျပဳေလသည္။ ယင္းတို႔ကား ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္သည္။ ဘုရား႐ွိခိုး၊ ေ႐ႊေသာင္းခ်ီ၊ ေ႐ႊေလာင္းထြက္၊ ေ႐ႊေဖာင္ယာဥ္၊ တက္ေကာက္၊ တက္ေျမွာက္၊ တက္တန္း၊ တက္ေစာင့္၊ တက္ေထာင္ ၊ တက္ယွက္၊ တက္၀ွက္၊ တက္ခပ္၊ တက္လွ၊ အိမ္မိုး-ျခင္တင္၊ စင္ေရာ္သုတ္၊ စင္ေရာ္ပဲ၊ ၀မ္းပဲ-ေတာင္ျဖန္႔၊ ၀မ္းပဲကန္႔၊ လက္ျမန္၊ ေခၚေတာ္မူ၊ နတ္သမီး-ပန္းခိုး၊ နတ္သမီး-ပန္းဆြတ္၊ နတ္သမီး-ပန္းလွမ္း၊ နတ္သမီးပန္းေတာင္း၊ သန္လ်က္ထမ္း ၊ ေဆးေတာ္ထိုး၊ ရာဇမတ္ႀကီး၊ ရာဇမတ္ယွက္၊ ေနေရာင္ကာ၊ ေနေရာင္ျပ၊ တင္းတိမ္ရံ … စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။

ၿပိဳင္ပြဲ၀င္ ေလွေလွာ္ရာ၌ နည္းဥပေဒသႏွင့္တကြ စည္းစနစ္မ်ား ႐ွိေလသည္။ နတ္သမီးပန္း၀ွက္ ေလွာ္နည္းျဖင့္  တက္ေရးျပသည္ဆိုလွ်င္ ေရသံမၾကားေအာင္ ေလွာ္ခတ္ရသည္။ ေနေရာင္ျပ ေလွာ္ခတ္နည္းျဖင့္ တက္ေရးျပျခင္းကို  ေ႐ႊညီလာရံသန္းလို႔ ၊ ေရနန္းသီတာ ၊ ငါးလကၤာေခၚ႐ိုးငယ္၊ ယိမ္းယူျပမညိဳး ဟု ခ်ီးဖြဲ႔ထားေလသည္။

ျမန္မာမင္းလက္ထက္တြင္မူ မင္းေနျပည္ေတာ္၌သာမက ၿမိဳ႕႐ြာအသီးသီး၌လည္း အခါအားေလ်ာ္စြာ ေလွၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပေလ့႐ွိေလသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာ့႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈ ေလွသဘင္ပြဲေတာ္သို႔ ျမန္မာဘုရင္မ်ား လက္ထက္က ႐ိုးရာအစဥ္အလာ အထြတ္အထိပ္ ပြဲအျဖစ္ စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပခဲ့ေသာ္လည္း နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီလက္ေအာက္ က်ေရာက္ခဲ့ရခ်ိန္တြင္မူ ေလွၿပိဳင္ပြဲမွတဆင့္ ျမန္မာတို႔၏ ရဲစိတ္ရဲမာန္မ်ား ၊ ဇာတိေသြး ဇာတိမာန္မ်ား တက္ၾကြလာၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ခက္ခဲမည္ စိုးကာ  ေလွပြဲမ်ားကို အားမေပးရဟု အမိန္႔ထုတ္ ပိတ္ပင္ခဲ့သျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီေခတ္ သူ႔ကၽြန္ဘ၀တြင္ ႐ိုးရာေလွပြဲမ်ား တျဖည္းျဖည္း ေမွးမွိန္ခဲ့ရေပသည္။

ယခုအခါ နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီအုပ္စိုးမႈ ကာလတစ္ေလွ်ာက္ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္လု ျဖစ္ခဲ့ရေသာ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ေလွေလွာ္ အားကစားနည္းကို ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ရန္ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ ႐ွင္သန္ေရးႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓါတ္ ေမြးျမဴေရး စသည့္ အခ်က္မ်ားအေပၚ အေျခခံ၍ အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္အျဖစ္ ဦးတည္ေဖာ္ေဆာင္ရန္ ဇြဲ၊လုံ႔လ၊ဝိရိယျပည့္ဝ၍ ကိုယ္လက္ႀကံ့ခိုင္မႈ၊ စိတ္ဓါတ္ႀကံ့ခိုင္မႈ ႐ွိေစရန္၊ စုေပါင္းေဆာင္တတ္မႈ၊ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔လႊတ္မႈ၊ အသင္းအဖြဲ႔စိတ္ဓါတ္႐ွိမႈတို႔ကို ေဖာ္ေဆာင္ရန္ဟူေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔ ဥကၠဌဖလား ပထမအႀကိမ္ေျမာက္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ ေလွသဘင္ပြဲေတာ္ႀကီးကို ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွစ၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကန္ေတာ္ႀကီး ေရျပင္တြင္ စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပလာခဲ့ရာ ယခုအခါ စတုတၳအႀကိမ္ေျမာက္ပင္ က်င္းပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။

● ျမန္မာ့႐ိုးရာ လွည္းၿပိဳင္ပြဲ

တိမ္ျမဳပ္ေနေသာ ျမန္မာ့႐ိုးရာလွည္ၿပိဳင္ပြဲကို ေဖၚထုတ္သည့္အေနျဖင့္ အထက္ျမန္မာျပည္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ႏြားလွည္းႏွင့္ ႏြားၿပိဳင္ပြဲမ်ားကို  မႏၱေလးၿမိဳ႕ ဆင္ျဖဴကန္ အားကစားကြင္းႀကီးတြင္ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၈ ရက္ေန႔မွ ၁၂ ရက္တိုင္တိုင္ ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲသဲ က်င္းပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။

ထိုလွည္းႏြား ၿပိဳင္ပြဲႀကီးတြင္ မႏၱေလးတိုင္း၊ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ မေကြးတိုင္းတို႔တြင္ ႐ွိေသာ လွည္းၿပိဳင္ပြဲ၀င္ျပည္သူမ်ား၊ တိုင္းတပ္၊ တပ္ရင္း တပ္ဖြဲ႔မ်ား႐ွိ လွည္းၿပိဳင္ပြဲ၀င္ တပ္မေတာ္သားမ်ား အႏုိင္မခံ အ႐ႈံးမေပး ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ၾကသည္။ ၎လွည္းႏြားၿပိဳင္ပြဲတြင္ ဒုံးလွည္းအႀကီးတန္း၊ အငယ္တန္း၊ လွည္းအေၾကာ့ၿပိဳင္ပြဲတြင္ အႀကီးတန္း၊ အငယ္တန္း၊ ႏြားတစ္ေကာင္းခ်င္းၿပိဳင္ပြဲတြင္ အႀကီးတန္း၊ အငယ္တန္း၊ ႏြားစီးၿပိဳင္ပြဲတြင္ ႏြားထီး၊ ႏြားမ၊ ခိုင္းႏြားတို႔ ပါ၀င္သည္။

ဤေ႐ႊ႕ဤမွ် ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲ ႏြားလွည္းၿပိဳင္ပြဲမ်ား က်င္းပရျခင္းအေၾကာင္းရင္းမွာ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈမ်ား၊ မေပ်ာက္ကြယ္ေစေရး၊ ျမန္မာတို႔၏ အႏိုင္မခံ၊ အ႐ႈံးမေပးစိတ္ျဖင့္ အားႀကိဳးမာန္တက္ ၿပိဳင္ဆုိင္တတ္သည့္ ဓေလ့စ႐ိုက္မ်ား ေပၚလြင္ေစေရး၊ လွည္းႏွင့္ႏြားသည္ ျမန္မာျပည္သူအေပါင္းႏွင့္တကြ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား အတြက္ အဓိက မ႐ွိမျဖစ္ ပစၥည္းျဖစ္သည္ကို ေပၚလြင္ေစေရး စိုက္ပ်ိဳးေရးႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ လွည္းသည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ၊ သြားလာပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္း၊ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ မ႐ွိမျဖစ္ အသုံး၀င္ေသာ ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို ေနာင္လာေနာက္သားမ်ား သိ႐ွိမွတ္သားႏိုင္ေရးအတြက္ လက္ေတြ႔မ်က္ျမင္ သိ႐ွိႏိုင္ၾကရန္ ၿပိဳင္ပြဲမ်ားကို က်င္းပေပးျခင္း ျဖစ္သည္။

လွည္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေလ့လာေတြ႔႐ွိခ်က္အခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပရမည္ဆိုလွ်င္ ယခုေခတ္သုံး လွည္း၏ ေ႐ွ႕ေျပးယာဥ္ကို ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝဝဝ ေက်ာ္ကာလျဖစ္သည့္ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ကာလမွ စတင္၍ အသုံးျပဳခဲ့သည္ဟု ယူဆရသည္။ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး စနစ္ျဖင့္ အသက္ေမြးခဲ့သည္။ ပ်ဴေခတ္တြင္ လွည္းကို အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္ဟူ၍ အထင္အ႐ွား မွတ္သားဖြယ္ရာမ်ား ေတြ႔႐ွိရသည္။ ထို႔ေနာက္ ပုဂံေခတ္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး ၊သြားလာေရးတြင္လည္းေကာင္း၊ စစ္ေရး၊ လူမႈေရးတို႔တြင္လည္းေကာင္း၊ အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္ ဟူ၍ အထင္အ႐ွား သိရွိရသည္။

ပုဂံေခတ္တြင္ ခ်ပ္ဘီး၊ စပ္ဘီးမ်ား အသုံးျပဳခဲ့႐ုံမွ်မက လွည္းယာဥ္မ်ားကိုလည္း အသုံးျပဳခဲ့ေၾကာင္း သိ႐ွိရသည္။  အင္း၀ေခတ္၊ ေညာင္ရမ္းေခတ္ တို႔တြင္လည္း ခရီးသြားလာရာ၌လည္းေကာင္း ကုန္စည္ကူးသန္း ေရာင္း၀ယ္ရာ၌လည္းေကာင္း ၊ လူမႈေရးမ်ားတြင္လည္းေကာင္း လွည္းမ်ားကို ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳး အဆင္သင့္ ေျပာင္းလဲ သုံးစြဲခဲ့ၾကသည္ ဟု သိ႐ွိရသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္လည္း ေဒါက္ဘီးလွည္းကို အသုံးျပဳခဲ့ေၾကာင္း သိရေပသည္။

မည္သို႔ဆိုေစ ျမန္မာႏွင့္ျမန္မာ့လွည္းတို႔သည္ ခြဲျခား၍ရေကာင္းသည့္ အရာမဟုတ္ပါ။ ဘိုးဘြားဘီဘင္… ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ ေခတ္အဆက္ဆက္ အတူယွဥ္တြဲ အသုံး၀င္ခဲ့ေသာ ျမန္မာတို႔အတြက္ အခါက လိုအပ္ခ်က္ လွည္းႏွင့္ ႏြားပင္ ျဖစ္သည္။

သို႔ကလို အဖက္ဖက္မွ အသုံး၀င္လွသည့္  ျမန္မာ့႐ိုးရာလွည္းၿပိဳင္ပြဲကို ျပန္လည္ေဖၚထုတ္ က်င္းပနိုင္ျခင္းသည္  တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ိဳးကို  ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူမ်ားအတြက္….လြန္စြာပင္ ၀မ္းေျမာက္ဖြယ္  ေကာင္းလွေပသည္။

● ျမန္မာ့႐ိုးရာ ျခင္းလုံးခတ္ ကစားနည္း

ျခင္းခတ္ျခင္းသည္ ျမန္မာတို႔၏ ကစားခုန္မႈ  တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ျခင္းခတ္ရာ၌ ျခင္းလံုးကို  အသံုးျပဳသည္။ ျခင္းလံုးမွာ…ႀကိမ္ကို ထိုးထားေသာ ပစၥည္းျဖစ္၍  သ႑ာန္မွာ လံုးသည္။  ထိုျခင္းလံုးကို  ေျချဖင့္ခတ္၊ ေက်ာက္ ၊ ေတာ့၊ ေျမွာက္၍ ကစားရသည္။

ျမန္မာမႈတြင္  ျခင္းသည္ အေရးပါလွေပသည္။ ျခင္းကစားျခင္းသည္ လူမူဆက္ဆံေရး ၊ စာရိတၱ ေကာင္းမြန္ေရးတို႔အတြက္  အေထာက္အပံ့ျဖစ္သည္။ စိတ္ရွည္ျခင္း၊ သည္းခံျခင္း ၊ ဇြဲေကာင္းျခင္းတို႔ကိုလည္း  အားေပးသည္။  ျခင္းကစားရာ၌  တစ္ကိုယ္ေကာင္း သေဘာမ်ိဳးမရိွွရဘဲ  အမ်ားႏွင့္အတူ ပူးေပါင္းရသည္ ဟူေသာ  စိတ္ကို ထားရသျဖင့္ ျခင္းသည္ ေလာဘ၊  ေဒါသ ၊ ေမာဟစိတ္တို႔မွ ကင္းစင္ၾကည္လင္ေအာင္  ျပဳျပင္ေပးတတ္သသည္ ဟု ျခင္း ပါရဂူတို႔က ဆိုေလ့႐ိွၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္….ျခင္းလံုးစတင္ေပၚေပါက္လာသည္ကို  တိက်စြာ ႐ွာေဖြမေတြ႔ရေသးေခ် ၊ သို႔ရာတြင္ ျခင္းလံုးႏွင့္ ပတ္သက္၍  ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္  ပ်ဴေခတ္က ေငြျခင္းလံုး ေတြ႔႐ိွရေၾကာင္း  အေထာက္အထား တစ္ခု ေတြ႔႐ိွရပါသည္။  ထိုအေထာက္အထားမွာ  အိႏိၵယႏိုင္ငံ  ေ႐ွးေဟာင္း သုေတသန ၁၉၂၆ – ၂၇ ခုႏွစ္ – ႏွစ္ခ်ဴပ္အစီရင္ခံစာ၏ စာမ်က္ႏွာ ( ၁၈၁ ) တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္မွာ…

‘ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႐ိွ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဌာနမွ ေက်ာက္စာ၀န္  မစၥတာဒု႐ိြဳင္ဇယ္၏  ညႊန္ၾကားခ်က္အရ  ၁၉၂၆-၂၇ ခုႏွစ္ အတြင္းက ျပည္ခရိုင္ ေမွာ္ဇာၿမိဳ႕ ကုလားကန္ကုန္း ႐ြာအနီး႐ိွ  ခင္ဗကုန္းတြင္  ေ႐ွးေဟာင္း သုေတသန ဌာနမွ  ကြင္းဆင္းသုေတသန  အစီအစဥ္ အရ တူးေဖာ္ေဆာင္႐ြက္ရာတြင္ ႐ုပ္တု ၊ ဆင္းတု ၊  ေ႐ႊေစတီ ၊ ေငြေစတီ ၊ ေ႐ႊေပစာ စသည္တို႔  ပါ၀င္ေသာ  ဌာပနာပစၥည္းမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေတြ႔႐ိွရာ၌  ေငြျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ ျခင္းလံုးကေလးတစ္လံုးပါ႐ိွေၾကာင္း သိ႐ိွရပါသည္ ‘ ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားေပသည္။  ၄င္းေတြ႔႐ိွရေသာ ပစၥည္းမ်ား၏  သက္တမ္းကို  သက္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္တို႔၏  ခန္႔မွန္းခ်က္မွာ  ေစာလွ်င္ ခရစ္ႏွစ္ငါးရာစု ၊ ေနာက္က်လွ်င္  ခုႏွစ္ရာစုထက္  ေနာက္မက်ဟု- ခန္႔မွန္းၾကေလသည္။

ခင္ဗကုန္းမွ ေတြ႕႐ိွရေသာ  ေငြျခင္းလံုးကေလးသည္  လြန္ခဲ့ေသာ  ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀၀ ခန္႔က ေမွာ္ဇာမင္း ပရေဘာ္ႏွင့္  မိဖုရား တို႔က ဘုရားတြင္  ဌာပနာ ထားခဲ့သည့္ ပစၥည္းျဖစ္ေၾကာင္း   ေလ့လာ ေတြ႕႐ိွရပါသည္။

သို႔ျဖစ္ရာ…ကမာၻေပၚတြင္  ပထမဆံုး ျမန္မာျပည္၌ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ခဲ့သည့္ ေခတ္ကစ၍ ျခင္းလံုးခတ္  အေလ့အထ ႐ိွခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားလွပါသည္ ။ ထိုမွတစ္ဆင့္  တျခားႏိုင္ငံမ်ားသို႔  ျပန္႔ပြားသြားေသာ  ကစားနည္းျဖစ္သည္ဟု  ယူဆႏိုင္ေပသည္ ။

● ျခင္းကစားနည္း အဆင့္ဆင့္

ျခင္းကစားနည္းကို မူလက ျခင္းေသ ႏွင့္ ျခင္း႐ွင္ ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခား သည္ဟု အမွတ္အသားျပဳၾကသည္ ။ ျခင္းေသကို ညွပ္ျခင္း ဟူ၍လည္းေကာင္း  ေခၚဆိုၾကသည္။  ျခင္းေသဟူ၍ ကစားသူတစ္ဦးတည္းက ျခင္းလံုးကို သူ၏ ခႏၶာကိုယ္ အဆစ္အပိုင္း  အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚတြင္  ေ႐ြ႕ေျပာင္း  ေတာ့ခတ္ ကစားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒူး ၊ ေပါင္ ၊ ဒူးေခါင္း ၊ ပခံုးတို႔ျဖင့္  ျခင္းကို ညွပ္၍ ကစားသည္လည္း႐ိွ၏ ။ ဤ ကို အစြဲျပဳ၍  ‘ ျခင္းညွပ္’ ဟူတြင္သည္ ။ ထိုျခင္းညွပ္ ဟူေသာ အေခၚမွာ…..ယခုအခါတြင္  ေပ်ာက္လုမတက္ ႐ိွေနၿပီး  ျခင္းေသကစားနည္းကို ျခင္းလံုး တစ္လံုးမွသည္  ၆လံုးခန္႔ အထိ  ခဲရာခဲဆစ္  အဆန္းအျပား  ကစားၾကသည္လည္း ႐ိွ၏ ။

‘ ျခင္းေသ ကစားရာမွ  ‘ ျခင္း႐ွင္’ ကစားနည္းသို႔ ကူးေျပာင္း လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္… ျခင္းေသကစားျခင္းသည္…႐ိုးေသာအခါ  ျခင္းလံုးတစ္တည္းကို လူ ၄- ၅ ေယာက္ ၀ိုင္းဖြဲ႔၍  ေျမေပၚသို႔ မက်ေအာင္  ခတ္ၾကသည္ ။ ဤသို႔ ခတ္ျခင္းနည္းကို  ‘ျခင္း႐ွင္’ ဟုေခၚေ၀ၚလာၾကသည္ ။

ဤျခင္း႐ွင္ခတ္နည္းတြင္  ျခင္းကစားသူ တို႔သည္ ဦးစြာ၌   ျခင္းကို ေျမသို႔မက်ေအာင္ ပဓာနထားၾကသည္။ ထို႔ေနာက္၌ကား …..တံေတာင္ျဖင့္ တြက္ျခင္း ၊ ပုခံုးျဖင့္ ေတာ့ျခင္း ၊ ေခါင္းျဖင့္ ဆက္ျခင္း ၊ ဟူေသာ  ကစားပံုအမ်ိဳးမ်ိဳး ကို အဆန္းထြင္လာၾကသည္ ၊ ထို႔ေနာက္ တစ္ဖန္  ေျချဖင့္သာ လွပ ယဥ္ေက်းစြာ ကစား ၾကရာ၌  ေျခထိပ္ ၊ ေျခဖေနာင့္ ၊ အတြင္း ေျခေဘး ၊ အျပင္ေျခေဘး ၊ ေျခဖမိုး ၊ ေျခဖ၀ါး ၊ ဒူး ၊ ဒူးေခါင္း တို႔ျဖင့္  ႐ွစ္မ်ိဳး ကစားၾကျပန္သည္ ။

ယင္းသို႔ ကစားၾကရာမွ  ကြ်မ္းက်င္သူတို႔သည္  ကြ်မ္းက်င္မႈကို ျပလိုေသာ သေဘာ ျဖင့္  ျခင္းကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ဆင္၍  ခတ္ၾကျပန္သည္။  ထိုခတ္နည္းကို  ….ဆင္ျခင္းဟု ေခၚ သည္။ ဆင္ျခင္း၏ သေဘာမွာ  တစ္ဖက္မွ ေပးလိုက္ေသာျခင္းကို  မိမိကြ်မ္းက်င္ ေသာ ျခင္းခတ္နည္းျဖင့္  ခံယူ၍  ကစားျခင္းျဖစ္သည္ ။ သို႔ေသာ္ ဆင္ျခင္း မွာ တစ္ဦးေကာင္း ကစားနည္းျဖစ္၍  မကြ်မ္းက်င္သူတို႔အဖို႔ ပ်င္းရိထိုင္းမိႈင္းဖြယ္  ျဖစ္ေသာေၾကာင့္  ဆင္ျခင္း မကစားႏိုင္ေစရန္  ကစားေဖာ္တို႔က  …. ျခင္းကို  လည္ပင္း ၊ ၀မ္းဗိုက္  စေသာ ေနရာ မ်ားသို႔ တိုး၍ ေပးၾကသည္။ ထိုစကားနည္း မ်ိဳးကို  ထိုးျခင္း ဟု ေခၚၾကျပန္သည္ ။.

ကစားေဖာ္က ထိုျခင္းကို ေပးလိုက္ေသာ အခါ  ထိုျခင္းကို ခံယူသူသည္  ေခါင္းကိုငံု၍ လည္းေကာင္း ၊ ကိုယ္ကိုတိမ္း၍ …..လည္းေကာင္း ေပးလုိက္ေသာျခင္းကို မရရေအာင္ ခတ္ရသည္။ ဥဒါဟ႐ုဏ္မွာ  လည္ပင္းဆီသို႔  တည့္တည့္ေပးေသာျခင္းကို  လက္ခံသူသည္  ကိုယ္ကို ညႊတ္၍  လက္ခံသည္။  ထိုအခါ  ျခင္းသည္ လည္ပင္းကိုလြန္သြားေလသည္။  ဤသို႔ လြန္သည့္အခါမွ  ဒူး ၊ ေျခဖ်ား  စသည္တို႔ျဖင့္  ခတ္သည္ ။

ဤ ထိုးျခင္းကို  ခတ္ေသာအခါ  ျခင္းသည္ အထက္သို႔ ျမင့္စြာ ေထာင္မတက္ဘဲ  ဝုိင္း၏  အထက္နားေလာက္တြင္သာ  ဝဲ၍ေနသည္။ မူလက ျခင္းသည္  အထက္သို႔ ထိုး၍  တတ္စျမဲ ႐ိွခဲ့ရာ  ယခု ထိုးျခင္းခတ္နည္းသို႔  ေရာက္ေသာ္  ျခင္းသည္  ေထာင္၍  မတက္ေတာ့ဘဲ  ယိမ္းယိုင္၍  ဝဲေနေသာေၾကာင့္  ထိုဗ်ဴပၸတ္ကို  မွီ၍  ျခင္းယိုင္ခတ္ဟု  ေခၚလာၾကျပန္သည္။  ျခင္းယိုင္နည္း၌  နိမ့္နိ္မ့္ ခတ္နည္း ၌ နိမ့္နိမ့္ခတ္လွ်င္  ျခင္းယဥ္ခတ္ဟု အမည္ေပးၾကျပန္သည္။  ျခင္းယိုင္ခတ္ရာ၌  ျခင္းကိုၾကည့္၍  ခတ္ျခင္း ၊ ေျမာက္လာေသာ  ျခင္းကိုသာ ၾကည့္၍  က်လာေသာ  ျခင္းကို မၾကည့္ဘဲ ခတ္ျခင္း ၊ ျခင္းကို လံုး၀မၾကည့္ဘဲ ခတ္ျခင္းဟူ၍  ကြ်မ္းက်င္သလို အမ်ိဳးမ်ိဳး တီထြင္ ၾကသည္ ။

ယင္းကဲ့သို႔  ျခင္းခတ္ပံု ခတ္နည္းမ်ား  အဆင့္ဆင့္  တိုးတက္လာသည့္  အေလ်ာက္  ခတ္နည္း  အမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ကို ခြဲျခား၍  ျပခဲ့ၾကသည္ ။ ယခုေခတ္၌မူ  အဆိုပါခတ္နည္းမ်ိဳးစံုကို  အၾကမ္းအားျဖင့္  ပိုင္းျခားလွ်င္  သံုးမ်ိဳး သာ႐ိွသည္ဟု ယူဆၾကသည္ ။ ထိသံုးမ်ိဳးမွာ  ျခင္းယိုင္ခတ္၊ ျခင္းယဥ္ခတ္  (တစ္နည္းအားျဖင့္ ျခင္းခတ္ )နွင့္ အၿပိဳင္ခတ္ဟူ၍  ျဖစ္သည္ ။

ျခင္းအၿပိဳင္ခတ္ဟူသည္မွာ  ၁၉၀၈ ခုႏွစ္က စတင္ တီထြင္ ေသာ  အမွတ္ေပးစနစ္ ႏွင့္ ယွဥ္ျပိဳင္ ခတ္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုအျပိဳင္ခတ္ပြဲကို  ထိုႏွစ္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕  အစိုးရ ဟုိက္စကူးေက်ာင္း  ကစားခုန္စားပြဲ၌  ထည့္သြင္း ယွဥ္ျပိဳင္ခဲ့သည္မွ  အစျပဳလာသည္ဟု  အမွတ္အသား ထားၾကသည္။

● ျခင္းခတ္နည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး

ျခင္းလႈပ္ရွားပံု အလိုက္က်ျခင္းကို ၊ တက္ျခင္း ၊ ေပးျခင္း ၊ ဆင္ျခင္း ၊ ထိန္းျခင္း ၊ – ေတာ့ျခင္း ၊ လွန္ျခင္း ၊ကာျခင္း ၊ တြက္ျခင္း ၊ ေထာက္ျခင္း ၊ ထိုးျခင္း ၊ ျဖတ္ျခင္း ၊ ပို႔ျခင္း ၊ ေျမထိျခင္း ၊ ေကာ္ျခင္း ၊ စသည္ျဖင့္  အမွတ္သညွာ ထားေလ့႐ိွသည္ ။

ျခင္းခတ္ရာတြင္  ခတ္နည္းမ်ားစြာ ႐ိွေသာ္လည္း  ဒူး ၊ ေျခဖ၀ါး ၊ ေျခဖေနာင့္ ၊ အတြင္းေျခေဘး ၊ အျပင္ေျခေဘး ၊ စသည္ အားျဖင့္  ေျခာက္ေနရာ ၊ ဘယ္ညာႏွစ္ဖက္ ေပါင္း  ၁၂ ေနရာျဖင့္သာ  ခတ္ကစားရသည္ ။ ပခံုး ၊ ေခါင္း ၊ ေက်ာက္ကုန္း ၊ တင္ပါးဆစ္ ၊ တံေတာင္ ၊ ဒူးေခါက္ ၊ ေျခသလံုး စေသာ ကိုယ္အဂၤါ အစိပ္အပိုင္းမ်ားျဖင့္  ခတ္ႏိုင္ေသာ္လည္း  ယင္းမွာခတ္ရိုး ခတ္စဥ္ မဟုတ္ေခ် ။

ျခင္းခတ္နည္းမ်ား အနက္  ဒူးျဖင့္ခတ္ရာတြင္  ဒူး႐ိုး႐ိုး ၊ ႏွစ္ထပ္ဒူး ၊ ဝုိက္ဒူး ၊ ထိုင္တပ္ဒူး ၊ ဒူးေရာင္႐ိွန္ ၊ ေနာက္ဒူး ၊ သို႔မဟုတ္  ဂုမာၻန္ဒူး ၊ ပတ္ဒူး သို႔မဟုတ္ စေဝ့ဒူး  သို႔မဟုတ္  ဂုမာၻန္ဒူး  သို႔မဟုတ္  ေဒဝီဒူး  ဟူ၍  ကြဲျပားသည္ ။

ေျခေစာင္းအျပင္  ေျခေဘး ျဖင့္  ခတ္ရာတြင္  ေဘးေပါက္ စလြယ္  သို႔မဟုတ္ ေနာက္၀ိုင္း ၊ ဖီလာ သို႔မဟုတ္  ေ၀ဇယႏၱာ ၊ ေျခခြင္ ၊ ႏွစ္ထပ္ေျခခြင္ ၊ တစ္ျခမ္း၀ိုက္ ၊ အျပည့္၀ိုက္ ၊ အေပ်ာက္၀ိုက္ ၊ ေဒါင္းယဥ္ပ်ံ႕  ဟူ၍ ကြဲျပားသည္ ။

ေျခဖ်ားျဖင့္ခတ္ရာတြင္  ေျခဖ်ား ႐ိုး႐ိုး ၊ မဟာ ၊ မဟယညြန္႔ ၊ မဟာႏြယ္ ၊ ေရာင္႐ိွန္ ၊ ႐ွပ္ထိုး ၊ ဟူ၍ ကြဲျပားသည္။

ဖ၀ါး ၊ ဖေနာင့္ျဖင့္ ခတ္ရာတြင္  ဖီလာ ၊ ရင္လိမ္ ၊ ေစာင္႐ွမ္း ၊ အရမ္း ၊အေကာက္ ဟူ၍ ကြဲျပားသည္။

● ျခင္းခတ္ျခင္း အက်ိဳး

ျခင္းခတ္ ကစားျခင္းျဖင့္ ရ႐ိွလာေသာ အက်ိဳးမ်ားမွာ  စုေပါင္း ၀ိုင္းဖြဲ႔ ကစားႏိုင္ျခင္း   တစ္ကိုယ္ေကာင္းစိတ္   ကင္းျခင္း ၊ ေဘးအႏၱရာယ္ ကင္း႐ွင္း ျခင္း ၊ စရိပ္ကုန္သက္သာျခင္း ၊ ယဥ္ေက်း လွပျခင္း ၊ ကိုယ္အဂၤါ အလံုးစံု  လႈပ္႐ွားခြင့္ ရျခင္း ၊ ျဖတ္လက္မႈ ၊ အျမင္ အၾကား  ထက္သန္မႈ  အေလ့အက်င့္ ရျခင္း ၊စည္းကမ္းစနစ္႐ိွျခင္း ၊ ေနရာ ၊ အခ်ိန္ ၊ ရာသီမေ႐ြး   ကစားႏိုင္ျခင္း ၊ ျခင္းလံုးသည္  ျပည္တြင္း၌  လြယ္ကူစြာ  ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသာ ပစၥည္းျဖစ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္ ။

● မ်က္ေမွာက္ေခတ္ႏွင့္ ႐ိုးရာျခင္းလုံး

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ တြင္ ထီးက်ိဳးစည္ေပါက္  သူ႔ကြ်န္ဘ၀သို႔  ေရာက္႐ိွသြားသည့္  အခ်ိန္မွစ၍  နယ္ခ်ဲ႕ တို႔သည္  ျမန္မာ့႐ိုးရာ  အားကစား နည္းျဖစ္သည့္  ျခင္းပညာကို အားေပးျခင္း  မျပဳခဲ့ေခ် ။ ျမန္မာဇာတိေသြး  ဇာတိမာန္ ႏွင့္ ျမန္မာ့ စြမ္းရည္မ်ားကို  ခ်ိဳးနိမ္သည့္  အေနျဖင့္  တိုက္ရိုက္တစ္မ်ိဳး ၊ သြယ္၀ိုက္၍ တစ္ဖုန္ ၊ ဆန္႔က်င္တားျမစ္ခဲ့ၾကသည္ ။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာတို႔သည္  မိမိတို႔၏  ရိုးရာ အားကစား ျခင္းခတ္ ပညာကို  လက္ဆင့္ကမ္း၍  ထိန္းသိမ္းလာခဲ့ၾကသည္ ။

၁၉၄၈  ခုႏွစ္  ဇန္န၀ါရီလ ၄ ရက္ ေန႔ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ  လြတ္လပ္ေရး ရ႐ိွျပီးေနာက္  ရန္ုကုန္ၿမိဳ႕၌က်င္းပေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အိုလံပစ္  အားကစားပြဲေတာ္ႀကီး တြင္  ျခင္းလံုးခတ္ ျပိဳင္ပြဲလည္း ပါ၀င္ခြင့္ရ႐ိွခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္  ၁၉၅၃  ခုႏွစ္  ၊  ဇြန္လ  ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ  ျခင္းလံုး ညီလာခံႀကီးကို  ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္  ခန္းမတြင္  က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။  အဆိုပါ ညီလာခံမွပင္ ျခင္းလံုးခတ္ၿပိဳင္ပြဲ ဥပေဒ  ေရးဆြဲေရး ညီလာခံႀကီးကို  ေအာင္ဆန္း အားကစားကြင္းတြင္  ဆက္လက္က်င္းပၿပီး  အတည္ျပဳခဲ့သည္။

ယင္းေနာက္… ၁၉၆၂  ခုႏွစ္မွ  ၁၉၄၇  ခုႏွစ္ အတြင္း  ျခင္းလံုးႏွင့္ပတ္သက္၍  ဗမာ့တပ္မေတာ္တြင္  ျခင္းလံုးနည္းျပဆရာမ်ား ခန္႔ထားျခင္း ၊ ျမန္မာ့အသံမွ  ျခင္းလံုးႏွင့္ ပတ္သက္၍  သိေကာင္းစရာမ်ားကို  အသံလႊင့္ျခင္း ၊ ျခင္းလံုးဒိုင္   သင္တန္းဖြင့္ျခင္း ၊ ခ႐ိုင္ေပါင္းစံု  တံခြန္စိုက္ ၿပိဳင္ပြဲမ်ား  က်င္းပျခင္း ၊ ေက်ာင္းေပါင္းစံု  ျခင္းခတ္ၿပိဳင္ပြဲမ်ား  က်င္းပျခင္း ၊ ၾကည္း ေရ  ေလ တံခြန္စိုက္ ၿပိဳင္ပြဲမ်ားက်င္းပျခင္း ၊ ျပည္သူ႔ရဲ တပ္ဖြဲ႔ ျခင္းလံုးခတ္ တံခြန္စိုက္ ၿပိဳင္ပြဲမ်ား က်င္းပျခင္း ၊ ျပည္ပႏိုင္ငံမ်ားသို႔  သြားေရာက္၍  အလွျပခတ္ ကစားျပျခင္းတို႔ကို  က်င္းပျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့သည္ ။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္  ၾသဂုတ္လတြင္  ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌    ပထမအႀကိမ္ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းျခင္းလံုးခတ္ၿပိဳင္ပြဲမ်ားကိုက်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့သည္။၂ဝ၁၃ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလ ၄ ရက္   ေန ့ အတြင္းကက်င္းပခဲ့ေသာ၂၇ၾကိမ္ေျမာက္ဆီးဂိမ္းျပိဳင္ပဲြတြင္ကြင္းသြင္းျခင္းခတ္ျပိဳင္ပဲြ၌ျမန္မာတို့ေရႊတံဆိပ္ အမ်ား ဆံုး ရရိွခဲ့ သည္။

ယခုအခါျမန္မာႏိုင္ငံျခင္းလံုးအဖြဲ႔အေနျဖင့္ျမန္မာႏိုင္ငံအားကစားႏွင့္ကာယပညာဦးစီးဌာန၏ႀကီးၾကပ္မႈျဖင့္  ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္း  ေအာက္ပါၿပိဳင္ ပြဲမ်ား ကို က်င္းပ ျပဳလုပ္ေပးခဲ့ေပသည္။

(၁) ျပည္နယ္/ တိုင္း ျခင္းလံုးခတ္ၿပိဳင္ပဲြ ၊

(၂) အမ်ိဳးသား  တံခြန္စိုက္ ၿပိဳင္ပြဲ ၊

(၃) မိသားစု (က်ား ၊ မ) တံခြန္စိုက္ၿပိဳင္ပြဲ

(၄) မိုးရာသီ  တံခြန္စိုက္ ၿပိဳင္ပြဲႏွင့္

(၅) မိုးရာသီ မိသားစု (က်ား ၊ မ) တံခြန္စိုက္ၿပိဳင္ပြဲ စသည္တို႔ျဖစ္သည္။

မည္သို႔ ဆိုေစ  ျမန္မာမႈ ၊ ျမန္မာ့ဟန္ ၊ ပင္ကိုညဏ္တို႔ျဖင့္ တီထြင္ခဲ့ေသာ  ျမန္မာ့႐ိုးရာ  ျခင္းလံုးခတ္ကစားနည္းကို  ျမန္မာႏိုင္ငံ႐ိုးရာ ျခင္းလံုး အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ အေနျဖင့္ ႐ိုးရာ ျခင္းလံုး အားကစားပညာႏွင့္ နည္းစနစ္မ်ားကို  ထိန္းသိမ္းေရး ၊ တည္တံခိုင္ၿမဲေရးႏွင့္ တိုးတက္ျမင့္မားေရးတို႔အတြက္   စဥ္ဆက္မျပတ္  ေဆာင္႐ြက္လ်က္ ႐ိွေပသည္။

ေဖာ္ျပပါ  ျမန္မာ့႐ိုးရာ အားကစားနည္းမ်ား အျပင္ ရပ္ထဲ၊ ႐ြာထဲ ၊ ျပည္သူထဲ၌  အစဥ္မျပတ္  ဆိုသလို က်င္းပဆင္ႏႊဲေလံ႐ိွေသာ  အားကစားမႈမ်ားလည္း  ႐ိွေပသည္။  ယင္းတို႔မွာ  စိန္ေျပးတမ္းကစားျခင္း ၊ လိပ္ဥလိပ္မတမ္း ကစားျခင္း ၊ ေညာင္ပင္တေစၦ ကစားျခင္း ၊ ေ႐ႊစြန္ညိဳကစားျခင္း ၊ ေညာင္ပင္ႏွင့္ သားသမီး ေပ်ာက္တမ္း  ကစားျခင္း ၊ကြမ္းအစ္ႀကီး ကြမ္းအစ္ငယ္ ကစားျခင္း ၊ အထုပ္ခ် ကစားျခင္း ၊ ေညာင္ေရအိုးစင္ ကစားျခင္း ၊ မယ္သီတာ ကစားျခင္း ၊ သံုးထပ္က်ားကစားျခင္း ၊ ႐ွစ္ကြက္က်ား ကစားျခင္း ၊ စစ္တုရင္ ကစားျခင္း ၊ ဇယ္ေတာက္ျခင္း ၊ ဘုတ္တလုတ္ ကစားျခင္း ၊   ဂံုညင္းဒိုး ကစားျခင္း ၊ ၾကက္ဖခြပ္တမ္း ကစားျခင္း ၊ ဖန္ခုန္တမ္း ကစားျခင္း ၊ ထုတ္စည္းတိုးကစားျခင္း ၊ ဆီမီးခြက္ ကစားျခင္း ၊ ဇယ္ခတ္ျခင္း ၊ ေရွာတိုင္တက္ – ကစားျခင္း တို ႔ျဖစ္ၾကေပသည္။

ျမန္မာ့ေက်းေတာေန  ကေလးသူငယ္ ၊ လူ႐ြယ္တို႔သည္  ညအခါ လသာခ်ိန္၌  ေဖာ္ျပပါ  ကစားနည္းမ်ားျဖင့္  ကစားေလ့႐ိွၾကသည္။ ယင္းအားကစား မႈမ်ားမွာ စိတ္ေပ်ာ္႐ႊင္မႈႏွင့္  ကိုယ္လက္ၾကံခိုင္မႈ အတြက္မွ်သာ မဟုတ္ေပ။ အခ်င္းခ်င္း …ရင္းႏွီးခင္မင္မႈ ၊ စည္းလံုးညီညြတ္မႈတိုလည္း  အေထာက္အကူ ျပဳေလသည္ ။ လင္ျမန္ဖ်က္လတ္၍  ႏိုးၾကားတက္ႀကြမႈအတြက္  အေျခခံေပးေသာ  အားကစားနည္းလည္း ပါ႐ိွသည္ ၊ ကေလးသူငယ္ လူ႐ြယ္ ကေလးမ်ားအဖို႔ စူးစမ္း ဆင္ျခင္ညဏ္ႏွင့္ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခားညဏ္ကို  ရင့္သန္ ေစေသာ  အားကစားနည္းမ်ားလည္း ….႐ိွပါေလသည္ ။

ယခုအခါ  ေဖာ္ျပပါ  ျမန္မာ့႐ိုးရာ အားကစားနည္းမ်ားအနက္  အခ်ိဳ႕ကိုႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရသည္  ေဖာ္ထုတ္ အားေပးခ်ီးေျမွာက္ျပဳလုပ္လ်က္ ႐ိွေပသည္။

မည္သို႔ ဆိုေစ ျမန္မာ့ ဘိုးစဥ္ ေဘာင္ဆက္ အေမြအႏွစ္ ျဖစ္သည္ ။ျမန္မာ့႐ိုးရာ  အားကစားနည္းကို ျပန္လည္ ေဖာ္ထုတ္ထိန္းသိမ္း၍  တိုးတက္႐ွင္သန္ေနေအာင္  ထမ္းေဆာင္ရမည့္  တာ၀န္မွာ  ျပည္သူ အားလံုးအေပၚတြင္ က်ေရာက္လ်က္  ႐ိွေနေပသည္ ။