ထို႔ေၾကာင့္ ဦးေမေအာင္သည္ ကာလကတၱားၿမိဳ႕တြင္ စတင္ပညာသင္ၾကားခဲ့ရသည္။ တကၠသိုလ္ဝင္စာေမးပြဲကိုမူ ရန္ကုန္အစိုးရ အထက္တန္းေက်ာင္းမွ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ပညာရည္ထူးခၽြန္သူျဖစ္သျဖင့္ “ရေနာင္းဆု” (ကာနယ္ရေနာင္း ကို အစြဲျပဳ၍ မွည့္ေခၚထားေသာ ေကာ့ေသာင္းၿမိဳ႕အနီးရွိ ရေနာင္းၿမိဳ႕ဝန္ဆု)ကို ရရွိခဲ့သည္။ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ F.A (ဥပစာ တန္း)တြင္လည္း ထူးခၽြန္စြာေအာင္ျမင္၍ “ဂ်ာဒင္းဆု” (Jardine Prize)ကို ရရွိခဲ့သည္။ ဂ်ာဒင္းဆုမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ တရားေရး ရာ ဝန္ရွင္ေတာ္မင္းႀကီးျဖစ္ခဲ့ေသာ ဂ်ာဒင္းကို အစြဲျပဳ၍ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးႁမွင့္ေသာဆု ျဖစ္သည္။ ဦးေမေအာင္သည္ ဘီေအေနာက္ ဆံုးႏွစ္ကို ၁၈၉၈ ခုႏွစ္တြင္ စာေမးပြဲေျဖဆိုခါနီး က်န္းမာေရးမေကာင္းေသာေၾကာင့္ မေျဖလိုက္ရေပ။
ယင္းေနာက္ ၿမိတ္ၿမိဳ႕ အစိုးရအထက္တန္းေက်ာင္းတြင္ အထက္တန္းျပဆရာအျဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္သည္။ ထို႔ေနာက္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ ရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသ အထက္တန္းေက်ာင္း၌ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီးအျဖစ္ ေျပာင္းေရႊ႕လုပ္ကိုင္ သည္။ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ ရမၼာပူရစာပံုႏွိပ္တိုက္ပိုင္ရွင္ ဦးလြန္းျဖဴ၊ ေဒၚေမေမတို႔၏သမီး ေဒၚသိန္းျမင့္ႏွင့္ လက္ထပ္ထိမ္းျမားခဲ့သည္။ ေဒၚသိန္းျမင့္သည္ နာမည္ေက်ာ္ မြန္အမ်ဳိးသား စစ္ကဲႀကီး ဦးေထာ္ေလး၏ ေျမးေတာ္သူျဖစ္ သည္။
၁၉၀၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဦးေမေအာင္ ေက်ာင္းအုပ္အျဖစ္မွ ႏႈတ္ထြက္၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ အလုံရပ္ရွိ ဦးေရႊအို၏ သစ္ႏွင့္ စပါး ကုိယ္စားလွယ္အျဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္သည္။ ၁၉၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယေရွ႕ေနစာေမးပြဲ ေအာင္ျမင္သည္။ ေမာ္လ ၿမိဳင္တြင္ ၂ ႏွစ္ခန္႔ ေရွ႕ေနလိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ အဂၤလန္ျပည္ ကိန္းဘရစ္ တကၠသိုလ္သို႔ သြားေရာက္ပညာသင္ၾကားခဲ့ သည္။ ကိန္းဘရစ္တကၠသိုလ္မွ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕ (M.A)ႏွင့္ ဝတ္လံုေတာ္ဘြဲ႕ကို ရရွိခဲ့သည္။ ပညာထူးခၽြန္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဘီဂန္းဒက္ေရႊတံဆိပ္ ရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၀၇ တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာသည္။
ဦးေမေအာင္သည္ အဂၤလန္ျပည္၌ ပညာသင္ၾကားေနစဥ္ အိႏၵိယအမ်ဳိးသား ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ ဆံုခဲ့သည္။ ယင္းတို႔၏ အနစ္နာခံမႈ၊ ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔မႈ၊ အျမင္က်ယ္မႈမ်ားကို မ်ားစြာအားက်ခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံေရး ေလာကကို စတင္မ်က္စိဖြင့္ေပးေသာ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမထံ၌လည္း ႏုိင္ငံေရးၾသဝါဒ ခံယူခဲ့သည္။
ဦးေမေအာင္သည္ ရန္ကုန္သို႔ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာေသာအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔ ႏိုင္ငံေရးႏိုးၾကားစျပဳလာသည္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္က ဗုဒၶဘာသာကလ်ာဏယုဝအသင္း (Y.M.B.A) စတင္တည္ေထာင္ခါစလည္း ျဖစ္သည္။ ဦးေမေအာင္သည္ ဝိုင္အမ္ဘီေအတြင္ တက္ႂကြစြာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ သူရိယဦးဘေဘ (ဘႀကီးဘေဘ)ႏွင့္အတူ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္သို႔ လွည့္လည္၍ ျပည္သူလူထုကို စည္းရံုးလႈံ႕ေဆာ္ခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕နယ္အသင္းခြဲေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္အထိ ဝိုင္အမ္ဘီေအအသင္းႀကီးသည္ တိုးတက္လာခဲ့သည္။ ဦးေမေအာင္အား ၁၉၁၆ တြင္ ဗုဒၶကလ်ာဏယုဝအသင္းႀကီး၏ ဥကၠ႒အျဖစ္ တင္ေႁမွာက္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၁၇ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ဦးေမေအာင္သည္ ဝိုင္အမ္ဘီေအအသင္းႀကီး ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ အိႏၵိယျပည္ ဆိုင္ရာ အတြင္းဝန္မြန္ေတဂူ၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ အိႏၵိယျပည္ ကာလကတၱားၿမိဳ႕သို႔ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ အဖြဲ႕ဝင္မ်ာအ ျဖစ္ ဦးဘေဘ၊ မင္းတိုင္ပင္အမတ္ ဦးေဖႏွင့္ မႏၱေလးမွ ဝတ္လံုဦးစုတို႔ ပါဝင္ၾကသည္။
ထိုစဥ္က ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အိႏၵိုယျပည္၏ ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ နယ္ခ်ဲ႕တို႔က အတင္းအဓမၼ သြတ္သြင္းထား သည့္အခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဦးေမေအာင္တို႔အဖြဲ႕သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံကို အိႏၵိယမွခြဲထြက္၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဆင့္အတန္း တိုးႁမွင့္ေပးရန္ အေရးဆိုၾကေလသည္။
၁၉၂၂ တြင္ အဂၤလိန္ျပည္ ကိန္းဘရစ္တကၠသိုလ္မွ “ျမန္မာဗုဒၶဘာသာဝင္ဥပေဒ” (ျမန္မာ့ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒ) စာတမ္းျဖင့္ ဥပေဒမဟာဝိဇၨာ (L.L.M)ဘြဲ႕ ရရွိခဲ့သည္။
ဦးေမေအာင္သည္ ေခတ္ပညာတစ္ခုတည္းကိုသာ ေလ့လာလိုက္စားသူ မဟုတ္ေပ။ ဘာသာတရားကို ေလးစား ကိုင္းရိႈင္းသည္။ သူ အဂၤလန္ျပည္မွ အမ္ေအ(M.A)ဘြဲ႕ရၿပီး ျပန္လာေသာအခါ ဆရားႀကီးဦးေဖေမာင္တင္သည္ ဘီေအပင္ မေအာင္ေသးေပ။ ဦးေဖေမာင္တင္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္တြင္ ပါဠိပါေမာကၡျဖစ္လာေသာအခါ ျမန္မာလူမ်ဳိးတစ္ေယာက္အေန ျဖင့္ ဂုဏ္ယူမဆံုး ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ဦးေမေအာင္၏အေဒၚ မင္းႀကီးကေတာ္ ေဒၚျမေမက “ဆရာတင္ကို ဘိလပ္လႊတ္ၿပီး ဗုဒၶဘာ သာတရားေတြ ေျပာခိုင္းရမယ္ကြယ္”ဟု မၾကာခဏ ေျပာေလ့ရွိသည္။
ထိုအခါ ဦးေမေအာင္က “က်ဳပ္တို႔ ဆရာတင္ဟာ ဗမာလည္းျဖစ္တယ္။ ပါဠိက်မ္းေတြလည္း ဒါေလာက္ေတာင္ တတ္ကၽြမ္းထူးခၽြန္လ်က္ကနဲ႔ ေယရႈခရစ္ဘာသာဝင္ျဖစ္ေနတာ နာသဗ်ာ”ဟု မခ်င့္မရဲ ေျပာခဲ့ေလသည္။
ဦးေမေအာင္သည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ပထမဆံုးေသာ ဥပေဒပါေမာကၡျဖစ္သည္။ ဥပေဒအၾကံျပဳအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး၊ အစိုးရေရွ႕ေန၊ တကၠသိုလ္ေကာင္စီႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ဝင္လူႀကီး၊ တရားလႊတ္ေတာ္တရားသူႀကီး စသည့္ ရာထူးအဆင့္ဆင့္ တိုးႁမွင့္ခန္႔အပ္ျခင္း ခံရသည္။ ထို႔အျပင္ ဦးေမေအာင္သည္ “ဘားမင္း”(The Burman) အဂၤလိပ္ စာသတင္းကို ဦးစီးထုတ္ေဝခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္းကိုလည္း စတင္တည္ေထာင္သူမ်ား၌ တစ္ဦးအပါအဝင္ျဖစ္သည္။ လူငယ္မ်ား၏ အားကစားလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း အားေပးကူညီခဲ့ေလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္း၏ဂ်ာနယ္တြင္လည္း ပညာ ရပ္ဆိုင္ရာ စာတမ္း၊ ေဝဖန္ခ်က္၊ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား ေရးသားခဲ့သည္။
၁၉၁၂ တြင္ ဧခ်င္းေဟာင္း (၁၂)ေစာင္တြဲကို ဆရာလြန္း (ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း)၏ အကူအညီျဖင့္ တည္းျဖတ္ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။
၁၉၁၄-၁၉တြင္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ A Selection of Leading Cases on Buddish Law (ဗုဒၶဥပေဒသ) စာအုပ္ သံုးတြဲကို ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ Twenty Century Impression of Burma “Burmese Manners and Customs” (၁၉၁၀)ကိုလည္း ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။
၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ဒိုင္အာခီေခတ္ ပထမဆံုး ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး ဆာေမာင္ခင္ ကြယ္လြန္ေသာအခါ ဦးေမေအာင္ သည္ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး ျဖစ္လာသည္။
ဦးေမေအာင္သည္ ေဒၚသိန္းျမႏွင့္ သားသမီးသံုးေယာက္ ထြန္းကားခဲ့သည္။ သားႀကီးသာဒိုးေအာင္၊ သားလတ္ ထြန္းလွေအာင္ (ရဲဗိုလ္ခ်ဳပ္(၁၉၀၂-၁၉၆၀)၊ သမီးမျမစိန္ [M.A., B.Litt (Oxford)] တို႔ျဖစ္သည္။ သားႀကီး သတိုးေအာင္မွာ ဉာဏ္ပညာထက္ျမက္ေသာ္လည္း ဘီေအေနာက္ဆံုးႏွစ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ သားလတ္ထြန္းလွေအာင္သည္ စီအိုင္ဒီရဲ စံုေထာက္မင္းႀကီး၊ ရဲဗိုလ္ခ်ဳပ္(ယခု ရဲခ်ဳပ္) စသည္ျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရဲဝန္ထမ္းနယ္ပယ္၌ ထင္ရွားခဲ့သူျဖစ္သည္။ သမီးငယ္မျမစိန္မွာေနာင္တြင္သမိုင္းပညာရွင္အျဖစ္ထင္ရွားခဲ့ေသာရန္ကုန္တကၠသိုလ္သမိုင္းကထိကေဒၚျမစိန္ျဖစ္သည္။
ဦးေမေအာင္သည္၁၉၂၆ဇြန္လ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ ျပင္ဦးလြင္ၿမိဳ႕၌ ရုတ္တရက္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
