ျမန္မာ့ဂႏၱ၀င္စာေပ၏ အနာဂတ္ – အပိုင္း (၄)
သန္း၀င္းလႈိင္
ဧၿပီ ၂၊ ၂၀၁၃
● ျမန္မာ့ဂႏ ၱဝင္ကဗ်ာမ်ား
ျမန္မာကဗ်ာသမုိင္းသည္ ျမန္မာစာေပသမုိင္းပင္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစကားေျပႏွင့္ ျမန္မာကဗ်ာသည္ အတူတူတြဲဖက္၍ ထြက္ေပၚခဲ့ေၾကာင္း စာေပသုေတသီတို႔က မွတ္ခ်က္ျပဳၾကသည္။ ျမန္မာကဗ်ာႏွင့္ ျမန္မာစကားေျပထြက္ေပၚမႈတြင္ မည္သည့္အရာက ေ႐ွးဦး က်ခဲ့သည္ကိုကား မည္သူမွ်အတိအက် မေျပာႏိုင္ပါ။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာကဗ်ာတြင္ အမ်ိဳးအစားတစ္ရပ္အျဖစ္ပါ၀င္ေသာ သီခ်င္းအဖြဲ႕အႏြဲ႕သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၈၀၂ ခုႏွစ္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံေရာက္ ပ်ဴသံအဖြဲ႕ေဆာင္းပါး၌ ေဖာ္ျပခ်က္အရ ျမန္မာကဗ်ာသည္ ထြန္းကားေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျပႏုိင္ပါသည္။
ျမန္မာဂႏၱ၀င္ကဗ်ာသည္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယ၊ ျမင္းစိုင္း၊ စစ္ကိုင္းေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္၊ နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီေခတ္၊ ဂ်ပန္ေခတ္၊ စစ္ေျပးကိုလိုနီေခတ္၊ လြတ္လပ္ေရးေခတ္၊ မ်က္ေမွာက္ေခတ္အထိ ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ ျမန္မာကဗ်ာသည္ ကဗ်ာထံုးဖြဲ႕စီရင္မႈဆုိင္ရာ ကဗ်ာက်မ္း႐ွိၿပီးျဖစ္သည္။ ဤကဗ်ာက်မ္းမ်ားက ျမန္မာကဗ်ာေရးသားစပ္ဆို ဖြဲ႕ႏြဲ႕ရာတြင္ စည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာေစခဲ့သည္။ ကဗ်ာဖြဲ႕ရာ၌လည္း ရသဆယ္ပါး(ဂုဏ္ဆယ္ပါး) ဟူ၍ ရွိထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ျမန္မာဂႏၱ၀င္ကဗ်ာမ်ားသည္ ဤရသဆယ္ပါးအနက္ တစ္ပါးပါးသို႔မဟုတ္ တစ္ပါးထက္ေက်ာ္လြန္ေသာ ရသမ်ားပါ၀င္စၿမဲ ျဖစ္သည္။ ထိုဂုဏ္၁၀ပါးကား (၁) ပသာဒဂုဏ္၊ (၂) ၾသဇာဂုဏ္၊ (၃) မဓုရတာဂုဏ္၊ (၄) သမတာဂုဏ္၊ (၅) သုခုမာလတာဂုဏ္၊ (၆) သိေလသဂုဏ္၊ (၇) ဥဒါရတာဂုဏ္၊ (၈) ကႏၱိဂုဏ္၊ (၉) အတၱဗ်တၱိဂုဏ္၊ (၁၀) သမာဓိဂုဏ္ တို႔ ျဖစ္သည္။ ယင္းဂုဏ္ ၁၀ပါးသည္ သဒၵါလကၤာရ (အသံတန္ဆာဂုဏ္၊ စကားတန္ဆာဂုဏ္) တို႔ပင္ျဖစ္သည္။ စကားႏွင့္လည္းေကာင္း၊ အသံႏွင့္လည္းေကာင္း၊ ဆိုသံႏွင့္လည္းေကာင္း သက္ဆိုင္ အက်ံဳး၀င္ေလသည္။
တဖန္ကဗ်ာတြင္ အတၳာလကၤာရပိုင္းသည္လည္း အေရးႀကီးပါသည္။ အတၳာလကၤာရမွာ အနက္တန္ဆာပင္ျဖစ္သည္။ အတၳာလကၤာရ တြင္ မသြယ္မ၀ိုက္ တုိက္႐ိုက္ေျပာဆိုေသာ သဘာ၀၀ုတၱိလကၤာႏွင့္ တုိက္႐ိုက္မဟုတ္သြယ္၀ိုက္ေျပာဆိုေသာ ၀ကၤ၀ုတၱိအလကၤာ ဟူ၍ မ်ိဳးႏွစ္မ်ိဳး႐ွိသည္။ ဤကဗ်ာထံုးဖြဲ႕စီရင္မႈစည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို ၾကည့္႐ႈရျခင္းအားျဖင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔သည္ ကဗ်ာအရာ၌ စည္းကမ္းႀကီးမားၿပီး လုိက္နာ႐ိုေသမႈ႐ွိေၾကာင္း ထင္႐ွားသိသာပါသည္။
ျမန္မာဂႏၱ၀င္ကဗ်ာမ်ားသည္ စည္းကမ္းတက် စနစ္တက်ဖြဲ႕ဆိုၾက၍ စံထားအပ္ေသာ စံျပဳအပ္ေသာ ကဗ်ာမ်ားျဖစ္ၾကေပသည္။ အေတြးအေခၚအယူအဆအေၾကာင္းအရာအရလည္းေကာင္း၊ ဖြဲ႕ႏြဲ႕သီကံုးမႈစကားလံုးေ႐ြးခ်ယ္အသံုးျပဳမႈအရလည္းေကာင္း၊ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားစြာ ႐ွိေနၾကသည္။
ယင္းေၾကာင့္ ျမန္မာဂႏၱ၀င္ကဗ်ာမ်ားကို ေလ့လာဖတ္႐ႈလွ်င္ ေလာကအျမင္၊ ဘ၀အျမင္၊ ဓမၼအျမင္၊ ရသအျမင္၊ စာေပအျမင္၊ အႏုပညာအျမင္မ်ားစြာပါ၀င္ေနရာ ျမန္မာ့ဂႏၱ၀င္ကဗ်ာမ်ားသည္ ေလးစားအေရးထားဖြယ္၊ စံျပဳအတုယူဖြယ္ရာ ေကာင္းေနပါေတာ့သည္။
ျမန္မာဂႏၱ၀င္ကဗ်ာမ်ားေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ေခတ္အသီးသီးကို ျပန္ေျပာင္းေလ့လာၾကည့္ပါစို႔။
● ပုဂံေခတ္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၀၄၄ – ၁၂၉၈)
ပုဂံေခတ္နရပတိစည္သူလက္ထက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၅၃၆ ခုႏွစ္တြင္ မင္းယဥ္နရသိခၤ၏ အထိန္းေတာ္ႀကီး “အိုေပါင္သင္” ၏သား အနႏၱသူရိယေရးဖြဲ႕ေသာ “သူတည္းတစ္ေယာက္” အစခ်ီကဗ်ာ၊ လကၤာေလးပိုဒ္ သိုးကေလးအစခ်ီ “ပုပၸါးနတ္ေတာင္”ဖြဲ႕လကၤာကဗ်ာ၊ ပုဂံေခတ္ သကၠရာဇ္ ၅၆၉ ခုႏွစ္ က်စြာမင္းႀကီးလက္ထက္၌ ေရးဖြဲ႕ေသာ “ျမကန္သာ”အစခ်ီ ျမကန္ဘြဲ႕လကၤာ၊ ကဗ်ာတို႔သည္ ဂႏၱ၀င္ေျမာက္ ကဗ်ာမ်ားျဖစ္သည္ဟု ဆိုႏုိင္ပါသည္။ အနႏၱသူရိယ၏ “သူတည္းတစ္ေယာက္” အစခ်ီကဗ်ာသည္ ကဗ်ာခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူမ်ား၏ စိတ္ကို လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္း႐ွိေသာ ကဗ်ာျဖစ္သည္။ ဤကဗ်ာ၌ ဖြဲ႕ႏြဲ႕ပံုသည္ ေလးလံုးစပ္လကၤာအသြားျဖစ္ၿပီး စကားလံုးေ႐ြးခ်ယ္မႈ၊ အေတြးအေခၚျမင့္မား မႈကို မိေအာင္ ေရးဖြဲ႕သူျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ႏုိင္သလို ျမန္မာ့႐ိုးရာဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကိုပါ ပါ၀င္ေအာင္ ထည့္သြင္းသြားေၾကာင္း ဆန္းစစ္ေတြ႕႐ွိ ရသည္။
ယင္းကဗ်ာကို အျပည့္အစံုေဖာ္ျပခြင့္ျပဳပါ။
(၁) – သူတည္းတစ္ေယာက္၊ ေကာင္းဖိို႔ေရာက္မူ၊ သူတစ္ေယာက္မွာ ပ်က္လင့္ကာသာ ဓမၼတာတည္း။
(၂) – ေ႐ႊအိမ္နန္းႏွင့္ ၾကငွန္းလည္းစံ၊ မတ္ေပါင္းရံလ်က္ ေပ်ာ္စံရိပ္ၿငိမ္ စည္းစိမ္ေမတၱာ၊ မင္းခ်မ္းသာကား၊ သမုဒၵရာ ေရမ်က္ႏွာ
ထက္ ခဏတက္သည့္ ေရပြက္ပမာ တသက္လ်ာတည္း။
(၃) – ၾကင္နာသနား၊ ငါ့အားမသတ္၊ ယခုလႊတ္လည္းမလႊတ္ ၾကမၼာ၊ လူတကာတို ့၊ ခႏၶာခိုင္က်ည္၊ အတည္မၿမဲ၊ ေဖာက္လႊဲတတ္
သည္ မခၽြတ္စေသာ သတၱ၀ါတည္း။
(၄) – ႐ွိခိုးေကာ္ေရာ္၊ ပူေဇာ္အကၽြန္ ပန္ခဲ့တံု၏။ ခိုက္ႀကံဳ၀ိပါက္၊ သံသာစက္၌ ႀကိဳက္လတ္တြန္မူ၊ တံု႔မယူလို၊ ၾကည္ညိဳစိတ္သန္၊
သခင္မြန္ကို ခ်န္ဘိစင္စစ္၊ အျပစ္မဲ့ေရး ခြင့္လွ်င္ေပး၏။ ေသြးသည္ အနိစၥာ၊ ငါ့ခႏၶာတည္း။
ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္က ျမန္မာစာေပသမုိင္းတြင္ “သူတည္းတစ္ေယာက္ေကာင္းဖို႔ေရာက္မူ” အစခ်ီအနႏၱသူရိယ၏ မ်က္ေျဖ လကၤာအား –
“နရပတိစည္သူမင္းႀကီးလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၅၃၆ ခုႏွစ္တါင္ မင္းယဥ္နရသိခၤ၏ အထိန္းေတာ္ အနႏၱသူရိယအမတ္သည္ မင္းျပစ္မင္းဒဏ္ ရာဇသံေၾကာင့္ ေသရမည့္ဆဲဆဲတြင္ ေရးသားခဲ့ေသာ ကဗ်ာျဖစ္သည္ဟု အမ်ားကယံုၾကည္၏။ မွတ္သားစံတင္ ေလာက္ေသာ တရားသေဘာမ်ားပါ႐ွိ၏။ ကိုယ္ခႏၶာစည္းစိမ္ဥစၥာတို႔၏ မၿမဲတတ္ေသာ အနိစၥသေဘာတရားသည္ မွန္လွေပစြတကားဟု ေရးသားသည့္အခါ ထင္ျမင္ေအာက္ေမ့ဟန္ လကၡဏာ ႐ွိသည္။ ေသရမည့္ဆဲဆဲ ကိုယ္တုိင္ဒိ႒ ေတြ႕ႀကံဳရသည့္ အေၾကာင္းကို စပ္ဆိုခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ စိတ္ဓါတ္ကို ထိခိုက္ေလာက္ေအာင္ တိုတိုႏွင့္ပင္ ေကာင္းလွ၏” ဟူ၍ ဆန္းစစ္ ထားေပသည္။
အခ်ိဳ႕က ဤအလကၤာေလးပိုဒ္ကို ‘မ်က္ေျဖလကၤာ’ ဟု အမည္ေပးၾကသည္။ အခ်ိဳ႕ကမူ ‘ေတာ္လွန္ေရးအလကၤာ’ ဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မလိုလွ်င္မလိုသလို ျပဳမူတတ္ေသာ ဥပေဒဟူသည္ သူတို႔၏ ပါးစပ္တြင္းမွာသာ တည္ေသာ ပေဒသရာဇ္စနစ္၏ စက္ဆုပ္႐ြံ႐ွာဖြယ္ေကာင္းေသာအခ်က္ကို ႐ႈတ္ခ်၍ ယင္းစနစ္ကို က်င့္သံုးသူ မင္း၏ စိတ္ဓာတ္ကို ေျပာင္းလဲသြားေအာင္ ေတာ္လွန္ပစ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ အမတ္ႀကီးအနႏၱသူရိယသည္ အဘကိုသားကသတ္၍ ေနာင္ေတာ္ကို ညီငယ္ကသတ္၍၊ မင္းလုပ္အုပ္စုိးေသာ ပုဂံေခတ္ သက္ဦးဆံပိုင္မင္းတို႔၏ စက္ဆုပ္ဖြယ္စနစ္ကို အလြန္႐ြံ႐ွာခဲ့ဟန္တူေပ၏။ သူကိုယ္တုိင္လည္း ကုလားက်မင္း ေခၚ နရသူက ခမည္းေတာ္ကို လုပ္ႀကံၿပီး ေနာင္ေတာ္ကိုပါ သတ္၍ ထီးနန္းစိုးစံသည္ကို သိမီွႀကံဳႀကိဳက္လုိက္၏။ တဖန္မိမိႏွင့္ နို႕စို႔ဘက္ အထိန္းခံဘက္ျဖစ္သူ နရပတိစည္သူက ေနာင္ေတာ္မင္းယဥ္နရသိခၤကို ေအာင္စြာငယ္ကို ေစခိုင္းလုပ္ႀကံၿပီး ထီးနန္းသိမ္းပိုက္သည္ကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ ေတြ႕ျမင္ေနရျပန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အမတ္ႀကီး၏ စိတ္တြင္ တစ္ေယာက္ေကာင္းစားဖို႔အတြက္ တစ္ေယာက္ကို ဖ်က္ဆီးရ သည္မွာ (၀ါ) တစ္ေယာက္ကပ်က္စီးေပးရသည္မွာ အဆုိပါေခတ္တြင္ အစဥ္အလာႀကီးတစ္ရပ္သဖြယ္ တည္႐ွိေနေသာေၾကာင့္ ‘သူတည္းတစ္ေယာက္ေကာင္းဖို႔ေရာက္မူ၊ တစ္ေယာက္သူမွာ၊ ပ်က္လင့္ကာသာ ဓမၼတာတည္း’ ဟု ေရးဖြဲ႕ခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ အမတ္ႀကီးသည္ မင္းသံုးဆက္ကို မီလုိက္သူျဖစ္၏။ ကုလားက်မင္း ေခၚ နရသူသည္ မငး္စည္းစိမ္သံုးႏွစ္သာ စံလုိက္ရ၏။ မင္း႐ွင္ေစာကား တရက္မွ်သာ မင္းျဖစ္ခဲ့ရ႐ွာ၏။ သူ႔သခင္ မင္းယဥ္နရသိခၤလည္း မင္းစည္းစိမ္း သံုးႏွစ္တြင္ လုပ္ႀကံျခင္းကို ခံလုိက္ရသည္။ လူ႔ေလာက၏ အထြတ္အျမတ္ဆံုးဟု ယူဆျခင္းခံရေသာ မင္းစည္းစိမ္သည္လည္း ေခတၱခဏမွ်သာတကား၊ ေရပြက္ပမာသာတကားဟု စဥ္းစားမိ၍-
“ေ႐ႊအိမ္နန္းႏွင့္၊ ၾကငွန္းလည္းခံ၊ မတ္ေပါင္းရံလ်က္၊ ေပ်ာ္စံရိပ္ၿငိမ္၊ စည္းစိမ္ေမတၱာ၊ မင္းခ်မ္းသာကား၊ သမုဒၵဂာထက္ ခဏတက္သည့္ ေရပြက္ပမာ တသက္လ်ာတည့္” ဟု အနိစၥသေဘာကို ႏွလံုးသြင္း၍ စပ္ဆိုခဲ့ေလသည္။
တတိယလကၤာပိုဒ္ကား အမတ္ႀကီး၏ ရဲရင့္ေသာ၊ ေသရမည္ကို မ႐ြံ႕မထိတ္သည့္ ျခေသၤ့စိတ္၊ အာဇာနည္စိတ္ဓာတ္ကို ေဖာ္ျပေလသည္။ ေတာင္းပန္တိုးလွ်ိဳးသံလံုး၀မပါ၊ အမ်က္ေဒါသကင္းလွ၏။ သို႔ေသာ္ ၾကင္နာသနား၍ မသတ္ဘဲ ယခုလႊတ္လည္း တစ္ေန႔တြင္ ငါမုခ်ေသရမည္။ ခႏၶာေဖာက္ျပန္ျခင္း ေသျခင္းကား ဆန္းျပားသည္မဟုတ္။ ေသျခင္းတရားကို လူတိုင္းေ႐ွာင္လႊဲမရသည့္ သခၤါရတရားကို မ,စိတ္၊ ထီးနန္းစိတ္မႊန္၍ အာဏာယစ္မူးေနေသာ မင္းအား သိမ္ေမြ႕စြာျဖင့္ ဆံုးမခဲ့ေလသည္။
သို႔ေသာ္ ဤလကၤာေလးပိုဒ္သည္ အနႏၱသူရိယေရးသားခဲ့ေသာ လကၤာမ်ားမဟုတ္ဟု အခ်ိဳ႕က ယူဆၾကသည္။ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ေဒါက္တာလွေဖက “စကားအသံုးအႏႈန္းကိုၾကည့္လွ်င္ အင္း၀ေခတ္လက္ရာျဖစ္ေၾကာင္း ထင္႐ွားပါသည္” ဟု ဆိုခဲ့သလို စတုရဂၤဗလဘြဲ႔ရ ျမန္မာပညာ႐ွိ ဦးေဖက “႐ွင္မဟာသီလ၀ံသ၊ ႐ွင္မဟာရ႒သာရ တို႔လက္ထက္ ပ်ိဳ႕ကဗ်ာမ်ားကဲ့သို႔ ႐ွိေခ်သည္။ သကၠရာဇ္ ၅၀၀ ေက်ာ္က စကားမဟုတ္ေခ်။ ေ႐ွးစကား၏ အဓိပၸါယ္ကိုယူ၍ ေနာက္ကာလကဗ်ာဆရာတို႔ စီကံုးေရးဖြဲ႕လကၤာျဖစ္လိမ့္မည္ကို ေက်ာက္စာစေသာ ေ႐ွးေ၀ါဟာရမ်ားကို လုိက္စားေသာ ပုဂၢိဳလ္ဟူသမွ်တို႔ မွတ္ယူဆံုးျဖတ္ရာသည္” ဟု “ထူးမျခားနားအေျဖ” ေဆာင္းပါးတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါသည္။
ထိုနည္းတူစြာ ပုဂံေခတ္တြင္ေပၚထြက္ခဲ့ေသာ သိုးကေလ အစခ်ီ “ပုပၸါးနတ္ေတာင္ဘြဲ႕” လကၤာသည္ ပုဂံေခတ္ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးစံ ကို ေဖာ္ညႊန္းေနပါသည္။ တဖန္ ျမကန္ဘြဲ႕လကၤာသည္ က်န္စစ္သားမင္း၏ မဟာနိဗၺာန္လက္စြဲခ်ီေရကန္ေတာ္ႀကီးကို သ႐ုပ္ေဖာ္ခ်ီးက်ဴးထားသည္။ ေႏွာင္းေခတ္မ်ားတြင္ ေပၚမည့္ ကန္ေတာ္ဘြဲ႕ေမာ္ကြန္းတို႔၏ ေ႐ွ႕ေျပးဟုဆိုႏိုင္ပါသည္။ ဤျမကန္အလကၤာမ်ား သည္ ေ႐ွးက်သျဖင့္ တန္ဖိုး႐ွိသည္။ ပုဂံေခတ္သံုးေက်ာက္စာေ၀ါဟာရမ်ားကို အျခားလကၤာမ်ားတြင္ မေတြ႕ရ။ ဤလကၤာတြင္ ေတး၊ ကန္ပိုင္၊ ဟုတၱာ ဟူေသာ ေက်ာက္စာစကားေျပအသံုးမ်ားကို ထည့္သြင္းစပ္ဆိုထားသည္။ သို႔ေသာ္ ျမကန္၏အလွကို ေပၚလြင္ေအာင္ အ႐ိုးဆံုး စကားလံုးမ်ားကို ညႇပ္၍ သံုးႏႈန္းဖြဲ႕ဆိုထားသည္။ ေန႔စဥ္သံုးစကားလံုးေ၀ါဟာရမ်ားကို အစီအစဥ္ေနသားတက် သံုးစြဲထားသျဖင့္ နားလည္လြယ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမကန္ကဗ်ာသည္ အစီအစဥ္က်၍ ေျပျပစ္ေသာ ပသာဒဂုဏ္၊ အနက္အဓိပၸါယ္ထင္႐ွားေပၚလြင္ေအာင္ အတၱဗ်တၱိဂုဏ္၊ ျမကန္၏ ဂုဏ္ရည္ကို ျဖစ္သင့္သည္ထက္ ပိုမို၍ ေဖာ္ျပရာေရာက္သျဖင့္ အတိႆယ၀ုတၱိလကၤာ ေျမာက္ပါသည္။
● ပင္းယေခတ္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၉၉ – ၁၃၆၃)
ပင္းယေခတ္တြင္ ဂႏၱ၀င္ကဗ်ာအျဖစ္ တစီး႐ွင္သီဟသူလက္ထက္ ျမင္းခင္းသဘင္တ်ာဘြဲ႕ ၊“ခါးပတ္ေတာ္မွာေ႐ႊျခည္စံု” အစခ်ီကဗ်ာ၊ ငါးစီး႐ွင္ေက်ာ္စြာ၏ “တာ၀တႎသာ နတ္႐ြာေလာ နတ္႐ြာေလာ” ႏွင့္ “တေမာင္း တေမာင္း၊ တို႔တေမာင္းသည္” အစခ်ီ ကာခ်င္းကဗ်ာ၊ စတုရဂၤ ဗလ အမတ္ႀကီးေရးစပ္ေသာ ရတု “ေ႐ႊဖ၀ါးေတာ္ေအာက္ ကၽြန္၏ေလွ်ာက္ျဖင့္” အစခ်ီ၍ ဆူးတြင္းပစ္ ဆရာေတာ္ (ေပါကၠံဆရာေတာ္) အား ေမးျမန္းေလွ်ာက္ထားခ်က္ ရတု၊ ဆူးတြင္းပစ္ဆရာေတာ္ျပန္လည္ေျဖၾကားေသာ “အေထြေထြေမးတိုင္းေျဖအံ့” အစခ်ီရတုကဗ်ာတို႔ကို ေတြ႕႐ွိရပါသည္။ ယင္းေခတ္တြင္ ကဗ်ာအေနျဖင့္ တ်ာဘြဲ႕၊ ကာခ်င္း၊ ရတုဟူ၍ ကဗ်ာဖြဲ႕ပံု သံုးမ်ိဳးထြက္ေပၚလာေၾကာင္းေတြ႕႐ွိရသည္။
ျမက္ခင္းသဘင္တ်ာဘြဲ႕တြင္ ေ႐ွးေခတ္က၀တ္ဆင္ပံု တန္ဆာဆင္ပံု တို႔ကို ျပန္လည္ထင္ေယာင္ ျမင္ေယာင္ျဖစ္လာေစသည္။ တုိင္းျပည္အတြက္ ျမင္းသည္ေတာ္ေကာင္းမ်ား ေပၚထြန္းေရးကို လႈံ႕ေဆာ္ေသာ ကဗ်ာအျဖစ္ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ၿပီး ၀ီရရသခံစားမိသလို၊ သႏၱရသ ၾကည္ႏူးမႈ ျဖစ္ေစသည္။
ငါးစီး႐ွင္ေက်ာ္စြာ၏ တာ၀တႎသာနတ္႐ြာေလာ နတ္႐ြာေလာ အစခ်ီႏွင့္ တေမာင္း တေမာင္း တို႔တေမာင္း အစခ်ီကာခ်င္း ကဗ်ာမ်ား သည္ ျမန္မာစာေပသမိုင္းတြင္ အေစာဆံုးေပၚထြက္လာခဲ့ေသာ အဖြဲ႕အႏြဲ႕တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဖြဲ႕ဆိုပံုအေၾကာင္းအရာသည္ ၀ီရရသအျပည့္ပါ႐ွိ ေနေလသည္။ ထို႔အျပင္ ကဗ်ာအဖြဲ႕အႏြဲ႕သည္ မိမိတုိင္းျပည္ မိမိပတ္၀န္းက်င္ကို ဂုဏ္တင္၍ ဖြဲ႕ဆိုျခင္းသည္လည္း ႏွစ္သက္စဖြယ္ ေကာင္းေသာ အေတြးအေခၚအယူအဆဟု ဆိုႏုိင္သည္။ မိမိဘ၀ကို လွပစြာ ဥပမာ ဥပေမယ်တို႔ျဖင့္ တင္စားဖြဲ႕ဆိုမႈသည္ စာေပအလွရတနာ ဟု ဆိုႏုိင္သည္။ ျမင္းစိုင္းဟူသည္ ေ႐ႊျပည္ ေ႐ႊျပည္ ဟူေသာ အဖြဲ႕အႏြဲ႕၊ ျမင္းစိုင္းေ႐ႊေျမ၊ ပန္းသင္းေခြ၊ ပင္ေျခၿခံဳတက္ႏြယ္၊ ၿခံဳတက္ႏြယ္ ဟူေသာ အဖြဲ႔အႏြဲ႕တို႔ျဖင့္ ေနခ်င့္စဖြယ္ေကာင္းေသာ သာယာလွပေကာင္းမြန္ေသာ ျမင္းစိုင္းေ႐ႊေျမ ကို ဖြဲ႕ဆိုထားသည္။ တနည္းဆိုေသာ္ ကဗ်ာစာဆို ငါးစီး႐ွင္ေက်ာ္စြာသည္ ကိုယ္ေတြ႕မ်က္ျမင္စစ္ပြဲကို ဖြဲ႕ဆိုထားေသာ လက္ရာေျမာက္ေသာ ဂႏၱ၀င္ကာခ်င္းကဗ်ာတစ္ပုဒ္ျဖစ္ ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။
ပင္းယေခတ္၌ပင္ ဂႏၱ၀င္ေျမာက္ အျခားကဗ်ာႀကီးတစ္ပုဒ္မွာ စတုရဂၤဗလအမတ္ႀကီးေရးဖြဲ႕သီးကံုးေသာ ေ႐ႊဖ၀ါးေတာ္ေအာက္၊ ကၽြႏုပ္၏ေလွ်ာက္ျဖင့္ အစခ်ီ ရတုပိုဒ္စံုကဗ်ာျဖစ္သည္။ ဤကဗ်ာႀကီးသည္ ေပါကၠံဆရာေတာ္ (ေခၚ) ဆူးတြင္းပစ္ဆရာေတာ္အား ျမတ္စြာဘုရားတရားေတာ္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေမးျမန္းေရးသားဖြဲ႕ဆိုေသာ အေမးပုစၦာကဗ်ာျဖစ္သည္။ ျမန္မာကဗ်ာေလာကတြင္ ေ႐ွးက်လွေသာ ရတုအဖြဲ႕အႏြဲ႕ျဖစ္ၿပီး ေရးဖြဲ႕ပုံ၊ ကာရန္စနစ္တက် ယူ၍ ဖြဲ႕စည္းပံု၊ ကဗ်ာစည္းကမ္းလုိက္နာပံုတို႔သည္ မ်ားစြာေလ့လာဖြယ္၊ စူးစမ္းဖြယ္၊ စစ္တမ္းထုတ္ဖြယ္ေကာင္းလွေသာ ပင္းယေခတ္ ဂႏၱ၀င္တစ္ပုဒ္ျဖစ္ပါသည္။
● အင္း၀ေခတ္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၃၆၄ – ၁၅၂၆)
အင္း၀ေခတ္သည္ ျမန္မာကဗ်ာတ႐ွိန္ထိုးတိုးတက္ႀကီးပြားလာေၾကာင္းကို ထိုေခတ္၌ ျပဳစုေရးသားက်န္ရစ္ခဲ့ေသာ ကဗ်ာႀကီးမ်ားက သက္ေသခံလ်က္႐ွိသည္။ အင္း၀ေခတ္ျမန္မာကဗ်ာမ်ားသည္ အဖြဲ႕အႏြဲ႕၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အေတြးအေခၚေသာ္လည္းေကာင္း စံျပဳအပ္ေသာ ဂႏၱ၀င္ကဗ်ာမ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္လ်က္႐ွိသည္။ ယင္းေခတ္၌ ေပၚထြက္လာေသာ စာဆိုေတာ္မ်ားမွာ ပထမမင္းေခါင္ႀကီး၊ အဒူမင္းညိဳ၊ ရခိုင္မင္းသမီး၊ ႐ွင္သူရဲ၊ ႐ွင္ေထြးညိဳ၊ သခင္ေထြး၊ ႐ွင္ဥတၱမေက်ာ္၊ ႐ွင္မဟာသီလ၀ံသ၊ ႐ွင္အံုးညိဳ၊ ႐ွင္ေခမာ၊ ႐ွင္မဟာရ႒သာရ၊ ၀ံေတာင္လယ္ဘုန္းႀကီး၊ ကန္ေတာ္မင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္၊ ႐ွင္ေတေဇာသာရ၊ ႐ွင္အဂၢသမာဓိ၊ ႐ွင္ဣႏၵဂုတၱ၊ မိညိဳ၊ မိျဖဴစသည္တို႔ ျဖစ္သည္။
အင္း၀ေခတ္တြင္ ဖြဲ႕ဆိုခဲ့ေသာ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားမွာလည္း စံုလင္လွေပသည္။ ေက်းေစရတု၊ စစ္ခ်ီရတု၊ ဧခ်င္း၊ ေမာ္ကြန္း၊ ေတာလားေရလား၊ ပ်ိဳ႕၊ လကၤာႀကီး၊ ကန္ေတာ္ဘြဲ႕၊ ေမတၱာစာ၊ ဆံုးမစာ၊ ကိုယ္ရည္ေသြးရတု စသည့္ ျမန္မာကဗ်ာႀကီးမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။
အင္း၀ေခတ္စာဆိုႀကီးမ်ား၏ ဂႏၱ၀င္ေျမာက္ကဗ်ာမ်ားအနက္ ႐ွင္မဟာရ႒သာရဖြဲ႕ဆိုေသာ စတုဓမၼသာရကိုးခန္းပ်ိဳ႕ကို ထုတ္ေဖာ္ ပါရေစ။ ကိုးခန္းပ်ိဳ႕သည္ ႐ွင္မဟာရ႒သာရအေက်ာ္၏ အေကာင္းဆံုးပ်ိဳ႕ႀကီးဟု ပညာ႐ွင္တို႔ အသိအမွတ္ျပဳၾကသည္။ ဤပ်ိဳ႕ကို ေရးဖြဲ႕ဆိုစီကံုး ခ်ိန္တြင္ စာဆိုသည္အသက္အ႐ြယ္ႀကီးရင့္၍ စာေပဗဟုသုတျပည့္စံုၿပီးေလာကအျမင္၊ ေလာကုတၱရာအျမင္ ပိုမိုၾကြယ္၀ေသာအခ်ိန္ျဖစ္ သျဖင့္ အဆင့္အတန္းျမင့္မားလွသည္။
ဤပ်ိဳ႕ကို ဆရာႀကီးဦးေဖေမာင္တင္၏ “ျမန္မာစာေပသမုိင္း”တြင္-
“ဤကိုးခန္းပ်ို႕သည္ ဘုရားေဟာ၀ီသတိနိပါတ္ဟတၳိပါလဇာတ္ေတာ္ႀကီးကို ျမန္မာဘာသာျပန္ဆို၍ စကားတန္ဆာ ဆင္ယင္ကာ ေရးသားထားေသာ ပ်ိဳ႕ျဖစ္ေလသည္။ ႐ွင္မဟာရ႒သာရသည္ မင္းသားေလးပါးေတာထြက္ခန္း၌ မိမိအစြမ္းကုန္ မြမ္းမံျခယ္လွယ္၍ ေရးသားဖြဲ႕ႏြဲ႕ထား၏။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္လ်င္ မင္းသားေလးပါးတို႔၏ တရားမ်ားသည္ လြန္စြာအႏွစ္သာရႏွင့္ျပည့္စံု၍ တရားေၾကာင္းဖြဲ႕ႏြဲ႕ပံုမ်ား မွာလည္း တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု မတူေစဘဲ တမ်ိဳးတသီး တျခားအာေဘာ္သစ္လဲလွယ္၍ ဖြဲ႕ႏြဲ႕ထား၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤပ်ိဳ႕သည္ ဓမၼေၾကာင္း၊ ေလာကေၾကာင္း၊ ရာဇေၾကာင္း အဘက္ဘက္တြင္ စံုလင္ေသာ က်မ္းျဖစ္သတည္း။ ကိုးခန္းပ်ိဳ႕တြင္ ႐ွင္မဟာရ႒သာရအား ခ်ီးမြမ္း ေလာက္ေသာ ဂုဏ္ေက်းဇူးမ်ားကား မိမိဖြဲ႕ဆိုလိုေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ဥပမာ၊ ဥပေမယ်တို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕ႏြဲ႕၍ ျပဆိုႏုိင္ျခင္းမ်ားပင္ ျဖစ္၏။” ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။
ထိုနည္းတူစြာ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္က စတုဓမၼသာရကိုးခန္းပ်ိဳ႕ကို တည္းျဖတ္ခဲ့ေသာ ေဒၚခင္ေစာ (မဟာ၀ိဇၨာ) က-
“ကိုးခန္းပ်ိဳ႕သည္ ဥပမာအမ်ိဳးမ်ိုး၊ ဥပစာအသြယ္သြယ္ စကားပရိယာယ္အလွယ္လွယ္တို႔ျဖင့္ မြမ္းမံျပဳျပင္ တန္ဆာဆင္၍ စီရင္သီႏႈန္း ဖြဲ႕ထားသည္ ျဖစ္ရကား ဖတ္ဖြယ္မွတ္ဖြယ္၊ နား၀င္ပီယံျဖစ္ဖြယ္တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုစံုလင္လွ၏။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ျမန္မာစာေပသမုိင္းတြင္ ပထမတန္းစား ထားထုိက္ေသာ ပ်ိဳ႕တစ္ေစာင္ျဖစ္သည္ဟု ပညာ႐ွိအမ်ားက အကဲျဖတ္ၾကကုန္သည္။ စာဆိုသည္ မိမိဆိုလိုသည့္ အေၾကာင္းအရာတရပ္ကို စာ႐ႈသူတို႔ ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ထင္လင္းသိသာရန္ ဥပမာ အေထြေထြတင္ျပဖြဲ႕ဆိုႏုိင္စြမ္း႐ွိေပသည္။ ပ်ိဳ႕တစ္ေစာင္လံုးတြင္ အသတ္တူကာရန္ယူလ်က္ သတ္ေစ့ႏွက္သံုးခ်က္ညီစပ္နည္းကို အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳကာ စပ္ဆိုသျဖင့္လည္း စာသြား ေျပျပစ္ေခ်ာေမြ႕၍ နား၀င္ၿငိမ့္ေညာင္းလွသည္။
ဟတၱိပါလေတာထြက္ခန္းပိုဒ္ေရ ၃၉ တြင္ ေလးကၽြန္းသနင္း စၾကာမင္းပင္ျဖစ္လင့္ကစား တဏွာသခင္၏ အလိုက် ကၽြန္ရာသြင္း၍ ေစခိုင္းျခင္းခံရဟန္ကို….
ျပင္ပရာဇ၊ သမိုက္ပါလည္း၊ တဏွာသခင္၊ အ႐ွင္ထင္လင္း၊ ကၽြန္ရာသြင္း၍၊ ေစျခင္းတမန္၊ အဖန္ဖန္လွ်င္၊ တသေႏၶေစ၊ တေပက်ဥ္းလ်ဥ္း၊ တညႇဥ္းဆိုးဆိုး၊ တညိွဳးလ်လ်၊ တတလြမ္းလြမ္း၊ တသမ္းဟယ္ဟယ္၊ တတြယ္တာတာ၊ တဟာလႈိက္လႈိက္၊ တ႐ႈိက္ငင္ငင္၊ တပင္ပန္းပန္း၊ တ၀န္းလ်ားလ်ား၊ ရဟတ္ခ်ားသို႔၊ လွည့္ဖ်ားဘ၀၊ သံသရာတြင္ဧကစတု၊ ငါးခုခႏၶာ၊ ႐ို႐ွားစြာခဲ့” ဟူ၍ တရားသံေ၀ဂယူဖြယ္ဖြဲ႕ဆိုသည္သာမက အကၡရာတူစကားလံုးကေလးမ်ားကို နီးကပ္စြာသံုးႏႈန္းသျဖင့္လည္း မဓုရတဂုဏ္ေျမာက္ေပသည္။ ကိုးခန္းပ်ိဳ႕၏ ႏွစ္သက္ဖြယ္ဂုဏ္တရပ္မွာ အဓိပၸါယ္လွ်ိုဳ႕၀ွက္အသိခက္သည့္ စကားလံုးမ်ားနည္းပါး ၍ အဓိပၸါယ္ေပၚလြင္ထင္႐ွားျခင္းပင္တည္း” ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ရွင္မဟာရ႒သာရသည္ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီး၊ တံတားဦးတည္ေမာ္ကြန္း၊ သံ၀ရပ်ိဳ႕၊ ပံုေတာ္ႏုိင္ေမာ္ကြန္း၊ ၀တ္႐ုံေက်ာင္းဘြဲ႕ေမာ္ကြန္း၊ မိတၳီလာကန္ေတာ္ဘြဲ႕ေမာ္ကြန္းႏွင့္ အျခားရတုကဗ်ာမ်ားကိုလည္း ေရးဖြဲ႕သီကံုး ခဲ့သည္။
အင္း၀ေခတ္တြင္ ေပၚထြက္ခဲ့ေသာ ႐ွင္ဥတၱမေက်ာ္၏ ေတာလား၊ ႐ွင္မဟာသီလ၀ံသ၏ ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕၊ ဆုေတာင္းခန္းပ်ိဳ႕၊ ေတာင္တြင္းလာပ်ိဳ႕၊ ဗုဒၡဳပၸတၱိပ်ိဳ႕၊ ဓမၼပါလပ်ိဳ႕၊ ႐ွင္ေတေဇာသာရ၏ စတရ႒သု၀ဏၰဟံသပ်ိဳ႕၊ ႐ွင္အံုးညိဳ၏ ဂါထာေျခာက္ဆယ္ပ်ိဳ႕၊ ႐ွင္အဂၢသမာဓိ၏ သု၀ဏၰသာမပ်ိဳ႕၊ ေနမိငရဲခန္းပ်ိဳ႕၊ ေနမိဘံုခန္းမဂၣဇို၀္းပ်ိဳ႕၊ ရခိုင္မင္းသမီး၊ အဒူမင္းညိဳတို႔၏ ဧခ်င္းမ်ား၊ ႐ွင္သူရဲ၏ စစ္ခ်ီရတုမ်ား၊ ႐ွင္ေထြးညိဳ၏ ျပည္စုန္ေမာ္ကြန္း၊ ကန္ေတာ္မင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္၏ ေမတၱာစာ၊ ေလာကသာရဆံုးမစာပ်ိဳ႕၊ ႐ွင္ေတေဇာသာရ၏ ေ႐ႊဟသၤာမင္းပ်ိဳ႕၊ ျပာဋိဟာခန္းပ်ိဳ႕၊ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ခန္းပ်ဳိ႕၊ အာဒါသမုခပ်ိဳ႕၊ နန္းတြင္းမိျဖဴ၊ မိညိဳ တို႔၏ ကိုယ္ရည္ေသြးရတု မ်ားသည္လည္း ဂႏၱ၀င္ကဗ်ာတန္း၀င္ကဗ်ာမ်ားပင္ျဖစ္ပါသည္။
(ဆက္လ်က္ေဖၚျပပါမည္)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
