သန္း၀င္းလႈိင္ – အမ်ဳိးသားေန႔ (သုုိ႔မဟုုတ္) ျမန္မာ့သမုုိင္းတြင္ ေမာ္ကြန္းတင္ထားေသာေန႔

လာမည့္ ၁၃၇၅ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္၊ဗုဒၶဟူးေန႔ (၂၇ – ၁၁ – ၂၀၁၃) သည္ ျမန္မာ့သမုိင္းတြင္ ေမာ္ကြန္းတင္ထားသည့္ေန႔၊ မေပ်ာက္ပ်က္ေကာင္းေသာေန႔ ၊ မြန္ျမတ္ေသာေန႔ ျဖစ္သည့္(၉၃) ႏွစ္ေျမာက္ အမ်ိဳးသားေန႔ ျဖစ္သည္။ တစ္မ်ိဳးသားလုံး ဂုဏ္ယူရမည့္ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း အမ်ိဳးသားေန႔ကို စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပလာခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ ၉၃ ျပည့္္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ 

● အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓါတ္

အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓါတ္သည္ တိုင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ိဳးကို ခ်စ္ခင္ေသာ စိတ္ဓါတ္ပင္ျဖစ္သည္။ တစ္ႏိုင္ငံတည္းေန တစ္ေျမတည္းဖြားျဖစ္ေသာ ကိုယ့္လူမ်ိဳးကို ကိုယ္ခ်စ္ျခင္း၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳးကို ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳး၏ အဓြန္႐ွည္မႈကို သယ္ေဆာင္ျခင္းသည္ မြန္ျမတ္ေသာ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ပင္ ျဖစ္သည္။ 

အမ်ိဳးဆိုသူမွာ ဘိုးဘြားမိဘအစဥ္မျပတ္ အလုပ္အကိုင္ကို ဆက္ခံဆင္းသက္ေပါက္ဖြားေသာ မ်ိဳး႐ိုးပင္ ျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသားဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းတြင္ အစဥ္အဆက္ အတူတကြ မွီတင္းေနထိုင္လာေသာ သူမ်ားဟု ဆိုသည္။ 

“လူမ်ိဳးဆိုသည္မွာ သုခ၊ ဒုကၡ အတူခံစားၾက၍ နီးနီးစပ္စပ္ အက်ိဳးခ်င္းထပ္ၿပီးလွ်င္ ႏွစ္ပရိေစၦဒ ႐ွည္လ်ားစြာ တစ္မ်ိဳးတစ္စားတည္းပင္ဟု  စိတ္ထား႐ွိသူတို႔ကို တစ္စုတည္းေပါင္း၍ ေခၚေဝၚျခင္းသာ ျဖစ္ေပသည္” ဟု အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက လူမ်ိဳး၏ အဓိပၸာယ္ကို ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။ 

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ ရခိုင္၊ ႐ွမ္း၊ ဗမာ၊ မြန္ အစ႐ွိသည့္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ေ႐ွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကပင္ ျပည္ေထာင္စုႏြယ္ဖြား တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ မ႐ွိအတူ ႐ွိအတူ ၊ ေအးအတူ ပူအမွ်၊ ဥမကြဲ သိုက္မပ်က္ ေကာင္းတူ ဆိုးဖက္ လက္တြဲလ်က္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုဖြား တိုင္းရင္းသားညီအကို ေမာင္ႏွမမ်ားသည္ တေျမတည္းေန တေရတည္းေသာက္၍ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ ၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳး၊ ကိုယ့္ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဘာသာ၊ သာသနာကို မွန္ကန္ခိုင္မာသည့္ အမ်ိဳးသားေရးအျမင္ ၊ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓါတ္ အမ်ိဳးသားေရး အယူအဆ တို႔ျဖင့္  ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။ 

သို႔ေသာ္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၈ဝ ေက်ာ္ကစ၍ နယ္ခ်ဲ႕ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ စစ္ပြဲ သုံးႀကိမ္ဆင္ႏႊဲ၍ မတရား သိမ္းပိုက္ကာ ကၽြန္ျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူတစ္ရပ္လုံးသည္ ၾကမၼာေႏွာက္၍ တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ိဳးပါ ေမွာက္ခဲ့ၾကရသည္။ အမ်ိဳးသားယဥ္ေက်းမႈပင္ ေပ်ာက္ခမန္းလိလိ ျဖစ္ခဲ့ရေလသည္။ 

သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ မ်ိဳးခ်စ္ျပည္ခ်စ္ စိတ္ဓါတ္ႏွင့္ မ်ိဳးခ်စ္ဝံသာႏု စိတ္ဓါတ္တို႔သည္ အမ်ိဳးေပ်ာက္မည့္ အႏၱရာယ္ကို တားဆီးႏိုင္ခဲ့သလို၊ သူ႔ကၽြန္မခံလိုစိတ္ျဖင့္ စုမိရာအင္အား၊ ရရာလက္နက္မ်ားႏွင့္ မိမိတို႔ နယ္ေျမအလိုက္၊ မိမိနည္း၊ မိမိတို႔မာန္ျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕မ်ားကို ခုခံေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။ 

ကိုုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕မ်ားက ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာေရးႏွင့္ ပညာေရး နယ္ပယ္မ်ားတြင္ အဘက္ဘက္မွ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈၾကားကပင္ ၁၉ဝဝ ျပည့္ႏွစ္ကစၿပီး တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ မီးခဲျပာဖုံး ျဖစ္ေနသည့္ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓါတ္မ်ားသည္ တေငြ႔ေငြ႔ႏွင့္ ျပန္လည္႐ွင္သန္ ႏိုးၾကားလာခဲ့သည္။ ၁၉ဝဝ ျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ဆယ္ကာလသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ အမ်ိဳးသားစိတ္ဓါတ္မ်ား တေျဖးေျဖး ျပန္လည္႐ွင္သန္လာေသာ ကာလပင္ ျဖစ္သည္။ 

● ယူနီဗာစီတီအက္ဥပေဒ

ဤကဲ့သို႔ ျပည္ေထာင္စု တိုင္းရင္းသားအားလုံးသည္ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓါတ္ တက္ၾကြၿပီး အမ်ိဳးသား စည္းလုံးညီညြတ္မႈ ေကာင္းမြန္ေနခ်ိန္တြင္ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕တို႔သည္ ယူနီဗာစီတီ အက္ဥပေဒကို ေရးဆြဲခဲ့သည္။ ထို အက္ဥပေဒသည္ ေငြေၾကးခ်မ္းသာသူ လူနည္းစုကိုသာ တကၠသိုလ္ပညာသင္ယူခြင့္ ရ႐ွိႏိုင္ေစမည္ ျဖစ္ၿပီး၊ ပညာရည္ခၽြန္ေသာ္လည္း ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ လက္လုပ္လက္စားသမားမ်ား၊ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား၊ အလုပ္သမားမ်ား၏ သားသမီးမ်ားအေနျဖင့္ တကၠသိုလ္ပညာသင္ယူခြင့္ မရႏိုင္ေအာင္ ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားသည့္ ဥပေဒျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ တိုင္းခ်စ္ျပည္ခ်စ္ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္႐ွိသူမ်ားက အုံၾကြၿပီး ဆႏၵျပ ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္။

ဆႏၵျပကန္႔ကြက္ေနသည့္ၾကားကပင္ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ ယူနီဗာစီတီ အက္ဥပေဒကို ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ အတည္ျပဳ ျပ႒ာန္းလိုက္သည္။ ျပ႒ာန္းလိုက္သည္ကို မခံမရပ္ႏိုင္ ျဖစ္ၾကသည့္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားႀကီး (၁၁) ဦးတို႔က ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၃ရက္ေန႔တြင္ ေ႐ႊတိဂုံေစတီေတာ္ ကုန္းေတာ္ေပၚ စေနေထာင့္ရိွ ေဗာဓိေညာင္ပင္ႀကီးေအာက္တြင္ ေတြ႔ဆုံကာ သပိတ္ေမွာက္ရန္ အစီအစဥ္မ်ား ေရးဆြဲခဲ့ေလသည္။ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္သို႔ ေအာင္ျမင္စြာ ခ်ီတက္ႏိုင္လွ်င္လည္း အတူတူ၊ အကယ္၍ အေရးနိမ့္ခဲ့ပါမူ အတူတူ အနစ္နာခံမည္ဟု ေ႐ႊတိဂုံေစတီႀကီးကို တိုင္တည္ကာ သစၥာအဓိဌာန္ျပဳၿပီးေနာက္ လူစုခြဲခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ေသာ အဓိဌာန္ျပဳခဲ့ေသာ ရန္ကုန္ေကာလိပ္မွ ေက်ာင္းသားမ်ားမွာ ဘီေအ အထက္တန္းမွ ေမာင္ဘဦး၊ ေမာင္သာညႊန္႔၊ ေမာင္လွတင္၊ ေမာင္ေကညီပိတ္၊ ဘီအက္စ္စီ အထက္တန္းမွ ေမာင္ဘ႐ွင္၊ ေမာင္ဖိုးကြန္း၊ ေမာင္ေအး၊ ေမာင္ေဖသိန္း၊ ဘီအက္စ္စီေအာက္တန္းမွ ေမာင္ထြန္းဝင္း၊ အိုင္ေအ အထက္တန္းမွ ေမာင္ဘ႐ွင္၊ အိုင္ေအေအာက္တန္း ေမာင္ေအာင္ဒင္ တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ 

ယင္းသပိတ္ေမွာက္မည့္ ေခါင္းေဆာင္ ၁၁ ဦးတို႔ႏွင့္ ကရက္ေဒါ့ အမည္ပါေသာ သပိတ္ေမွာက္ ေတးထပ္ကို သပိတ္ေမွာက္ၿပီး ၁၅ ရက္အၾကာ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂ဝ ရက္ေန႔တြင္  ၿမိဳ႕မ ကထိက ဦးသက္တင္က ေရးစပ္ခဲ့ရာ သုေတသီမ်ား ေလ့လာႏိုင္ရန္ ျပန္လည္ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။ 

ယူနီဘာစီတီအက္၊ မႏွစ္သက္ တို႔တေတြ၊

ပညာတတ္နည္းပေစ၊ ဥပေဒႏွိမ္ခ်ိဳး၊ (ကရက္ေဒ့ါ)ဘုရင္ခံ

တည္ျပဳျပန္တင္း ပဇြတ္ထိုး၊ ႏွစ္ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားေတြ၊

ေခါင္းေဆာင္ေပ လြန္ႀကိဳး (ကိုေအာင္ဒင္) သတိုးႏွင့္

အမ်ိဳးခ်စ္ (လွတင္) ၊ (အာညႊန္႔) ေနာ္ (ေကညီပိတ္)

ဇာနည္စိတ္ဓါးဝယ္ (ဘ႐ွင္)၊ သံတြဲကရဲ (ဘ႐ွင္) မွာ ၊ 

(ေဖသိန္း) တြင္ (ကိုေအး) ပ၊ မေႏွးပ (ထြန္းဝင္း) လက္ေလ၊ (ဖိုးကြန္း)တဲ့ေဟ၊ (ကိုဘဦး)

ေခါင္းေဆာင္ေပတယ္၊ သပိတ္ေ႐ႊေမွာက္ ခန္းပေလး

ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕ေတြကို တိုက္ၿပီေလ ႏွလုံးႏွင့္ေလး…။

ထို႔ေနာက္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္၊ ယုဒသန္ေကာလိပ္ ေက်ာင္းသားမ်ား လွ်ိဳ႕ဝွက္ဖိတ္ေခၚ၍ ဗဟန္းၾကားေတာရ ေ႐ႊက်င္တိုက္ ဦးအရိယေက်ာင္း၌ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၄ ရက္ စေနေန႔ မြန္းလြဲ ၃ နာရီခြဲတြင္အစည္းအေ၀းက်င္းပခဲ့သည္။ သပိတ္ေမွာက္ရန္ တက္ေရာက္လာသူအားလုံး သေဘာတူခဲ့ၿပီးေနာက္ သပိတ္ေမွာက္ အမႈေဆာင္အဖြဲ႔ဝင္ ၂၆ ဦး ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့ၾကသည္။ အမႈေဆာင္အဖြဲ႔ဝင္ ၂၆ ဦးတြင္ သပိတ္ေမွာက္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ၁ ၁ ဦးအျပင္ ေမာင္ဘတင္၊ ေမာင္ျမင့္၊ ေမာင္က်န္စု၊ ေမာင္ဘခင္၊ ေမာင္ထြန္းေဖ၊ ေမာင္ဖိုးက်ား၊ ေမာင္ဘေက်ာ္၊ ေမာင္ေက်ာ္ျမ၊ ေမာင္လွစိန္၊ အင္စီဆင္း၊ ေမာင္ျမ၊ ေမာင္စိုးဝင္း၊ ေမာင္ခင္ေမာင္၊ ေမာင္ဖိုးလတ္၊ ေမာင္လူေဖဝင္း တို႔ ပါ၀င္ၾကသည္။ 

ထို႔ေနာက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၈၂ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္ (၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၅ ရက္) တနဂၤေႏြေန႔တြင္ စတင္သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ရာ တျပည္လုံးသို႔ ႐ုိက္ခတ္သြားေလသည္။

သပိတ္လႈပ္႐ွားမႈသည္ ရန္ကုန္္ေကာလိပ္ေက်ာင္းအုပ္ၾကီး မက္သယူးဟန္းတားႏွင့္ ယုဒသန္ေကာလိပ္ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ေဒးဗစ္ခ်န္ဒလာဂီလ္မိုးးတို႔အျပင္ ပညာမင္းႀကီး မတ္ဟန္းတားႏွင့္ ရန္ကုန္ရဲမင္းႀကီး ဟန္ရီကို႐ိုင္ ဒြန္နင္ဂဲလ္ တို႔ကို ဗ်ာမ်ားသြားေစခဲ့သည္။

ရန္ကုန္ေကာလိပ္ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး မက္သယူးဟန္းတားသည္ ထိုေန႔ညေနတြင္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ ဓါတုေဗဒ ကထိက ဦးဘႏွင့္ ယုဒသန္ေကာလိပ္ ကထိက ဦးဘလိႈင္တို႔ႏွင့္အတူ သပိတ္ေမွာက္စခန္းသို႔ သြား၍ တပည့္တို႔ သင္တို႔၏ ဝတၱရားသည္ ပညာသင္ရန္ ျဖစ္သည္၊ ေကာလိပ္ျပန္တက္ၾကပါ၊ သင္တို႔၏ နစ္နာခ်က္မ်ားကို ပညာသင္ၾကားရင္း တင္ျပႏိုင္ၾကပါသည္ ဟု ျဖားေယာင္းေခၚငင္ေသာ္လည္း အမႈေဆာင္ ေမာင္ေဖသိန္းႏွင့္ ေမာင္ျမင့္တို႔က သပိတ္ေမွာက္သမားမ်ား၏ ကိုယ္စားျငင္းဆန္လိုက္ၾက၍ စိတ္ပ်က္ကာ ဗဟန္းမွ ျပန္သြားခဲ့ရေလသည္။ 

ထို႔ျပင္ သပိတ္ေမွာက္ၾကသည့္ ေကာလိပ္ေက်ာင္းႏွစ္ေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းသားမ်ားကို နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရႏွင့္ တကၠသိုလ္အာဏာပိုင္မ်ားက သပိတ္မေမွာက္ရန္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ျဖားေယာင္းျခင္း၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ေတြေဝမႈ၊ ယိမ္းယိုင္မႈ၊ တုန္လႈပ္မႈ လုံးဝမ႐ွိဘဲ မိမိတို႔၏ ပညာေရးကိုသာမက လိုအပ္လွ်င္ အသက္ကိုပါ စြန္႔လႊတ္ရန္ အမ်ိဳးသားစိတ္ဓါတ္ ျပင္းျပစြာျဖင့္ ဆက္လက္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကသည္။

“အမ်ိဳးကို ခ်စ္ခင္ၾကပါ၊ ႏိုးၾကားၾကပါ” ဟူေသာ လႈ႔ံေဆာ္သံမ်ားႏွင့္အတူ ေက်ာင္းသားတို႔၏ မီးခဲျပာဖုံး ျဖစ္ေနေသာ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ကို ႏိႈးဆြႏိုင္ခဲ့သည္။ ျပင္းျပလွသည့္ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓါတ္ႏွင့္ ဆင္ႏႊဲေနသည့္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ကို ျပည္သူမ်ားသည္ ေငြအား ပစၥည္းအားႏွင့္တကြ စိတ္ဓါတ္ေရး အရပါ တခဲနက္ ေထာက္ခံအားေပးခဲ့ၾကသည္။ ထိုသပိတ္ကို ေထာက္ခံ၍ ႏိုင္ငံတ၀န္းလုံး႐ွိ အျခားအလယ္တန္း၊ အထက္တန္း ေက်ာင္းသားမ်ားလည္း လိုက္ေမွာက္ခဲ့ၾကသည္။ 

● အမ်ိဳးသားေရး ဇာတိမာန္ ႐ွင္သန္လာ

ထိုသပိတ္ႀကီးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ မ်ားမၾကာမီအတြင္း အမ်ိဳးသားစိတ္ဓါတ္မ်ား ပိုမိုရင့္သန္လာၿပီး ျမန္မာမႈ၊ ျမန္မာ့အေရးတို႔ကို အထူးအေလးေပးသည့္ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ား ႏိုင္ငံႏွင့္အ၀ွမ္း တည္ေထာင္ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ 

ေက်ာင္းသပိတ္သည္ ပညာေရးသက္သက္ႏွင့္သာ ဆိုင္သည့္ အေရးကိစၥမဟုတ္ဘဲ နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ ဖိႏွိပ္မႈကို အန္တုလိုက္သည့္ ႏိုင္ငံေရးသေဘာ ေဆာင္ေလသည္။ တနည္းဆိုရေသာ္ လူထုႀကီးအား အမ်ိဳးသားမာန္ ဝံသာႏု စိတ္ဓါတ္မ်ား ႏိႈးဆြေပးလိုက္သည့္ အေရးေတာ္ပုံႀကီး ျဖစ္သည္။ 

● အမ်ိဳးသားေရး ေပၚေပါက္လာပုံ

ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၁ မွ ၂၄ ရက္ေန႔အထိ မႏၱေလးၿမိဳ႕ တာရဲတန္းရပ္ ငါဟဲ့ဆန္စက္ဝင္းအတြင္း႐ွိ မ႑ပ္ႀကီးတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ဂ်ီစီဘီေအ အသင္းႀကီး၏ နဝမအႀကိမ္ေျမာက္ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ညီလာခံတြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့သည့္ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္ေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးရန္ ၾကည္ေတာင္ကန္ ဝိုင္အမ္ဘီေအ အဖြဲ႔မွ ဦးဘေသာ္က အဆိုတင္သြင္း၍ စစ္ေတာင္း ဦးၿငိမ္းေမာင္က ေထာက္ခံခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဦးဥတၱမ ေထာင္က်ေသာေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးရန္ ဒလ ၀ိုင္အမ္ဘီေအမွ ဦးဘစိန္ကလည္းေကာင္း၊ သရာဇ ဦးတုတ္ႀကီးက သီေပါမင္း ပါေတာ္မူေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ က်င္းပေပးရန္လည္းေကာင္း၊ ဦးဥတၱမေထာင္မွ လြတ္ေသာေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ သံဃသာမဂၢီ ဦးပညာသာမိက လည္းေကာင္း၊ ဦးဥတၱမေမြးေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္ကလည္းေကာင္း အသီးသီး အဆိုတင္သြင္းခဲ့သည္။ 

သို႔ေသာ္ သပိတ္ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဦးျမင့္က ဦးဥတၱမ ေထာင္က်ေသာေန႔၊ သီေပါမင္းပါေတာ္မူရေသာေန႔မ်ားသည္ အမဂၤလာေန႔၊ ျမန္မာတို႔ ဂုဏ္ယူရေသာေန႔မ်ား မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ႏွင့္ ယုဒသန္ေကာလိပ္မွ ေက်ာင္းသားမ်ား သပိတ္ေမွာက္ခဲ့သည့္ေန႔ကိုသာ အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ တင္ျပခဲ့ေသာေၾကာင့္ ေနာင္တြင္ ေန႐ွင္နယ္ဦးျမင့္ ဟု အမည္တြင္ သြားခဲ့ေလသည္။ 

ထို႔ေနာက္ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ညီလာခံႀကီးတြင္ အမ်ိဳးသားေန႔ သတ္မွတ္ေရးအတြက္ စိစစ္ေဆာင္႐ြက္ရန္ တာဝန္ေပးခံခဲ့ရသည္။ ဂ်ီစီဘီေအ အမႈေဆာင္အဖြ႔ဲက ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁၇ ရက္၌ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဂ်ဴဗလီေဟာ၌ က်င္းပေသာ အထူးအစည္းအေဝးႀကီး က်င္းပျပဳလုပ္ၿပီး ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားမ်ား သပိတ္ေမွာက္ခဲ့သည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္ေန႔ကိုသာ ေန႐ွင္နယ္ေဒး (National Day) ေခၚ အမ်ိဳးသားေန႔ အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ တညီတညြတ္တည္း သေဘာတူ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ 

ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္ေန႔တိုင္းကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ က်င္းပလာခဲ့ရာ ယခု ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၅၇ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁ဝ ရက္ေန႔ (၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၇ ရက္) ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ အမ်ိဳးသားေန႔သည္ (၉၃) ႏွစ္ေျမာက္တိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ 

၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ႀကီးက ေမြးထုတ္ေပးလိုက္သည့္ အမ်ိဳးသားေန႔ စိတ္ဓါတ္မ်ားေၾကာင့္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဒုတိယေက်ာင္းသားသပိတ္၊ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂ဝ ရက္ေန႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ တတိယေက်ာင္းသားသပိတ္၊ ထိုႏွစ္မွာပင္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ အလုပ္သမား၊ လယ္သမား၊ ေက်ာင္းသား၊ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား အပါအ၀င္ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံး ပါ၀င္လႈပ္႐ွားခဲ့သည္။ ၁၃ဝဝ ျပည့္အေရးေတာ္ပုံ၊ ၁၉၃၉ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ မႏၱေလးအာဇာနည္ ၁၇ ဦးက်ဆံုးခဲ့ရေသာ အေရးေတာ္ပုံတို႔သည္ နယ္ခ်ဲ႕သမားတို႔ကို အႀကီးအက်ယ္ တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားသြားေစခဲ့သည္။ 

မည္သို႔ဆိုေစ… ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စစ္အာဏာ႐ွင္ စနစ္ဆိုးႀကီးထဲတြင္ပင္ က်ေရာက္ေနေပေသးသည္။ စစ္အစိုးရသည္ ေျဗာင္စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ျဖင့္ ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့သျဖင့္ စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကို အေပၚယံေ႐ႊမႈန္႔ႀကဲ အထဲက ေနာက္ေခ်းခံ ဆိုသကဲ့သို႔ အရပ္သား ပုံစံအသြင္ေျပာင္းရန္အတြက္ နအဖ စိတ္ႀကိဳက္ေ႐ြးခ်ယ္ထားေသာ ပုဂၢိဳလ္ ၅၄ ဦးျဖင့္ ေရးဆြဲ၍ ျပည္သူ႔ဆႏၵ လုံးဝမပါေသာ ၂ဝဝ၈ နာဂစ္ ဖြဲ႔စည္းပုံကို အဓမၼအတည္ျပဳ၍ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္လည္း မဲခိုးမဲလိမ္ျဖင့္ တက္လာေသာလက္ရိွ အစိုးရသည္လည္း အရပ္ဝတ္လဲထားေသာ ယခင္စစ္အာဏာ႐ွင္ လူတစ္စုပင္ျဖစ္ေနရာ  သပိတ္ေမွာက္ ေက်ာင္းသားႀကီးမ်ား ေမြးဖြားေပးလိုက္ေသာ ဝံသာႏု စိတ္ဓါတ္ကိုႏွလံုးသြင္း၍ ယခုႏွစ္တြင္ က်ေရာက္ေသာ အမ်ိဳးသားေန႔မွ စတင္ကာ စစ္အာဏာ႐ွင္ စနစ္ဆိုးႀကီးကို ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္မတိုင္မီ ႐ိုက္ခ်ိဳးၾကပါရန္ တပ္လွန္႔ႏိႈးေဆာ္လိုက္ရေပသည္။

(ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံႀကီး မုခ်မေသြေအာင္ျမင္ရမည္)