Hilary Whiteman – Myanmar movie star buries the dead

ျမန္မာေတြဟာ အေရးေပၚျဖစ္လာျပီဆိုရင္ ၉၁၁ ကို ဖုန္းမေခၚၾက၊ အျခားအေရးေပၚ၀န္ေဆာင္မွဳေတြကိုလည္း မဆက္သြယ္ၾကပါ။

သူတို႔ဟာ တိုင္းျပည္ရဲ့ မာလြန္ဘရန္ဒို သူရဲေကာင္းကိုသာ ဆက္သြယ္ၾကပါတယ္။ နာမည္ေက်ာ္ မင္းသားၾကီး မာလြန္ဘရန္ဒိုဟာ ကမၻာ့ရုပ္ ရွင္ေလာ ကကို စြန္႔ခြာခဲ့ျပီး ၁၉၈၀-၁၉၉၀ အတြင္းမွာ အေရးေပၚလူနာတင္ယာဥ္ေတြ၊ အသုဘသျဂၤဳိလ္ျခင္းေတြကို လုပ္ကိုင္ေပးခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာအမည္ ေက်ာ္သူလို႔ေခၚတဲ့မင္းသားဟာ ရုပ္ရွင္ကားေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ရုိက္ကူးခဲ့ျပီး အကယ္ဒမီေရႊစင္ဆုကို ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ တစ္ျပည္ သူမေရႊထားရုပ္ရွင္နဲ႔ ရရွိခဲ့ပါတယ္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ အေမ႔ႏို႔ဖိုး ဇတ္ကားနဲ႔ ရုပ္ရွင္ဒါရုိက္တာဆုကို ထပ္မံရရွိခဲ့ေပမယ့္ ေဆးရုံမွာ အေဖာ္မဲ့ ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ အဘြားအိုတစ္ေယာက္ရဲ့ အျဖစ္က သူ႔ရဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို ဆြဲလွည့္သြားခဲ့ပါတယ္။

ဆရာ၀န္ေတြက မိသားစု၀င္ေတြကို လူနာဟာ ကြယ္လြန္ခါနီးျပီလို႔ ရွင္းျပခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေနာက္မွာ မိသားစုေတြ ေပ်ာက္သြားပါေတာ့တယ္။ ေနာက္ရက္အနညး္ငယ္မွာ လူနာေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ရုပ္အေလာင္းကို ပိုင္ရွင္မရွိပဲျဖစ္ေနပါတယ္လို႔ ေက်ာ္သူက သူ႔ရဲ့ ရန္ကုန္ရုံးခန္းအတြင္းမွာ CNN ရုပ္သံကို ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။

လူနာရဲ့မိသားစုဟာ သျဂၤိဳလ္စားရိတ္ မတတ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္ခဲ့တာလို႔ သိလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုအျဖစ္ေတြ အမ်ားၾကီးေပၚေပါက္ေနျပီး ဆင္းရဲတဲ့မိသားစုေတြဟာ လူနာကြယ္လြန္တဲ့ညမွာ ေဆးရုံက ထြက္ေျပးၾကတယ္လို႔ သူကေျပာျပပါတယ္။

ဒါနဲ႔ပဲ အခမဲ့နာေရးကူညီမွဳအသင္းေပၚေပါက္လာပါေတာ့တယ္လို႔ အကယ္ဒမီဆုမ်ားရွင္ ေက်ာ္သူကေျပာျပပါတယ္။ သူဟာ အခမဲ့စာၾကည့္ တိုက္၊ ပညာသင္ေက်ာင္း၊ သြားေဆးကုခန္း၊ အခမဲ့ေဆးခန္းနဲ႔ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြကိုလည္း လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါ တယ္။

ရုပ္ရွင္ေလာကကို စြန္႔ခြာဖို႔ဆိုတာ သူ႔ရဲ့ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတာ့မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။ ၂၀၀၇ မွာ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးအတြင္း အဖမ္းခံရျပီး ရုပ္ရွင္ရုိက္ခြင့္ကို အပိတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။

၂၀၀၇ ႏွစ္မွာ ျမန္မာစစ္အစိုးရဟာ ၁၉၈၈ ေနာက္ပိုင္း အၾကီးဆံုး အစိုးရဆန္႔က်င္ဆႏၵျပပြဲကို ရက္ရက္စက္စက္ႏွိမ္နင္းခဲ့ပါတယ္။ ဘုန္းၾကီးေတြဦးေဆာင္ျပီး လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဟာ အစိုးရရဲ့ ဓါတ္ဆီေထာက္ပံ႔မွဳေလ်ာ့ခ်ေရးအစီအစဥ္ကို ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။

ေက်ာ္သူက ဒီဆန္႔က်င္ဆႏၵျပပြဲကို ကူညီခဲ့တယ္ဆိုတာကို မျငင္းပါဘူး။ သူက လူေတြကို ကူညီတယ္ဆိုတာ အဆင့္အတန္း၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာမေရြး ကူညီတာမို႔ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မ်က္ႏွာမလႊဲႏုိင္ပါဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

ဦးေက်ာ္သူက ႏွစ္ ၅၀ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအျပီး ၂၀၁၁ မွာ အာဏာရလာတဲ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္မွာ လုပ္ရကိုင္ရတာ ပိုေကာင္း လာတယ္လို႔ ရွင္းျပပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း တိုင္းျပည္ရဲ့ ကြက္တိကြက္ၾကား လူမွဳေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ဆင္းရဲမြဲေတမွဳကို ကာကြယ္ဖို႔ အစီအမံေတြက မလံုေလာက္ ေသးဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ဘာေတြလုပ္ေပးဖို႔ လိုေနေသးတယ္ဆိုတာကို အစိုးရကို ျပေနၾကတာပါလို႔ ေျပာျပပါတယ္။

သူက အစိုးရဟာ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာ ဘာေတြျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာကို မသိဘူး။ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွပ္ႏွံသူေတြကလည္း ေနျပည္ေတာ္ကိုသာ တိုက္ရုိက္သြားျပီး ႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ေတြ႔ေပမယ့္ ျပည္သူေတြနဲ႔ ထိေတြ႔မွဳ မရွိဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္အၾကံျပဳလိုတာကေတာ့ လူမွဳေရးအဖြဲ႔ေတြ၊ NGO ေတြနဲ႔ အရင္ေတြ႔ျပီး သတင္းအခ်က္အလက္ေတြရရင္ တကယ့္လက္ေတြ႔ကို သိလာမယ္။ ဒါကိုေ၀ဖန္ပိုင္းျခားျပီး ညိွႏွဳိင္းေဆြးေႏြးဖို႔ အစိုးရနဲ႔ တျခားပါတီေတြနဲ႔ ေတြ႔တာကပိုေကာင္းပါမယ္။

သူက အျခားပါတီေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ ကတိေတြကို သူတို႔ကိုယ္ပိုင္အလွဴေငြနဲ႔ ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ေဆာင္သင့္ျပီး သူ႔ကို ဘဏ္တိုက္လို သေဘာထားမေနသင့္ေၾကာင္းလည္း ေျပာပါတယ္။

World Economic Forum ကို ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ လာေရာက္ခဲ့ၾကျပီး အတိတ္ကနာမည္ဆိုးကို ဘယ္ေလာက္ခါခ်ႏိုင္မလဲလို႔ ႏွစ္ရက္ၾကာေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း CNN က ကိုေက်ာ္သူနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။

အေျခခံေလာက္သာ ဒါမွမဟုတ္ လံုး၀နီးပါး လူမွဳအေထာက္အပံ႔ေတြမရွိေနတဲ့ တိုင္းျပည္ဟာ မခိုင္ခ႔ံတဲ့အေဆာက္အဦးေတြ၊ ခ်ဳိင့္ခြက္ေတြျပည့္ေနတဲ့လမ္းေတြ၊ ကြက္တိကြက္ၾကားဆက္သြယ္ေရးကြန္ယက္ေတြအျပင္ သန္း ၆၀ ရဲ့ ေလးပံုတစ္ပံုကိုသာ ေထာက္ပံ႔ေပးႏိုင္တဲ့ ဒိတ္ေအာက္ေနတဲ့ ဓါတ္အားလိုင္းေတြသာရွိေနပါတယ္။

စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဟာ ၁၉၀၀ ျပည့္ႏွစ္မွတ္တမ္းမ်ားအတိုင္း ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ ထပ္တူရွိေနပါတယ္။ ( ေနာက္ဆံုး ထြက္တဲ့ McKinsey & Company ရဲ့ မွတ္တမ္းအရျဖစ္ပါတယ္။ )

ဒါကို ျပဳျပင္မယ္ဆိုရင္ ေငြလိုပါတယ္။

ေက်ာ္သူနဲ႔အဖြဲ႔ဟာ အလွဴေငြေတြေပၚမွာ ရပ္တည္ေနျပီး လုပ္အားေပး ၅၀၀ ေလာက္ဟာ ေန႔စဥ္နာေရးကူညီမွဳအသင္းမွာ လုပ္အားေပး ေနၾကပါတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ သူနာျပဳေတြကလည္း ေဆးရုံနဲ႔ ေဆးေပးခန္းေတြမွာ မ်က္စိခြဲစိတ္ျခင္း၊ မိခင္ကေလးေစာင့္ေရွာက္ျခင္းနဲ႔ ေသြးလွဴဒန္းျခင္းတို႔အတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးေနၾကပါတယ္။

သူတို႔လုပ္ငန္းအတိမ္အနက္ကို ရုံးခန္းအ၀င္၀မွာ ခ်ိတ္ဆြဲထားတဲ့ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဓါတ္ပံုေတြမွာ ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။ ဓါတ္ပံုတစ္ပံုမွာေတာ့ အသစ္စက္စက္ဇနီးေမာင္ႏွံဟာ လက္ထပ္ပြဲ၀တ္စံုနဲ႔ ေခါင္းတလားကိုသယ္ေဆာင္ေပးေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ဟာ လက္ထပ္ျပီးျပီးခ်င္း လုပ္အားေပးလာခဲ့တာပါလို႔ ကိုေက်ာ္သူက ေျပာျပပါတယ္။

တျခားပံုေတြမွာေတာ့ ေရတြင္းတူးေနတာေတြ၊ ဆိုက္ကလုန္းဒုကၡသည္ေတြကို ကူညီပံ႔ပိုးေနတာေတြ၊ ေက်ာင္းသားေတြ စာသင္ေနတာေတြ၊ ရုပ္အေလာင္းပံုေတြကို ေတြ႔ရပါတယ္။

ေက်ာ္သူဟာ ျမန္မာျပည္မွာ အလြန္နာမည္ေက်ာ္ၾကားေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားမွာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ့္ ၀န္ေဆာင္မွဳလုပ္ငန္းကို လုပ္ေပးျပီး နာမည္ရေနေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးထဲ၀င္ဖို႔ အစီအစဥ္မရွိပါဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။

သူက ေခါင္းခါပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေထာင္ဖို႔ မရည္ရြယ္ပါဘူး။ ပရဟိတလုပ္ဖို႔ပဲ စိတ္အားထက္သန္ပါတယ္။ အာဏာလဲမလို၊ ေက်ာ္ၾကား ဖို႔လဲမဟုတ္၊ လူအထင္ၾကီးခံရဖို႔လဲ မဟုတ္ပါဘူးတဲ့။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ လူေတြကိုကူညီတဲ့အခါမွာ အက်ဳိးေမွ်ာ္၊ အခြင့္ေမွ်ာ္တာမ်ဳိးမရွိပါဘူး။ ကူညီလိုက္ရင္ သူတို႔ေပ်ာ္တဲ့အခါ ကြ်န္ေတာ္လဲေပ်ာ္ပါ တယ္။

သူက ႏိုဘယ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေထာက္ခံပါတယ္။ သူမရဲ့ ဓါတ္ပံုကို သူ႔ရုံးခန္းမွာ ခ်ိတ္ဆြဲထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူေတြ ဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ သမီး ေဒၚစုၾကည္ကို အထင္ၾကီးေလးစားရုံသက္သက္ မေနသင့္ေတာ့ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

လူေတြက သူတို႔ေျပာတာကို ေလးစားလိုက္နာျခင္းမရွိပါဘူး။ အရမ္းအထင္ၾကီးတယ္။ ခ်စ္တယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ့ မူ၀ါဒေတြကို မလိုက္နာပါဘူး။ အေကာင္အထည္မေဖာ္ပါဘူး။ ဒါဟာ ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ့ ျပသနာပါပဲ။

ေက်ာ္သူဟာ ဗမာဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ လူနည္းစုမူဆလင္ေတြၾကားမွာ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ လူမ်ဳိးေရးအဓိကရုဏ္းေတြကို စိုးရိမ္ပူပန္ေနပါတယ္။

သူက ရုိဟင္ဂ်ာေတြရွိျပီး လူအခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက မ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မွဳလို႔ ေျပာေနၾကတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို သြားလာခြင့္ မရခဲ့ၾကပါဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။

အစိုးရက အဲဒီေနရာဟာ သိပ္အႏၱရာယ္မ်ားျပီး သြားေရးလာေရးခက္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီကို သြားခြင့္မရခဲ့ပါဘူးလို႔ ဦးေက်ာ္သူက ဆိုပါတယ္။

သူက စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကေန ဒီမိုကေရစီသို႔ အကူးအေျပာင္းမွာ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းျဖစ္ဖို႔ဆိုတာ လူေတြေပၚမွာပဲ မူတည္ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက်င့္သံုးခဲ့တာမို႔ စိတ္ဓါတ္ေတြနိမ့္က်ပ်က္စီးေနတယ္လို႔လဲ ေျပာပါတယ္။

တကယ္လို႔မ်ား လူေတြရဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတြ အေကာင္းဘက္ကို ေျပာင္းလဲသြားမယ္ဆိုရင္ ငါးႏွစ္အတြင္း ေျပာင္းလဲကုန္မွာပဲ။

လူေတြကို ကြ်န္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက ညီညြတ္ၾကပါ။