လူေသေအာင္ပစ္သတ္သူတဦးကိုု အျပစ္မရွိဘူးဟုု ဆုုံးျဖတ္သည့္ အေမရိကန္တရားရုုံးစနစ္ကိုု ကန္႔ကြက္ၾက
ႏိုုင္ငံတကာသာဂိ၊ ဇူလိုုင္ ၁၆၊ ၂၀၁၃
၂၀၁၂ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၊ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္၊ ျမိဳ့ငယ္ေလးတျမိဳ့က ပုုဂၢလိကအိမ္ယာ၀င္းထဲမွာ ညဖက္ လမ္းျဖတ္ေလ်ာက္သူ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္ လူငယ္တဦးကုုိ ရပ္ကြက္ကိုုယ္ထူကိုုယ္ထ ကင္းသမားက လိုုက္လံ စစ္ေဆးရာက အခ်င္းမ်ားျပီး ကင္းသမားက အဆိုုပါလူငယ္ကိုု ေသနတ္နဲ႔ ပစ္သတ္ခဲ့တယ္။ ေထြးလုုံးသတ္ပုုတ္ၾကရာက ကိုုယ့္ကိုုယ္ကိုု ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ ၁၇ႏွစ္သားကိုု အသက္ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္ ကင္းသမားက ေသနတ္နဲ႔ ရင္၀ကိုု အနီးကပ္ပစ္သတ္လိုုက္တာ ျဖစ္တယ္။ အဲသည္ျပည္နယ္မွာ အသက္ရန္ရွာလာရင္ ကိုုယ့္ကိုုယ္ကုုိ ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ လက္နက္နဲ႔ ခုုခံခြင့္ ပစ္ခတ္ခြင့္ အသက္စီရင္ခြင့္အထိ ဥပေဒက ခြင့္ျပဳထားတယ္။ Stand Your Ground Rule လိုု႔ ေခၚပါတယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႔က အဲသည္လူသတ္မႈကိုု အေရးမယူဘဲ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္ ဇင္းမားမင္းဆိုုသူကိုု လႊတ္ေပးခဲ့တယ္။ ေသသူကေတာ့ ၁၇ႏွစ္အရြယ္ လူငယ္ ထေရဗြန္မာတင္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္အမႈဟာ ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္ အထိ ဘာမွ တရားရုုံးေတာ္နဲ႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းက ဘာမွ ထူးထူးျခားျခား တုုံ႔ျပန္ျခင္းမရွိသလိုု ျငိမ္သက္ေနသလိုုပဲ။ သိုု႔ေသာ္ …
သိုု႔ေသာ္ ပစ္သတ္သူက လူျဖဴမ်ဳိးႏြယ္ (ေတာင္အေမရိကန္စပိန္မ်ဳိးႏြယ္၊ Hispanic) ျဖစ္ေနတယ္။ ပစ္သတ္ခံရသူက လူမည္းမ်ဳိးႏြယ္ လူငယ္တဦးျဖစ္တယ္။ အဲသည္သတင္းဟာ အဲသည္ ရက္သတၱပတ္ ၂ ပတ္အတြင္းမွာ အေမရိကန္တျပည္လုုံးက လူျဖဴမဟုုတ္သူေတြအတြင္း၊ လူမည္းမ်ဳိးႏြယ္ေတြအတြင္း၊ လူနည္းစုုႏိုုင္ငံသားအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူေတြအတြင္း၊ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြအတြင္း၊ အိုုဘားမားအပါအ၀င္ လက္နက္ကိုုင္အၾကမ္းဖက္မႈကိုု ဆန္႔က်င္သူမ်ားအတြင္း ၾကီးက်ယ္ေသာ အုုံၾကြမႈ၊ ေ၀ဖန္ကန္႔ကြက္မႈ၊ ဆႏၵထုုတ္ေဖာ္မႈ အမ်ားအျပား ျဖစ္ေပၚျပီး တရားဥပေဒကေန အေရးယူဖိုု႔ ေတာင္းဆိုုသံေတြ ဘ၀ဂ္ညံလာခဲ့မွသာ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ တရားရုုံးက အဲသည္ ဇင္းမားမင္း လူျဖဴ ေသနတ္ကိုုင္ကင္းသမားကိုု ဖမ္းဆီးျပီး လူေသေစမႈ၊ (Man Slaughter) လက္ေရာက္ရာမွ လူသတ္မႈ (Second Degree Murder) နဲ႔ ရုုံးတင္စစ္ေဆးတဲ့ အဆင့္ကိုု ေရာက္ရွိခဲ့တယ္။
ဇူလိုုင္လ ၂၀၁၃၊ တႏွစ္ေက်ာ္အၾကာမွာ ႏိုုင္ငံသားဂ်ဳရီအဖြဲ႔ (ႏိုုင္ငံသားခုုံရုုံးအဖြဲ႔) နဲ႔ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္တရားရုုံးက လူသတ္သူ ဇင္မားမင္းကိုု တရားၾကားနာ စစ္ေဆးတယ္။ ေနာက္ဆုုံးမွာ ကုုိယ့္အသက္ကိုု ကာကြယ္သူ ဇင္မားမင္း (၂၉ )ႏွစ္ဟာ အျပစ္မရွိဘူးလိုု႔ ခုုံရုုံးအဖြဲ႔၀င္ ႏိုုင္ငံသား ၆ဦးက အဆိုုတင္ဆုုံးျဖတ္လိုုက္တဲ့အတြက္ ျပည္နယ္တရားသူၾကီးက ဇင္မာမင္းကိုု တရားေသလႊတ္ေပးလိုုက္တယ္။
(လူသတ္သည့္အျပစ္က တရားေသလြတ္သြားသူ ဇင္မားမင္း)
အဲသည္မွတင္ လက္နက္မဲ့ အပစ္သတ္ခံရသူ၊ ညဖက္ကိုု အိမ္ယာ၀င္းအတြင္း (သူ႔အေဖရဲ့အိမ္ကိုု လာလည္ရင္း) ျဖတ္ေလ်ာက္လိုု႔ စစ္ေမးခံရျပီး ေနာက္ဆုံး အသက္ဆုုံးရႈံးရသူဟာ အျပစ္ရွိသူတဦး ျဖစ္ေနျပီး လမ္းျဖတ္ေလ်ာက္သူတဦးကိုု မသၤကာလိုု႔ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ေနာက္ေယာင္ခံလိုုက္တဲ့ လက္နက္ကိုုင္ ကင္းသမားက၊ (အဲသည္အခ်ိန္မွာ ဇင္မာမင္းက ရဲကိုု ႏိုုင္း၀မ္း၀မ္းဆက္ျပီး အေၾကာင္းၾကားလိုု႔ ရဲက မင္းဆက္လိုုက္စရာမလိုုဘူးလိုု႔ အၾကိမ္ၾကိမ္ သတိေပးတဲ့ၾကားက) သြားေရာက္ စစ္ေမးတားဆီးတာလုုပ္လိုု႔ အခ်င္းျဖစ္ပြားမႈ စတင္ခဲ့သူက အျပစ္မရွိသူအျဖစ္ လြတ္ေျမာက္သြားတာကိုု အေမရိကန္တျပည္လုုံးမွာရွိတဲ့ လက္နက္ကိုုင္အၾကမ္းဖက္မႈ ဆန္႔က်င္သူ၊ သည္လိုုဆုုံးျဖတ္တာ မတရားဘူးလိုု႔ သေဘာထားသူ ႏိုုင္ငံသားအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားတက္ၾကြသူေတြက ေဒါသပုုန္ထျပီး လမ္းမေပၚထြက္ ဆႏၵျပ ကန္႔ကြက္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုရဲ့ အၾကီးက်ယ္ဆုုံးေသာ အနာေဟာင္းၾကီးျဖစ္တဲ့ အသားအေရာင္ခြဲျခားမႈ၊ လူျဖဴလူမည္း ခြဲျခားမႈ အေရးကိစၥက ေရွ႔တန္းေရာက္လာျပီး ေမးခြန္းထုုတ္ျခင္း၊ စိန္ေခၚ ေထာက္ျပျခင္း ခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္ေအမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုုႏွစ္ တခုုအေက်ာ္မွာ လူျဖဴရဲေတြက လူမည္းတဦးကိုု ရိုုက္ႏွက္ေစာ္ကားလိုု႔ ႏိုုင္ငံမွာ အဓိကရုုဏ္းျဖစ္ပြားခဲ့ဖူးတယ္။ အယ္လ္ေအမွာပဲ အာရွသားနဲ႔ လူမည္းေတြ လူမ်ဳိးေရးပဋိပကၡၾကီးျဖစ္ပြားလိုု႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ခန္႔က တျမိဳ့လုုံး မီးဟုုန္းဟုုန္းေတာက္ခဲ့ဖူးတယ္။ ေတာင္ပိုုင္းက လူျဖဴေတြဟာ လူမည္းေတြ၊ အာရွသားေတြ၊ ေတာင္အေမရိကန္က လူေတြကိုု ခြဲျခား ႏွိမ္ခ် ေစာ္ကားေလ့ရွိလိုု႔ “Civil Rights – ႏိုုင္ငံသားတန္းတူညီမွ်မႈ အခြင့္အေရး” လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ အစုုိးရအဆက္ဆက္မွာ အေရးဆိုုမႈေတြ တရားစီရင္မႈ မွ်တေရး တိုုက္ပြဲေတြဟာ ခုုခ်ိန္ထိ ျဖစ္ပြားေနဆဲျဖစ္တယ္။ အသားမည္းလိုု႔ မူဆလင္အျဖစ္ အစြပ္စြဲခံရတာ၊ ႏိုုင္ငံသားမဟုုတ္ဘူးလိုု႔ ေစာ္ကားခံရတာဟာ သာမန္ႏိုုင္ငံသားတဦးေတာင္ မဟုုတ္ဘူး၊ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ ၀င္ျပိဳင္တဲ့ အိုုဘားမားတိုု႔ လင္မယားကိုုယ္တိုုင္ ၾကံ့ၾကံ့ခံ ရင္ဆိုုင္ခဲ့ရတယ္။ ခုုလည္း လာျပန္ျပီး လူျဖဴႏြယ္တဦးက လက္နက္ကိုုင္ျပီး လူမည္းတဦးကိုု မသၤကာလိုု႔ပါဆိုုျပီး တားဆီး စစ္ေဆးရာက အခ်င္းမ်ာျပီး ပစ္သတ္လုုိက္တာေတာင္ တရားစီရင္ေရးက အျပစ္မရွိဘူးလိုု႔ တရားေသလႊတ္ပစ္လိုုက္တယ္ ဆိုုမွေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး ဒီမိုုကေရစီေရးမွာ ေရွ႔တန္းက ကုုန္းေအာ္ေနသူ အေမရိကန္ျပည္ၾကီးဟာ ခုုခ်ိန္ထိ စိတ္ပ်က္ဖြယ္၊ ေမးခြန္ထုုတ္ဖြယ္ရာ ျဖစ္ေနတယ္လိုု႔ အေ၀ဖန္ခံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
(အသတ္ခံရသူ ၁၇ႏွစ္သားအတြက္ ဆႏၵျပေနသူမ်ား)
အဲသည္အတြက္ Civil Rights (ႏိုုင္ငံသားအခြင့္အေရး တန္းတူညီမွ်ခြင့္ရွိေရး) လႈပ္ရွားသူေတြက မခံမရပ္ႏိုုင္ျဖစ္ျပီး တရားမွ်တတဲ့ စီရင္ေရးျဖစ္ေအာင္ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပကုုန္ၾကတာ အေမရိကန္ျပည္ အေရွ႔ျခမ္းကေန အေနာက္ျခမ္း၊ အလယ္ျခမ္း တနံတလ်ား ျဖစ္ကုုန္တာ အခုုဆိုုရင္ ဒုုတိယေန႔ ျဖစ္ခဲ့ျပီ။
အေမရိကန္ တရားစီရင္ေရးဌာန (US Dept. of Justice) က သည္အမႈကိုု ျပည္ေထာင္စုုအဆင့္ (Civil Rights) ထိခုုိက္ေစမႈ ရႈေထာင့္ကေန အမုုန္းတရားအေျခခံ ရာဇ၀တ္မႈက်ဳးလြန္ျခင္းလား၊ လူမ်ဳိး အသားအေရာင္ ခြဲျခားျပီး ရာဇ၀တ္မႈက်ုဳးလြန္ျခင္းလားဆိုုျပီး စုုံစမ္းစစ္ေဆးဖိုု႔ ျပည္သူေတြက ျပန္လွန္ေတာင္းဆိုုေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိုုဘားမားကေတာ့ အေမရိကန္တရားေရးစနစ္က ခုုံရုုံးလူၾကီး ဆုုံးျဖတ္တာကိုု ေလးစားပါ။ တည္ျငိမ္စြာနဲ႔ ေျဖရွင္းၾကဖိုု႔ စဥ္းစားပါလိုု႔ ေတာင္းဆိုုပါတယ္။ ခုုဆိုုရင္ ဇင္မားမင္းဆန္႔က်င္ေရး၊ ထရီဗြန္မာတင္ တရားသျဖင့္ျဖစ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ ေတာင္းဆိုုတဲ့ လူထုုလႈပ္ရွားမႈ၊ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏ̔̔ၵျပမႈေတြ ျဖစ္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုအတြက္ကေတာ့ ႏိုုင္ငံသားအခြင့္အေရး တန္းတူမႈအေရး ေတာင္းဆိုုမႈေတြဟာ ႏိုုင္ငံသက္တမ္းတေလ်ာက္လုုံး ဆက္လက္ရွင္သန္ေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မတရားအလုုပ္ခံရတယ္၊ မတရားစီရင္ခံရတယ္ ထင္ရင္ ျငိမ္ခံမေနဘဲ အုုံၾကြလႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ရင္ဆိုုင္ရုုန္းကန္တာ သူတိုု႔ေတြရဲ့ သဘာ၀ပဲလိုု႔ ျမင္မိတယ္။ လက္နက္ကိုုင္ ခုုခံခြင့္ ရွိတယ္လိုု႔ ယူဆသူေတြကိုုယ္တိုုင္ကလည္း အေမရိကန္လြတ္လပ္ေရး ရကတည္းက ေနာက္တသက္လုုံးလည္း အေလ်ာ့မေပးဘဲ ဆက္လိုုက္ ကိုုင္စြဲ ျပန္လွန္ရပ္တည္ ေတာင္းဆိုုေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျငိမ္ခံေနရင္ ျပန္မေျပာရင္ လက္ေလ်ာ့လိုုက္ရင္ေတာ့ တဖက္က ဆက္ျပီး အႏိုုင္ယူ ေရွ႔တိုုးၾကမွာမိုု႔လိုု႔ သူတိုု႔တေတြဟာ သူတိုု႔ အခြင့္အေရးအတြက္ ကိုုယ့္ၾကမၼာကိုုယ္ ဆက္ဖန္တီးဖိုု႔ ရုုန္းကန္ေနၾကတာ ဆက္လက္ ရႈစားေနရုုံသာ ရွိတယ္လိုု႔ ျမင္မိပါေၾကာင္း။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
