စဥ္းစားေစခ်င္တာေတြ (၂)
မင္နီရွဲလ္။ ဇူလိုင္ ၁၇၊ ၂၀၁၃
မိုးမခကို စာမူပို႔ရတာ လြယ္လိုက္တာ။ က်မက စာရြက္နဲ႔ သုံးမ်က္ႏွာေလာက္ပဲ ေရးေတာ့ စာပို႔ခကလည္း ဘယ္ေလာက္မွ မကုန္ဘူး။ ကိုယ့္ျပည္တြင္းမွာဆိုေတာ့ သုံးေလး ရက္ဆိုရင္ ေရာက္ျပီ။ (စာပို႔ခေတြမ်ားလို႔ မဂၢဇင္းစာအုပ္ ပို႔ေပးလို႔မရပါဘူး ဆိုတာမ်ဳိးေတြလည္း မရွိေတာ့ဘူး) ဒါေတာင္အျမန္စနစ္နဲ႔ ပို႔ရင္ ေမရီလဲန္းကေန ဆန္ဖရန္စစၥကို တရက္ေလာက္အတြင္း စာမူေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။
အရင္တေခါက္က ေရးခဲ့တဲ့အတိုင္း အမ်ဳိးသမီးေတြအတြက္ က်န္းမာေရးပညာေပး ေဆာင္းပါးမ်ဳိး ဆက္ေရးခ်င္ပါတယ္။
အသက္ ၂၀ ေက်ာ္သူတိုင္း ေသြးေဖာက္ျပီး ဆီးခ်ဳိ ရွိမရွိ၊ ကိုလက္စထေရာမ်ား မ်ား ဆိုတာ စစ္သင့္ပါတယ္။ ေသြးမေဖာက္ခင္မွာ ၁၂ နာရီေလာက္ ဘာမွ မစားဘဲ ေရေသာက္ျပီး ေနသင့္ပါတယ္။ ေသြးမေဖာက္ခင္ တရက္မွာလည္း အခ်ဳိေတြ၊ အဆီအအိမ့္ေတြ၊ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥ၊ ပုဇြန္၊ ဂဏန္း၊ ခ်ိစ္စတဲ့ အရာေတြကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကိုလည္း မွန္မွန္တိုင္းပါ။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တက္ေနရင္ ဆရာ၀န္ဆီ သြားျပပါ။
အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာ အမ်ဳိးသားထက္စာရင္ နည္းပါတယ္။ ဒါကလည္း မိသားစုတာ၀န္ေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ရင္ ျဖစ္မွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဘာပဲေျပာေျပာ ခႏၱာကိုယ္ သိပ္ ၀ မလာေအာင္ ဂရုစိုက္သင့္ပါတယ္။ ၀ျခင္းအေၾကာင္း ေဆာင္းပါးတပုဒ္ ေနာက္မွ သပ္သပ္ ေရးပါဦးမယ္။ US မွာကေတာ့ ပရိသတ္ၾကီး သိၾကျပီးတဲ့အတိုင္း စည္းကမ္းမရွိ အစားအေသာက္က်ဳးတာေၾကာင့္ လူဦးေရရဲ့ ၃၀% ေက်ာ္ေလာက္က အရမ္း ၀ေနၾကပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ၃၀%ေလာက္က Over Weight ျဖစ္ေနၾကတယ္။
ေသြးမဆုံးေသးတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ Family Planning လုပ္ဖို႔ ဆရာ၀န္နျပ တိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။ သားသမီး မလုိခ်င္ေသးရင္ သားသမီးျခားခ်င္ရင္ ဘယ္လိုေဆးေတြ ေသာက္ရ၊ သုံးရမလဲ၊ ေဆးေတြရဲ့ ေဘးထြက္အာနိသင္ေတြက ဘယ္လိုရွိသလဲ ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။ သားသမီးယူမယ့္ အစီအစဥ္ရွိရင္လည္း ေန႔စဥ္ Folic Acid ေသာက္သင့္ပါတယ္။
အသက္ ၅၅ ႏွစ္ကေန ၈၀ ႏွစ္ေလာက္အထိ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ေန႔စဥ္ အက္စပရင္ တလုံးေသာက္သင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေတြကေတာ့ ၄၅ ႏွစ္ ေက်ာ္ရင္ ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ေလျဖတ္ျခင္းနဲ႔ ႏွလုံးေရာဂါတို႔ကို ကာကြယ္နိုင္တာ မို႔ပါ။ Baby Asprin လို႔ေခၚတဲ့ေဆး (81 milligram) ကို ဘယ္မွာမဆို ၀ယ္လို႔ရပါတယ္။ တခုပဲ ရွိတာက သူဟာ ေသြးက်ဲေစတာမို႔ အစာအိမ္နာရွိသူေတြ မေသာက္သင့္ပါဘူး။ ေသြးေရာဂါရွိသူေတြ ဆိုရင္လည္း ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ၾကည့္ပါ။ အက္စပရင္ စ ေသာက္ျပီး ဗုိက္ေအာင့္တယ္၊ ႏွာေခါင္းက သြားဖုံးက ေသြးယိုတယ္၊ ၀မ္းသြားရင္ ေသြးပါတယ္ စတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႔ရရင္ေတာ့ ေဆးေသာက္တာကိုရပ္ျပီး ဆရာ၀န္ဆီ သြားျပပါ။ ဘယ္အရာမဆို ပုံေသေဖာ္ျမဴလာနဲ႔ တြက္လို႔ မရပါ။ လူတေယာက္အတြက္ အဆင္ေျပမယ့္ေဆးဟာ တျခားတေယာက္အတြက္ ေဘး ျဖစ္ရင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အရိုးေပ်ာ့ေရာဂါဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ကဆိုရင္ US မွာ အရိုးေပ်ာ့ေရာဂါရွိတဲ့ အမ်ဳိးသမီးဦးေရဟာ ၃၅ သန္း ေလာက္ ရွိခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆိုရင္ သည္ထက္ ပိုမ်ားလာဦးမွာ အေသအခ်ာပါ။ လူေတြက ကင္ဆာေရာဂါတို႔ ႏွလုံးေရာဂါတို႔ ေလျဖတ္တာတို႔ဆိုရင္ တအား ေၾကာက္တတ္ၾကပါတယ္။ ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိလို႔ေတာင္ ကင္ဆာကို တင္စားၾကသူေတြ ရွိပါတယ္။ တကယ္တမ္းကေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းျပီး သက္တမ္းေစ့ ေနသြားသူေတြလည္း အမ်ားၾကီးပါ။ အရိုးေပ်ာ့ေရာဂါကိုေတာ့ ေၾကာက္စရာလို႔ မယူဆၾကပါဘူး။ ေခ်ာ္လဲျပီး အရိုးက်ဳိးရင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။
အရိုးေပ်ာ့ေရာဂါ ရွိမရွိကို စစ္ေဆးဖို႔ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ ေက်ာ္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးတိုင္း Dexa လို႔ ေခၚတဲ့ Bone Density Test လုပ္သင့္ပါတယ္။ အရိုးက်ဳိးဖူးတာတို႔၊ မိသားစုထဲမွာ ေရာဂါရွိတာတို႔၊ အခ်ဳိ႔ေသာ ေဆးေတြ ေသာက္ေနရတာတို႔ (Steroid လိုမ်ဳိး) ဆိုရင္ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ထက္ေစာျပီး စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေတြလည္း risk ရွိတယ္ဆိုရင္ စစ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ အရိုးေပ်ာ့ေရာဂါကို ကာကြယ္ဖို႔က ကယ္လစီယံနဲ႔ ဗစ္တာမင္ဒီပါတဲ့ ေဆးေတြ ေန႔စဥ္ေသာက္ရပါမယ္။ ဒါလည္းပဲ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ျပီးမွ ေသာက္ပါ။
ဗီတာမင္းကေတာ့ တေန႔ တလုံး ေသာက္လို႔ ရပါတယ္။ အာဟာရျပည့္၀တာေတြ စားေနရင္ ဗီတာမင္ သိပ္မလိုလွပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေသာက္ရင္လည္း ေသာက္လုိ႔ရပါတယ္။ တခ်ဳိ႔ျမန္မာေတြက Centrum ကုိမွ အားေဆးလို႔ ထင္ၾကပါတယ္။ တကယ္က ဗီတာမင္က ဗီတာမင္ပါပဲ။ အစားအေသာက္ေကာင္းေကာင္း စားႏိုင္ေနတဲ့သူဟာ ဗီတာမင္းအားေဆး ထိုးစရာ လုံး၀မလိုပါ။ ေမာ္ရီယာမင္းသြင္းစရာ မလုိပါ။ ဆရာ အီၾကာေအာ္ရဲ့ ေဆာင္းပါးထဲမွာ အဲဒါေတြကို ေငြယူျပီး သြင္းတဲ့ ဆရာ၀န္ဟာလည္းပဲ ဆရာ၀န္ေကာင္းမဟုတ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ လူနာေတြကလည္း ဒါမ်ဳိးေတြ အဟုတ္မွတ္ျပီး ေဆးသြင္းတာကို ဂုဏ္ယူေနၾကတာ ခက္တယ္။ သမာအာဇီ၀ ဆုိတာ ဘာမွန္း မသိတဲ့ ဆရာ၀န္ေတြက ၾကားထဲက အေခ်ာင္စားသာေနတာေပါ့။
ဗီတာမင္ဒီဟာ ခုေနာက္ပိုင္းမွာ သူမပါရင္ မျပီးပဲ ျဖစ္လာတာမို႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ျပီး ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ေမးခိုင္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးကေတာ့ လူတိုင္း ၁၀ႏွစ္ ၁ခါ ထိုးသင့္ပါတယ္။ နမိုးနီးယားကာကြယ္ေဆးကေတာ့ လူတိုင္း အသက္ ၆၅ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ထိုးရပါတယ္။ တခ်ဳိ႔ေရာဂါရွင္ေတြအတြက္ကေတာ့ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ မတိုင္ခင္မွာ ၅ ႏွစ္ ၁ခါ ထိုးသင့္ပါတယ္။ အေသးစိတ္ မေရးေတာ့ပါ။
ျမန္မာျပည္က လူမွန္သမွ် ဘီပိုးနဲ႔ စီပိုး ရွိမရွိ စစ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ ‘ဘီ’ပိုးအတြက္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးသင့္ပါတယ္။ ကိုယ့္ဆရာ၀န္ဆီမွာ ဒါမွမဟုတ္ Health Department မွာ စုံစမ္းၾကည့္ပါ။
ေဆာင္းပါးဟာ ထင္တာထက္ ရွည္သြားတာမို႔ ရပ္လိုက္ပါေတာ့မယ္။ ေနာက္အပတ္မွ topic တခုခုကို ထပ္ေဆြးေႏြးၾကတာေပါ့။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
