(မုိးမခ) ေမ ၂၃၊ ၂၀၁၈
(၁)
အီတလီ၊ ပိုလန္၊ ဟန္ေဂရီ ထို႔ျပင္ စပိန္ႏိုင္ငံတို႔တြင္ ဒီမိုကေရစီသည္ ယိုယြင္းေနပါသည္။ ထို႔အတူ တူရကီ၊ ဘရာဇီးႏွင့္ ဖိလိ ပိုင္တို႔တြင္လည္း ျခိမ္းေခ်ာက္ခံေနရပါသည္။ သမၼတထရန္႔၏ အေမရိကန္သည္သာ ပဌမ ေႂကြးေက်ာ္ခ်က္ေၾကာင့္ အာ ဏာရွင္ဆန္ဆန္ အုပ္ခ်ဳပ္လိုၾကေသာ အီဂ်စ္၊ ဟြန္ဒူးရပ္၊ ရုရွားႏွင့္ ဗင္နင္ဇြဲလားႏိုင္ငံမ်ားမွာလည္း ဒီမိုကေရစီ ခ်ဳိ႕ တဲ့ျခင္း ေၾကာင့္ ေျပာမည့္သူမရွိေတာ့ေသာအခါ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ကိုယ္ထင္သလို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္လာၾကပါသည္။
အဘယ့္ေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားသည္ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံမ်ားအျဖစ္သို႔ ဦးတည္ကုန္ၾကပါသနည္း။ ပညာရွင္ မ်ားအျပစ္ဖို႔ၾက သည္မွာ မိမိတို႔ႏိုင္ငံသားအခ်ုင္းခ်င္း ထားရွိရမည့္ ဒီမိုကေရစီအျမင္သေဘာ ခ်ဳိ႕ယြင္းလာျခင္းကို အျပစ္တင္ၾကပါသည္။
သို႔ပါေသာ္လည္း ဤသို႔ ဒီမိုကေရစီသေဘာမ်ား ယိုယြင္းလာျခင္းသည္ ပိုမိုနက္ရႈိင္းေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ား လည္းရွိႏိုင္ ပါသည္။ မ်ားစြာေသာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပ်က္စီးရသည္မ်ားကို ႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံစည္းမ်ဥ္းဥပေဒကို ေတြ႔ရွိ ရပါသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္အျပီး ႏိုင္ငံမ်ား၏ သုံးပုံႏွစ္ပုံမွာ ဒီမိုကေရစီေခတ္သို႔ကူးေျပာင္းၾကရာတြင္ အေျခခံဥပေဒကို အာဏာမွစြန္႔ခြာ ေပးၾကရမည့္ အာဏာရွင္မ်ားက ေရးသားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထင္ရွားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ အာဂ်င္တီးနား၊ ခ်ီလီ၊ ကင္ညာ၊ မကၠစီကို၊ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယား၊ ေတာင္အာဖရိကားႏွင့္ ေတာင္ကိုရီးယားတို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ကမၻာၾကီး၏ အေစာဆုံး ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ နယ္သာလင္၊ ဆြီဒင္ကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ဖြဲ႔စည္းပုံဥပေဒမ်ားမွာပင္ အာဏာရွင္စနစ္၏ အရိပ္ အေငြ႔ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါေသးသည္။ ဒီမိုကေရစီ၏ အေဆာက္အဦးမ်ားကို ထြက္ခြာေပးၾကရမည့္ အာဏာရွင္မ်ားက တည္ ေဆာက္ေပးခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ရာထိုအထဲတြင္ သူတို႔တေတြ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရး။ စီးပြားေရးတြင္ တန္းတူဝင္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ေရးတို႔ပါ၀င္ပါသည္။
အေျခခံဥပေဒကိုေရးဆြဲၾကရာတြင္ မဲေပးမႈ မူစနစ္၊ ဖက္ဒရယ္စနစ္ႏွင့္ခန္႔ထားရမည့္လူမ်ား အနာဂတ္ႏိုင္ငံေရးတြင္ တပ္မ ေတာ္၏ အခန္းက႑စသည္တို႔ ပါ၀င္ၾကရပါသည္။ အတိုခ်ဳပ္ေျပာရလွ်င္ ပါ၀ါႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား ခြဲေ၀ေပးေနရာတြင္ ဒီမို ကေရစီစနစ္ကို ခ်က္ခ်င္းေျပာင္းလဲ သြားၾကရသည္ မဟုတ္ေပ။
ထိုထက္ပို၍ ဥပေဒတစ္ခုကိုျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္အတြက္ အဟန္႔အတားမ်ားမွာအလြန္ၾကီးမားပါသည္။ အာဏာ ရွင္ေခတ္က အခြင့္ထူးခံခဲ့သူမ်ားကို ကာကြယ္သည့္ ဥပေဒ မ်ားကိုေျပာင္း လဲရန္အတြက္ (Supermajority) မဲအေရအတြက္ လိုပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြဲ႔စည္းပုံဥပေဒမွာ ထြက္သြားေတာ့မည့္ အာဏာရွင္စနစ္မွာ သူတို႔အခြင့္အေရး မ်ားကို မထိခိုက္ေစ ရန္အတြက္ ကာကြယ္ထားပုံကို အထင္အရွား ျမင္ေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွ အႏိုင္ရရွိခဲ့သည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ NLD ပါတီသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က အတည္ျပဳခဲ့သည့္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအတိုင္း ႏိုင္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္ရပါသည္။ အာဏာ ကိုလႊဲေျပာင္းမေပးမွီ အတည္ျပဳခဲ့ေသာဥပေဒအရ လူ႔အခြင့္အေရးေဖါက္ဖ်က္မႈမ်ားႏွင့္ ပါတ္သတ္ျပီး စစ္တပ္အရာရွိၾကီးမ်ားကို အေရးမယူေရး၊ အလြန္ပင္ရက္ေရာေသာ ပင္စင္လစာမ်ားကို ခံစားရႏိုင္ေရး၊ အျမတ္အစြန္းရသည့္ ကြန္ထရက္မ်ား (Contract) မ်ားမွာ စစ္တပ္ႏွင့္နီးစပ္ရာလူမ်ားကို လႊဲေျပာင္းျပီး ျဖစ္သည္။ စက္ရုံအလုပ္ရုံ အမ်ားအျပားကို ကာကြယ္ေရး ၀န္ၾကီးဌာန လက္ေအာက္သို႔ ေျပာင္းလဲ ခဲ့ပါသည္။ အေရးၾကီးဆုံးမွာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၏၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းကို တပ္မေတာ္ သားမ်ားအား ေပးအပ္ထားရပါသည္။ အေျခခံဥပေဒကို ေျပာင္းလဲရန္အတြက္ ၇၅ ရာခုိင္ႏႈန္းမွ် မဲလိုအပ္ရာ ထိုသူမ်ား၏ အကူအညီမရလ်င္ ဥပေဒကိုမျပင္ႏိုင္ပါ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းပုံဥပေဒကို လိုက္နာေနရသျဖင့္ စစ္တပ္က လုပ္သည္ကို ၾကည့္ေနရမည့္ အျခအေနပင္ျဖစ္ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီေရးအရ မိမိၾကမၼာကို မိမိမဖန္တီးႏိုင္ဘဲ အာဏာရွင္မ်ား ေရးသည့္နည္းအတိုင္း ျပဳမူေန ထိုင္ေန ရပါသည္။ ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ အာဏာရွင္မ်ား၏ ျပဳေနက်ျဖစ္ေသာ အေၾကာင္းမဲ့ ဖိႏွိပ္ျခင္းမွ လြတ္လ်င္ လြတ္မည္၊ ဆင္ ဆာလုပ္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္လ်င္လြတ္မည္၊ သို႔ေသာ္သူတို႔ကိုယ္တိုင္မွာ လူထုႏွင့္ဆိုင္သည့္ ေပၚလစီမ်ားေရးဆြဲ ခ်မွတ္ရာတြင္အေရး မပါေတာ့ေပ၊ ထို႔ေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ တခါတရံ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေအာင္ မိမိသြားရမည့္ ဦးတည္ခ်က္လမ္းေၾကာင္း ေပ်ာက္ဆုံးလ်က္ရွိပါသည္။
ဤသည္တို႔မွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္အတြက္မေက်နပ္စရာအေၾကာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ စီးပြားေရးအၾကပ္အတည္းမ်ား ၾကံဳ လိုက္လ်င္ ပါတီတစ္ခုလုံးကို ျပည္သူက ျငင္းပယ္လာႏိုင္ပါသည္။ ဤမေက်နပ္မႈမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီ လမ္းေၾကာင္းကို အျပီး တိုင္ အဆုံးသတ္သြားေစႏိုင္ပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္အေတြ႔အၾကံဳ မျပည့္ဝေသးသည့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားက တာရွည္တည္ေဆာက္လာခဲ့သည့္ အေဆာက္အဦးႏွင့္ လူမ်ားကို အစားမထိုး ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသည္။
တူရကီႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ႏိုင္ပါသည္ မစၥတာအက္ဒ၀မ္ (Recep Tayyip Erdogan) သည္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္သည္ဟုဆိုကာ (Check and Balance) ျပန္ လည္စစ္ေဆးျခင္းဆိုင္ရာ နည္းစနစ္မ်ားကို ျဖဳတ္ျပစ္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးသမားအမ်ားအျပားကို ဗီတိုအာဏာျဖင့္ ပိတ္ပင္ျခင္း စသည္တို႔ကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္တြင္ ျပဌာန္းခဲ့ေသာ ဖြဲ႔စည္းပုံဆိုင္ရာ တရားရုံးကို အသုံးျပဳ၍ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီႏွင့္ အျခားဘာသာေရးဆိုင္ရာပါတီ မ်ားကို ပယ္ဖ်က္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံေတာ္ဘတ္ဂ်က္ႏွင့္ အျခားလုပ္ပိုင္္ခြင့္မ်ားကို အပိုင္စီးထားျပီး ထိပ္တန္းစစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ အေပါင္း ပါမ်ားကို အေရးမယူႏိုင္ရန္ ဥပေဒမ်ား ေရးဆဲြျပဌာန္းခဲ့သည္။ အျဖမွာစစ္တပ္ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို စီးပြားေရး တြင္ အေရးၾကီးေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးထားျပီး လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အလြဲသုံးစားလုပ္မႈ အျခား ျပစ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္ခြင့္ ေပးထားသကဲ့သို႔ျဖစ္ေနသည္။
၂၀၁၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္သူတို႔၏ ဆႏၵခံယူပြဲ တစ္ခုက်င္းပခဲ့ျပီး ျပင္ဆင္ခ်က္ ၁၈ ခု တင္သြင္းႏိုင္ခဲ့သည္ တူရကီႏိုင္ငံကို သမၼတ ႏိုင္ငံအျဖစ္ေျပာင္းလဲေရး အာဏာကို သမၼတကစြဲကိုင္ကာ တရားစီရင္ေရးႏွင့္ ဥပေဒျပဳ အာဏာကိုပါ တစ္ဦးတည္းက စြဲကိုင္ခဲ့သည္။
ဒီမိုကေရစီ၏ ယိုယြင္းပ်က္စီးပုံကိုအျခားႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္းေတြ႔ရွိႏိုင္သည္ ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံ၏ မစၥတာေအာ္ဘင္ (Victor Orban) သည္ တိုင္းျပည္အတြက္ ကြန္ျမဴနစ္မ်ား ေရးဆြဲသြားေသာ ဖြဲ႔စည္းပုံဥပေဒကို ဖ်က္သိမ္းျပီး ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဥပေဒ အသစ္ျဖင့္ အစားထိုးခဲ့သည္။ သူ၏ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွာ တရားစီရင္ေရး ဆိုင္ရာ ကိစၥမ်ားတြင္ ၀င္ရူတ္ခဲ့ျပီး သူ၏ပါတီ (Fidesz) ကို အတိုက္အခံပါတီမ်ားကို ျပိဳလဲေစခဲ့သည္။
ကံေကာင္းေထာက္မသည္မွာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားသည္ သူတို႔၏ႏိုင္ငံ၏ လူမႈေရးကိစၥအျဖာျဖာတို႔၌ ပိုမိုညီမွ်ေသာ လူေနမႈ စနစ္တစ္ခုအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ အေရးၾကီးသည္မွာ အာဏာရွင္စနစ္သို႔ ေနာက္ျပန္ လည္ မသြားေရး ပင္ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ေသာ္ ဤေနာက္ေၾကာင္းျပန္သည့္ကိစၥကို တားဆီးၾကရပါမည္၊ တိုင္းျပည္တြင္ စီးပြားေရးအၾကပ္အတည္းကဲ့သို႔ေသာ အဓိကက်သည့္ အခက္အခဲမ်ိဳး ေပၚေပါက္ခ်ိန္မွာျဖစ္ပါသည္။ တစ္တိုင္းျပည္လံုး ပါ၀င္လာမည့္ လူမႈေရးရႈတ္ေထြးမႈမ်ားက တစ္ခုတည္းေသာထြက္ေပါက္ကိုညႊန္ျပၾကပါလိမ့္မည္၊ ထိုသို႔ျပည္သူ႔တရပ္လံုးပါ၀င္ မွသာ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲျခင္း ကိစၥမွာ ျပီးျပတ္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ဤသို႔ေျပာင္းလဲမႈမ်ားမွာ ၾကီးစြာေသာ စိတ္ရွည္သီးခံမႈႏွင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မႈတို႔လိုအပ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီက ယူေဆာင္ လာမည့္ အသီးအပြင့္အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကို သိနားလည္ရန္လည္း လိုပါသည္။
ကိုသန္းလြင္
Ref: Why are so Many democracy breaking down? Mr Micheal Menaldo, New York Times May 10 2018
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
