ကုိသန္းလြင္ ● ဒီဂ်စ္တယ္ေခတ္ အစိုးရႏွင့္ျပည္သူ

ကုိသန္းလြင္ ● ဒီဂ်စ္တယ္ေခတ္ အစိုးရႏွင့္ျပည္သူ
(မုိးမခ) ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၁၊ ၂ဝ၁၉

(၁)
ႏွစ္ေပါင္း ၅ဝ ကာလအတြင္းမွာပင္ ဒီဂ်စ္တယ္ကမၻာသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္းမွာ မရွိမျဖစ္သည့္ အရာတစ္ ခုျဖစ္လာခဲ့ပါ သည္။ ဤေတာ္လွန္ေရး၏ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္လာမႈမွာ ျမန္ဆန္လြန္းပါသည္။ သတင္းမ်ားကို လူအမ်ား လက္ဝယ္သို႔ေရာက္ေအာင္ ျဖန္႔ခ်ီရာတြင္ အင္တာနက္ေလာက္ျမန္ဆန္သည့္အရာမရွိေသးပါ။ ေျပာင္းလဲမႈသည္ အဘယ္မွ်ၾကာဦးမည္မသိ။ ဘယ္ေသာအခါမွျပီးဆံုးမည္ဟုလည္းမသိျဖစ္ေနပါသည္။
(၂)
မက္ဆာခ်ဴးဆက္ ေမာ္ေတာ္ကားမ်ား မွတ္ပံုတင္ရာ ဌာနမွ စိတ္ဆိုးေနေသာ၊ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖစ္ေနေသာ လူမ်ားႏွင့္ျပည့္ ေနပါသည္။ သူတို႔သည္ လိုင္စင္အသစ္ရဘို႔ တန္းစီျပီး ေစာင့္ေနၾကရသည္မွာ ၅ နာရီခန္႔ရွိပါျပီ။ အခ်ိန္မွာ ၂ဝ၁၈ ခု မတ္လ ကျဖစ္ျပီး ရုံးမွာ ေဆာ့ဖ္ဝဲယားအသစ္ကို စတင္အသံုးျပဳေနခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္၊ ပိုမိုတင္း ၾကပ္ေသာ စည္းကမ္းနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ (Real ID Act) ကိုလိုက္နာျပီး ကားေမာင္းသူတို႔၏ အမည္မွန္ကန္ေရး၊ သူတို႔၏ ေဒတာလံုျခံဳမႈရွိေရးတို႔ကို ေဆာ့ဖ္ဝဲယား အသစ္က အာမခံပါသည္။

ကားေမာင္းသူမ်ားသည္ ရုံးသို႔ သူတို႔ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ စာခ်ဳပ္ စာတမ္းယူေဆာင္လာရန္ လိုအပ္ပါသည္၊ ဤ စာရြက္စာတမ္း မ်ားမွာ သူတို႔ဘယ္သူဘယ္ဝါျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ရန္၊ သူတို႔၏ အိမ္ေနရာထိုင္ခင္း သက္ေသျပစရာ၊ Social Security ကဒ္၊ ပါတ္ (စ္) ပို႔ (သို႔) လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဌာနကထုတ္ ေပးေသာစာ၊ မၾကာခင္ကမွ မီး၊ ေရႏွင့္ပါတ္သတ္ေသာ ေျပစာ၊ ဘဏ္မွေငြစာရင္း တို႔ျဖစ္ပါသည္။ သူတို႔၏ စာရြက္စာတမ္းမ်ားကို စစ္ ေဆးေနသည္နွင့္ လိုင္စစ္အသစ္ထုတ္ေပးျခင္း ကိစၥတို႔မွာ အခ်ိန္ယူရပါသည္။ ဤနည္းျဖင္႔ၾကန္႔ၾကာေနျခင္းမွာမွာ ရက္သတၱပတ္ေပါင္းမ်ားစြာမွ် ၾကာသြားပါသည္။ အျခား ျမိဳ႕မ်ားတြင္လည္း ဤသို႔ပင္ၾကန္႔ၾကာမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚရပါသည္။

ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကရေသာ လူတန္းရွည္မ်ား၊ ပ်က္စီးေနေသာ ေဒတာမ်ားႏွင့္ စာရြက္ဆိုင္ရာရႈတ္ေထြးမႈ မ်ားမွာ အစိုးရမ်ားအဖို႔ ေရွာင္ရွားၾကရမည့္အရာမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ျပည္သူမ်ားက အစိုးရႏွင့္ အလုပ္လုပ္သည္ ဆိုျခင္းမွာ အင္တာနက္တြင္စာအုပ္ဝယ္ျခင္းေလာက္လြယ္ကူရမည္ဟု ေျပာၾကပါသည္။ ဒီဂ်စ္တယ္အစိုးရ e-government ဆိုသည္မွာ ျပည္သူႏွင့္အစိုးရဗ်ဴရုိကေရစီအၾကား အလုပ္လုပ္ရာတြင္ အဆင္ေျပေျပျဖစ္ရန္နည္းလမ္းမ်ားကို ဆိုလိုသည္။ ပိုမို၍ ျမန္ဆန္ျပီး ထို႔အတြက္ေငြေၾကးကိုသံုးစြဲရန္မလိုပါ၊ အစိုးရကို ပိုမို၍ၾကည္ၾကည္လင္လင္ ျမင္ႏိုင္ၿပီး ျပည္သူတို႔ကို အစိုးရကသံုးေသာ ေဒတာမ်ားကို ပိုမို သံုးစြဲခြင့္ရရွိေစပါမည္။ အစိုးရ၏ လုပ္နည္းမ်ားတြင္ ပိုမို နက္နက္ ရုိင္းရုိင္း ဝင္ျပီး အလုပ္လုပ္ႏိုင္ပါမည္။ ေအအိုင္ AI ေခၚ Aritificial Intelligenceႏွင့္ ေရာေပါင္းေပးပါက ျပစ္မူက်ဴးလြန္သူႏွင့္ အၾကမ္းဖက္သူ (Terrorist) တို႔ကိုတိုက္ဖ်က္ပစ္ႏိုင္ရ ပါမည္။ စီးပြားေရးဆိုင္ရာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ျပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာႏွင့္ အလုပ္လုပ္ရာတြင္ ပိုမိုလြယ္ကူေစရပါ မည္။

အထက္ပါတို႔ကို အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ၾကပါျပီ။ သို႔ေသာ္ ေမးစရာက်န္ရွိေနသည္မွာ အစိုးရအလုပ္လုပ္ပံုမ်ားကို မည္သို႔ပံုစံေျပာင္းလဲျဖစ္ျပီး သံုးစြဲသူတို႔၏ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ကို လွ်ိဳ႕ဝွက္ထားရပါမည္။ တျဖည္းျဖည္း တိုး တက္ေျပာင္းလဲလာေသာ အတတ္ပညာမ်ားကို အဆင္ေျပစြာ အသံုးခ်ႏိုင္ရပါမည္။

လူထု၏ အစိုးရ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားအေပၚ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကသည္မွာ သူတို႔၏ အျခားေတြ႔ေနရေသာ ဒီဂ်စ္တယ္ ဆားဗစ္မ်ား နည္းတူ လြယ္လြယ္ကူကူလုပ္ႏိုင္ရမည္ျဖစ္သည္။ အျပင္မွာ စာအုပ္တစ္အုပ္ဝယ္ျခမ္းရ လြယ္သလို လြယ္ရမည္ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ထိုသို႔မတူညီပါက လူထု၏အစိုးရအေပၚအျမင္မ်ားေျပာင္းလဲသြားေပလိမ့္္မည္။

အက္စတိုနီးယား (Estonia) မွာ e-government ၏အေကာင္းဆံုးပံုစံ ကို ေတြ႔ႏို္င္ၾကပါသည္။ ျပည္သူလူထု သည္ သူတို႔၏ အေကာက္ခြန္ကို အင္တာနက္မွတင္ျပႏိုင္သည္။  ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္လည္း အီလက္ေရာနစ္နည္းႏွင့္ မဲေပးႏိုင္ျပီး က ေလးေမြးလ်င္၊ ကုမၸဏီသစ္ကို မွတ္ပံုတင္လ်င္လည္း အြန္လိုင္းမွတဆင့္ မွတ္ပံုတင္ႏိုင္ၾကပါသည္။
အိမ္ဝယ္ျခင္း၊ လက္ထပ္ျခင္း ကိစၥမ်ားမွလြဲ၍တျခားကိစၥအားလံုးကို အင္တာနက္အဆက္အသြယ္ရွိပါက ေဆာင္ ရြက္၍ရ သည္။ သူတို႔၏ အိုင္ဒီ (Encrypted State ID) ျဖင့္ အစိုးရဝက္ဆိုက္မ်ား ဘဏ္အေကာင့္မ်ားႏွင့္ ဆက္ထားသည္။ ထူးျခား သည္မွာ ႏိုင္ငံမွအီလက္ေရာနစ္ ေနထိုင္ခြင့္ကို စီစဥ္ေပးသည္၊ ကမၻာၾကီး၏ မည္သည့္ေနရာ မွ လူကိုမဆို အဖိုးအခေၾကး ေငြယူ၍ အိုင္ဒီကိုယူရသည္။ ထို႔ေနာက္မွ အလုပ္အကိုင္အတြက္ ႏိုင္ငံတြင္ ေနထိုင္ခြင့္ကို ေလွ်ာက္ထားယူရသည္။ လူေပါင္း ၄၆,ဝဝဝ ေက်ာ္ကို ဤနည္းျဖင့္ ေနထိုင္ခြင့္ကို ထုတ္ေပးထားသည္။ ႏိုင္ငံတြင္ တရားဝင္ေနထိုင္သူေပါင္း၏ ၃% ခန္႔ရွိပါ သည္။

တျခားႏိုင္ငံမ်ားမွာလည္း ဒီဂ်စ္တယ္ႏွင့္အလုပ္လုပ္ကိုင္မူကို အားေပးလ်က္ရွိသည္။ ကုလသမဂၢ (Department of Economic and Social affairs) က၂ဝ၁၈ ခုႏွစ္အတြက္ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံသည္ျပည္သူတို႔အတြက္ အင္တာနက္ ဆားဗစ္ကို အေကာင္းဆံုး ေပးႏိုင္ေသာႏိုင္ငံျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ဒိန္းမတ္ေနာက္ ၾသစေၾတးလ်၊ ေတာင္ကိုရီးယားႏွင့္ အဂၤလန္တို႔ျဖစ္ သည္။ အေမရိကားမွာ နံပါတ္ ၁၁ ခ်ိတ္ျပီး ဂ်ပန္ထက္ေနာက္က်သည္။ အင္တာနက္ ဆားဗစ္အားနည္းေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ျပီး၊ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ပင္ခ်ိဳ႕တဲ့ေနသည္။

အီးအစိုးရလုပ္ငန္းမွာ အစိုးရဗ်ဴရုိကေရစီ ယႏၱရားကို စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖစ္ေနေသာ ျပည္သူမ်ားအတြက္ ျဖစ္ ပါသည္။ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားက အစိုးရ လုပ္ေပးႏိုင္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို လြယ္ကူစြာလုပ္ေပးျခင္းျဖင့္အကုန္ အက် သက္သာရန္လည္း ရည္ရြယ္ပါသည္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ကစ၍  www.gov.uk  အစိုးရဝက္ဆိုက္ကို ျပင္ဆင္လာခဲ့ေသာ အဂၤလန္အစိုးရက အစိုးရ ဝန္ၾကီးဌာန ၂၅ ခု ႏွင့္အျခားျပည္သူတို႔၏အလုပ္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေအဂ်င္စီ ၃၈၅ ခုကိုစုေပါင္းျပီး ပထမ ၃ ႏွစ္တာအတြင္း အ ေကာက္ခြန္ေပးေနေသာ ျပည္သူတို႔အတြက္ ေဒၚလာ ၄.၇ ဘီလီယံမွ် သက္သာေစခဲ့သည္။

အစိုးရ၏ ဝက္ဆိုက္သည္ အစိုးရက ေကာက္ယူရသမွ် အခ်က္အလက္မ်ား ဥပမာ ျပစ္မႈျဖစ္ပြားႏႈန္း၊ ပညာေရး ႏွင့္ ပတ္သတ္၍ သံုးေငြ စသျဖင့္ ျပည္သူႏွင့္ အစိုးရဝန္ထမ္းအားလံုးတို႔ကိုအသိေပးမည္ ျဖစ္သည္။ ဤနည္းျဖင့္ ျပည္သူတို႔၏ အစိုးရ၏ အလုပ္လုပ္ပံုကို သိႏိုင္သည့္ နည္းတူ အေရးၾကီးေသာ ေဒတာမ်ားကိုလည္း ေလ့လာခြင့္ ရရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

ျပည္သူတို႔က သိလိုသမွ် အြန္လိုင္း Database မွ တိုက္ရုိက္ ထုတ္ယူႏိုင္ၾကျပီး အစိုးရ၏ ဝန္ထမ္းမ်ားက ရီပို႔ေပးသည္ကို ေစာင့္စရာမလိုဟုဆိုသည္။ ဥပမာေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းတြင္အသံုးျပဳေသာ ပိုက္ဆံကို အင္တာနက္မွာ ရွာေဖြႏိုင္မည့္နည္း တူ အေကာင္းဆံုးေက်ာင္းမွာ ဘယ္ေက်ာင္းဆိုသည္ကိုလည္း ရွာေဖြေတြ႔ရွိႏိုင္ ၾကမည္ ျဖစ္သည္။

ထိုေဒတာမ်ား ေအအိုင္ကိုေရာေပါင္းေပးႏိုင္လွ်င္ ျပည္သူတို႔၏ အၾကံျပဳလႊာမ်ားႏွင့္ ပတ္သတ္၍ပိုမိုျမန္ဆန္ စြာ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္သည္။ ဥပမာလမ္းမ်ားက်ိဳးေပါက္ပ်က္စီးေနသည္ကို ျပည္သူမ်ားကအသိေပးပါလ်င္  ျပင္ဆင္သည့္ ကား ႏွင့္ အဖြဲ႕ကိုလႊတ္ရန္အတြက္ မည္သည့္လမ္းကဝင္၍ မည္သည့္လမ္းမွထြက္ရမည္ကို တခါတည္းသိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ျမိဳ႕တျမိဳ႕ တြင္လူမေနဘဲ ကြက္လပ္ျဖစ္ေနသည့္ေနရာမ်ားက အေကာက္ခြန္မရဘဲ ရွိေနျခင္းကိုမည္သို႔ အေကာင္း ဆံုးျပဳ လုပ္ႏိုင္မည္ကို ေဆာ့ဖ္ဝဲယားက အေျဖထုတ္ေပးႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

ျပည္သူတို႔၏ အေကာက္ခြန္၊ အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ က်န္းမာေရးတို႔ကို ရွာေဖြရန္လြယ္ကူေသာ ေနရာတခုတည္းတြင္ ထားပါက ဟက္ကာ (Hacker) မ်ား၏အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္သည္။ မိမိ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ တခုအတြက္ အသံုးျပဳလိုသူမ်ားအတြက္ ရတနာအိုး သဖြယ္ ျဖစ္သြားႏိုင္သည္။ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ကအက္စတိုနီးယားႏိုင္ငံတြင္ အိုင္ဒီကဒ္တြင္ ထည့္ေပးလိုက္ေသာ ခ်စ္ပ္ (Chip) တြင္ ခ်ိဳယြင္းခ်က္ ရွိေနသျဖင့္ ထို ဟက္ကာ မ်ား၏ရန္မွ ကာကြယ္ရန္ ေဆာ့ဝဲလ္ယားမ်ားကို ျပင္ဆင္ေပးရသည္။ ႏိုင္ငံ၏ ရဲတပ္ဖြဲ႔ႏွင့္ ေဘာ္ဒါရွိတြင္ ၾကီးၾကပ္ေနသူမ်ားကို ဤကိစၥမ်ိဳး၏မွာ ေနာက္ဆံုးမဟုတ္ေၾကာင္း၊ ေနာင္တြင္လည္းျဖစ္ေနဦးမည္သာျဖစ္ေၾကာင္းအသိေပးထားရသည္။

တခ်ိဳ႕ကလည္း လူပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ ေဒတာမ်ားႏွင့္အျခားအေကာက္ခြန္ဆိုင္ရာ စသည္တို႔ကို ခြဲျခား (Segregate) ထားသင့္ သည္။ ထိုအခါ ဟက္လုပ္သူတို႔အေနျဖင့္အေကာင့္၏ အခ်က္အလက္အားလံုးကို တဆင့္တည္းမရရွိ ႏိုင္ေတာ့ေပ။ မည္သို႔ ျဖစ္ေစ အစိုးရ၏ Database ဆိုသည္မွာ ျပည္သူတို႔ကို တေနရာတည္းမွာ မိမိႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရွာေဖြရန္ျဖစ္သည္။

ကြန္ပ်ဴတာ နည္းပညာမ်ားသည္ ယခုေခတ္ ေဒတာကို Encrypt လုပ္ထားႏိုင္သည္၊ တခုေသာ နည္းလမ္းမွာ အခ်က္အလက္ ကို ၾကည့္ႏိုင္ၾကပါေသာ္လည္း ထိုေဒတာသည္ ဘယ္ကလာသည္ ဆိုသည္ကို သိခြင့္မေပး။ ထို႔ေၾကာင့္ လူပုဂၢိဳလ္ တေယာက္သည္ ေဒတာမ်ားကို ၾကည့္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုေဒတာမ်ား၏ မူလပိုင္ရွင္ အစစ္အမွန္ကို မသိႏိုင္ေပ။ ဥပမာ ကိစၥတခုႏွင့္ပတ္သတ္၍ ဆုေၾကးရလိုက္သည္ဟု လူတစုက ေတာင္းဆိုလ်င္ ေတာင္းဆိုသူမ်ား၏ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရွာေဖြႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုေတာင္းဆိုသူမ်ား မည္သူျဖစ္သည္ကို မသိရေပ။

(၃)
ထို႔ေၾကာင့္ အီး-အစိုးရဆိုသည္မွာျပည္သူတို႔အစိုးရႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္အဆင္ေျပေရး သက္သက္ခ်ည္းမဟုတ္ေပ။ ဗ်ဴရုိကေရစီႏွင့္အဖြဲ႔အစည္းၾကီးမ်ားကို ျပဳျပင္သင့္သည္ မ်ားကို ျပဳျပင္ေပးျပီး အေျခခံကစ၍ဆားဗစ္ မ်ားကို ေျပာင္းလဲရန္ျဖစ္သည္။ ဒီဂ်စ္တယ္နည္းလမ္းမ်ားသည္ ျပည္သူႏွင့္ အစိုးရဆက္ဆံေရးကို ေျပာင္းလဲႏိုင္သည့္နည္းလမ္းမ်ားသာမကဘဲ အစိုးရကို လုပ္နည္း လုပ္ဟန္မ်ားကို ျပဳျပင္ေပးရန္ပင္ျဖစ္သည္။

ကိုသန္းလြင္
Ref: Digital Citizen by Neil Savage Nature29 November 2018