မင္းသု၀ဏ္ – ၂၀ ဇူလုိင္ ၁၉၄၇ ဒုိင္ယာယီ
(ပိေတာက္ပြင့္သစ္မဂၢဇင္း၊ မိုးမချပန္လည္ဆန္းသစ္ျခင္း) ဇူလိုင္ ၁၇၊ ၂၀၁၅
မေန႔နံနက္က ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ အနိစၥေရာက္ရွာၿပီ။ တနလၤာေန႔ (၁၄-၇-၁၉၄၇)ကပင္ သူတုိ႔ကုိ ေတြ႔ခ့ဲရေသးသည္။
တနလၤာေန႔ညေနပုိင္း စာသင္တန္းမရိွ၍ ကြ်ႏု္ပ္ အိပ္ရာေပၚတြင္ စာဖတ္ရင္း တေမွးအိပ္ေပ်ာ္သြားသည္။ ထုိအခုိက္ ဆရာခင္ေဇာ္လာ၍ ေခါက္ဆဲြေမာင္ေမာင္ထံတြင္ ဂ်ပန္လက္ထက္က ေပ်ာက္သြားေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ားရိွသည္ၾကား၍ သြားေမးၾကရေအာင္ဟု ေျပာသျဖင့္ လုိက္သြားသည္။ ထင္ဖတ္အိမ္တြင္ ငါးလက္ခြာငါးေျခာက္ ႏွင့္ လက္ဖက္ရည္ၾကမ္း ေမာ့ၿပီး ဆရာခင္ေဇာ္၊ ေမာင္ထင္၊ ကြ်ႏု္ပ္ပါ သုံးဦးသား အတြင္း၀န္မ်ား႐ုံးသုိ႔ သြားၾကသည္။ ကားကုိဆုိက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္ေရွ႕ကုိ ျဖတ္သြားေသာအခါ ၀ရံတာတြင္ ဆရာဦးဘခ်ဳိ ႏွင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ စကားေျပာေနၾကသည္ကုိျမင္၍ ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔သုံးဦးသား ကပ္သြားကာ စကား၀ုိင္းဖဲြ႔ၾကသည္။
ဗုိလ္ခ်ဳပ္သည္ ဘန္ေကာက္လုံခ်ည္ နံ႔သာေရာင္ႏွင့္ ပုိးအက်ႌ ၀တ္ထားသည္။ တပတ္သားခန္႔ရိွေသာ မုတ္ဆိတ္ႏွင့္ ႏႈတ္ခမ္းေမြး ေလးငါးဆယ္ပင္ရိွသည္။ ညွပ္ဖိနပ္ စီးထားသည္။ လုံခ်ည္ကုိ မကာ မကာ စကားေျပာသည္။ ေကာလိပ္ေက်ာင္းေရာက္ခါစ ေက်ာင္းသားငယ္ႏွင့္တူသည္။
တနဂၤေႏြေန႔က သူ႔မိန္႔ခြန္းကုိ အသံလႊင့္သည့္အေၾကာင္းႏွင့္စပ္၍ စကားေျပာၾကသည္။ သူ လက္တန္းေျပာသမွ်တြင္ ထုိေန႔က ေျပာေသာစကားကုိ သူအႀကိဳက္ဆုံးျဖစ္သည္ဟု သူေျပာသည္။
“ကြ်န္ေတာ္က လုိရမယ္ရ မွတ္သားထားတ့ဲ ဖုိင္တဲြေတြကုိ ဆဲြလာၿပီး ေျပာတာကုိ စီစဥ္ၿပီးသားစကားကုိ ေျပာတယ္လုိ႔ ထင္ၾကမွာပဲ။ ကြ်န္ေတာ္ အလုပ္႐ႈပ္ေနလုိ႔ မစီစဥ္ မေရးသားခ့ဲႏုိင္ဘူး။ ေျပာခ်င္တာကေလးေတြကုိသာ ေတးလာရတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေန႔ကစကားကုိ ကြ်န္ေတာ္လက္တန္းေျပာသမွ်မွာ အေကာင္းဆုံးလုိ႔ ထင္တာပဲ။ ခင္ဗ်ားတုိ႔ ဘယ္လုိအသံလႊင့္သလဲ” ဟု ကုိထင္တုိ႔ဘက္သုိ႔ လွည့္၍ေမးသည္။ “ၾကမ္းတ့ဲအပုိင္းေတြကုိ ျဖတ္ၿပီး ေကာင္းတာေတြကုိ လႊင့္ပါတယ္”ဟု ျပန္ေျဖသည္။ “အုိ အဆီအသားေတြကုိ ခ်န္ခ့ဲတာကုိးဗ်။ ဟုိဟာေတြမွ အဆီေတြပဲ။ ဒီလုိေျပာမွ ထိတယ္၊ မိတယ္” ဟု ဆုိကာ သူငယ္စဥ္က တရားေဟာခ့ဲပုံေတြကုိ ေျပာျပသည္။
“တခါေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ရယ္၊ ဆရာႀကီးရယ္၊ သခင္စုိးရယ္ မႏၱေလးမွာ တရားေဟာၾကတယ္။ မႏၱေလးကုိလည္း ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ မသိဘဲကုိး။ သည္ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔က အသံခ်ဲ႕စက္ႀကီးနဲ႔ ေဟာတာေပါ့။ ကြ်န္ေတာ့ကုိ ေနာက္ဆုံး အေဟာခုိင္းတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကလည္း စိတ္ရိွလက္ရိွ ေဟာတာေပါ့။ ၿပီးခါနီးလုိ႔ ပရိသတ္ကုိ ၾကည့္လုိက္ေတာ့ ႀကိဳးတိႀကိဳးတဲ နည္းနည္းပဲရိွတာကုိ ေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္မွ မႏၱေလးသား တဦးက မႏၱေလးတရားနာပရိသတ္ရဲ႕သေဘာကုိ ေျပာျပလုိ႔ သိရတယ္။ မႏၱေလးမွာ တရားပဲြစရင္ အသံခ်ဲ႕စက္နဲ႔ မေျပာရဘူး။ ႐ုိး႐ုိးပဲ ေျပာရသတ့ဲ။ သည္ေတာ့မွ ပရိသတ္ေတြက တရားေဟာတ့ဲ လူနားကုိ စုၿပီး ၀ုိင္းလာၾကတယ္။ ၀ုိင္းလာေတာ့မွ အသံခ်ဲ႕စက္နဲ႔ ဖိၿပီးေဟာရသတ့ဲ။ စစျခင္း အသံခ်ဲ႕စက္နဲ႔ေဟာရင္ ေနရာတကာက ၾကားရေတာ့ အေ၀းကုိ ထြက္သြားၾကၿပီး အိမ္ႀကိဳအိမ္ၾကား အိမ္ေပၚ အိမ္တြင္းက နားေထာင္ၾကလုိ႔ တရားပဲြမွာ လူမစည္ဘူး တ့ဲ။ အဲဒီတုန္းက ဆရာႀကီးကေတာ့ စီကာပတ္ကုံး ဖဲြ႔ဖဲြ႔ႏြဲ႔ႏြဲ႔ ေျပာသြားေတာ့ ပရိသတ္က သိပ္ၿပီး သေဘာက်တာေပါ့။ သခင္စုိးနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ေလ့လာထားတ့ဲ အခ်က္ေတြကုိ ႐ုိး႐ုိးေျပာေတာ့ ပဲြမက်ပါဘူး။ တရားပဲြၿပီးေတာ့ လူတေယာက္က ေျပာသတ့ဲ၊ သခင္ေအာင္ဆန္းတုိ႔ သခင္စုိးတုိ႔ ေကာင္းတယ္ ေကာင္းတယ္ ဆုိၿပီး ဘာေကာင္းတာပါလိမ့္လုိ႔ ေျပာသတ့ဲ။ အဲဒါနဲ႔ ေနာက္တေန႔ေတာ့ မႏၱေလးနားက ခပ္ေခါင္ေခါင္ အရပ္တစ္ခုကုိ သြားျပီး ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ တရားေဟာၾကျပန္တယ္။ ကြ်န္ေတာ့အလွည့္က်ေတာ့ ပရိသတ္ဟာ ၿငိမ္ခ်က္သားေကာင္းလုိ႔ ပ်င္းေနၾကၿပီထင္ၿပီး ကြ်န္ေတာ္က ပ်က္လုံးထုတ္လုိက္တယ္။ ဘ့ဲႏွယ္လဲ ဆုိေတာ့ – ကြ်န္ေတာ္ဟာ ဒီအရပ္ကုိ မေရာက္တာ အေတာ္ၾကာသြားပါၿပီ။ ဘယ္ေလာက္ၾကာသလဲ ဆုိရင္ ေမြးကတည္းပါပဲလုိ႔ ေျပာၿပီး ပဲြက်မလားလုိ႔ ပရိသတ္ကုိ ၾကည့္ပါတယ္၊ ဘယ္သူမွ မရယ္ၾကဘူး။”
ထုိအခါ ဆရာဦးဘခ်ဳိက “ဗုိလ္ခ်ဳပ္ပ်က္လုံးထုတ္တာက က်င္ခဲေျပာသလုိမ်ား ျဖစ္ေနမွာလား။ ရြာတရြာမွာ အရပ္သားေတြက အင္မတန္ဆုိးသတ့ဲ၊ ပဲြကရင္ ဆူၾက ပူၾကနဲ႔ ပဲြပ်က္ပ်က္သြားသတ့ဲ။ ဒီေတာ့ ကုိက်င္ခဲတုိ႔ ေရာက္သြားေတာ့ ကာလသားေခါင္းကုိ ေျပးကပ္ၿပီး ပဲြကုိ ထိန္းေပးဖုိ႔ ေျပာသတ့ဲ။ ကာလသားေခါင္းကလည္း အရပ္သားေတြကုိ “မင္းတုိ႔ ပဲြၾကည့္တ့ဲအခါ တုတ္တုတ္မွ မလႈပ္ၾကနဲ႔၊ လႈပ္ရင္ သိရမယ္” လုိ႔ ႀကိမ္းလြတ္လုိက္သတ့ဲ။ ဒါနဲ႔ ညက်ေတာ့ ပဲြမွာ လူပ်က္ေတြက ပ်က္ၾကေရာ တ့ဲ။ တစ္ခါပ်က္လည္း မရယ္ၾကဘူး တ့ဲ၊ ႏွစ္ခါပ်က္လည္း မရယ္ၾကဘူး တ့ဲ။ အဲဒီလုိနဲ႔ ပဲြသာၿပီးေရာ ဘယ္သူမွ မရယ္ဘူး တ့ဲ။ ဒီေတာ့ ကုိက်င္ခဲက အရပ္ထဲမွာ စုံစမ္းၾကည့္သတ့ဲ။ လက္စသတ္ေတာ့ ကာလသားေခါင္းက တုတ္တုတ္မွ မလႈပ္ရဘူး ဆုိလုိ႔ ရယ္ခ်င္လ်က္နဲ႔ မရယ္၊ ေအာင့္ေနၾကရတယ္ဆုိကုိး။ “ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေဟာတုန္းကလည္း သည္လုိမ်ား ျဖစ္မွာလား”ဟု ေျပာရာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္လည္း ၿပဳံးေနေလသည္။
ကြ်ႏု္ပ္ကလည္း ေထာက္၍ “ဗုိလ္ခ်ဳပ္ဆီက ပ်က္လုံးကုိ မေမွ်ာ္လင့္တ့ဲအတြက္ မရယ္ၾကတာ ထင္ပါရဲ႕” ဟု ေျပာရာ “ဟုိတုန္္းက ကြ်န္ေတာ္ နာမည္မႀကီးေသးပါဘူး”ဟု ျပန္ေျပာေလသည္။
ထုိ႔ေနာက္ ဆရာက “ဆရာလည္း ႏုိင္ငံေရးကထြက္ၿပီး ပညာေရးတုိ႔ ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔ကုိ လုိက္စား ျပဳစုခ်င္ပါတယ္။ ဆရာတုိ႔ ကုိ၀န္တုိ႔ (ဤေနရာတြင္ ကြ်ႏု္ပ္အား စီးကရက္ ထုတ္ေပးသည္) အာရွအေရွ႔ေတာင္ပုိင္းကုိ သြားၿပီး ယဥ္ေက်းမႈ ေလ့လာခ်င္ပါတယ္” ဟု ေျပာရာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္က လက္ကာ၍ “ေနပါဦး၊ ေနပါဦး”ဟု ေျပာသည္။ ယဥ္ေက်းမႈကုိ မႏွစ္သက္၍ လက္ကာသလားဟု ကြ်ႏု္ပ္စိတ္တြင္ ထင္မိခိုက္၊
“ကြ်န္ေတာ္လည္း ႏုိင္ငံေရးက ထြက္မွာပဲ၊ ထြက္ၿပီးေတာ့ စာေရးမယ္ ႀကံတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ေက်ာင္းမွာေနတုန္းက ပါဠိေရာ ျမန္မာစာပါ ယူခ့ဲတယ္။ ျမန္မာစာမွာ ကြ်န္္ေတာ္ အမွတ္ေကာင္းေကာင္းရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ႀကိဳးစားရင္ ဒစ္စတင္းရွင္းေတာင္ ရမွာပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဟုိတုန္္းကေတာ့ အုိင္စီအက္စ္တုိ႔ ဘာတုိ႔ကုိ မွန္းေတာ့ အဂၤလိပ္စာကုိပဲ ဖတ္တာပဲ။ ကြ်န္ေတာ္လည္း စာေပကုိ ၀ါသနာ ပါပါတယ္။ အ႐ုိင္းသက္သက္ မဟုတ္ပါဘူး” ဟု ဆုိကာ သခင္ဘေသာင္း၏ ပန္းသာမစာဥ၊ ေမာင္ထင္၏ငဘ၊ ေရႊဥေဒါင္း၏ရတနာဒီပ (Treasure Island)စသည္တုိ႔ကုိ ခ်ီးမြမ္းသည္။
“ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ဘာသာျပန္ေတြ အမ်ားႀကီးလုိတယ္။ Biographyေတြလည္း လုိတာပဲ။ ဘာေၾကာင့္ မေရးၾကသလဲ မသိဘူး”ဟု ေျပာရာ ဆရာဦးဘခ်ဳိက ၀င္၍ “ျမန္မာမွာ ခက္တာက ဘုန္းႀကီးမ်ား ပ်ံေတာ္မူရင္ ေထ႐ုပၸတၱိေတြ ေရးရတယ္။ ဒီေတာ့ Biography ဆုိရင္ ေသမွေရးရတယ္။ ထုိအခါ ဗုိလ္ခ်ဳပ္က “ကြ်န္ေတာ့အေၾကာင္းေတြကုိ ေရးၾကတာျဖင့္ တလဲြခ်ည္းပါပဲ။ Emile Ludwig တုိ႔လုိ ေရးတတ္တ့ဲလူမ်ား ရိွရင္ သိပ္ေကာင္းမယ္” ဟုဆုိကာ Ludwig အေၾကာင္းေတြကုိ ေဆြးေႏြးၾကေသးသည္။
ထုိအခုိက္ ဆရာသိန္းဟန္ ႏွင့္ အမတ္ဦးဘသီတုိ႔ ေရာက္လာၾကသည္။ ဦးဘသီက ဆရာဦးဘခ်ဳိကုိ “အကုိႀကီးမွာလုိက္တ့ဲ လုံခ်ည္ကုိ ရက္ေပးလုိက္ၿပီ။ ကုိဘခ်ဳိ ႀကိဳက္တ့ဲ မတ္တပ္စင္းပဲ”ဟု ေျပာရာ ဆရာက ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔ဘက္သုိ႔လွည့္ကာ “ဆရာက အသက္ႀကီးေတာ့ ငယ္ငယ္က ႀကိဳက္တတ္တ့ဲ အဆင္ကေလးေတြကုိ ျပန္ၿပီး ေအာက္ေမ့တယ္။ အနက္မတ္တပ္စင္းမွာ ေဘးကအျဖဴစင္းကေလးေတြ ညွပ္ၿပီး ရက္တာကုိ ဆရာက အင္မတင္ႀကိဳက္တယ္”ဟု ျပန္ေျပာေလသည္။
ထုိ႔ေနာက္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္က “ဒီေန႔ ထမင္းစားျပန္ေတာ့ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္မွာပါတ့ဲ မန္းတင္ရဲ႕ေဆာင္းပါးကုိ ဖတ္မိလုိ႔ သေဘာက်ေနတယ္။ ဖဆပလ ညီလာခံကုိ ေရာက္လာတ့ဲ ေတာကအမတ္တဦး ေတာကုိ ျပန္သြားေတာ့ ၿမိဳ႔အုပ္ေမာင္ၿပဳံးခ်ဳိက ေမးသတ့ဲ။ ဒီေတာ့ အမတ္က ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားပုံေတြကုိ ေလွ်ာက္ေျပာသတ့ဲ။ ေနာက္ၿပီး ဥကၠ႒ကလည္း မိန္႔ခြန္းေျပာတယ္သာ ဆုိတယ္ စာကုိဖတ္ျပတာပဲလုိ႔ ေျပာသတ့ဲ။ (ဥကၠ႒မွာ သခင္ျမ)။ အဲဒါနဲ႔ ေမာင္ၿပဳံးခ်ဳိက ဘာေတြမ်ား ဆုံးျဖတ္လုိက္သလဲလုိ႔ ေမးေတာ့ ဒါေတြ က်ဳပ္မသိဘူး။ ေဟာဒီက စာရြက္စာတမ္းေတြကုိသာ ဖတ္ၾကည့္ေပေတာ့လုိ႔ ျပန္ေျပာသတ့ဲ” ဟု ဆုိကာ ရယ္ေလသည္။
ထုိအခုိက္ ဆရာဦးဘခ်ဳိက ဦးခင္ေဇာ္ဘက္သုိ႔ လွည့္ကာ “ဗုိလ္ခ်ဳပ္အိမ္က ေရဒီယုိက မေကာင္းဘူး တ့ဲ။ ေကာင္းေကာင္း မၾကားရဘူး တ့ဲ။ ေရဒီယုိတလုံးေလာက္ ေပးမွပဲ”လုိ႔ ေျပာေလသည္။ ထုိစကားေျပာေနခုိက္ မုိးသည္းလာသည္။ ခဏၾကာလာေသာအခါ ေပ်ာ္ဘြယ္ဦးျမ ကားႏွင့္ေရာက္လာ၍ ဗုိလ္ခ်ဳပ္အားသုိ႔ ကပ္ကာ ေျပာစရာရိွတယ္ဟု ေျပာသျဖင့္ လုိက္သြားေလသည္။ ေနာက္ အခန္းမွ ျပန္ထြက္လာကာ သခင္ႏုရိွသလားဟု ေမးသည္။ ထုိအခါက သခင္ႏုမွာ ဘိလပ္က ျပန္ေရာက္ကာစ ေနမေကာင္းသျဖင့္ ႐ုံးမတက္ႏုိင္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္လည္း ကားစီးကာ ထြက္သြားေလသည္။
(မွတ္ခ်က္-၂၀၀၇ ဇူလုိင္လထုတ္၊ ပိေတာက္ပြင့္သစ္မဂၢဇင္းမွ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပပါသည္။ ၂၀ ဇူလုိင္ ၁၉၄၇ ရက္ေန႔က ေရးခ့ဲေသာ ဆရာမင္းသု၀ဏ္၏ဒုိင္ယာရီမွ ျပန္လည္ ေကာက္ႏႈတ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ပိေတာက္ပြင့္သစ္က ဆုိသည္။)