ေမာင္ရစ္ – ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕ ေမေမႀကီး
(မိုးမခ) ဇန္န၀ါရီ ၉၊ ၂၀၁၅
စာေရးဆရာမႀကီး ခင္မ်ိဳးခ်စ္ (၁၉၁၅ – ၁၉၉၉)။ ဆရာမႀကီးေဒၚခင္မ်ိဳးခ်စ္ကြယ္လြန္ျခင္း အမွတ္တရေဆာင္းပါး
ကၽြန္ေတာ္တို႕အဖြားကို ကၽြန္ေတာ္က ေမေမႀကီးလုိ႕ေခၚပါတယ္။ ဘယ္တံုးကစၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ ေမေမႀကီးကိုမွတ္မိသလဲ စဥ္းစားလိုက္ေတာ့၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ပံုျပင္ေတြ နားေထာင္တတ္ခါစအ႐ြယ္၊ ၄၊၅ႏွစ္ သားေပါ့၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဆိုတာက၊ ကၽြန္ေတာ့္မွာ(၅)မိနစ္ငယ္တဲ့ အမႊာညီမတစ္ေယာက္႐ွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ တို႕ကို ရင္ခြင္မွျဖစ္ေစ၊ ေဘးတစ္ဘက္တစ္ခ်က္မွာျဖစ္ေစထားၿပီးေတာ့ ပံုျပင္ေတြေျမာက္ျမားစြာ ေျပာျပ ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒါကိုကၽြန္ေတာ္မွတ္မိေနတယ္။ တိုင္းရင္းသားပံုျပင္၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခားပံုျပင္၊ ရာဇ၀င္ဒ႑ာရီ၊ ဗုဒၶ၀င္ ႏွင့္ ဘုရားေဟာဇာတ္ေတာ္ေတြအမ်ားႀကီးပါပဲ။ ခုေတာ့အေသးစိတ္ဘယ္သတိရႏိုင္ပါ့မလဲ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႕မွာ ပံုျပင္ေျပာတဲ့ အဖြားတစ္ေယာက္႐ွိၿပီဆိုတာ စတင္သိ႐ွိခဲ။ ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕က ေမေမႀကီးလို႕စတင္ေခၚေ၀ၚခဲ့တယ္ေပါ့။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕အဖြားဟာ သာမန္႐ိုးက်အဖြားတစ္ေယာက္လို႕ပဲ မွတ္ထင္ထားခဲ့တာပါ။ အျခားသူ ေတြရဲ႕အဖြားေတြနဲကေတာ့ ဘာမွမထူးျခားပါဘူးေပါ့။ ေမေမႀကီးဟာ ပိန္ပိန္ပါးပါး၊ မ်က္ႏွာသြယ္သြယ္၊ ခၽြန္ထက္တဲ့ႏွာတံႏွင့္ စူး႐ွေတာက္ပတဲ့ မ်က္လံုးနဲ႕ သြက္လက္ထက္ျမက္တဲ့ လႈပ္႐ွားမႈေတြနဲ႕ ဒါေတြကေတာ့ သူမ်ားႏွင့္မတူတာအမွန္ပါပဲ။ ဒီထက္ေတာ့အဆင့္မပိုခဲ့ပါဘူး။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႕(၅)တန္းေရာက္တဲ့အခါမွာ ေမေမႀကီးရဲ႕ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္လာမႈတစ္ခု ေပၚေပါက္ လာပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေတြ အေျမာက္အမ်ားနဲ႕ ေက်ာက္ေခတ္၊ သံေခတ္၊ ကၽြန္ေခတ္၊ ေျမ႐ွင္ေခတ္၊ အရင္း႐ွင္ေခတ္ဆိုၿပီး ေခတ္ႀကီးေတြအေၾကာင္း ေတာ္ေတာ္ကို႐ႈပ္႐ႈပ္ေထြးေထြးနဲ႕ သင္ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕စာေမးပြဲက်တယ္။ လစစ္ေတြမွာေပါ့။ အဲဒီမွာေမေမႀကီးက ကၽြန္ေတာ္တို႕စာအုပ္ေတြကို ေလ့လာဖတ္႐ႈပါေတာ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕နဲ႕ေဆြးေႏြးပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေတြကို ၀ါက်႐ွည္ႀကီးေတြ နဲ႕ မၿပီးႏိုင္မစီးႏိုင္ ေရးသားထားပံုရယ္၊ ဆရာမကိုယ္တိုင္က သင္႐ုိးစာအုပ္အတိုင္း ႐ွည္႐ွည္လ်ားလ်ား မွတ္စုထုတ္ပံုရယ္ေၾကာင့္လို႕ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕က ဘယ္နားလည္ပါ့မလဲ။
ဒီေတာ့ေမေမႀကီးက ကၽြန္ေတာ္တို႕အတြက္ သမိုင္းမွတ္စုေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာဖတ္႐ႈၿပီး ျပန္ေရး ထုတ္ေပးပါတယ္။ သူ႕စာအုပ္စင္ေပၚက၊ အဂၤလိပ္၊ ျမန္မာစာအုပ္ထူႀကီးေတြရယ္၊ ႐ုပ္ပံုကားခ်ပ္ေတြရယ္ကို ထုတ္ျပ ကိုးကား႐ွင္းျပပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ေက်ာင္းက ဆရာႏွင့္လည္း လာေရာက္ေတြ႕ဆံုတိုင္ပင္ေဆြးေႏြး ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕အဖို႕ေနာက္ပိုင္းမွာသမိုင္းကို က်က္ရ၊ မွတ္ရ၊ ေလ့လာရတာအဆင္ေျပသြားပါတယ္။ (၅)တန္းေက်ာင္းသားဦးေႏွာက္ထဲကို စာပုဒ္ေလ့လာက်က္မွတ္တဲ့ေနရာမယ္ အဆင့္ဆင့္အခ်က္အလက္ ထုတ္၊ မွတ္စုတိုထုတ္၊ ေရးမွတ္ၿပီးက်က္ဖို႕ကို အက်င့္စြဲသြားေအာင္ ေမေမႀကီးက သင္ေပးခဲ့ပါတယ္လို႕ ဆိုရမွာေပါ့ခင္ဗ်ာ။
ေနာက္ပိုင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဘာသတိရသလဲဆိုေတာ့ ေမေမႀကီးက စာအုပ္ေတြေရးတယ္။ ထုတ္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဖတ္လို႕နားမလည္ပါဘူး။ အဂၤလိပ္လိုစာအုပ္ေတြပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕သိတာက စာအုပ္ေတြထုတ္ရင္ အဲဒီအသစ္အသစ္ေတြကို ေ႐ွ႕မ်က္ႏွာစာ႐ြက္မွာ ေျမးေတြအတြက္လို႕ စာလက္မွတ္ ေရးထိုးၿပီးေပးတဲ့အခါ မလြတ္တမ္း၊ မေပ်ာက္တမ္းေတာင္းယူသိမ္းဆည္းရာတာကိုပါပဲ။ အဲဒီစာအုပ္ေတြကို ဘဘႀကီးကိုယ္တိုင္ (ကၽြန္ေတာ္တို႕အဖိုးေပါ့) ကားတစ္စီးငွားၿပီး လိုက္လံျဖန္႕ေ၀ေရာင္းခ်ေလ့႐ွိတာ္ဆိုတာ ကိုလည္း မွတ္မိပါတယ္။
အဲသည္တုန္းက ထုတ္တဲ့စာအုပ္ေတြက ဘာေတြလဲဆိုေတာ့ “Colourful Burma”, “Anawrahta of Burma”, “Burmese Sence & Sketches” “Flowers & Festivals” ဆိုတဲ့ စာအုပ္ေတြပါပဲ။ ဗမာျပည္ အေၾကာင္း၊ ဗမာျပည္ရဲ႕ေရေျမသဘာ၀ဓေလ့ထံုးစံုယဥ္ေက်းမႈေတြ၊ ေထရ၀ါဒဗုဒ¨ဘာသာ မိတ္ဆက္ေတြကို အဂၤလိပ္လိုေဆာင္းပါးအျဖစ္ စုစည္းထားတာေတြပါ။ အဲဒီက်မွပဲေမေမႀကီးရဲ႕ ကေလာင္နာမည္က “ခင္မ်ိဳးခ်စ္”ဆိုၿပီး စတင္မွတ္မိေတာ့တာပါပဲ။ ခင္မ်ိဳးခ်စ္ဆိုေတာ့လည္း ခင္မ်ိဳးခ်စ္ေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ အတြက္ေတာ့ ေမေမႀကီးဟာ ေမေမႀကီးပါပဲ။
အဲဒီအခ်ိန္ေတြမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေပ်ာ္ၾကရတာက ေမေမႀကီးေကာ၊ ဘဘႀကီးပါ က်န္းက်န္းမာမာ သြားသြားလာလာ ႐ွိေနခ်ိန္၊ ပဲခူး၊ ပုသိမ္၊ မႏ ၱေလး၊ စစ္ကိုင္းစတဲ့ၿမိဳ႕ေတြကို အႏွံအျပားအေခါက္ေခါက္အခါ ခါ သြားလာဘုရားဖူးထြက္ခဲ့ၾကတာေတြ မနည္းပါဘူး။ အဲသည္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕အျမတ္တႏိုး ၀ယ္ယူ သိမ္းဆည္းရတာေတြက ေက်းလက္႐ိုးရာ၊ ယြန္းထည္၊ ၀ါးထည္၊ သစ္ထည္ေလးေတြပါ။ ကြမ္းအစ္၊ ယြန္းဘူး၊ ပစ္တိုင္းေထာင္၊ ဖိုး၀႐ုပ္စတာေလး ၿပီးေတာ့ ဘုရားေစတီ၊ သမိုင္းဒ႑ာရီေတြ၊ ဒါေတြၾကားမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေပ်ာ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ကၽြနေတာ္တို႕တင္လားဆိုေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ တခါတရံမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ႏွင့္အတူ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံအစဥ္အလာေတြကို တန္ဖိုးထားေလ့လာလိုတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြလည္း ပါပါတယ္။ သူတို႕ကို ေမေမႀကီးက ျမန္မာယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံအစဥ္အလာေတြ ကို ေက်ေက်ညက္ညက္ ႐ွင္းျပႏိုင္ပံုရပါတယ္။ သူတို႕ေတြဆီမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ျမန္မာ့အလွအမွတ္တရေတြ တန္ဆာဆင္လို႕ သူတို႕ႏွစ္ၿခိဳက္ၾကည္ညိဳလို႕၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ေမေမႀကီးက ဘယ္ဆိုးလို႕လဲေပါ့။
ေမေမႀကီးက စကားေျပာလည္းေကာင္းတယ္၊ စာေရးလည္းေကာင္းတယ္လို႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ အဲသည္တုန္းက ေယဘုယ်အားျဖင့္ မွတ္ထားမိပါတယ္။ ခင္မ်ိဳးခ်စ္ရဲ႕ေျမးေတြအျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တေျဖးေျဖးႏွင့္ ဂုဏ္ယူတတ္လာၾကပါတယ္။ ေမေမႀကီးဟာ လက္ႏွင့္လည္းစာေရးတယ္။ လက္ႏွိပ္စက္ လည္း႐ိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာဓေလ့၊ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္းေတြကို လိုက္လံလွည့္လည္ ေလ့လာျပန္႕ပြားတဲ့အလုပ္ဆိုလည္း လက္မေႏွးပါဘူး။ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဂုဏ္ယူရမွာေပါ့ မဟုတ္ဘူး လား။
ဗုဒၶဘာသာျမန္မာလူမ်ိဳးတစ္ေယာက္ရယ္လို႕ ျဖစ္လာၿပီး၊ ကိုယ့္ရပ္ကိုယ္႐ြာဓေလ့ထံုးစံ သီတင္း ကၽြတ္တဲ့့ကိစၥ၊ သၾကၤန္က်တဲ့ကိစၥေတာင္ ေခ်ေခ်ျမစ္ျမစ္နားမလည္ဘဲ ႀကီးျပင္းရတာမ်ိဳး ကိုယ္ဘာသာ အယူ၀ါဒ၊ ဥပုဒ္ေစာင့္သီလယူတဲ့ကိစၥ၊ ကိုယ္႐ြတ္ဆိုေနတဲ့ ဘုရားစာအဓိပၸါယ္ ေရေရရာရာမသိဘဲ အသက္႐ႈ ေနရာမ်ိဳးနဲ႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ကင္းေ၀းခဲ့တယ္ ဆိုရမွာေပါ့။ ကိုယ့္႐ိုးရာအယူ၀ါဒကိုမွ ကိုယ္တန္ဖိုးထား နားမ လည္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အျခားသူစိမ္းဘယ္သူကမွ နားလည္ေပးမွာမဟုတ္ပါဘူး။ အေရးလုပ္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္သမိုင္း၊ ကိုယ့္ယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္းမွလူဆိုတာ အတိတ္၊ ပစၥဳပၸန္၊ အနာဂါတ္အတြက္ မွ်တစြာ ခ်ီတက္ႏိုင္မယ္ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႕အ႐ြယ္ေရာက္ကာစ၊ ဆယ္ႏွစ္နဲ႕ဆယ္သံုးေလးႏွစ္ၾကားမွာ အသိ၀င္လာ ရတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ေမေမႀကီးဟာ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ ဘ၀တစ္ဆစ္ခ်ိဳးေကြ႕ရပါေတာ့တယ္။ ေမေမႀကီးဟာ ဘယ္ေနရာမွာမဆို၊ သူ႕လက္သူ႕ေျခနဲ႕ အကုန္လံုးစနစ္တက် လွလွပပလုပ္တတ္ေနတတ္ ပါတယ္။ တစ္ေန႕မွာ ၿခံထဲဆင္းၿပီး ပန္းပင္ေတြၾကည့္ေနတုန္း မ်က္ႏွာကနဖူးျပင္ကို ပ်ားတုတ္ခံရပါတယ္။ အဲဒီကစၿပီး အနာဟာမေပ်ာက္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ တစ္ေန႕တစ္ျခားဆိုး႐ြားလာၿပီး မ်က္ႏွာတစ္ခုလံုးရစရာမ႐ွိေတာ့ ျပန္႕ႏွံ႕လို႕ျပည္ေတြ ေသြးေတြတ႐ႊဲ႐ႊဲႏွင့္ ျဖစ္လာရေတာ့တာပါပဲ။ အဂၤလိပ္ေဆး၊ ဗမာေဆး၊ ဘာနဲ႕မွ မေပ်ာက္ဘူး။ လူေတာလည္း မတိုးႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အိမ္ထဲမွာပဲ လူနာတစ္ေယာက္လို အခ်ိန္ကုန္ရပါေတာ့ တယ္။ သြက္လက္ထက္ျမက္ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ကို ေျခေတြလက္ေတြ ႐ိုက္ခ်ိဳးလိုက္တဲ့အျဖစ္ပါပဲ။
အဲဒီမွာေၾကာက္စရာေကာင္းတာက၊ ေမေမႀကီးရဲ႕ ေဒါသနဲ႕ ေမေမႀကီးရဲ႕ မာနပါပဲ။ သည္လိုမ်ိဳး ျဖစ္ရေလျခင္းလို႕ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေဒါသျဖစ္တယ္။ သည္လိုမ်ိဳးျဖစ္ရေကာင္းလား၊ ျဖစ္စမ္း ျဖစ္စမ္းဆိုၿပီး မာနႀကီးႀကီးနဲ႕တင္းခံတယ္။ ခုခ်ိန္မွာ ဒါေတြစဥ္းစားၾကည့္လိုက္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕မိသားစုအတြက္ အေမွာင္က်တဲ့ကာလမ်ား၊ ေမေမႀကိးအတြက္ေတာ့ ငရဲခန္းက်တဲ့ ကာလမ်ား။ သြားၿပီး အကုန္လံုးပစ္လိုက္ရ ၿပီ။ အားလံုးပစ္လိုက္ရၿပီ။ နာတာ႐ွည္ေ၀ဒနာသည္ ဘ၀ကို ေမေမႀကီးစတင္၀င္ေရာက္သြားခဲ့ၿပီ။
ဒါေပမယ့္ေမေမႀကီးဟာ စာေတြဖတ္ေနခဲ့တာပါပဲ။ စာေတြေရးေနခဲ့တာပါပဲ။ သူ႕ဆီကိုလာေနၾက ေသးတဲ့ ဧည့္သည္ေတြနဲ႕စကားလက္ခံေျပာေနခဲ့တာပါပဲ။ တခါတရံမွာ ပစၥည္းေတြေပါက္ခြဲပစ္၊ တခါတရံမွာ စာအုပ္ေတြလႊင့္ပစ္၊ စိတ္ေ၀ဒနာ၊ ႐ုပ္ေ၀ဒနာမ်ားနဲ႕ ငိုေၾကြး႐ူးသြပ္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြလည္း ေမေမႀကီးနား က ခပ္ခြာခြာပဲေနထိုင္ပါေတာ့တယ္။
ဒါေပမယ့္ေမေမႀကီးဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕နာမက်န္းတဲ့အခါမ်ားမွာ၊ ဘုရားစာ၊ တရားစာေတြ႐ြတ္ဖတ္ ေပးပါတယ္။ ပုတီးစိပ္ေပးပါတယ္။ တရားထိုင္ပါတယ္။ ငါ့လက္ေတြကို ႐ိုက္ခ်ဳိးထားတယ္လို႕ ေဒါသတႀကီး ေရ႐ြတ္ေနရင္းကပဲ စာေတြကို မာနတႀကီးနဲ႕ ဆက္ေရးပါတယ္။ ဆက္ဖတ္ေလ့လာပါတယ္။ ေဒါသတႀကီး၊ မာနတႀကီးနဲ႕ ဆက္ၿပီး အသက္႐ွင္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း ဓာတ္စာဆရာႀကီးဦးေစာေမာင္နဲ႕ ေတြ႕တဲ့အခါမွာ ေမေမႀကီးရဲ႕ ဆိုး႐ြားလွတဲ့ အနာဟာတစတစေပ်ာက္ကင္းခ်မ္းသာသြားခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ရက္၊ လ၊ ႏွစ္ခ်ီၿပီး ေမေမႀကီး တင္းခံ ေစာင့္စားခဲ့ရတယ္လို႕ဆိုရမွာေပါ႔။ ဒါေပမယ္႔ေမေမႀကီးဟာ အရင္တုန္းကလိုမ်ိဳး ခၽြန္ထက္တဲ့ ႏွာတံႏွင့္ စူး႐ွ ေတာက္ပတဲ့ မ်က္လံုးအစံုကိုေတာ့ ဆံုး႐ံႈးရပါတယ္။ အ႐ြယ္ႏွင့္မမွ်ေအာင္ အိုမင္းတဲ့႐ုပ္ရည္မ်ိဳးကို အဲဒီ ေရာဂါဘယက ထားရစ္ခဲ့တယ္။ မ်က္ႏွာမွာတြဲ႐ြဲက်ေနတဲ့ ခပ္ပြပြႏွာေခါင္းနဲ႕၊ အတြင္းထဲနစ္၀င္ေနတဲ့ အေရာင္မွိန္မွိန္မ်က္လံုးတစ္စံု။ ေမေမႀကီး အိုမင္းမစြမ္းျဖစ္ရၿပီလား။
အိုတာကဟုတ္ေပမယ့္၊ မစြမ္းတာကေတာ့ မဟုတ္ရပါဘူး။ အနာေရာဂါဖိစီးမႈႏွင့္အတူ ႐ွင္သန္ ေနထိုင္ရင္း ေမေမႀကီးရဲ႕အႏုပညာကို ခၽြန္ထက္ေအာင္ေသြးခဲ့တာပဲ။ အဲဒီမွာစာအုပ္တစ္အုပ္ ထြက္ပါတယ္။ “A Wonderland of Burmese Legend” တဲ့။ ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုးစရာ ျမန္မာေစတီပုထိုးမ်ားရဲ႕ ပံုျပင္ဒ႑ာရီ ေတြပါ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ထုတ္ေ၀ပါတယ္။ ေမေမႀကီးထပ္ဆင့္ေအာင္ျမင္ပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ေမေမႀကီး လက္ေရးနဲ႕ ေျမးေတြအတြက္ အမွတ္တရစာအုပ္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ျမတ္ျမတ္ႏိုးႏိုး သိမ္းဆည္းရျပန္တာေပါ့ ေလ။
ကၽြန္ေတာ္တို႕သိထားတဲ့ ေမေမႀကီးအျပင္ကို ေနာက္ထပ္အရည္အခ်င္းေတြနဲ႕ ေမေမႀကီးျဖစ္ တယ္ဆိုတာကို ဆရာအေထာက္ေတာ္လွေအာင္ရဲ႕ ေက်းဇူးနဲ႕ သိ႐ွိခဲ့ရပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ေသာင္းေျပာင္း ေထြလာ ရယ္စရာ မဂၢဇင္းမွာ ေမေမႀကီးကိုစာေရးဖို႕ ေဆာင္းပါးေတြေတာင္းပါတယ္။ ေမေမႀကီးက သူ႕ကို ပ်က္ရယ္ျပဳတဲ့ ရယ္သြမ္းေသြးတဲ့ သေရာ္စာေဆာင္းပါးေတြေရးပါတယ္။ အဲဒီေတာ့မွလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႕ က ေမေမႀကီးျမန္မာလိုေရးေတာ့လည္း ဟန္က်ပါလားလို႕ ေတြ႕ရေတာ့တယ္။ အဲဒီကမွဆင့္ ေမေမႀကီးရဲ႕ စုေဆာင္းသိမ္းဆည္းေလ့လာကၽြမ္းက်င္သမွ် အေတြ႕အႀကံဳေတြ၊ အႏုပညာေတြကို ဖတ္ရမွတ္ရေတာ့တာ ပါပဲ။
အဲဒီေတာ့မွလည္း ေမေမႀကီးအေၾကာင္းကို ပိုၿပီးသိခြင့္ရခဲ့။ ေသာင္းေျပာင္းေထြလာကစလို႕ သဘင္၊ ေပဖူးလႊာ၊ ခ်ယ္ရီ၊ စပယ္ျဖဴ၊ လံုမေလး၊ အေတြးအျမင္၊ ပန္ စတဲ့ မဂၢဇင္းေတြမွာ ေမေမႀကီး စာျပန္ေရးလာႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ခင္မ်ိဳးခ်စ္ရယ္လို႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕သေဘာေပါက္မိရတာေပါ့။
ေအာ္… ေမေမႀကီးက ဟိုတုန္းက လုပ္သားျပည္သူ႕ေနစဥ္ သတင္းစာ(အဂၤလိပ္) မွ အယ္ဒီတာ လုပ္ခဲ့တာပဲ။ ဟိုတုန္းကေပ်ာ္ေတာ္ဆက္ မဂၢဇင္းကိုထုတ္ခဲ့ဖူးတာပဲ။ အမ်ိဳးသမီးသတင္းေရးဆရာ၊ စာေရးဆရာအျဖစ္နဲ႕ ဟိုတုန္းက၀တၳဳေတြ၊ ေဆာင္းပါးေတြေရးခဲ့ဖူးတာပဲလို႕ သတိရပါတယ္။ အေ႐ွ႕ႏွင့္ အေနာက္ကိုေပါင္းကူးေပးဖို႕ ျမန္မာလို – ဥေရာပစာေပ၊ ဥေရာပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမိတ္ဆက္၊ မိုက္ကယ္အင္ဂ်ယ္လို စတဲ့စာအုပ္ေတြ၊ သတင္းစာေလာကဆိုတဲ့ စာအုပ္ေတြေရးခဲ့ဖူးတာပဲလို႕ သိလာရပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေမေမႀကီးတို႕ဆီကို စာေရးဆရာေတြ၊ စာေရးဆရာမေတြ လာၾကေတြ႕ဆံု ၾကနဲ႕ ေမေမႀကီးတို႕ရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳဘ၀ဇာတ္ခံုကို ၾကားသိလာခဲ့ရပါတယ္။ စာေရးဆရာေတြရဲ႕ ၀ိုင္းနားမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕က ေဘးနားကပ္နားေထာင္ရင္း ငယ္စဥ္အခါက ေမေမႀကီး၊ ဘဘႀကီးတို႕ ႐ုန္းကန္ လႈပ္႐ွားခဲ့တာေတြကို သိမွတ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။
ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္အေရးအခင္းမွာ ေမေမႀကီး ကိုလိုနီေတြရဲ႕ ျမင္းနဲ႕နင္း၊ နံပါတ္တုတ္နဲ႕ အ႐ိ္ုက္ ခံရပံု နယ္တကာလွည့္ၿပီး သခင္မ မခင္ျမအမည္နဲ႕ တရားေဟာခဲ့ပံု၊ ေတာ္လွန္ေရးမွာ အလုပ္သမား တန္းလ်ား၌ ရဲေဘာ္ေတြနဲ႕ လက္နက္ေတြ၀ွက္ေပးခဲ့၊ လိ်ဳ႕၀ွက္ဆက္သားျပဳလုပ္ခဲ့။ ဂ်ပန္ေခတ္လမ္းေဘးမွာ ဖိနပ္ေရာင္းစားေသာက္ခဲ့ရတာေတြ၊ အသက္ႀကီးမွ ပညာေရးျပန္ဆက္ၿပီး လုပ္ကိုင္အသက္ေမြးခဲ့။ ခုအခ်ိန္ ထိ ကေလာင္တံတစ္ေခ်ာင္းကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲကိုင္တြယ္ရပ္တည္ဆဲ။ ေၾသာ္ ငါ့ေမေမႀကီး အာဂလူပါလားေပါ့။
ဒါေပမယ့္ ေမေမႀကီးေနာက္တစ္ဖန္ လက္အ႐ိုက္ခ်ိဳးခံခဲ့ရျပန္ေပါ့။ “အသ႐ိုက္တစ္(စ)” တဲ့။ ေလးဘက္နာဆိုတဲ့ အဆစ္အျမစ္ေရာင္ ကိုက္ခဲတဲ့ ေရာဂါဆိုးႀကီး ေမေမႀကီးကို ႏွိပ္စက္၀ါးၿမိဳပါေတာ့တယ္။ အိပ္ယာေပၚမွာ ဘံုးဘံုးလဲ၊ အ႐ိုးအဆစ္အေသြးအသားေတြက နာက်င္ကိုက္ခဲလို႕ ေအာ္ဟစ္ၿငီးညဴ၊ နဂိုက ပိန္လွီရတဲ့အထဲ အ႐ိုးေပၚအေရတင္လို႕။ ေမေမႀကီးကို ကံၾကမၼာက ဘယ္အညိဳး အယ္အာဃာတနဲ႕လည္း မသိ၊ ႏွိပ္စက္ကလူျပဳ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕မိသားစုရဲ႕ အေမွာင္က်တဲ့ကာလ၊ ေမေမႀကီးရဲ႕ ငရဲခန္းကာလမ်ား တပတ္ေက်ာ့ျပန္လာ။
ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ ေလာကဓံကို မာနႀကီးႀကီးနဲ႕ အံတင္းတင္းႀကိတ္လို႕ လမ္းေလွ်ာက္ခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ေမေမႀကီးအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္႐ွိခဲ့ပါတယ္။ ခုအခ်ိန္မွာလည္းပဲ ေရာဂါ ေ၀ဒနာဆိုးကို ေဒါသတႀကီးနဲ႕၊ မာနတႀကီးနဲ႕ ေမေမႀကီးျပန္လည္႐ိုက္ပုတ္တိုက္ခိုက္ခဲ့။ (၂၄)နာရီ ႐ွိသမွ် အခ်ိန္ အိပ္ယာေပၚမွာပက္လက္၊ ေဘးကလူေတြ၀ိုင္း၀န္းႏွိပ္နယ္ျပဳစုမွ ေ၀ဒနာကသက္သာရာရ႐ွာ။
ကၽြန္ေတာ္တို႕ငယ္ငယ္တုန္းက ေမေမႀကီးနဲ႕ အင္းလ်ားကန္ဘက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ခဲ့တာေတြ သတိရမိတယ္။ ကမာ႐ြတ္လွည္းတန္းအရပ္ကေန ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေျမာက္ဘက္ အင္းလ်ားကန္ဘက္ အထိ ေျခလ်င္လမ္းေလွ်ာက္၊ ဘူးသီးေၾကာ္စားၿပီးေတာ့ ၆-မိုင္ခြဲ၊ စြပ္က်ယ္စက္လမ္းထဲက စာေရးဆရာ ေသာ္တာေဆြနဲ႕ ကာတြန္းဆရာ ဦးေဖသိန္းအိမ္၀င္လည္။ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ၀တၳဳစာအုပ္၊ ကာတြန္း စာအုပ္ေတြလက္ေဆာင္ေတာင္းေပး၊ အဲဒီအခ်ိန္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္ျပန္ၿပီး သတိရမိပါတယ္။ ခုအခ်ိန္မွာ ျပန္စဥ္းစားမိယင္းနဲ႕ အိပ္ယာေပၚက ေအာ္ဟစ္ၿငီးညဴေနတဲ့ ေမေမႀကီးကို ၾကည့္ေနခဲ့မိပါတယ္။ လူ႕ဘ၀ ႀကီးကို ရခဲလွစြာနဲ႕ေရာက္႐ွိလာခဲ့။ ကိုလိုနီေခတ္ဆိုးနဲ႕ ကမာၻစစ္ႀကီးဒဏ္ေအာက္မွ ႐ုန္းကန္အသက္ေမြးျမဴ ခဲ့။ မိမိယံုၾကည္ရာ၊ ၀ါသနာပါရာကို မဆုတ္မနစ္လံု႕လထုတ္ထူေထာင္။ သာမန္႐ိုးက် အမ်ိဴးသမီး တစ္ေယာက္အျဖစ္က ထူးခၽြန္တဲ့အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္အျဖစ္ ရပ္တည္။ ပတ္၀န္းက်င္ဒဏ္ေလာကဒဏ္ ေတြၾကားထဲက လူသားေတြအက်ိဳး၊ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာအက်ိဳးနဲ႕ မိသားစုအက်ိဳးေတြအတြက္ စိတ္မကြက္ပဲ တတ္ႏိုင္သေလာက္၊ တတ္စြမ္းသေလာက္ ထမ္းေဆာင္ ေၾသာ္ေမေမႀကီးရယ္ သူေနတဲ့ သက္တမ္းမွာက်န္းမာျခင္းဆိုတဲ့ လာဘ္ႀကီးတစ္ပါးခ်ိဳ႕တဲ့လွခ်ည္လား။
မ်က္ႏွာမွာ ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္တံုးက မ်က္စိႏွင့္လက္ႏွစ္ဘက္က အေကာင္းအတိုင္း႐ွိေနခဲ့တယ္။ ခု- ေလးဘက္နာၿပီဆိုေတာ့ လက္ဆစ္ေတြဟာ နာက်င္ကိုက္ခဲတြန္႕လိမ္လို႕ ေဘာပင္၊ ကေလာင္တန္ ကိုင္လို႕မရ၊ တဆစ္ဆစ္နာက်င္ေနတဲ့ လက္ထပ္ေတြနဲ႕ လက္ႏွိပ္စက္ခလုတ္ခံုေတြကို ထိတို႕လို႕ေတာင္ မရပါဘူး။ အဲဒီၾကားထဲက ေမေမႀကီးဆက္အသက္႐ွင္ဖို႕ ႀကိဳးစားခဲ့ျပန္တာပါပဲ။
ပါးစပ္ကလိုက္ေျပာသမွ် စာေရးဖို႕လူတစ္ေယာက္ထားတယ္။ အိပ္ယာထဲမွာ လွဲေနရင္းေဘးက စာလိုက္ဖတ္သမွ်ကို နားေထာင္တယ္။ ေနေကာင္းတဲ့အခ်ိန္ ရသမွ်ေလးမွာ အိမ္အလုပ္ေတြရေအာင္လုပ္ တယ္။ လူကမမာေပမယ့္ စိတ္ကိုက်န္းမာေအာင္ႀကိဳးစားပါတယ္။ သူတပါးသနားၾကင္နာတဲ့ ဂ႐ုဏာကို ခံယူစားေသာက္ရတဲ့ အဖြားအိုႀကီးအျဖစ္နဲ႕မေနဘဲ မာနႀကီးႀကီးနဲ႕ေခါင္းမာတဲ့ စာေရးဆရာမအဖြားႀကီး တစ္ေယာက္အျဖစ္ ဆက္လက္အသက္ေမြး ရပ္တည္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ က်န္းမာေရးက တစတစယိုယြင္း။ ေခါင္းမာတဲ့အဖြားႀကီးကို ထမ္းစင္နဲ႕တင္ၿပီး ေဆး႐ံု ပို႕ရတဲ့အထိ ျဖစ္ပြားခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ ရန္ကုန္အေနာက္ပိုင္းေဆး႐ံုႀကီးေပၚမွာ ေသြးပိုက္၊ အားေဆးပိုက္ေတြတန္းလန္းနဲ႕။ ဒါေပမယ့္ ေမေမႀကီးက အသက္ျပင္းပါတယ္။ ေလဘာတီမျမရင္ဆိုတဲ့ တံုးေက်ာ္မ သီခ်င္းေလးေအးေအးနဲ႕ ေမေမႀကီး ျပန္လည္အသက္႐ွင္လာတာပါပဲ။
အဂၤလိပ္ေဆးေတြ၊ ဗမာေဆးေတြတန္ခိုး၊ ဘုရားတရားတန္ခိုး။ ၿပီးေတာ့ ေမေမႀကီးရဲ႕စိတ္စြမ္းအင္ ေတြနဲ႕ ေမေမႀကီးသူ႕အလုပ္ေတြ သူဆက္လုပ္တာပါပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ “လွေတာသာစကားနဲ႕ အျခားဗမာ လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အာ၀ဇၨန္းေတြ” ကို ခံစားနားလည္ရယ္ေမာႏိုင္ၾကဖို႕ အဂၤလိပ္လိုစာအုပ္တစ္အုပ္ (Gift of Langhter) ျပဳစုႏိုင္ခဲ့ျပန္တာပါပဲ။
ကၽြန္ေတာ္စဥ္းစားမိတယ္။ ေမေမႀကီးစြမ္းအင္တန္ခိုးသတိၱမ်ိဳးကို ေျမးျဖစ္တဲ့ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ ေျခဖ်ားေတာင္မမွီပါလားလုိ႕ေပါ့။ ဒီေလာက္ေတာင္ကံၾကမၼာက မ်က္ႏွာသာမေပးတဲ့ၾကားက လူေတြကို အက်ိဳးျပဳႏိုင္တဲ့အလုပ္ေတြကို ႀကိဳးစားထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ခုဆို အ႐ြယ္ေရာက္ေနပါၿပီ။ ပညာေတြလည္း သင္ခဲ့ပါၿပီ၊ မိနဲ႕ဘနဲ႕ မိသားစုပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ အဆင္ေျပတဲ့ ေထာက္ပံ့ကူညီမႈေတြနဲ႕ အသက္႐ႈေနရေပမယ့္ ဘာေကာင္မွဘာအလုပ္မွ ျဖစ္ျဖစ္ေျမာက္ေျမာက္ မလုပ္ႏိုင္ပါလားလို႕ေပ့ါ။ ေမေမႀကီးနားမွာ အနီးကပ္ေနထိုင္ရင္းနဲ႕ ပြဲၾကည့္ပရိတ္သတ္တစ္ေယာက္အျဖစ္နဲ႕ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တည္႐ွိ ေနခဲ့တယ္။
ေမေမႀကီးဟာသူနဲ႕ သင့္ေတာ္တဲ့ေနရာ၊ သူနဲ႕သင့္ေတာ္တဲ့အခ်ိန္၊ သူနဲ႕သင့္ေတာ္တဲ့အလုပ္ကို တာ၀န္သိသိနဲ႕ထမ္းေဆာင္ပါတယ္။ ေဆး႐ံုကဆင္းၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ လူငယ္ေတြအေတြးအျမင္နဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အတတ္ပညာ၊ အသိပညာက်ယ္ျပန္႕စြာ ေလ့လာလိုက္စားဖို႕ အားသန္လာၾကခ်ိန္နဲ႕ တိုက္ဆိုင္လာတဲ့အတြက္၊ လာေရာက္ ေမးျမန္းနားပူဆာေတာင္းဆိုၾကတဲ့အခါမွာ ေမေမႀကီးဟာ သူတတ္ႏိုင္တဲ့ တာ၀န္ကို မျငင္းတန္လက္ခံၿပီး ေဆာင္႐ြက္ေပးပါတယ္။ စာမေရးႏိုင္တဲ့ၾကားက ႀကိဳးစားၿပီး စာေရးပါတယ္။ လက္ကစာေရးၿပီး အသိပညာေတြကို ျဖန္႕ေ၀ေပးႏိုင္ဖုိ႕ အားမရတဲ့အခါ ပါးစပ္က ႏႈတ္ကေနၿပီး စာေတြအမ်ားႀကီးေရးပါတယ္။ စိတ္ကူးအႏုပညာေတြ ဆံုးမၾသ၀ါဒအယူအဆေတြ ျဖန္႕ေ၀ ပါတယ္။
ေမေမႀကီးလက္တြဲေဖာ္ ရဲေဘာ္ေတြ၊ သက္တူ႐ြယ္တူ စိတ္တူလႈပ္႐ွားဖက္ေတြ၊ တေျဖးေျဖးႏွင့္ ခရီးေ၀းႀကီးေတြ ႐ြက္လႊင့္သြားကုန္ၾကတဲ့အခါ ၀မ္းပမ္းတနည္း စိတ္ထိခိုက္ရေပမယ့္ တခါတေလမွာ ဆရာမႀကီးလူထုေဒၚအမာ၊ ဆရာႀကီးမင္းသု၀ဏ္တို႕နဲ႕ အခ်င္းခ်င္းဖံုးဆက္ၿပီး အျပန္အလွန္အားေပး ဆုေတာင္း စကားလက္ဆံုေျပာ ၀မ္းသာၾကည္ႏူးၾကရတာေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။
ဘဘႀကီးရဲ႕ အဂၤလိပ္စာသင္တန္းကို တႏိုင္တပိုင္အိမ္မွာတြင္ စာသင္ခံုေလးေတြ၀ိုင္းၿပီး အဖိုးႀကီး အဖြားႀကီး (၂)ေယာက္သားပူးေပါင္းၿပီး လက္တြဲလို႕လူငယ္ေတြအတြက္ ဖြင့္ျဖစ္ခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ထင္ျမင္မိတာက၊ ေခတ္ေဟာင္းကလူႀကီး၂ေယာက္နဲ႕ ေခတ္သစ္လူငယ္ေတြ ကြာဟေနလိမ့္မယ္။ ပဋိပကၡ ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႕။ သို႕ေပမယ့္ တကယ္တန္းၾကေတာ့ အၿမဲတန္းမွာလူေတြအတြက္ အကူအညီေပးခ်င္လြန္း လို႕၊ အၿမဲတမ္းႀကိဳးစားျဖည့္စြမ္းေနတဲ့ လူဆိုတာအ႐ြယ္မေ႐ြး၊ အၿမဲတမ္းေခတ္မီသစ္လြင္ႏုပ်ိဳေနတယ္ ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ နားလည္သေဘာေပါက္ခဲ့ပါတယ္။
ေမေမႀကီးဟာ ေရာဂါေ၀ဒနာႏွိပ္စက္လို႕ လူးလိမ့္ေအာင္ခံစားရတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာအပ က်န္တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚကိုယ္ရပ္တည္ေနထိုင္ပါတယ္။ ေလးဘက္နာေရာဂါေၾကာင့္ ေျခလက္ ေတြမသန္မစြမ္းေပမယ့္၊ စိတ္ဓာတ္ကေတာ့ အၿမဲတမ္းက်န္းမာေနတာပါပဲ။ ေမေမႀကီးသက္ေသျပတာက စိတ္ခ်မ္းသာဖို႕ပါ။ အမွန္တရားျမတ္ႏိုးဖို႕ပါ။ သစၥာတရားကို ရင္၀ယ္ပိုက္ဖို႕ပါ။ အဲဒီအတြက္ – ေ႐ႊေတြ၊ ေငြေတြ၊ ဂုဏ္ပကာသနေတြ၊ ရာထူးအဆင့္အတန္းေတြ၊ ၿပီးေတာ့က်န္းမာေရး ဒါေတြနဲ႕ အကုန္လဲလွယ္ယူ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္သူမွာ ေမေမႀကီးမွာ အကုန္လံုးရပါတယ္။ ခင္မ်ိဳးခ်စ္ရယ္လို႕ နာမည္တလံုးက်န္ရစ္ ပါတယ္။
အခုလည္းပဲ ေမေမႀကီးကို ကံၾကမၼာက ေနာက္ထပ္လက္သီးတစ္လံုးနဲ႕ ထပ္ထိုးျပန္ပါၿပီ။ ညာဖက္ ေျခေထာက္မွာ အပူေလာင္လို႕ရလာတဲ့ အနာေလးတစ္ခုကေန အနာကမက်က္ႏိုင္ပဲ တေျဖးေျဖးႀကီးက်ယ္ လို႕၊ အသားမာေတြတက္၊ အသားမာေတြဖဲ႕ခ်၊ အနာ၀ကက်ယ္လာ၊ အ႐ိုးအထိေပၚလို႕။ အနာႀကီးတစ္ခု ဟက္ပက္နဲ႕ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေမေမႀကီးၿပံဳးလို႕ပါပဲ။
တစ္ေန႕ကေမေမႀကီးအနာကို ဖန္ေဆးေနတုန္း ကၽြန္ေတာ္ထိုင္ၾကည့္ေနမိတယ္။ တစ္အိမ္တည္း အတူေနတဲ့ ေျမးအဖြားႏွစ္ေယာက္ဟာ ဘယ္ေလာက္အထိေတာင္မွ အဆက္ျပတ္ေနလိုက္သလဲဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္က အနာကိုၾကည့္ၿပီး အံ့ၾသထိတ္လန္႕တုန္လႈပ္၊ ေမေမႀကီးက ဒါတေျဖးေျဖးျပန္ေကာင္းလာတာ လို႕ေတာင္ ေျပာေနလိုက္ေသး။
စာေလးေတြ မေတာက္မေခါက္ေရး၊ ကာတြန္းေလးေတြ မေတာက္မေခါက္ဆြဲ၊ ပိုက္ဆံ႐ွာဖို႕ ပိုက္ဆံ႐ွာဖို႕ဆိုၿပီး လွ်ပ္စစ္အင္ဂ်င္နီယာတစ္ေယာက္ျဖစ္ေအာင္ အိမ္မွာေန႕မအိပ္၊ ညမအိပ္၊ ပူေလာင္ ျပာယာခတ္ေနတတ္တဲ့ သူ႕ရဲ႕ေျမးထီးေလးတစ္ေယာက္ကို ခုအခ်ိန္ထိ အားေပးခ်ီးက်ဴးေနတတ္တဲ့ ေမတၱာပို႕အမွ်ေ၀ေနတတ္တဲ့၊ ဂ႐ုတစိုက္အရိပ္တၾကည့္ၾကည့္ ေစာင့္ေ႐ွာက္ေနတတ္တဲ့ ေမေမႀကီးအတြက္ ကၽြန္ေတာ္မွာ ဘာမွအေမာေျပေအာင္ သက္သာရာရေအာင္ ဘာမွ်အားမေပးႏိုင္၊ ဘာမွ်မလုပ္ေပးႏိုင္၊ အဲသလိုခံစားမိပါေတာ့တယ္။
စာအုပ္ပံုေတြၾကားထဲက ကုတင္ေပၚမွာ ေမေမႀကီး႐ွိပါတယ္။ အဆစ္အျမစ္ေတြ မခံႏိုင္ေအာင္ နာက်င္တိုက္ခိုက္တဲ့အခါ Sosegon လို႕ေခၚတဲ့ေဆးေတြေသာက္ရပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္စဥ္းစားမိတယ္။
ဒီစာကိုေမေမႀကီးဖတ္ရတဲ့အခါ Sosegon တစ္လံုးစာေလာက္ေတာ့ ေ၀ဒနာေတြ သက္သာလိမ့္ မယ္ထင္ပါတယ္။
(မွတ္ခ်က္ – ဒီစာကို မကြယ္လြန္ခင္က ေမေမၾကီးဖတ္ဖို႔ ေရးခဲ့တယ္။ မဂၢဇင္းမွာ မပါခဲ့ဘူး။ ကြယ္လြန္ျပီးေတာ့မွ မဂၢဇင္းမွာ ပါခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ပိေတာက္ပြင့္သစ္မဂၢဇင္းကထုတ္တဲ့ ခင္မ်ဳိးခ်စ္အတြက္ အထူးထုတ္လစဥ္မဂၢဇင္းမွာ ျပန္လည္ေဖာ္ျပခံရပါတယ္။)
Thank you for the article. My grandma used to have tine yin may journals and they had articles about your grand parents and grand uncle. I don’t know if it s just the bee sting that started everything. I think it s very treatable. I am not sure if she went to different doctors. I am sorry to hear about her health issues. Burma certainly doesn’t have good wound care or good healthcare.