ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခၤ်ာ) – ဒီမိုကေရစီစံၫႊန္းမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္း
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၂၁
(မိုးမခ) ဇန္န၀ါရီ ၁၀၊ ၂၀၁၉
Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE မွ The Unrevealing ကို ဘာသာျပန္ျခင္းျဖစ္သည္။
အားလံုးကလက္ခံထားေသာ ဒီမိုကေရစီဆိုင္ရာ စံၫႊန္းမ်ားစာရွိသည့္အနက္ အေရးပါေသာ အရာတစ္ခုမွာ – ကိုယ္နဲ႔သေဘာထားခ်င္းမတူညီေသာ ပုဂၢိဳလ္ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႔အစည္းကို ၿပိဳင္ဘက္ဟု သေဘာထားေသာ္လည္း ရန္သူဟုသေဘာမထားျခင္းျဖစ္သည္။ ယခုေဆာင္းပါးတြင္ ယင္းစံၫႊန္းကို ခ်ဳိးေဖာက္သည့္ကိစၥရပ္ကို ေဖာ္ျပမည္ျဖစ္ပါသည္။
ယင္းစံၫႊန္းကို ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းဟူသည္မွာ ကုိယ္နဲ႔သေဘာထားခ်င္းမတူေသာသူ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႔ အစည္းကို ကိုယ္၏ရန္သူဟု သေဘာထားျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ဤကဲ့သို႔ ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းသည္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရအေနျဖင့္ ဒီမုိကေရစီစံခ်ိန္စံၫႊန္းမ်ားအား ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းအမႈ ကို norm erosion ဟု ေခၚသည္။ ဤေနရာတြင္ –
norm – စံခ်ိန္စံၫႊန္း
erosion – ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္း
ဟူ၍အဓိပၸါယ္ေဖာ္ႏိုင္သည္။
သတိျပဳရမည္မွာ သေဘာထားခ်င္းမတူေသာသူကို ရန္သူဟုသေဘာထားျခင္းသည္ အေျခခံဥပေဒ ကိုခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းမဟုတ္ပါ။ အေျခခံဥပေဒအရ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိပါသည္။ အမ်ားလက္ခံထားေသာ ဒီမိုကေရစီ စံႏႈန္းကိုသာ ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ကိုယ္ႏွင့္သေဘာထားခ်င္းမတူေသာသူကို ရန္သူဟု သေဘာမထား ရဟူ၍ အေျခခံဥပေဒတြင္ ဆိုမထားပါ။ ဤအခ်က္ကို သေဘာေပါက္ရန္လိုပါသည္။
1978 ခုႏွစ္က အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာျပည္နယ္ အေနာက္ေျမာက္တြင္ ျဖစ္ခဲ့ေသာ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကိုေဖာ္ျပပါမည္။ ယင္းျပည္နယ္၏ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ နယုဂင္ဂရစ္ (Newt Gingrich) အမည္ရွိ သူသည္ ႏွစ္ႀကိမ္တိုင္တိုင္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ၿပီး တတိယအႀကိမ္တြင္ အႏိုင္ရခဲ့ပါသည္။ သူသည္ ရီပတ္ဘလိကန္ပါတီ (Republican) ဝင္ျဖစ္သည္။ သူသည္ တကၠသိုလ္မွ သမိုင္းပါေမာကၡျဖစ္ခဲ့ပါ သည္။ သူသည္ အေမရိကန္၏ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းကို ေျပာင္းရန္ႀကိဳးပမ္းမည့္သူတစ္ဦးျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းကိုေျပာင္းရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈသည္ ေကာင္းေသာေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ေစရန္ေတာ့မဟုတ္ပါ။
1978 ခု ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ မိန္႔ခြန္းတြင္ သူက ဤသို႔ေျပာခဲ့သည္ –
“ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္ရာမွာ သူရဲေကာင္းဆန္ဆန္ သူေတာ္ေကာင္းလိုလို (boycott လို႔ သုံးပါတယ္၊ အဂၤလိပ္လိုက) စကားလံုးေတြဟာ၊ အိပ္ယာ၀င္ပုံျပင္ေတြလို နားထာင္လို႔ အလြန္ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုစကားလံုးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးမွာေတာ့ အသံုးမဝင္ ဘူး။ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီဝင္ေတြကို ေျပာခ်င္တာက အခုကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ စစ္တိုက္ေနၾကတာနဲ႔ အတူတူ ဘဲ။ ဘာအတြက္လည္း? အာဏာရဖို႔အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပါတီဟာ လူၾကားေကာင္းမယ့္စကားလံုး လွလွ ေလးေတြသံုးတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ဳိးေတြကို အလိုမရွိေတာ့ဘူး။ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ ဘာလဲ? အာဏာရဖို႔ဘဲ။ အာဏာရဖို႔က ဘာလုပ္ရမလဲ။ မဲမ်ားမ်ားရေအာင္လုပ္ရမယ္။”
1979 ခုႏွစ္တြင္ ဂင္ဂရစ္ (Gingrich) သည္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ဝါရွင္တန္ (Washington) ကို ေရာက္လာခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္က ရီပတ္ဘလိတန္ပါတီ၏ေခါင္းေဆာင္သည္ ေဘာ့မိုကၠယ္ျဖစ္သည္။ ေဘာ့မိုကၠယ္သည္ အမ်ားလက္ခံထားေသာ (ေရးသားမထားသည့္) ဒီမိုကေရစီ က်င့္ထံုးတို႔အတိုင္း လိုက္နာေသာသူျဖစ္သည္။ ဂင္ဂရစ္သည္ ေဘာ့မိုကၠယ္လ၏ သေဘာထားကို ေပ်ာ့လြန္းသည္ဟု ယူဆသည္။ ဤကဲသုိ႔ေပ်ာ့ေျပာင္းေသာနည္းျဖင့္ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီသည္ ၾကာရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္စြမ္းမရွိႏိုင္ဟု ဂင္ဂရစ္က ယံုၾကည္သည္။ ဂင္ဂရစ္သည္ သူကဲ့သို႔ သေဘာထားတင္းမာေသာ ပါတီဝင္မ်ားကို စည္း႐ံုးထားသည္။
ဂင္ဂရစ္ႏွင့္ သူ၏အေပါင္းအေဖာ္မ်ားသည္ သူတို႔ႏွင့္သေဘာထားဆန္႔က်င္ေသာသူမ်ားကို ရန္သူ ဟုသေဘာထားသည္။ သူတို႔က လႊတ္ေတာ္တြင္ သူတို႔ႏွင့္သေဘာထားခ်င္းမတိုက္ဆိုင္သူမ်ားကို အက်င့္ စာရိတၱပ်က္ျပားသူမ်ားဟုေခၚဆိုသည္။ ႏိုင္ငံကိုပ်က္စီးေအာင္ လုပ္ေနၾကသူမ်ားဟုလည္း စြပ္စြဲေျပာဆို သည္။ ဤကဲ့သို႔ အတိုက္အခံမ်ားအေပၚ ထိုးနက္မႈမ်ားကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ မည္သည့္ပါတီ ကမွ မလုပ္ဖူးၾကေပ။
သူကဲ့သို႔ သေဘာထားတင္းမာေသာ လူငယ္မ်ားပါဝင္ေသာသူမ်ား၏ ေထာက္ခံမႈ၊ အားေပးမႈျဖင့္ ဂင္ဂရစ္သည္ တိုက္ခိုက္သည့္လုပ္ငန္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ သူသည္ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုလံုးကို အက်င့္ ပ်က္သူမ်ား၊ စိတ္ေရာဂါစြဲကပ္ေနသူမ်ား၊ ႏိုင္ငံကို ဖ်က္စီးမည့္သူမ်ားဟုဆို၍ တိုက္ခိုက္သည္။ ဤကဲ့သို႔ တိုက္ခိုက္ေသာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားကို ဂင္ဂရစ္ႏွင့္ အေပါင္းအေဖာ္မ်ားသည္ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီတစ္ခုလံုးကို ျပန္႔ႏွံ႔ေစခဲ့သည္။ ဂင္ဂရစ္သည္ ရီပတ္ဘလိကန္ပါတီ၏ ေခါင္းေဆာင္ေနရာသို႔ေရာက္လာသည္အထိ ဤနည္းမ်ားကို သံုးခဲ့သည္။ ေခါင္းေဆာင္ေနရာသို႕ေရာက္လာေသာအခါတြင္လည္း ဆက္လက္၍သံုး သည္။ “ဂင္ဂရစ္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား” ဟုေခၚတြင္ေသာသူမ်ား၏ လကၡဏာမွာ – ညႇိႏႈိင္းမႈကင္းမယ့္ျခင္း” ဟူ၍ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေရးကို တုိက္ခိုက္ျခင္းဟူေသာ အျမင္ျဖင့္က်င့္သံုးခဲ့ေလသည္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံေရးသည္ တုိက္ခိုက္ျခင္းဟူ၍ပင္ ေခၚတြင္ေစသည္။
ယခင္က အေမရိကန္ႏုိင္ငံေရးသည္ သေဘာကြဲလြဲေသာသူမ်ား၏ ၾကားတြင္ပင္လွ်င္ နားလည္မႈ ျဖင့္ဆက္ဆံျခင္း၊ ခင္မင္မႈမပ်က္ျခင္းဟူေသာ မူ၀ါဒသည္ ေပ်ာက္ကြယ္၍၊ သေဘာထားကြဲလြဲျခင္းသည္ ရန္သူျဖစ္ျခင္းဟူေသာ သေဘာထားကိုက်င့္သံုးေလသည္။ သေဘာထားကြဲလြဲသူမ်ားႏွင့္ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံျခင္းသည္ပင္လွ်င္၊ အက်င့္ပ်က္ျခင္းဟူ၍ ျမင္ေစသည္။
ဤကဲ့သို႕ေသာ မူ၀ါဒကိုက်င့္သံုး၍ ရီပတ္ဘကန္ပါတီသည္ 1995 တြင္ တက္လာခဲ့ရာ၊ ေနာက္ဆံုး ျပိဳင္ဘက္ ဒီမိုကရက္ပါတီမွ ကလင္တန္ (Bill Clinton) သမၼတျဖစ္လာသည္အထိျဖစ္လာခဲ့ေလသည္။ သမၼတကလင္တန္၏ လက္ထက္တြင္ ျပိဳင္ဘက္ပါတီ၏သည္းခံျခင္း၊ စိတ္ရွည္ျခင္းဟူေသာ မူ၀ါဒသည္ ေပ်ာက္သြားခဲ့သည္။ သည္းခံျခင္းႏွင့္စိတ္ရွည္ျခင္းတုိ႕ ကင္းမဲ့ေသာအေျခအေနသည္ ေရရွည္တြင္ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ေခ်။ ပိတ္ဆို႕အေရးယူျခင္း၊ အရာရာတြင္ အေရွ႕မတိုးႏိုင္ေတာ့ျခင္းတို႕ျဖစ္လာသည္။
1998 ခုႏွစ္တြင္ လႊတ္ေတာ္သည္ သမၼတကို အယံုအၾကည္မရွိ အဆိုတင္သြင္းၿပီး၊ သမၼတကို အေရးယူျခင္းသည္ အေမရိကန္၏ ႏုိင္ငံေရးသမို္င္းတြင္ ပထမဦးဆံုးျဖစ္ျခင္းျဖစ္ေလသည္။
ဤေဆာင္းပါးကို အတိုခ်ဳပ္ျပန္ေျပာရလွ်င္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရး၏ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားမွာ သည္းခံျခင္းႏွင့္စိတ္ရွည္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႕၏ အက်ိဳးဆက္မွာ- သေဘာထားကြဲလြဲသူမ်ားအေပၚ နားလည္မႈ၊ ခင္မင္မႈမပ်က္ဘဲ ဆက္ဆံျခင္းျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ 1978 ခုတြင္ ရီပတ္ဘလီကင္ပါတီ ဂင္ဂရင္သည္ ထိုစံႏႈန္းမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့သည္။ ထိုိစံႏႈန္းမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္ေသာမူ၀ါဒကို က်င့္သံုး၍ 1995 ခုႏွစ္တြင္ ဂရင္းဂစ္သည္ ရီပတ္ဘလိကန္ပါတီ၏ လႊတ္ေတာ္ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုစံႏႈန္းမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္ေသာေၾကာင့္ပင္ တဘက္ပါတီက အႏိုင္ရ သမၼတကလင္တန္သည္ အေရးယူခံရၿပီး တရားရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည္။
(မိုးမချဖည့္စြက္ခ်က္ – ဂရင္းဂစ္သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရး၏ အစြန္းေရာက္မႈကို ဖန္တီးေသာ ႏိုင္ငံေရးသမားအျဖစ္ သမိုင္းတြင္သည္၊ သူ႔လက္ထက္တြင္ အစုိးရရပ္ဆိုင္းမႈမ်ား အၾကိမ္ၾကိမ္ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ (government shutdown). ဒီမိုကေရစီတန္ဖိုးမ်ားကို ဖယ္ထုတ္သူအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ ၁၉၉၈ တြင္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီကိုယ္တိုင္က သူ႔ကို အက်င့္စာရိတၱ ပ်က္စီးေနသူအျဖစ္ စြပ္စြဲျပီး ဖယ္ရွားခဲ့ရသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ျပန္လည္အႏိုင္မရေတာ့ေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္ထိ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ၾသဇာၾကီးေသာ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
