ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) – မာခီယာဘယ္လီ၏ အေငြ႕အသက္
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၉
(မိုးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၂၀၊ ၂၀၁၈
Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႕ေရးသားေသာHOW DEMOCRACIES DIE – The Unwritten Rules of American Politics အခန္းကို ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္း (သခ်ၤာ) က ဘာသာျပန္ျခင္း ျဖစ္သည္။
တရား႐ံုးကို ႏိုင္ငံေရးအရ စြက္ဖက္ေသာ အလုပ္သည္ အေျခခံဥပေဒကို မခ်ိဳးေဖာက္ဘဲလုပ္ ႏိုင္ေသာ အေမရိကန္သမတမ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ သို႕ေသာ္ အေမရိကန္သမတမ်ား သည္ ထိုအလုပ္ကို မလုပ္ၾကပါ။ သို႕ေသာ္ ထိုအလုပ္ကိုထိုအခ်ိန္က အေမရိကန္သမၼတတစ္ဦးသည္ လုပ္ခဲ့ဖူးပါသည္။ လုပ္ခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္မွာ အလြန္လူႀကိဳက္မ်ားေသာ၊ မဲအမ်ားဆံုးျဖင့္ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရခဲ့ေသာ သမၼတ႐ူးစဘယ္ (Roosevelt) ျဖစ္သည္။ ဤအလုပ္ကို လုပ္ခဲ့သည့္အတြက္ သူ၏ လူႀကိဳက္မ်ားမႈႏွင့္ အရာအားလံုးကို ထိခိုက္ေစခဲ့ပါသည္။
ထိုကိစၥကို သမၼတ႐ူးစဘယ့္ကို ေထာက္ခံေသာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဂ်ိဳးဇက္မာဟိုနီ (Joseph O’ Mahoney) ကပင္ ဤသို႕ကန္႕ကြက္ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ဒီကိစၥတစ္ခုလံုးဟာ မာခီယာဘယ္လီ (Machiavelli) ရဲ႕အနံ႕အသက္ေတြပါေနတယ္။ အဲဒီအနံ႕အသက္ေတြဟာ ပုပ္ေစာ္နံေနပါတယ္။ သူ၏အဆိုသည္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံတြင္ အလြန္ထင္ရွားခဲ့ေသာ မာခီယာဘယ္လီအေၾကာင္းကို သိေသာသူမ်ားသာလွ်င္ ေကာင္းစြာနားလည္ႏိုင္မည္ျဖစ္၍ ထိုအေၾကာင္းကို ဘာသာျပန္သူအေနျဖင့္ ျဖည့္စြက္၍ေရးသားခ်င္ပါသည္။
ကမာၻ႕သမိုင္းတြင္ ခုႏွစ္ ၅၀ဝ ႏွင့္ ၁၄၀ဝ ၾကားကို အေမွာင္လႊမ္းေသာ ေခတ္ (Dark Ages) ဟု အမည္တြင္သည္။ ၄င္းသည္ ဤအေတာအတြင္းတြင္ ဥေရာပတိုက္တြင္ ပညာရပ္မ်ားသည္ လံုးဝ ဆုတ္ယုတ္ခဲ့သည္။ ခုႏွစ္ ၁၄၀ဝ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပန္လည္ေမြးဖြားေသာ ေခတ္ (Renaissance) ဟုတြင္ခဲ့သည္။ ျပန္လည္ေမြးဖြားေသာ ေဒါက္တြင္ ပညာရပ္မ်ားျပန္လည္တိုးတတ္လာ၍၊ ထိုအခ်ိန္ တြင္ ထြန္းကားခဲ့ေသာ ပညာရွင္တစ္ဦးမွာ မာခီယာဘယ္လီ (၁၄၆၉-၁၅၂၇) (Machiavelli) ျဖစ္သည္။
မာခီယာဘယ္လီသည္ ကမၻာတြင္ ပထမဦးဆံုးေသာ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ဟူ ၍ အမ်ားက အသိအမွတ္ျပဳထားသူျဖစ္သည္။ သူ၏ႏိုင္ငံေရးက်မ္းကို ယခုတိုင္ပင္ညႊန္းေနရဆဲျဖစ္ သည္။
မာစီယာဘယ္လီေရးသားေသာ ႏိုင္ငံေရးက်မ္းျဖစ္ေသာ မင္းသား (The Prince) သည္ ေကာက္က်စ္ျခင္း၊ စဥ္းလဲျခင္း၊ လိမ္ညာျခင္းတို႕ကို အေျခခံေသာ ႏိုင္ငံေရးျဗဴဟာမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ ျပသရာတြင္ အလြန္နာမည္ႀကီးပါသည္။ မာခီယာဘယ္လီေဖာ္ထုတ္ခဲ့ေသာ အဆိုမိန္႕အခ်ိဳ႕မွာ –
အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းသည္ ကမၻာတြင္အၾကမ္းဖက္မႈကို တရားဝင္သံုးႏိုင္ခြင့္ရွိေသာ တစ္ခုတည္း ေသာ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာသူကို ျပည္သူမ်ားက ခ်စ္ျခင္းထက္ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းသည္ လိုအပ္ေသာ အရည္ အခ်င္းျဖစ္၏။ အာဏာကို ထိေရာက္စြာသံုးစြဲျခင္းသည္ အမ်ားလက္ခံထားေသာ အက်င့္စာရိတၲဆိုင္ ရာစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို အေလးမထားျခင္း/ခ်ိဳးေဖါက္ျခင္း ျဖစ္သည္။
မာခီယာဘယ္လီအေၾကာင္းကို ဤမွ်ေလာက္သိထားလွ်င္ မာခီယာဘယ္လီႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ခံရ ေသာသူကို ဘယ္လိုသေဘာထားသည္ ဟူသည္ကို သိႏိုင္ပါသည္။ ယခုေဆာင္းပါးကို ဆက္ပါမည္။
သမၼတ႐ူးစဘယ္သည္သူ၏ အာဏာႏွင့္လူၾကိဳက္မ်ားမႈတို႕ကို အျပည့္အဝသံုးၿပီး၊ တရား႐ံုး ခ်ဳပ္ကို ႏိုင္ငံေရးအရစြက္ဖတ္ခဲ့ၿပီး၊ မေအာင္ျမင္သည္ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေမရိကန္သမၼတမွ ဤအလုပ္ မ်ိဳးကို မလုပ္ေတာ့ပါ။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အေျခခံဥပေဒသည္ သမၼတကို အာဏာရွင္လုပ္၍ရေအာင္ အခြင့္အလမ္း မ်ားကို ေပးထားပါသည္။ ထိုအခြင့္အလမ္းမ်ားကိုသာ အျပည့္အဝသံုးလွ်င္၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံျဖစ္သြားျခင္းသည္ မူေၾကာင့္မဟုတ္၊ အတိအက်ေျပာရန္ အေျခခံဥပေဒေၾကာင့္ မဟုတ္၊ လူေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ရလိမ့္မည္။ သမၼတဘက္က ထိန္းသိမ္းရသကဲ့သို႕ လႊတ္ေတာ္ဘက္ကလည္း ထိန္းသိမ္းေသာအလုပ္မ်ားရွိပါသည္။
လႊတ္ေတာ္ဘက္ကလည္း သည္းခံျခင္းကိုလည္ေကာင္း၊ စိတ္ရွည္ျခင္းျဖင့္ ထိန္းသိမ္းရျခင္းမ်ားရွိပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ ထိန္းသိမ္းျခင္းသည္ ေရးသားထားေသာ ဥပေဒမ်ား ေၾကာင့္ မဟုတ္ပါ။ လူပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ ထိန္းသိမ္းေသာစိတ္ဓာတ္ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ ေျပာရလွ်င္၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာသေဘာထားကြဲလြဲမႈမ်ားသည္ ပုဂၢိဳလ္ေရးခံစားခ်က္မ်ားကို လႊမ္းမိုးမႈ၊ အက်ိဳးသက္ ေရာက္မႈ မရွိေစရဟူေသာ (ေရးသားမထားသည့္) စည္းမ်ဥ္းကို ထိန္းသိမ္းျခင္းလို႔ ျမင္ၾကည့္ပါ။
ဤကိစၥကို အလြန္ခက္ခဲေသာ အလုပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ မက္သယူး (Matthews) က ေျပာသည္မွာ ေတာ္ေတာ္ရွင္းပါသည္။ ရွင္းလြန္း၍ နားဝင္ရတာေတာင္ေတာ္ေတာ္ ခက္ပါသည္။ သူကဆိုသည္မွာ – “လူတစ္ေယာက္ကို ညာေနမွန္းသိလွ်က္နဲ႕ညာေနတယ္လို႕ မေျပာဘဲ ေနရတာဟာ သိပ္ေတာ့မလြယ္ပါဘူး။”
လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားအေနျဖင့္ ယဥ္ေက်းမႈရွိျခင္းသည္ သူတို႕၏ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ အေရး ပါသည္ဟု ျမင္ၾကသည္။ အမ်ား၏အျမင္မွာ ရန္သူေတြၾကားမွာ မိတ္ေဆြေတြဆိုတဲ့ အျမင္မ်ိဳးျဖစ္ ေအာင္ ေနထိုင္ဖို႕ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီလိုဟန္ေဆာင္ရင္းနဲ႔လည္း တကယ္လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္၊ မိတ္ေဆြေတြ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဟူသည္ ဤကဲ့သို႕ျဖစ္သည္ဟုသာ မွတ္ရ ပါမည္။ သာမန္လူမ်ား (စာေရးသူအပါအဝင္) အေနနဲ႕ေတာ့ နားမလည္လွပါ။
လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားသည္ သူတို႕၏ရွိသမွ်လုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ အာဏာတို႕ကို အျပည့္အဝမသံုး ျခင္းသည္၊ ေနာင္အခါတြင္ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းကိုလည္း မထိခိုက္ေစပါ။ မက္သယူးသည္ သူ၏ေလ့လာခ်က္မ်ားကို အဆံုးသတ္လိုက္သည္။ “လႊတ္ေတာ္မတ္တစ္ဦးဟာ၊ သူ၏တရားဝင္လုပ္ ပိုင္ခြင့္အာဏာကို အျပည့္အဝသံုးခဲ့လွ်င္၊ သူသည္ေရးသားမထားေသာ နားလည္မႈ၊ သေဘာတူညီခ်က္ ကို ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္ပါသည္။ ထိုအခါ အျခားအမတ္ေတြဆီက ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းကို မရရွိ ဘဲ၊ တန္ျပန္တြန္းလွန္ျခင္းကို သင္ရရွိပါလိမ့္မည္။” ဤေနရာတြင္ မက္သယူးကဆိုသည္မွာ – “တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး မိတ္ေဆြျဖစ္တာနဲ႕မဆိုင္ပါဘူး။ မင္း ဒီလိုမလုပ္ရင္ ငါလည္း ဒီလိုမလုပ္ဘူး …” ဆိုတဲ့ သေဘာထားျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးတြင္ အေျခခံဥပေဒအားျဖင့္ ၁၉၁၇ မတိုင္မီႏွင့္ ထိုကာလအၿပီးတြင္ ေျပာင္းလဲမႈတစ္ခုရွိခဲ့ပါသည္။ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္မတိုင္မီက ကိစၥတစ္ခုကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္မေပးႏိုင္ေအာင္၊ လႊတ္ေတာ္တြင္ မၿပီးျပတ္ေအာင္ ေဆြးေႏြးေနေသာနည္းျဖင့္၊ မည္သူမဆို တားဆီးထားေသာႏိုင္ပါသည္။ (filibuster) သို႕ေသာ္ ဤကဲ့သို႕ မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ၁၉၁၇ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ခဲ့ပါ သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပင္လိုက္ေသာ စည္းမ်ဥ္းအရ၊ အနည္းဆံုး သံုးပံုႏွစ္ပံု (ယခု ငါးပံုသံုးပံု) အေရအတြက္ရွိေသာ အမတ္မ်ားက၊ ေဆြးေႏြးမႈတစ္ခုကို ရပ္တန္႕ရန္ မဲေပးဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည္။
လႊတ္ေတာ္တြင္လုပ္ခြင့္ရွိေသာ အရာတစ္ခုမွာ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ႏွင့္အျခားအေရးပါေသာ ေနရာ မ်ားတြင္ သမၼတ၏ခန္႔အပ္ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားအေပၚ “အႀကံေပးျခင္းႏွင့္ သေဘာတူညီျခင္း” ဟုေခၚ သည္။ ယင္းျပဌာန္းခ်က္အရ၊ သမၼတ၏ ခန္႔အပ္ျခင္းအလုပ္မ်ားကို လႊတ္ေတာ္မွအတည္ျပဳရန္ႏွင့္ သေဘာတူရန္လိုအပ္ပါသည္။ ယင္းျပဌာန္းခ်က္မ်ားကိုသာ အျပည့္အဝသံုးမည္ဆိုလွ်င္၊ သမၼတက ခန္႕အပ္ေသာ ကိစၥမ်ားကို လံုးဝဆက္မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ လႊတ္ေတာ္ကပိတ္ထားႏိုင္သည္။ သမၼတဘက္ ကလည္း အာဏာရွင္ကဲ့သို႔ ျပဳက်င့္ႏိုင္ေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာမ်ား အျပည့္ရွိပါသည္။ အကယ္၍မ်ားအားလံုးက သူတို႕၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာမ်ားကို အျပည့္အဝသံုးမည္ဆိုလွ်င္ ဘာျဖစ္မည္ကို မသိပါ။ ဤကဲ့သို႕မသိျခင္းသည္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီသည္ တည္တံ့ေနျခင္း၏ အေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။
ထပ္မံ၍ေျပာရလွ်င္၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီမပ်က္စီးေသးျခင္းမွာ မူလေၾကာင့္ မဟုတ္၊ လူေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
ဤေဆာင္းပါးကို အႏွစ္ျပန္၍ခ်ဳပ္ရေသာ္ –
ကမၻာတြင္ မာခီယာဘယ္လီ (၁၄၆၉ – ၁၅၂၇) သည္ ကမၻာတြင္ ပထမဦးဆံုး ေသာ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ဟု အသိမွတ္ျပဳခံရသူျဖစ္ပါသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အေျခခံဥပေဒသည္ သမၼတကို အာဏာရွင္လုပ္ႏိုင္ေအာင္ အခြင့္အလမ္း မ်ားအျပည့္ေပးထားပါသည္။ သမၼတမ်ားသည္ ဤလုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာမ်ားကို အျပည့္အဝမသံုးေသာ ေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီမပ်က္စီးေသးျခင္းျဖစ္ပါသည္။
လႊတ္ေတာ္အမတ္ကလည္း သမၼတ၏အခ်ိဳ႕ေသာလုပ္ရပ္မ်ားကို ပိတ္ပင္ထားႏိုင္ေသာ အခြင့္ အလမ္းမ်ား ရွိပါသည္။ ၄င္းတို႕ကို မသံုးေသာေၾကာင့္သာ၊ ဒီမိုကေရစီမပ်က္စီးျခင္းျဖစ္ပါသည္။
အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ လူသည္ မူထက္ အေရးပါသည္ဟုသာ ဆိုရပါမည္။
ဤေဆာင္းပါး၏ ေခါင္းစဥ္ကို “မာခီယာဘယ္လီ၏အေငြ႕အသက္” ဟူ၍ေပးထားေသာ္လည္း၊ အစပိုင္းေတြသာ မာစီယာဘယ္လီ၏ အေၾကာင္းပါဝင္ပါသည္။ က်န္အေၾကာင္းအရာမ်ား မွာ သမၼတႏွင့္ လႊတ္ေတာ္တို႕၏ ႏိုင္ငံေရးကိစၥမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
