ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) – ဒီမုိကေရစီ၏ အေရးပါေသာစံႏႈန္းႏွစ္ခု
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၁၄
(မိုးမခ) ႏို၀င္ဘာ ၁၄၊ ၂၀၁၈
Steven Levitsky ႏွင့္ Danicl Ziblatt တုိ႔ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE မွ The Guardrails of Democracy ကုိဆက္လက္၍ ဘာသာၿပန္ၿခင္းၿဖစ္သည္။
ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ တည္ၿမဲေစေသာစံႏႈန္းႏွစ္ခုရွိသည္။ ၄င္းတုိ႔မွာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ (TOLERANCE) သည္းခံၿခင္းႏွင့္ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ အဖြ႔ဲအစည္းအေပၚ (FORBEARANCE) စိတ္ရွည္ႏုိင္ၿခင္းတုိ႔ၿဖစ္သည္။
ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သည္းခံၿခင္းဟူသည္ကုိ ႏုိင္ငံေရးေဝါဟာရ အေနၿဖင့္ အဓိပၸါယ္ေပၚမည္ဆုိလွ်င္ ဆန္႔က်င္ဘက္ႏုိင္ငံေရးပါတီထဲတြင္ ရွိႀကေသာ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ၿပိဳင္ဘက္မ်ားၿဖစ္ ေသာ္လည္း ရန္သူမ်ားဟု သေဘာမထားၿခင္းကုိ ဆုိလုိသည္။ ဤအဆင့္ကုိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ ေရာက္ ေအာင္ေတာ္ေတာ္ေစာင့္ခဲ့ရသည္။ ဤအဆင့္ကုိမေရာက္လွ်င္လည္း ဒီမုိကေရစီစနစ္သည္ ရွင္သန္ရန္ တည္ၿမဲရန္မၿဖစ္ႏုိင္ပါ။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏ သမုိင္းအစတြင္ အာဏာလက္ရွိ ပုဂိၢဳလ္ သုိ႔မဟုတ္ အဖြ႔ဲကုိ ဆန္႔က်င္ၿခင္းကုိ သစၥာေဖာက္ၿခင္းဟု ေခၚေလ့ရိွခ့ဲသည္။ ထုိအခ်ိန္က အာဏာလက္ရွိပုဂိၢဳလ္၊ ပါတီအဖဲြ႔အစည္းကုိ တရားဝင္ ဆန္႔က်င္ခြင့္ရွိၿခင္းဟူေသာ အေတြးအေခၚကုိ လက္ခံၿခင္းမရွိေသးပါ။ အေမရိကန္သမုိင္းအစတြင္ ဖက္ဒရယ္ ပါတီ( Federalist)ႏွင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီ (Republican) ဟူေသာ ပါတီႏွစ္ခုသည္ အာဏာရရန္ ယွဥ္ၿပိဳင္ ႀကသည္။ ဖက္ဒရယ္ပါတီကုိ ဂြ်န္အက္ဒင္ (John Adams)ႏွင့္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီ ကို ေသာမတ္ဂ်က္ဖာဆင္(Thomas Jefferson) တုိ႔က အသီးသီးေခါင္းေဆာင္ၾကသည္။ ထုိပုဂိၢဳလ္ႏွစ္ဦးသည္ တစ္ဦးကုိတစ္ဦး နုိင္ငံ၏ရန္သူမ်ား၊ အဖ်က္သမားမ်ား၊ နုိင္ငံကုိအႏၱရယ္ၿပဳသူမ်ားဟု ယူဆႀကသည္။ ပါတီတစ္ခု၏ ေခါင္းေဆာင္သည္ အၿခားပါတီ၏ ေခါင္းေဆာင္ကုိ အေၿခခံဥပေဒကုိ ဖ်က္ဆီးသူမ်ားဟု ယူဆႀကသည္။ ပါတီကုိ ဆန္႔က်င္ၿခင္း သည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံကုိဆန္႔က်င္ၿခင္းဟု အၿမင္ရွိႀကသည္။ ႏုိင္ငံကုိ အႏၱရယ္ၿပဳသူမ်ားၿဖစ္ဟု ၿမင္ႀကသည္။
ပါတီႏွစ္ခု၏ ပဋိပကၡသည္ ႏုိင္ငံကုိပင္ ၿပဳိကြဲမည့္ အႏၱရယ္ေရာက္ေတာ့မည္ဟုပင္ ထင္ရေလာက္ ေအာင္ ျပင္းထန္ခဲ့သည္။
သုိ႔ရာတြင္ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားသည္ ရန္သူမ်ားမဟုတ္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားသာၿဖစ္သည္။ တစ္ဦးကုိတစ္ဦး ဖ်က္ဆီးရန္ မဟုတ္၊ ဒီမုိကေရစီစနစ္ရွင္သန္ေရးကုိ အတူလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ရမည္ဟူေသာ အေရးအေခၚကုိ ရရွိ လာ ေစရန္ အေတာ္ေစာင့္ခ့ဲရသည္။ အာဏာရပါတီကုိ ဆန္႔က်င္ၿခင္းသည္ သစၥာေဖာက္ၿခင္းမဟုတ္၊ ဒီမုိကေရစီစနစ္အတြက္ ပူးေပါင္းလုပ္ၿခင္းၿဖစ္သည္ဟူေသာ အေတြးအေခၚကုိ ရရွိလာေအာင္ အေတာ္ပင္ လုပ္ယူခ့ဲရသည္။ အတုိက္အခံ၏တရားဝင္မူကုိ အသိအမွတ္ၿပဳၿခင္းသည္ ဒီမုိကေရစီ၏အေရးပါေသာအေၿခ ခံၿဖစ္ေလသည္။
ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္သည္းခံၿခင္း တည္းဟူေသာ ႏုိင္ငံေရးစံႏႈန္းသည္ အားနည္းၿပီဆုိလွ်င္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ ႀကာရွည္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖုိ႔ ေတာ္ေတာ္ခက္သြားပါလိမ့္မည္။ ၿဖစ္ပင္ မၿဖစ္ႏုိင္ေတာ့ပါ ဟုပင္ ဆုိႏုိင္ ပါသည္။
အကယ္၍ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားကုိ ရန္သူမ်ားဟုယူဆလွ်င္ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားအာဏာရသြားၿခင္းကုိ ေတာ္ေတာ္ေႀကာက္ရမည္ၿဖစ္သည္။ ထုိ႔ေႀကာင့္ သူတို႔အာဏာမရေအာင္ သူတုိ႔ကုိ ႏုိင္ေအာင္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ကုိသံုးရေတာ့မည္ၿဖစ္ပါသည္။ သုံးနုိင္ေသာနည္းမ်ားတြင္ သူတုိ႔ကုိ ရာဇဝတ္သားမ်ား၊ အၿပစ္ရွိသူမ်ားပမာ အမႈရွာ၍ ေထာင္က်ေအာင္ ၿပဳလုပ္ၿခင္းတုိ႔ပင္ ပါဝင္ပါသည္။ အာဏာရသြားေသာပါတီသည္ အစုိးရၿဖစ္သြား သည့္အခါတြင္ အာဏာရွင္ပမာၿပဳက်င့္ရန္ အေႀကာင္းမ်ားရွိလာပါသည္။ ကမာၻတြင္ ဤနည္းအတုိင္း ဒီမုိကေရစိဆုံးရႈံး၍ ႏုိင္ငံပင္္ ၿပိဳကဲြသြားေသာ ဥပမာမ်ားရွိပါသည္။
ကမာၻတြင္ ဖရင္ကုိ၊ ဟစ္တလာ၊ မူစီလီနီ၊ မားကုိး၊ ကက္(စ)ထရုိ၊ ပီႏုိေခ်း၊ ပူတင္၊ ခ်ာဘက္(စ) (Franco, Hitler, Mussolini, Marcos, Castro, Pinochet, Putin, Chavez) တုိ႔သည္ သူတုိ႔၏ ႏုိင္ငံေရးၿပိဳင္ ဘက္မ်ားကုိ အဖ်က္သမားမ်ား၊ ႏုိင္ငံ၏ရန္သူမ်ား ဟူ၍ သမုတ္ကာ သူတုိ႔၏ အာဏာရွင္ၿဖစ္ၿခင္းကုိ မွန္ကန္ေႀကာင္း တရားမွ်တေႀကာင္းကုိ ေဖာ္ထုတ္ျပသႀကသည္။
ဒီမုိကေရစီ၏ စံႏႈန္းႏွစ္ခုထဲမွ၊ ပထမစံႏႈန္းၿဖစ္ေသာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္သည္းခံၿခင္း၏ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ အဓိပါၸယ္အေႀကာင္းကုိ ယခုေၿပာခဲ့ၿပီး ၿဖစ္သည္။ ဆက္လက္၍ ဒုတိယစံႏႈန္းၿဖစ္ေသာ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚ စိတ္ရွည္ႏုိင္ၿခင္း၏ နုိင္ငံေရးအဓိပၸါယ္ကုိ ဆက္လက္ေဖာ္ၿပပါမည္။
ဤေနရာတြင္ စိတ္ရွည္ႏုိင္ၿခင္းဟူရာတြင္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ထိန္းႏုိင္ၿခင္း၊ တစ္နည္းဆုိရေသာ၊ တရားဥပေဒအရ ကုိယ့္တြင္လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိတုိင္းမလုပ္ဘဲ၊ ထိန္းႏုိင္ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရးအရအဓိပၸါယ္ ေဖာ္ေသာ၊ စာထဲတြင္ေဖာ္ျပထားၿခင္းအရ လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိေသာ္ျငားလည္း ေရးသားထားျခင္းမရွိေသာ အႏွစ္သာရကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ႏုိင္ေသာ လိပ္ျပာမသန္႔ႏုိင္ေသာ အရာမ်ားကုိ မလုပ္ေအာင္ ကုိုယ့္ကုိယ္ကုိ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ရမည္ဟု ဆုိလုိသည္၊ ဤကဲ့သုိ႔ ခ်ိဳးေဖာက္ေသာ ကိစၥမ်ားျဖစ္လာခဲ့လွ်င္ ခ်ဳိးေဖာက္သူဘက္ႏွင့္ အခ်ိဳးေဖာက္ခံရသူတုိ႔ဘက္တုိ႔တြင္ ဘယ္ဘက္ကုိမွ လုိက္၍ မရပါ၊ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ က်င့္သုံးေနသည့္ အခါတြင္ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚ စိတ္ရွည္ျခင္းဟူေသာ စံႏႈန္းသည္ ဧကန္တကယ္အား ေကာင္းေသာအခါ၊ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ သူတုိ႔၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္ကုိ အျပည့္အဝသုံးခြင့္ရွိေသာ္လည္း မသံုးၾကပါ၊ ဤကဲ့သုိ႔လုပ္ျခင္းသည္ ရွိေနေသာ စနစ္ကုိ အႏၱရယ္ျပဳနုိင္သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာအဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္နုိင္ျခင္းဟူသည့္ သေဘာတရားသည္ ဒီမုိကေရ စီစနစ္မေပၚမီကပင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ အရာျဖစ္သည္။ သက္ဦးဆံပုိင္ဘုရင္မ်ားလက္ထက္ကပင္ ရွိခဲ့ေလ သည္။ ဘုရင္မ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ လက္ထက္က ဘုရင္၏ အာဏာကုိ ဘာအကန္႔အသတ္မွ ျပဳလုပ္ထားျခင္း မရွိပါ။ ဘုရင္သည္ ဘာကုိပဲျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိသည္ဟု ဆုိရမည္။ သုိ႔ေသာ ဥေရာပတုိက္တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ဘုရင္မ်ားသည အဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္ျခင္းကုိ က်င့္သုံးၾကသည္။ ဤတြင္ အဖဲြ႔အစည္းဟူသည္မွာ ျပည္သူလူထုကုိ ဆုိလုိသည္။ မင္းက်င့္တရားျဖင့္ ညီညႊတ္ျခင္းတြင္ ပညာရွိျခင္းႏွင့္ ကုိုယ့္ကုိယ္ကုိထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း တုိ႔ ရွိရန္ လုိအပ္သည္။ မင္းက်င့္တရားျဖင့္ ညီညႊတ္ျခင္းသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာဘုရင္ကုိယ္တုိင္ ေရြးခ်ယ္ေသာ လမ္းျဖစ္သည္။ ဘယ္ဥပေဒကမွ ျပဌာန္းထားျခင္းမဟုတ္ပါ။
ျပဇာတ္ေရးဆရာႀကီး ရွိတ္စပီးယား( Shakespeare)သည္ ဒုတိယေျမာက္ ရစ္ခ်ပ္ဘုရင္ (King Richard 2) ျပဇာတ္တြင္ မင္းက်င့္တရားမရွိေသာ ဘုရင္ကုိ သရုပ္ေဖာ္ျပထားသည္။ ထုိျပဇာတ္တြင္ ပါဝင္ေသာ ရစ္ခ်ပ္ဘုရင္သည္ အျပစ္မ်ားစြာကုိ က်ဴးလြန္သည္ကုိ ျပသထားသည္။ သုိ႔ေသာ သူက်ဴးလြန္ ေသာအျပစ္မ်ားသည္ တရားဝင္ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဘယ္ဥပေဒကုိမွ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းမဟုတ္၊ လူ႔အဖဲြ႔အစည္း၏ ဓေလ့ထုံးစံမ်ားကုိသာ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္နည္းဆုိေသာ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚ စိ္တ္ရွည္ျခင္းဟူေသာ အက်င့္ကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိျပဇာတ္ထဲတြင္ ပါဝင္ေသာ ကာလိ(စ)(Calisle) အမည္ရွိဇာတ္ေကာင္တစ္ဦးက သူ၏ အေပါင္းအေဖာ္မ်ားကုိ ဤသုိ႔ သတိေပးသည္။ “ရဲေဘာ္တုိ႔ အမ်ားႏွင့္ဆုိင္တဲ့ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚ သည္းခံစိတ္မထားရင္ ေသြးေျမက်လိမ့္မယ္၊ ေနာင္အနာဂါတ္မွာ ဒီအလုပ္ကုိ ကဲ့ရဲ႕ရႈတ္ခ်ၾကလိ္မ့္မယ္”။
သက္ဦးဆံပုိင္ဘုရင္မ်ားသာ အဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္ရန္ လုိအပ္ျခင္းမဟုတ္ပါ၊ ဒီမုိကေရစီက်င့္သုံးရာတြင္လည္း အဖဲြ႔အစည္းအေပၚတြင္ စိတ္ရွည္ရန္လုိအပ္ပါသည္။
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
