မာန္သီဟထြန္း – ေဆပီယန္စ္၊ အပိုင္း (၂) – ဖံုးဖိထားေသာ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မ်ား
Sapiens – A Brief History of Humankind by Yuval Noah Harari
(မိုးမခ) နို၀င္ဘာ ၈၊ ၂၀၁၈
စာေရးသူ၏ ေဖ့စ္ဘြတ္မွ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
ဟုိမိုေဆပီယန္စ္မ်ား(ကၽြႏု္ပ္တုိ႔)သည္ ဒီ့ထက္ပုိ၍ စိတ္အေႏွာင့္ယွက္ျဖစ္စရာ ေကာင္းေသာ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မ်ားကိုပင္ မသိသာေအာင္ ဖံုးဖိထားခဲ့ၾကသည္။ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ လူသားမ်ားသည္ မ်ားျပားလွေသာ ရုိင္းစုိင္းသည့္ ဝမ္းကြဲအမ်ိဳးမ်ားကို ပုိင္ဆိုင္ထားရံုသာမက တရံေရာအခါက ကၽြႏု္ပ္တို႔လူသားမ်ိဳးစိတ္တြင္ အျခား ညီအစ္ကုိ မ်ိဳးစိတ္မ်ားလည္း ရွိခဲ့ေသးသည္။
ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ လူသားမ်ားသည္သာလွ်င္ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ားျဖစ္သည္ဟု ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ယူဆၾကသည္မွာ အက်င့္ပါေနၿပီျဖစ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ေပါင္း ၁၀,၀၀၀ အတြင္း ကမာၻေပၚတြင္ တစ္ခုတည္းက်န္ရစ္ေတာ့ေသာ လူသားမ်ိဳးစိတ္မွာ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ လက္ရွိလူသားမ်ိဳးစိတ္သာလွ်င္္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ သုိ႔တုိင္ေအာင္ လူသား(human)ဟူသည့္ စကားလံုး၏ အဓိပၸါယ္အစစ္အမွန္သည္ ‘မ်ိဳးစုဟုိမုိတြင္ ပါဝင္ေသာ တိရိစာၦန္’ ျဖစ္သည္။
ထို႔ျပင္ ဤ ဟုိမိုမ်ိဳးစုတြင္ ဟုိမုိေဆးပီယန္စ္သာမက အျခားမ်ိဳးစိတ္မ်ားစြာလည္း ယခင္က ရွိခဲ့ဘူးသည္။ ထုိမွ်သာမက ဤစာအုပ္ေနာက္ဆံုးအပိုင္းတြင္ သိပ္မၾကာေတာ့ေသာ အနာဂတ္ကာလ၌ ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔သည္ လူသားမ်ားမဟုတ္သည့္လူသားမ်ား သို႔မဟုတ္ မဟာလူသားမ်ားနဲ႔ အတူယွဥ္တြဲေနထုိင္လာႏုိင္ေပသည္။ ယင္းအခ်က္ကုိ ရွင္းလင္းေစရန္အတြက္ က်ေနာ္ ဟိုမိုေဆပီယန္စ္မ်ိဳးစိတ္တြင္ ပါဝင္ေသာ အုပ္စုဝင္မ်ားကုိ (ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ လက္ရွိလူသားမ်ား) ရည္ညႊန္းေျပာဆုိလုိသည့္အခါ ေဆပီယန္စ္ ဟုသံုးႏႈန္းပါမည္။ တဆက္တည္းမွာပင္ ဟုိမိုမ်ိဳးစုတြင္ပါဝင္ေသာ လူသားမ်ိဳးစိတ္မ်ားအားလံုး (ေဆပီယန္စ္၊ နီယန္ဒါသာလ္၊ မတ္တပ္လူ – ဟုိမုိ အီရက္တပ္စ္ စသည္) ကုိ ရည္ညႊန္းေျပာဆိုလုိသည့္အခါ လူသတၱဝါ ဟူေသာ စကားလံုးကုိ သံုးပါမည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ၂သန္းခြဲမွစ၍ ေတာင္ပုိင္းလူဝံ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည့္ ေရွးဦးလူဝံမ်ိဳးစုဝင္ ေအာ္စထရာလုိပီးသိကပ္စ္ (Australopithecus) မွတဆင့္ လူသတၱဝါမ်ားသည္ အေရွ႕အာဖရိကတြင္ စတင္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲလာခဲ့ၾကသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၂သန္းကမူ ေရွးဦးလူသတၱဝါအခ်ိဳ႕သည္ ဇာတိေျမ ကုိခြာလ်က္ ေျမာက္အာဖရိက၊ ဥေရာပ နဲ႔ အာရွေဒသရွိ က်ယ္ျပန္႔ေသာ ေဒသမ်ားသုိ႔ ခရီးထြက္၍ အေျခခ် ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ေျမာက္ဥေရာပရွိ ႏွင္းေတာအုပ္ထဲတြင္ ရုန္းကန္ရွင္သန္မႈအေရးသည္ အင္ဒုိနီးရွားရွိ အပူပုိင္းေတာအုပ္တြင္ အသက္ရွင္ရန္အတြက္ ကြဲျပားေသာ စရုိက္လကၡဏာ မ်ားကုိ လုိအပ္သျဖင့္ လူသတၱဝါတုိ႔၏ ဦးေရသည္ ကြဲျပားေသာပံုစံျဖင့္ ဆင့္ကဲ တုိးတက္လာခဲ့သည္။ ရလဒ္အားျဖင့္ သိသိသားသားကြဲျပားေသာ လူသတၱဝါမ်ိဳးစိတ္မ်ား ျဖစ္လာျခင္း ျဖစ္ၿပီး.. မ်ိဳးစိတ္တစ္ခုခ်င္းစီကုိ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ပနံမသင့္လွေသာ လက္တင္အမည္မ်ား မွည့္ထားၾကသည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၂သန္းေက်ာ္ကစၿပီး ဥေရာပနဲ႔ အေနာက္အာရွရွိ လူသတၱဝါမ်ားသည္ ဟုိမုိ နီယန္ဒါသာလင္စစ္စ္ (Homo neanderthalensis- နီယန္ဒါေတာင္ၾကားမွ လူသား) အျဖစ္သုိ႔ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ နီယန္ဒါသာလ္ ဟူ၍ လူသိမ်ားပါသည္။ နီယန္ဒါသာလ္လူ သည္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ လူသားမ်ားထက္ ပုိမုိတုတ္ခိုင္ သန္စြမ္း၍ အာရွဥေရာပ အေနာက္ပုိင္းရွိ ေရခဲေခတ္၏ ေအးခဲေသာရာသီဥတုႏွင့္ ယဥ္ပါးေပသည္။
အာရွတုိက္၏ ပုိမုိ အေရွ႕ပုိင္းက်ေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ဟုိမုိ အီရက္တပ္စ္ (Homo erectus – မတ္တပ္လူ) မ်ား ပ်ံ႕ႏွဲ႔ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းမတ္တပ္လူမ်ားသည္ ႏွစ္၂သန္းခန္႔ရွင္သန္ခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္ ၾကာရွည္အခံဆံုး လူသားမ်ိဳးစိတ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ဤစံခ်ိန္ကုိ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ဟုိမို ေဆပီယန္စ္လူသားမ်ားမွ ခ်ိဳးဖ်က္ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ဟု ေျပာရေပမည္။ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ဟုိမို ေဆပီယန္စ္လူသားမ်ား ေနာင္ႏွစ္ တစ္ေထာင္အထိ ဆက္လက္ရွင္သန္ရပ္တည္ရန္ပင္ သံသယရွိဖြယ္ ျဖစ္သျဖင့္ ႏွစ္၂သန္းဆုိသည့္ အခ်ိန္မွာ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ လံုးဝလုိက္မမွီႏုိင္မည့္အရာပင္။
အင္ဒုိနီးရွားရွိ ဂ်ာဗားကၽြန္းတြင္ ဟုိမို ဆုိလြန္စစ္စ္ (Homo soloensis – ဆုိလုိေတာင္ၾကားမွ လူသားမ်ား) ေနထုိင္ခဲ့သည္။ ၎တုိ႔သည္ အပူပုိင္းေဒသတြင္ သဟဇာတျဖစ္စြာ အသက္ရွင္ခဲ့သည္။ ထုိ႔အတူ အင္ဒုိနီးရွားရွိ ဖေလာ္ရက္စ္ကၽြန္းတြင္ ေရွးဦး လူသတၱဝါ အခ်ိဳ႕သည္ လူေကာင္ေသးသြားေသာ အျဖစ္ကုိ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရသည္။ ယင္းလူသတၱဝါမ်ား ဖေလာက္ရက္စ္ ကၽြန္းေပၚသုိ႔ ေရာက္သြားခ်ိန္တြင္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထူးနိမ့္ေနသျဖင့္ ပင္မကုန္းေျမ(အာရွတုိက္)မွ အလြယ္တကူ သြားလာ၍ ရခဲ့သည္။ ေနာင္ ပင္လယ္ေရ မ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္လာေသာအခါ လူသတၱဝါအခ်ိဳ႕သည္ ထုိအစာေရစာ ရွားပါးေသာကၽြန္းေပၚ၌ ပိတ္မိခဲ့ၾကသည္။ အစာေရစာကို ပုိလိုအပ္ေသာ လူေကာင္ႀကီးသူမ်ား အရင္ေသဆံုး၍ ေသးငယ္ေသာလူမ်ား ပိုမုိ အသက္ရွင္ခြင့္ရခဲ့သည္။ ေနာင္ မ်ိဳးဆက္မ်ားစြာၾကာေသာအခါ ေလာ္ရက္စ္ကၽြန္းမွ လူသတၱဝါ မ်ားသည္ လူပုမ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဟုိမို ဖေလာ္ရန္စစ္စ္ဟု သိပၸံပညာရွင္မ်ားက အမည္ေပးထားေသာ ဤထူျခားသည့္ လူသတၱဝါ မ်ိဳးစိတ္သည္ တစ္မီတာသာရွည္၍ ၂၀ ကီလုိထက္ပုိေသာ အေလးခ်ိန္မရွိေပ။ သုိ႔ျဖစ္တေစ ၎လူသတၱဝါ လူပုကေလးမ်ားသည္ ေက်ာက္လက္နက္မ်ား ျပဳလုပ္နုိင္၍ ထုိကၽြန္းေပၚရွိ ဆင္အခ်ိဳ႕ကုိပင္ အခါအားေလ်ာ္စြာ အမဲလုိက္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ မွ်တေအာင္ေျပာရလွ်င္ ထုိဆင္မ်ားသည္လည္း လက္ရွိဆင္မ်ားကဲ့သုိ႔မဟုတ္ဘဲ ဆင္ပုမ်ိဳးစိတ္မ်ား ျဖစ္ေပသည္။
၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ လူသားမ်ား၏ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ အျခားညီအစ္ကုိ မ်ိဳးစိတ္တစ္ခုကုိ လံုးဝေပ်ာက္ဆံုးသြားေတာ့မည့္ အျဖစ္မွ ကယ္ဆယ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ဆုိက္ေဘးရီးယားရွိ ဒီနီဆိုဗာဂူ ကုိတူးေဖာ္ရာတြင္ ရုပ္ၾကြင္းျဖစ္ေနေသာ လူ႔လက္ေခ်ာင္းတစ္ခုကုိ ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကသည္။ မ်ိဳးရုိးဗီဇဆုိင္ရာ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈ လုပ္ၾကသည့္အခါ ယင္းလက္ေခ်ာင္းသည္ ယခင္က ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ မသိရွိခဲ့သည္ လူသားမ်ိဳးစိတ္တစ္ခု၏ လက္ေခ်ာင္းျဖစ္ေနသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ထုိမ်ိဳးစိတ္ကုိ ဟုိမို ဒီနီဆုိဗာ (ဒီနီဆုိဗာ လူသတၱဝါ) ဟု အမည္ေပးခဲ့ၾကသည္။
ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ လူသားမ်ားတြင္ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ အျခားလူသားမ်ိဳးစိတ္အႏြယ္ဝင္မ်ား အျခားေသာဂူမ်ား ကၽြန္းမ်ား အရပ္မ်ား၌ မည္မွ်ရွာေဖြေတြ႔ရွိရန္ က်န္ေနေသးသည္ကုိ မည္သူသိရွိပါအံ့နည္း။ ဥေရာပနဲ႔ အာရွတြင္ ဤသုိ႔ေသာလူသတၱဝါမ်ား ဆင့္ကဲ ေျပာင္းလဲလာေနသည့္ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ အေရွ႕အာဖရိက၌လည္း ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမွာ ရပ္တန္႔မေနေပ။ လူ႔ဇာတိပုခက္*က မ်ားစြာေသာလူသတၱဝါမ်ိဳးစိတ္အသစ္မ်ားကုိ ဆက္လက္ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ခဲ့သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ဟုိမုိ ရူေဒါဖန္စစ္စ္ (Homo rudolfensis – ရူေဒါဖ္အုိင္မွ လူသား) နဲ႔ ဟုိမို အာဂတ္စတာ (Homo ergaster- Working Man အလုပ္လုပ္ေနေသာလူသား)။ ေနာက္ဆံုး ကၽြႏု္ပ္တုိ႔လက္ရွိလူသားမ်ား ကိုယ့္လူသားမ်ိဳးစိတ္ကုိ ပညာသားမပါစြာ အမည္ေပးထားသည့္ ဟုိမုိေဆပီယန္စ္ ( Homo sapiens – Wise Man ပညာရွိေသာလူသား) တုိ႔ျဖစ္သည္။
ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ လူသတၱဝါ မ်ိဳးစိတ္ဝင္အခ်ိဳ႕သည္ ႀကီးမားတုတ္ခုိင္၍ အခ်ိဳ႕မွာမူ ေသးညွက္ေသာသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕မွာမူ ၾကမ္းတမ္းေသာ မုဆုိးမ်ားျဖစ္ၾက၍ အခ်ိဳ႕မွာ ေအးေဆးေသာ အသီးအရြက္ ရွာေဖြစားေသာက္သူမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕မွာ ကၽြန္းတစ္ကၽြန္းတည္းတြင္သာအသက္ရွင္ေနထိုင္လ်က္ အျခားေသာသူမ်ားမွာ ကမာၻ႔တုိက္ၾကီးမ်ားေပၚတြင္ လွည့္လည္သြားလာ ေနထုိင္ခဲ့ေပသည္။ သို႔ေသာ္ ၎တုိ႔အားလံုးသည္ ဟုိမုိ မ်ိဳးစု(genus Homo) ေအာက္တြင္ ပါဝင္ၾကသည္။ ၎တုိ႔အားလံုးသည္ လူသတၱဝါမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ပံုကုိ ေအာက္ပါလင့္မွ ယူထားပါသည္။
http://slideplayer.com/slide/8742437/
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
