သန္းဝင္းလွိဳင္ – ေမာရစ္ေကာလစ္
(သမိုင္းတေကြ႔မွ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား)
(မိုးမခ) ႏို၀င္ဘာ ၁၊ ၂၀၁၈
ႁမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၂၃ ႏွစ္ႂကာမွ် အိုင္စီအက္စ္ဝန္ထမ္း အရာရွိအႁဖစ္ ထမ္းရြက္ခဲ့ေသာ စာေရးဆရာႄကီးေမာရစ္ေကာလစ္သည္ သမာသမတ္က်ေသာ နယ္ပိုင္ အေရးပိုင္ႏွင့္ ခ႐ိုင္ တရားသူႄကီး ႁဖစ္သလို ႁမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာအုပ္ အေႁမာက္အႁမား ေရးသားခဲ့သူလည္း ႁဖစ္သည္။ သူသည္ ႁမန္မာႁပည္သူတို႔အေပၚ ကိုယ္ခ်င္းစာနာထားေသာပုဂၢိဳလ္ႄကီး ႁဖစ္သည္။ ထို႔အႁပင္ ႃဗိတိသွ်ကိုလိုနီစနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုလည္း တူးတူးခါးခါး ေဝဖန္ႁပစ္တင္ခဲ့သူလည္း ႁဖစ္သည္။
ေမာရစ္ေကာလစ္ (Maurice Stewart Collis) သည္ အိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံသားႄကီး ႁဖစ္သည္။ သူ႕ကို အိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံ ဒဗၺလင္ႃမိဳ႕၌ ၁၈၈၉ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ဖြားႁမင္ခဲ့သည္။ ေမာရစ္၏မိဘမ်ိဳးႏြယ္တို႔သည္ ေရွးဆန္သူ မင္းမႈထမ္းမ်ား ႁဖစ္ႂကသည္။ ေမာရစ္သည္ အိုင္ယာလန္ရွိ ေကာင္စီကယ္ရီနယ္ေႁမပိုင္ရွင္မ်ိဳး႐ိုးမွ ဆင္းသက္လာသူပီပီ သူ႕ဘိုးေဘးေဆြမ်ိဳးမ်ားမွာ ဆရာဝန္၊ ေက်ာင္းဆရာ၊ တကၠသိုလ္ ကထိက၊ စစ္ဗိုလ္၊ ဘုန္းေတာ္ႄကီး စေသာ မင္းမႈထမ္းမ်ား ႁဖစ္ႂကႃပီး ေရွးဆန္လွသည္။ သူ႕မိဘမ်ားမွာ ဝီလ်ံဝတီးဝပ္ ေကာလစ္ႏွင့္ ဆာရာလစ္စတာဂ်ိမ္းဆင္တို႔ ႁဖစ္ႂကသည္။ ဖခင္ ဝီလ်ံေကာလစ္သည္ သေဘာထားႄကီးႃပီး မိခင္ဆာရာဂ်ိမ္းဆင္ သည္ ႂကံ့ခိုင္ေသာစိတ္ဓာတ္ႏွင့္ လက္ေတြ႕လုပ္တတ္သူ ႁဖစ္ သည္။ အိမ္ေထာင္မႈကိစၥအဝ၀ကို မိခင္ႁဖစ္သူက အဓိက စီမံ ခန္႔ခြဲသည္။
ေမာရစ္သည္ ငယ္စဥ္က ရပ္ရြာရွိ မူလတန္းတြင္ စတင္ ပညာသင္ႂကားႃပီးေနာက္ လန္ဒန္ႃမိဳ႕ ရပ္ဘီ (Rugby) တြင္ ဆက္လက္သင္ယူသည္။ ေက်ာင္းသားဘဝ၌ အားကစားဘက္၌သာ ထူးခြ်န္ႃပီး ပညာဘက္တြင္ ထြန္းထြန္းေပါက္ေပါက္ မရွိလွေခ်။
ငယ္စဥ္ကပင္ စာေပဝါသနာထံု၍ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ေက်ာင္းသားဘဝက ဝတၳဳတစ္ပုဒ္ စပ္ေရးႂကည့္ဖူးသည္။ အထက္တန္းအဆင့္ ေအာင္ႁမင္၍ ေအာက္စဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္ ေကာပတ္၊ ခရစ္စတီေကာလိပ္သို႔ ေရာက္ေသာအခါ စာမ်ိဳးစံု ကို သဲသဲမဲမဲ ဖတ္႐ႈေတာ့သည္။ ဂႏၴဝင္က်မ္းဂန္မ်ားမွစ ဝတၳဳ၊ ကဗ်ာ၊ ႁပဇာတ္၊ အလယ္သမိုင္းစာအုပ္မ်ားအဆံုး ႏွစ္ႃခိဳက္စြာ ေလ့ လာဖတ္႐ႈသည္။ သမိုင္းဘာသာရပ္ကိုလည္း အထူးစိတ္ ဝင္စားေလ့လာခဲ့ရာ ေခတ္သစ္သမိုင္းတြင္ ပထမအဆင့္ ဂုဏ္ထူးႏွင့္ ေအာက္စဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္မွ ဘြဲ႕ရရွိခဲ့ေလသည္။
ထိုစဥ္က ႃဗိတိသွ်အင္ပါယာႄကီးသည္ ေနမဝင္အင္ပါယာ ေခၚတြင္ေလာက္ေအာင္ ဘုန္းမီးေနလ ေတာက္ပေနခ်ိန္ ႁဖစ္ သည္။ ႃဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းပိုက္ထားေသာ ကိုလိုနီႏိုင္ငံမ်ား၌ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းတြင္ အမႈထမ္းရသည္မွာ ထိုကာလက ဂုဏ္ယူ စရာ ႁဖစ္သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း အမႈထမ္းမွန္သမွ် အတြင္းဝန္ ခ်ဳပ္၊ အတြင္းဝန္၊ ေကာ္မရွင္နာမင္းႄကီး၊ ဘုရင္ခံ စေသာ ရာထူးႄကီးမ်ားအထိ တက္လမ္းႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ လစာမွာလည္း မက္ေမာေလာက္ေအာင္ ေပးထားသည္။ အနားယူေသာအခါ ပင္စင္မွာလည္း ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ရသည္။
ထိုစဥ္က အိုင္စီအက္စ္ေခၚ အိႏိၵယအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပဋိညာဥ္ ခံ ဝန္ထမ္းမွာ ေခတ္အစားဆံုး ႁဖစ္သည္။ ယင္း ဝန္ထမ္းရာထူး ရရွိေရးအတြက္ ထိပ္တန္းဘြဲ႕ ဒီဂရီရ႐ံုမကေသး သမိုင္းရာဇဝင္၊ ဥပေဒႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္း အရည္အခ်င္းစစ္ စာေမးပြဲကိုလည္း အႃပိဳင္အဆိုင္ ေႁဖရေသးသည္။
၁၉၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ အိုင္စီအက္စ္ (ICS) စာေမးပြဲ၌ လက္တည့္စမ္း ေႁဖႂကည့္ရာ၌ ေအာင္ႁမင္ ခဲ့သႁဖင့္ မိုးက်ေရႊကိုယ္ေခၚ အိုင္စီအက္စ္ဝန္ထမ္း ႁဖစ္လာ သည္။ သူသည္ အိုင္စီအက္စ္စာေမးပြဲေအာင္ႁမင္ရန္အတြက္ လက္တင္၊ ႁပင္သစ္၊ အီတလီ စေသာ ဘာသာရပ္မ်ားႏွင့္ စာေပအႏုပညာ၊ ေဘာဂေဗဒတို႔ကိုလည္း ေလ့လာခဲ့ရေသး သည္။ အိုင္စီအက္စ္ဝန္ထမ္း ခန္႔အပ္ခံရႃပီးေနာက္ သူ႕အား ႁမန္မာႁပည္သို႔ ပို႔ရာ သူက ဝမ္းေႁမာက္ဝမ္းသာ လက္ခံခဲ့သည္။
မီးပုံးပ်ံဦးေက်ာ္ရင္နဲ႔ ပုံ |
ဤသို႔ႁဖင့္ ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ ႁမန္မာႁပည္သို႔ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္က ေရာက္လာခဲ့သည္။ သူ ေရာက္လာစဥ္က ပထမ ကမၻာစစ္ႄကီး (၁၉၁၄-၁၉၁၈) ပင္ မႁဖစ္ေသးေခ်။ အေရွ႕တိုင္း ႏိုင္ငံမ်ားအေႂကာင္း အလြန္စိတ္ဝင္စားေသာ ေမာရစ္သည္ ကမၻာ့ထိပ္သီးႃမိဳ႕ေတာ္ လန္ဒန္ကို ေက်ာခိုင္းကာ အေတြ႕အႂကံဳ သစ္မ်ား ရွာေဖြရန္ ႁမန္မာႁပည္သို႔ လာခဲ့ႁခင္း ႁဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ သူသည္ ႁမန္မာ့ေႁမေပၚသို႔ ေရာက္သည္ႏွင့္ ႁမန္မာ့ သမိုင္း၊ ႁမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈတို႕ကို အားတက္သေရာ ေလ့လာ ခဲ့သည္။ သူသည္ ႁမန္မာႁပည္သူတို႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးစြာေပါင္းႃပီး ပြန္းပြန္းတီးတီး ေနထိုင္သြားသည္။ ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ ႁမန္မာႁပည္သို႔ ေရာက္လာေသာ အဂၤလိပ္တို႔အနက္ တိုင္းရင္း သားတို႔ အေပၚတြင္ မွန္ရာမွန္ေႂကာင္း ႁဖစ္ေစမႈကို အမ်ားဆံုး ေရွ႕႐ႈသူတစ္ဦး ႁဖစ္သည္။ ထို႔ေႂကာင့္လည္း သူ႕အထက္ ႃဗိတိသွ် အာဏာပိုင္လူႄကီးမ်ားက ႁမန္မာတို႔ႏွင့္ သို႕ကလို အေရာ တဝင္ ရွိလွေသာ သူ႕အား မယံုသကၤာ ႁဖစ္လာႂကသည္။ ေကာလစ္သည္ သူ႕အမႈထမ္းသက္တစ္ေလွ်ာက္လံုးတြင္ သူ႕ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ အမွန္တရားကို အတိမ္းအေစာင္းမခံဘဲ ေႁဖာင့္မတ္စြာ က်င့္သံုးသြားခဲ့သည္။ သို႔ႁဖစ္ရာ ေမာရစ္ေကာ လစ္သည္ အဂၤလိပ္အလိုက် အမႈထမ္း ႁဖစ္မလာခဲ့ေပ။ ေကာ လစ္သည္ ”အဂၤလိပ္လူ” မဟုတ္ေသာေႂကာင့္ ရန္ကုန္တြင္ အာဏာပိုင္ႃဗိတိသွ်အစိုးရအသိုင္းအဝိုင္းက သူ႕ကို ဝိုင္းပယ္ စႁပဳလာခဲ့သည္။ ပဲခူးကလပ္၊ ဘုတ္ကလပ္၊ ဂ်င္မခါနာကလပ္ တို႔တြင္ ေကာလစ္ ဝင္လာလွ်င္ ႏွာေခါင္း႐ံႈ႕ႂကသည္။
အမွန္စင္စစ္ အိုင္စီအက္စ္တို႔မည္သည္ ”ဝိတိုရိယဘုရင္မၾကီးေခတ္က ေနမဝင္အင္ပါယာကႄကီး၏ ႄကီးႁမတ္ႁခင္းကို ထိန္းသိမ္းရမည္”ဟူေသာ က်င့္ဝတ္ႏွင့္ ေက်းဇူးသစၥာကို ခံယူ ရႃပီး အုပ္ခ်ဳပ္ခံလူထုက ေလးစား႐ိုေသေႂကာက္ရြံ႕ႂကေစရန္ လူထုႏွင့္ ခပ္ခြာခြာ ေနထိုင္တတ္ႂကသည္။
ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ အမႈထမ္းသက္ (၁၆) ႏွစ္ရွိသည့္ အခါ စစ္ကိုင္းအေရးပိုင္တာဝန္မွ ရန္ကုန္အေရးပိုင္တာဝန္သို႔ ေႁပာင္းေရႊ႕ထမ္းရြက္ရသည္။ ရန္ကုန္အေရးပိုင္တာဝန္ဝတၳရား မ်ားတြင္ ခ႐ိုင္ရာဇဝတ္တရားသူႄကီးတာဝန္လည္း ပါသည္။ ထိုကာလ (၁၉၂၈ ဇူလိုင္လမွ ၁၉၃၀ ေအာက္တိုဘာလ) မ်ားကို အေႁခခံ၍ ေနာင္တြင္ သူသည္ Trials in Burma (ႁမန္မာႁပည္အေတြ႕အႂကံဳမ်ား) စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ အဆိုပါစာအုပ္ကိုပင္ စာေရးဆရာမႄကီးလူထုေဒၚအမာက တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသူဘဝတြင္ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႄကီး ဦးရာဇတ္ တိုက္တြန္းခ်က္အရ ”ႁမန္မာႁပည္တြင္ စစ္ေဆးခဲ့ ေသာ အမႈအခင္းမ်ား”အမည္ႁဖင့္ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ တြင္ ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။
ယင္းစာအုပ္ အမွာစာ၌ လူထု ေဒၚအမာက ”မစၥတာေမာရစ္ေကာလစ္သည္ ရန္ကုန္ဒိစႄတိတ္ ရာဇဝတ္တရားသူႄကီးအႁဖစ္ႁဖင့္ ေဆာင္ရြက္ေနေသာ ၁၉၃၀ ႁပည့္ႏွစ္ အခိုက္အတန္႔သည္ မီးခဲေခတ္၊ မီးတုတ္ေခတ္သာ ႁဖစ္ေသာ တစ္တိုင္းႁပည္လံုး ဆူပူေခ်ာက္ခ်ား၍ ဆင္းရဲဒုကၡ ေရာက္ေနရသည္။ ႃမိဳ႕ရြာႃငိမ္ဝပ္ပိႁပားေရး၊ တရားစီရင္ေရး စေသာ အလုပ္မ်ားတြင္ မစၥတာေကာလစ္ကိုယ္တိုင္မွာ အခက္ အခဲ အတိုက္အခံမ်ားစြာ ေတြ႕ႂကံဳရေသာေႂကာင့္ မွတ္တမ္း သဖြယ္ ဤစာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့ႁခင္း ႁဖစ္ေလသည္။ Trials in Burma ဆိုရာ၌ ႁမန္မာႁပည္တြင္ စစ္ေဆးခဲ့ေသာ အမႈအခင္းမ်ားကို ဆိုလိုရင္း မဟုတ္ပါ။ Trials ဆိုေသာ စကားလံုးကိုသံုးကာ ဤစာအုပ္ကို အမည္ေပးထားရာမွာလည္း အဓိပၸာယ္ႏွစ္မ်ိဳးရပါသည္။ တရားခံမ်ားကို မစၥတာေကာလစ္ ကိုယ္တိုင္ တရား႐ံုးတြင္ စစ္ေဆးႁခင္း၊ ၎ကိုယ္တိုင္ကို အႁခားသူမ်ား၊ အထက္အရာရွိႄကီးမ်ားက ႐ံုးတင္ဘိအလား ႁပဳမူသည္ကို မအီမသာ ခံစားရႁခင္းမ်ားကိုလည္း ဆိုလိုရင္း ရွိပါသည္။
မစၥတာေကာလစ္၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ အဂၤလိပ္မ်ား၏ ဂုဏ္ကိုလည္းဆည္လို၍ ႁမန္မာမ်ား၏ ႄကီးပြားခ်မ္းသာမႈမ်ား ကိုလည္း ႁဖစ္ပြားေစလိုသည္။ ဤစာအုပ္မွာ ႁမန္မာမ်ားကို အလင္းေရာင္ေပးသည္ထက္ ႁမန္မာႁပည္ရွိ အဂၤလိပ္မ်ားအား လည္း စိတ္သေဘာထားေႁပာင္းကာ ႁမန္မာမ်ားကို စိတ္ေစတနာေကာင္း ေရွ႕ထားႏွင့္ ဆက္ဆံရန္၊ ႁမန္မာႁပည္ကို သိမ္းပိုက္ ၌ ႁမန္မာႁပည္တြင္း စီးပြားရွာရာတြင္ မိမိတို႔ အက်ိဳးကို ပထမ ဆံုးႂကည့္ႁခင္းထက္ တိုင္းရင္းသား ႁမန္မာမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြား ကို ပထမဆံုး ေရွ႕႐ႈမွသာ သမာသမတ္ တရားနည္းလမ္းက် ႏိုင္မည့္အေႂကာင္း နိဂံုးခ်ဳပ္ထားႁခင္းႁဖစ္ရာ ယခုအခ်ိန္အခါ တြင္ မ်ားစြာေပၚေပါက္ရန္ သင့္ေသာ စာအုပ္တစ္အုပ္ ႁဖစ္သည္ ဟု ယံုႂကည္သည့္အတိုင္း ႁမန္မာဘာသာႁပန္ဆို ထုတ္ေဝလိုက္ ရပါသည္”ဟူ၍ ေရးသားခဲ့ေလသည္။
အဆိုပါစာအုပ္ကိုပင္ ဆရာေက်ာ္ေအာင္က ”ႁမန္မာႁပည္အေတြ႕အႂကံဳမ်ား” အမည္ႁဖင့္ ဘာသာႁပန္ခဲ့သည္။ ႁမန္မာႁပည္အေတြ႕အႂကံဳမ်ား စာအုပ္ကို အေႂကာင္းႁပဳ၍ ေကာလစ္အား ဂ်တ္စတစ္ကန္းနလစ္သည္ အသေရဖ်က္မႈႁဖင့္ တရားစြဲဆိုရန္ ေရွ႕ေနမ်ားႁဖင့္ တိုင္ပင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေရွ႕လူမ်ားက ႏိုင္ရန္ အေႂကာင္းမႁမင္ ဟု ဆို၍ လက္ေလွ်ာ့လိုက္ရသည္။
ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ စစ္ေတြ၌ ခ႐ိုင္ဝန္အႁဖစ္ အမႈထမ္းေနစဥ္က ရခိုင္အမ်ိဳးသားပညာတတ္ တစ္ဦးႁဖစ္ေသာ ဦးစံေရႊဘူးႏွင့္ ကြ်မ္းဝင္ခဲ့ရာမွ ရခိုင္ေရွး ေဟာင္းႃမိဳ႕ေတာ္၊ ေႁမာက္ဦးအေႂကာင္း သုေတသနႁပဳ ႁဖစ္သြား သည္။ ယင္းႃမိဳ႕ေတာ္အေႂကာင္းကို သူ႕မိတ္ေဆြေဂၚဒန္လုစ္ အယ္ဒီတာအႁဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ ႁမန္မာႏိုင္ငံသုေတသန ဂ်ာနယ္သို႔ ေပးပို႔ရာ ထည့္သြင္းေဖာ္ႁပႁခင္း ခံရသည္။ ထိုအခ်ိန္ မွစ၍ အိုင္စီအက္စ္ဘဝမွ စာေရးဆရာဘဝသို႔ေႁပာင္းရန္ စိတ္ ကူးလမ္းစ ေပၚလာခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ သုေတသနႏွင့္ စာေရး ႁခင္းကို လုပ္လာေသာေႂကာင့္ သူ႕အထက္က တိုင္းမင္းႄကီးက မနာလိုႁဖစ္ကာ သူ႕အေပၚ အႁပစ္ရွာေသာ အစီရင္ခံစာမ်ားကို ဘုရင္ခံအပါးေတာ္ႁမဲထံသို႔ တင္သြင္းေလသည္။ သို႔ေသာ္ ဘုရင္ ခံႁဖစ္သူ ဆာဟားဘတ္ဘတ္လာ ကိုယ္တိုင္က သူ႕ေဆာင္းပါး မ်ားကို ဖတ္႐ႈသေဘာက်ေနသႁဖင့္ သူ႕အား စာေရး၍ ခ်ီးက်ဴး ခဲ့ႃပီးႁဖစ္ရာ ေမာရစ္ေကာလစ္မွာ အေရးယူမခံရေပ။
အဆိုပါေဆာင္းပါးမ်ားကို စုစည္း၍ ေနာင္တြင္ The Land of the Great Image အမည္ႁဖင့္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ အဆိုပါ စာအုပ္ကို ဦးလွဒင္က ရတနာေရႊေႁမ အမည္ႁဖင့္ ႁမန္မာဘာသာႁပန္ဆို၍ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ထုတ္ ေဝခဲ့သည္။
ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ အိုင္စီအက္စ္ရာထူးကို လက္ခံ စဥ္က သူ မူလဝါသနာႁဖစ္ေသာ သမိုင္းသုေတသနႏွင့္ စာေရး ႁခင္းတို႔ကိုလည္း လုပ္ႏိုင္မည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတာဝန္မ်ားကို လည္း ထမ္းရြက္ႏိုင္မည္ဟု ထင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ လက္ေတြ႕ တြင္ သူထင္သလို မႁဖစ္ေသာေႂကာင့္ လက္ရွိဘဝကို မေပ်ာ္ ပိုက္ေတာ့ေခ်။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္တြင္ ဘိလပ္သို႔ ခြင့္ႁပန္ သြားစဥ္ ေက်ာင္းေနဖက္သူငယ္ခ်င္းႁဖစ္ေသာ ”ေဂ်ာ့ဖေရး ေဖဘာ” (Geoffrey C. Faber) (၁၈၈၉ ႂသဂုတ္ ၂၃- ၁၉၆၁ မတ္လ ၃၁) ႏွင့္ ေတြ႕သည္။ ေဖဘာသည္ ေဖဘာ အင္ေဖဘာ လိမီတက္ (Faber & Faber Ltd) အမည္ႁဖင့္ စာအုပ္တိုက္တည္ေထာင္ထားသည္။ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝသူအႁဖစ္ ႄကီးပြားေနသူႁဖစ္ရာကား သူ တိုးခ်ဲ႕မည့္ပံုႏွိပ္လုပ္ငန္းတြင္ ဒါ႐ိုက္တာအႁဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္လိုပါက လက္ခံမည္ဟု ေႁပာႁပသည္။ သူႏွင့္တြဲ၍ ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ စာအုပ္ အေတာ္မ်ားမ်ား ေရးသားထုတ္ေဝႁဖစ္ခဲ့သည္။
ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္တြင္ သူ႕အေပၚ မလိုလားေသာ အထက္အာဏာပိုင္တို႔က သူ႕အား မဲဇာသို႔ ပို႔သည့္အေနႁဖင့္ ႃမိတ္သို႔ ေႁပာင္းေရႊ႕လိုက္သည္။ ႃမိတ္တြင္ရွိစဥ္က သတၲဳတြင္းပိုင္ တစ္ဦးအေနႏွင့္ ေၾကြပန္းကန္ကြဲမ်ားအေႂကာင္း စကား စပ္မိရာမွ ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ ေရွးေဟာင္းတ႐ုတ္ေျကြထည္ မ်ားကို စိတ္ဝင္စားႃပီး ဝယ္ယူစုေဆာင္းခဲ့သည္။ ႃမိတ္မွရေသာ ေျကြထည္မ်ားကို လန္ဒန္ႃမိဳ႕ အႏုပညာအသင္းႄကီးတြင္ ႁပသခဲ့ရာ အဖိုးတန္၍ ရွားပါးေသာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားႁဖစ္ ေႂကာင္း ပညာရွင္မ်ား သိရွိႃပီးေနာက္ ေမာရစ္ေကာလစ္ကို အသင္းသားအႁဖစ္ လက္ခံလိုက္ႂကသည္။ ဤတြင္ လန္ဒန္ႃမိဳ႕ ရွိ ထိပ္တန္းစာေပအႏုပညာေလာကသို႔ ေကာလစ္သည္ ဝင္ဆံ့ လာခဲ့သည္။
ေရာ္ဘာႁခံႏွင့္ သတၲဳတြင္းပိုင္ရွင္ႁဖစ္ေသာ အာခ်ီဖို႔ဒ္ဆိုသူႏွင့္ ကလပ္တစ္ခုတြင္ ေတြ႕ဆံုႂကရာမွ ဖို႔ဒ္က ဆမ္ႁမဴ ရယ္ဝိႈက္ဆိုသူ အေႂကာင္းကို စကားစပ္ေႁပာမိသည္။ ဝိႈက္ ဆိုသူကား ၁၆၈၀ ႁပည့္ႏွစ္ကတည္းက ႃမိတ္တြင္ လာေရာက္ ေနထိုင္ႃပီး ယိုးဒယား(ထိုင္း)၊ အဂၤလိပ္၊ ႁမန္မာအေရးကိစၥမ်ား ကို စြက္ဖက္ခဲ့သူ ႁဖစ္သည္။ သူ႕အေႂကာင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ႁပထားေသာစာအုပ္ကို ေကာလစ္အား ငွားလိုက္ရာ ေမာရစ္ ေကာလစ္က သူ႕အေႂကာင္း သုေတသနႁပဳရန္ စိတ္ကူးမိသည္။ သို႔ႁဖင့္ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္တြင္ ဘိလပ္သို႔ ခြင့္ႁပန္ခဲ့စဥ္က စာႂကည့္ တိုက္မ်ား၌ ဝိႈက္အေႂကာင္း သုေတသနႁပဳႃပီး ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ တြင္ Siamese White (ယိုးဒယားဝိႈက္)ဟူေသာ အမည္ႁဖင့္ အတၳဳပၸတၲိစာအုပ္တစ္အုပ္ ေရးသား၍ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ အဆိုပါစာအုပ္ကို သူ႕သူငယ္ခ်င္း ေဂ်ာ့ဖေရးေဖဘာက ထုတ္ေဝ ေပးခဲ့ေႂကာင္း သူသည္ နာမည္ေက်ာ္ႂကား သြားခဲ့သည္။ အဆို ပါ စာအုပ္သည္ သူ႕အား စာေရးဆရာဘဝသို႔ အေရာက္ပို႔ခဲ့ သည့္စာအုပ္ ႁဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။
ဤသို႔ ေအာင္ႁမင္မႈရရာမွ ဂ်ီအိတ္ခ်္လု႔စ္၏ မွန္နန္းရာဇဝင္ဘာသာႁပန္ကို အေႁခခံ၍ မိဘုရားေစာ (She was a Queen) ဝတၳဳကို ေရးႁဖစ္သြား သည္။ ယင္းစာအုပ္ကို ေနာင္တြင္ ႁမသန္းတင့္က ဧကရီ ဖြားေစာ အမည္ႁဖင့္ ဘာသာႁပန္ခဲ့သည္။
ႁမန္မာႁပည္ရွိ အဂၤလိပ္အရာရွိပိုင္းက ေကာလစ္အေပၚ ဝိုင္းပယ္ႂကသည္မွာ အေႂကာင္းရွိေပသည္။ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္၌ သူ ခ႐ိုင္တရားသူႄကီးအႁဖစ္ အမႈထမ္းစဥ္က စတီး ဘရားသား ကုမၸဏီအရာရွိ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးဟူးခ်္က သူ႕ပစၥည္း ေပ်ာက္၍ အေစခံႁမန္မာလူမ်ိဳး ဘခ်စ္အား ႐ိုက္ႏွက္စစ္ေဆး ရာမွ ဘခ်စ္သည္ တိုက္ေပၚ ႁပဳတ္က်ေသဆံုးသြားေသာအမႈကို ေမာရစ္ေကာလစ္က စစ္ေဆးစီရင္ေပးရသည္။ ဘခ်စ္အား ဟူးခ်္က သတ္ပါသည္ဟူေသာ စြပ္စြဲခ်က္ကို မခိုင္လံု၍ ပယ္ခ်ခဲ့ေသာ္လည္း ဟူးခ်္သည္ ဘခ်စ္ ခိုးမႈကို ရဲသို႔ မအပ္ ဘဲ သူ႕အခန္းတြင္း ေခၚယူကာ လက္သီးႏွင့္ထိုး စစ္ေဆးသည္ မွာ ဥပေဒအရ အေရးယူသင့္ေသာကိစၥ ႁဖစ္သည္။ ထို႔ေႂကာင့္ ဘခ်စ္ဇနီးမေခြးအား ဟူးခ်္က ေလ်ာ္ေႂကးေပးေစဟု စီရင္ခဲ့ သည္။ သူ႕စီရင္ခ်က္ကို အဂၤလိပ္အရာရွိႄကီးမ်ားက မေက်နပ္ ခဲ့ႂကေခ်။ ႃဗိတိသွ်လူမ်ိဳးတို႔၏ ဂုဏ္သိကၡာကို က်ဆင္းေစ သည္ဟု သူတို႔က ထင္ႁမင္ယူဆသည္။ ေမာရစ္ေကာလစ္ ကလည္း သက္ေသထင္ရွားရွိေနေသာအမႈကို ေလွ်ာ္ပစ္ႃပီး ႃဗိတိသွ် လူမ်ိဳးအခ်င္းခ်င္းအေပၚ ဘက္လိုက္ပါက ႁမန္မာတို႔က ႃဗိတိသွ်အစိုးရႏွင့္ တရားဥပေဒအေပၚ အႂကည္ညိဳပ်က္ေစမည္ ႁဖစ္ေသာေႂကာင့္ တရားသူႄကီးပီပီ မိမိသည္ အမွန္တရားဘက္ က ရပ္တည္၍ စီရင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ႃဗိတိသွ်ကုန္သည္ႄကီးမ်ားႏွင့္ အာဏာပိုင္အရာရွိႄကီးမ်ားသည္ ေမာရစ္ေကာရစ္ကို ေဆးေဖာ္ေႂကာေဖာက္ မလုပ္ႂကေတာ့ဘဲ သူ႕ကြယ္ရာ အတင္းတုတ္ေနႂကေတာ့သည္။
ျမန္မာျပည္၊ ရခိုင္၊ ေက်ာက္ျဖဴမွာ ေနခဲ့သည့္ ေနအိမ္ေဟာင္း |
၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရအတြင္းဝန္ခ်ဳပ္ႄကီးက သူ႕အား ေက်ာက္ႁဖဴသို႔ နယ္ေႁပာင္းေရႊ႕ပစ္လိုက္ေလသည္။ မိမိတို႔ မလို လားေသာ အမႈထမ္းမ်ားကို ေဝးလံေသာအရပ္သို႔ နယ္ေႁပာင္း ေရႊ႕ႁခင္းမွာ ဗ်ဴ႐ိုကရက္အရာရွိဆိုးတို႔၏ ဉာဥ္ဆိုးပင္ ႁဖစ္ေလ သည္။ ေမာရစ္ေကာရစ္သည္ သူ႕အား အႃငိဳးႄကီးႏွင့္ ႏွိမ္သည့္ သေဘာႁဖင့္ နယ္ေႁပာင္းႁခင္းကို သည္းမခံႏိုင္ေတာ့ေခ်။ ထို႔ ေႂကာင့္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ သူ႕အသက္ ၄၇ ႏွစ္အရြယ္ အမႈထမ္း သက္ ၂၃ ႏွစ္တြင္ ေမာရစ္ေကာလစ္သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိ ရာထူးမွ အႃပီးထြက္ကာ လန္ဒန္ႃမိဳ႕သို႔ ႁပန္သြားေတာ့သည္။ သူသည္ အစိုးရအမႈထမ္းေလာကမွ ထြက္ႃပီးေနာက္ အခ်ိန္ ႁပည့္ စာေပအႏုပညာေလာကသို႔ ေႁခစံုပစ္ဝင္ခဲ့ရာ ေအာင္ႁမင္မႈ ရရွိခဲ့သည္။
သူသည္ ႁမန္မာႁပည္မွ ႁပန္ထြက္လာခဲ့ပံုအေႂကာင္းစံုကို How I Left Burma စာအုပ္၌ ဤသို႔ ေဖာ္ႁပထားသည္။
”အေစာပိုင္းက ကြ်ႏု္ပ္ ေရးသားခဲ့ေသာ ‘ႁပည္ပခရီး’ (The Journey Outward) ၊ ‘ႁမန္မာႁပည္အတြင္းသို႔’ (Into Hidden Burma) ႏွင့္ ‘ႁမန္မာႁပည္တြင္ စစ္ေဆး ခဲ့ေသာ အမႈအခင္းမ်ား’ Trials in Burma စာအုပ္မ်ား တြင္ အိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံမွ ကြ်ႏု္ပ္၏ကေလးဘဝ၊ အဂၤလန္ႁပည္ တြင္ ပညာသင္ႂကားပံုႏွင့္ ကြ်ႏု္ပ္ အသက္ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္ အိုင္စီအက္စ္စာေမးပြဲေအာင္ႁမင္ႃပီးေနာက္ ထိုစဥ္က ႃဗိတိသွ် အင္ပါယာ လက္ေအာက္ခံနယ္ေႁမတစ္ခုႁဖစ္ေသာ ႁမန္မာႏိုင္ငံ သို႔ အမႈထမ္းရန္ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ပို႔လႊတ္ခံရပံုတို႔ကို မွတ္တမ္း တင္ခဲ့သည္။ ႁမန္မာႁပည္တြင္ အမႈထမ္းခါစ အေတြ႕အႂကံဳ အခ်ိဳ႕ကိုလည္း ေဖာ္ႁပခဲ့သည္။
‘ႁပည္ပခရီး’စာအုပ္ကို ၁၉၁၇-၁၈ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း အေတြ႕အႂကံဳမ်ားႁဖင့္ အဆံုးသတ္ထားသည္။ ထိုကာလအတြင္း ကြ်ႏု္ပ္သည္ ပထမဆံုးႁမန္မာတပ္ရင္းတစ္ရင္းကို ဖြဲ႕စည္းရန္ အီဂ်စ္ႏွင့္ပါလက္စတိုင္းတို႔ကို သြားေရာက္ခဲ့ရသည့္အႁဖစ္ ေနာက္ ၆ ႏွစ္ ႂကာႃပီးေနာက္ အဂၤလန္ႁပည္သို႔ ႁပန္သြားခဲ့သည္။
‘ႁမန္မာႁပည္အတြင္းသို႔’ စာအုပ္ကို ၁၉၁၉ ခုႏွစ္မွ ၁၉၃၄ ခုႏွစ္အထိ အေတြ႕အႂကံဳမ်ားကို ေရးသားထားသည္။ ထိုကာလအတြင္း ကြ်ႏု္ပ္ အသက္ ၄၅ ႏွစ္အရြယ္တြင္ စာေရး ဆရာဘဝႁဖင့္ အသက္ေမြးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႁဖင့္ အိုင္စီအက္စ္ အရာထမ္းဘဝမွ အႃငိမ္းစားယူခဲ့ပံုကို ေရးသားထားႁခင္း ႁဖစ္ သည္။ ကြ်ႏု္ပ္၏ တတိယစာအုပ္ႁဖစ္ေသာ ႁမန္မာႁပည္တြင္ စစ္ေဆးခဲ့ေသာ အမႈအခင္းမ်ားစာအုပ္ (Trials in Burma) စာအုပ္တြင္မူ ၁၉၃၀-၃၁ အတြင္း ရန္ကုန္ႃမိဳ႕တြင္ ခ႐ိုင္ရာဇ ဝတ္တရားသူႄကီးအႁဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့ရေသာ အေတြ႕အႂကံဳမ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ႁပထားသည္။
How I Left Burma ကို ကြ်ႏု္ပ္ အသက္ ၈၀ အရြယ္ ၁၉၆၉ ဇန္နဝါရီလတြင္ စတင္ေရးသားႁခင္းႁဖစ္ရာ ႁမန္မာႁပည္ တြင္ အိုင္စီအက္စ္ဘဝႁဖင့္ ၂၂ ႏွစ္တိတိ အမႈထမ္းႃပီးေနာက္ လန္ဒန္ႃမိဳ႕ စာေပေလာကသို႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့ပံုတို႔ကို အႁငင္းအခံု ေလ့လာသံုးသပ္ရွင္းလင္းတင္ႁပရန္ ရည္ရြယ္၍ ေရးသားထား ႁခင္း ႁဖစ္သည္”ဟူ ေရးသားေလသည္။
ေမာရစ္ေကာလစ္ ေရးသားခဲ့ေသာစာအုပ္မ်ားအနက္ ႁမန္မာ့သမိုင္းအေႂကာင္းပါေသာ စာအုပ္မ်ားမွာ-
၁။ Siamese White (ယိုးဒယားဝိႈက္အမည္ႁဖင့္ ဘာ သာႁပန္ထားသည္။ )
၂။ She was a Queen (ႁမသန္းတင့္က ဧကရီဖြားေစာ အမည္ႁဖင့္ ဘာသာႁပန္ထားသည္။ )
၃။ Trails in Burma (၁၉၃၈ တြင္ လူထုေဒၚအမာက ”ႁမန္မာႁပည္တြင္ စစ္ေဆးခဲ့ေသာ အမႈအခင္းမ်ား” အမည္ႁဖင့္ ဘာသာႁပန္၍၊ ေက်ာ္ေအာင္က ႁမန္မာ ႁပည္ အေတြ႕အႂကံဳမ်ား အမည္ႁဖင့္ ၁၉၈၄ တြင္ ဘာသာႁပန္ဆိုသည္)
၄။ Sanda-Mala (၁၉၃၉ တြင္ လူထုေဒၚအမာက ”စႏၵ မာလာ”အမည္ႁဖင့္ ဘာသာႁပန္သည္)
၅။ Lord of the Sunset (၁၉၉၈ တြင္ ေက်ာ္ေအာင္က ”ေနဝင္ဘုရင္မ်ား”အမည္ႁဖင့္ ဘာသာႁပန္သည္)
၆။ First and Last in Burma (၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာ္ေအာင္က ”ႁမန္မာႁပည္တြင္ လြတ္လပ္ေရး တိုက္ပြဲ အမည္ႁဖင့္ ဘာသာႁပန္ဆိုသည္)
၇။ Burmese Scene (၁၉၄၅)
၈။ The Journey Outward (၁၉၅၂)
၉။ Into Hidden Burma (၁၉၅၃)
၁၀။ The Land of the Great Image (၁၉၆၆ တြင္ ဦးလွဒင္က ”ရတနာေရႊေႁမ” အမည္ႁဖင့္ ဘာသာ ႁပန္သည္)
၁၁။ The Journey Up (၁၉၇၀)
၁၂။The Mystery of Dead Lover တို႔ ႁဖစ္သည္။
တ႐ုတ္၊ မေလးရွား (မာလာယု)၊ ထိုင္း(ယိုးဒယား)ႏွင့ ဥေရာပနာမည္ႄကီးပုဂၢိဳလ္အေႂကာင္းပါေသာ စာအုပ္မ်ားမွာ-
၁၃။ The Great Within
၁၄။ Foreign Mud
၁၅။ The First Holy One
၁၆။ The Hurling Time
၁၇။ British Merchant Adventurers
၁၈။ Wayfoong
၁၉။ Raffles
၂၀။ Marco Polo (ေက်ာ္ေအာင္ ဘာသာႁပန္သည္)
၂၁။ Cortés and Montezuma (about the Spanish conquest of Mexico)
၂၂။ Nancy Astor – An Informal Biography
၂၃။ Stanley Spencer
၂၄။ Somerville and Ross
၂၅။ The Dark Door
၂၆။ Quest for Sita
၂၇။ The Desert of the God
၂၈။ The Three Gosd
၂၉။ The Motherly and Auspicious – Being the Life of the Empress Dowager
Tzu Hsi in the Form of a Drama, with an Introduction and Notes
၃၀။ Alva Paintings and Drawings
၃၁။ Lord of the Three Worlds
စသည့္စာအုပ္မ်ား ႁဖစ္သည္။
ယင္းစာအုပ္မ်ားအႁပင္ ႁမန္မာ့သမိုင္းဆိုင္ရာ သုေတသန ေဆာင္းပါးမ်ားစြာတို႕ကိုလည္း ေရးသားခဲ့ရာ ႁမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသန ဂ်ာနယ္မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရသည္။
ႁမန္မာသမိုင္းတေကြ႕၌ ႁမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ ႁမန္မာႁပည္သူ အေပၚ အလြန္သံေယာဇဥ္ ႄကီးမားခဲ့ေသာ ေမာရစ္ေကာလစ္ သည္ အသက္ ၈၄ ႏွစ္အရြယ္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁၂ ရက္တြင္ လန္ဒန္ႃမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။