ကုိသန္းလြင္ အေတြးအျမင္

ကိုသန္းလြင္ – ဖီလိုဆိုဖါ


ကိုသန္းလြင္ – ဖီလိုဆိုဖါ

(မိုးမခ) ေအာက္တုိဘာ ၂၄၊ ၂၀၁၈

(၁)

ယေန႔ေခတ္တြင္ ဖီလိုဆိုဖီ အမိ်ဳးအစား မ်ားျပားသေလာက္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားမွာလည္း မ်ားျပားပါသည္၊ ႏွစ္ေပါင္း သံုးေထာင္ေက်ာ္မွ် ဖီလိုဆိုဖီႏွင့္ ပါတ္သတ္ေသာ လုပ္ရပ္မ်ား၊ သေဘာထား ကြဲလြဲခ်က္မ်ား ရွိခဲ့ၾကရာ အမ်ား သေဘာတူညီေသာ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါ၊ ကၽြန္ေတာ့္အေနျဖစ္လည္း ေနာက္ထပ္ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ တစ္ရပ္ကို ေရးျပႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။

၀ိႈက္ဟက္ (Alfred Whitehead) ကေျပာခဲ့သည္မွာ ဖီလိုဆိုဖီဆိုသည္မွာ ပေလတိုေျပာခဲ့သမွ်စကားေတြ၏ ေအာက္ေျခမွတ္ခ်က္ (Footnote) မ်ားသဘြယ္ျဖစ္သည္ဟု ျဖစ္ပါသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ့္အေနျဖင့္ မွတ္ခ်က္အနည္းငယ္မွ်သာ ေပးလိုပါသည္၊ ပေလတို၏ ဖီလိုဆိုဖီကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ဟုေခၚဆိုႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကိုသူ၏ (Theaetetus) စာအုပ္တြင္ တြင္ေရးခဲ့သည္၊ အခ်ိဳ႕ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ဤအေၾကာင္း အရာသည္ ပေလတို၏ ဆုတ္ယုတ္မႈ (Digression) ကိုျပေသာအရာျဖစ္သည္ဟုဆိုၾကပါသည္၊ သို႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္ ကေတာ့ လြန္စြာအေရးၾကီးလွ ေသာ ဖီလိုဆိုဖါ တစ္ေယာက္ျဖစ္ရန္အတြက္ ဘာေတြလိုသည္ဆို သည္ကို ေျပာျပသည္ဟုထင္ပါသည္။

ဆိုကေရးတီးက ေသးလ္ (Thales) ၏အေၾကာင္းကိုေျပာျပခဲ့ပါသည္၊ ေသးလ္ ကိုကမၻာၾကီး၏ ပထမဦးဆံုး ဖီလိုဆိုဖါ ဟုလည္းအခ်ိဳ႕ကေျပာၾကပါသည္၊ သူသည္ အထက္မိုးေကာင္းကင္က ၾကယ္တာရာမ်ားကိုေမွ်ာ္ၾကည့္ ေနပံုမွာ လြန္စြာအားစိုက္ျပီးစိတ္၀င္တစားရွိလွသျဖင့္ သူ႔ေရွ႕က ေရတြင္းထဲကို ေျခေခ်ာ္က်ခဲ့သည္ဟုဆိုပါသည္၊ ထိုအရာကိုနားမလည္ႏိုင္ေသာ မိန္းမငယ္တစ္ေယာက္ကရယ္စရာဟုယူဆပါသည္၊ ဖီလိုဆိုဖါၾကီးသည္ ေကာင္း ကင္တြင္ျဖစ္ပ်က္ေနသည့္အရာမ်ားကိုသိလိုလွေသာေၾကာင့္သူ၏ေျခေထာက္ကိုလည္းေကာင္း သူ႔ေရွ႕မွာဘာရွိ သည္ဆိုသည္ကိုလည္းေကာင္း သတိေမ့ေလ်ာ့သြားပံုရပါသည္။

ေနာက္ပိုင္း ပေလတိုက ဒိုင္ယာေလာ့ (Dialogue) မ်ားေရး၍ ေခတ္သစ္လူတို႔က ဘာသာျပန္ၾကရာတြင္ “ဖီလို ဆိုဖီကို စိတ္၀င္စားသူတိုင္းကို သည္လိုဟာသမ်ိဳးကိုၾကံဳၾကရမည္” ဟုေရးခဲ့ပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ဖီလိုဆိုဖါ ဆိုသူေတြသည္ ဘယ္သူေတြနည္းဟု ေမးစရာျဖစ္လာပါသည္၊ အေျဖကရွင္းပါသည္၊ ရယ္ ရႊင္ဘြယ္ေကာင္းေသာ၊ ဘာျဖစ္၍ျဖစ္မွန္းမသိေသာလူၾကီး ကိုဖီလိုဆိုဖါ ဟုေခၚသည္ဟုအခ်ိဳ႔ကဆိုၾကပါမည္၊ ဖီလိုဆိုဖါမ်ားကသူႏွင့္ပတ္သတ္၍ေျပာရန္လိုလာတိုင္းအထက္ကမိန္းကေလးငယ္လို ရယ္ဘြယ္ဟာသသေဘာ ႏွင့္ၾကံဳရပါေလသည္၊ ဖီလိုဆိုဖါမ်ား၏ရွဳတ္ေထြး၍ အမ်ားနားမလည္ႏိုင္စရာလုပ္ရပ္မ်ားမွာ သူ႔ကို မိုက္မဲသည္ သဘာ၀မက် ဟူ၍သာ မွတ္ခ်က္ခ်ၾကပါသည္။

သို႔ေသာ္ ပေလတိုႏွင့္ပတ္သက္လာလွ်င္ “အရာ၀တၳဳမ်ားသည္ ျမင္ရသည့္အတိုင္းမဟုတ္” ဟူေသာစကားကို သြား၍သတိရေစပါသည္၊ အရာတစ္ခုမွာျမင္သည္ကတျခား အဓိပၸါယ္ကတစ္မ်ိဳးျဖစ္တတ္ပါသည္၊ ေသးလ္က “ေရသည္အရာရာတိုင္း၏အေျခခံျဖစ္ျပီး၀တၳဳတိုင္းသည္ ေရျဖင့္ဖြဲ႔စည္းျဖစ္ တည္သည္” ဟုယံုၾကည္သူျဖစ္ပါ သည္၊ ေရသည္ ေသးလ္အဘို႔ ဖီလိုဆိုဖါ တို႔၏ ေက်ာက္ခဲ “Philosopher’s Stone” ျဖစ္ပါသည္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔သည္ ဖီလိုဆိုဖါ၏ အဓိပၸါယ္ကိုရွာေဖြခဲ့ၾကပါသည္၊ ထိုလူတို႔၏အဆံုးအျဖတ္မွာမ်ားျပားလွပါသည္၊ အမွန္တရားကိုရွာေဖြသူ၊ အမွန္ဘက္ကေနသူ၊ ေလာဂ်စ္ကိုေလ့လာသူ၊ အမႈရွာသူ၊ ပေရာ္ဖက္ဆာ၊ ေရွ႔ေရး ကိုေမွ်ာ္တတ္သူ၊ ရူးေနသူ၊ ရွာေဖြသူ၊ ဂ်ီးမ်ားသူ စသည္တို႔ျဖစ္ပါသည္၊

အခ်ိဳ႔ကလည္းဖီလိုဆိုဖါဆိုသူမ်ားမွာ က်ပ္မျပည့္သူမ်ား၊ အသံုးမက်သူမ်ား၊ တနည္းဆိုေသာ္အလုပ္အကိုင္ မရ ႏိုင္သူမ်ားကိုေခၚသည္၊ အေရးၾကီးေသာလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခိုင္း၍မရ၊ ကမၻာၾကီး၏လူသာမန္ တို႔၏ဘ၀မ်ိဳးႏွင့္မထိုက္တန္ သူမ်ားကိုေခၚသည္၊ လက္ေတြ႔ဘ၀တြင္လက္ေတြ႔က်ေသာ အလုပ္မ်ားကို ခိုင္းမရ သူမ်ားျဖစ္သည္၊ ဘယ္မိဘကမ်ား သူ႔သားကို “ ငါ့သား ဖီလိုဆိုဖါၾကီး” ဆိုျပီးဂုဏ္ယူစြာေျပာၾကားသံကို ၾကားရ ဘူးပါသလား၊ ေနရာမ်ားစြာဖီလိုဆိုဖါဟုေျပာလိုက္သည္ႏွင့္အံ့ၾသစြာၾကည့္ျပီး ရယ္စရာဟုသေဘာထားၾကသည္၊

ဆိုကေရးတီးက ဖီလိုဆိုဖါ ကို ေရွ႕ေန (Lawyer) မ်ားႏွင့္ႏႈိင္းကာ ရွင္းျပခဲ့ပါသည္၊ ဥပေဒအက်ိဳးေဆာင္မ်ား သည္ ကိစၥရပ္တစ္ခုလံုးကို ရုံးေတာ္သို႔ တင္ျပရာတြင္ အခ်ိန္သည္အေရးၾကီးပါသည္၊ အခ်ိန္ကို (Clepsydra) ေခၚ ကိရိယာႏွင့္ တိုင္းပါသည္၊ ထိုကရိယာမွာ ေရကိုက်ဥ္းေျမာင္းသည့္ျပြန္တစ္ေလွ်ာက္က်ဆင္းေစျပီး ဘယ္ ေလာက္က်လ်င္ ဘယ္မွ်ၾကာသည္ဟူ၍ အခ်ိန္ကိုသတ္မွတ္ပါသည္။

ထိုဥပေဒအရာရွိႏွင့္မတူဘဲဖီလိုဆိုဖါမ်ားမွာ အခ်ိန္ကိုလိုသေလာက္ ယူႏိုင္ပါသည္၊ ဖီလိုဆိုဖါမ်ား လြတ္လပ္ၾက သည္မွာ ေခါင္းစဥ္တစ္ခုမွတစ္ခုသို႔ အလြယ္တကူ ေျပာင္းႏိုင္ၾကပါသည္၊ အခ်ိန္မ်ားစြာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာ ေသာအခ်ိန္မွ ေခါင္းစဥ္ အေဟာင္းကိုလည္း ျပန္လာႏိုင္ၾကပါသည္၊ လြတ္လပ္မႈကအျပည့္ျဖစ္ပါသည္၊

ဆိုကေရးတီးက ဥပေဒပညာရွင္မ်ား အခ်ိန္ကိုတန္ဖိုးရွိလွသျဖင့္ အခ်ိန္ကဖိအားေပးျခင္းေၾကာင့္ ေပၚလစီခ်မွတ္ သူမ်ား၊ အိမ္ေရာင္းအိမ္၀ယ္ပြဲစားမ်ား၊ ေငြေၾကးစုေဆာင္းရန္ အၾကံေပးသူမ်ားအားလံုးသည္ မဟုတ္တာလုပ္ဘို႔ ၀န္ေလးသူမ်ားမဟုတ္ၾကပါ၊ ထို႔ေၾကာင့္သူတို႔သည္ေအာင္ျမင္ၾကပါသည္၊ ေငြေၾကးခ်မ္းသာၾကြယ္၀ၾကပါသည္၊ စကားေျပာဆိုရာတြင္ခ်ိဳသာၾကပါသည္၊ ဆိုကေရးတီးက သူတို႔ကိုလိမ္လည္ေကာက္က်စ္သူမ်ားဟု ေျပာခဲ့ပါ သည္၊ ဖီလိုဆိုဖါမ်ားမွာ အျခားလူမ်ားတန္ဖိုးထားေသာ အရာမ်ားမွာ သူအဖို႔တန္ဖိုးမရွိ၍ ေကာက္က်စ္စရာ အေၾကာင္းမရွိ၊ ေရကန္တြင္းသို႔ ေျခေခ်ာ္က်ျခင္းသာရွိသည္။

ဆိုကေရးတီးက ေျပာသည္မွာ ဖီလိုဆိုဖါမ်ားသည္ ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးမွာ ရွိေသာဥပေဒမ်ားအေၾကာင္းကို ၾကားလည္း မၾကား၊ သိလည္းမသိ၊ အမ်ားျပည္သူတို႔၏ လိုက္နာရေသာ အေၾကာင္းအရာတို႔ကိုလည္း နားမလည္၊ လူတို႔၏ အဆင့္အတန္းကို လည္းမသိ၊ မသိသည့္အတြက္္အရုိအေသေပးစရာလိုသည္ဟုလည္းမျမင္၊ မိဘမ်ိဳးရုိးေၾကာင့္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀သူကိုလည္း ေလးစားရမွန္းမသိ၊ အမ်ိဳးေကာင္းသားသမီးမ်ား၏ ျမင့္မားေသာ ရာထူးဂုဏ္ရွိန္ ကိုလည္းမသိက်ိဳးကၽြံျပဳၾကပါသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အသင္းအဖြဲ႔မ်ားကို ပူးေပါင္းရန္လည္းစိတ္မကူး၊ ဆိုကေရးတီးကေျပာသည္မွာ သူတို႔၏ ကိုယ္ခႏၶာၾကီးက နံရံေလးဖက္အတြင္း ေရာက္ေနသည့္တိုင္ သူတို႔စိတ္ ကလြတ္ေျမာက္ေနသည္။

ဤသို႔ဆိုျခင္းျဖင့္ဖီလိုဆိုဖါမ်ားသည္အိမ္မက္ဆန္ေသာဘ၀မ်ား ကိုတည္ေဆာက္ေနၾကျခင္းမဟုတ္ပါ၊ စီးကရက္ ဘူးမ်ားေပၚတြင္ ရွိေသာေၾကာ္ညာစာမ်ားကဲ့သို႔ “ဖီလိုဆိုဖီသည္ ေသေစသည္” ဟူေသာ သတိေပးသည့္ စာမ်ား ကပ္ရမည္ေလာမဆိုႏိုင္။

ဆိုကေရးတီး ကြယ္လြန္ျပီးေသာအခါမွသူ၏ ဒိုင္ယာေလာ့မ်ားကိုပေလတိုကေရးသည္ဟုဆိုခဲ့ပါျပီ၊ ဆိုကေရးတီး မွာျမိဳ႕ေတာ္၏ဘုရားသခင္ကိုမထင္မဲ့ျမင္ျပဳမူ ကေလးသူငယ္မ်ားကိုပ်က္စီးေစမူတို႔ျဖင့္ စြဲခ်က္အတင္ခံရပါသည္၊ သူကတရားရုံးေတာ္တြင္သူ႔ဘက္ကထုေခ်စရာရွိသည္တို႔ကိုထုေခ်ခြင့္ေပးပါသည္၊ သူသည္ အခ်ိန္ကိုေကာင္းစြာ အသံုးျပဳရမွန္းမသိခဲ့၍ အမႈရႈံးခဲ့ရပါသည္၊ သူသည္အဆိပ္ေသာက္၍ အဆံုးစီရင္ေစျခင္းကို ခံရပါသည္။

ဆိုကေရးတီးေသဆံုး၍ လူမ်ိဳးႏြယ္ ႏွစ္ဆက္မွ်အၾကာ မက္စီဒိုးနီးယားျပည္နယ္တြင္ “အလက္ဇႏၵားသည္ဂရိတ္” ေသဆံုး၍ (ဘီစီ ၃၂၃) တြင္သူ၏က်ဳတာျဖစ္ေသာ အရစၥတိုတယ္မွာ ေအသင္ျမိဳ႕မွ လြတ္ေျမာက္လာျပီး “သူတို႔ ဖီလိုဆိုဖီ ကိုႏွစ္ခါမသတ္ေစရဘူး” ဟုဆိုခဲ့ပါသည္၊ ေရွးေခတ္ဂရိလူမ်ိဳးတို႔ကအစ ဘရူႏို (Giodano Bruno) စပီႏိုဇ၊ ဟြန္း (Hume) ဘာထရန္ရပ္ဆဲလ္ တို႔ေခတ္အထိ ဖီလိုဆိုဖီကိုမဟုတ္တရား စြဲဆိုၾကပါသည္၊ ဘာထရန္ ရပ္ဆဲလ္မွာ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္တြင္နယူးေယာက္စီးတီးေကာလိပ္တြင္ သင္ၾကားပို႔ခ်ရန္ခြင့္မျပဳခဲ့ပါ၊ လိင္ပိုင္း ဆိုင္ရာ မဖြယ္မရာလုပ္မူႏွင့္ ဘုရားမဲ့၀ါဒေၾကာင့္ဟုစြတ္စြဲခံရပါသည္၊ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္လံုး (Blasphemy) ဘုရားကို မရုိေသမႈဟူ၍ စြတ္စြဲခဲ့ၾကေသာ္လည္း ဘယ္ဘုရားကို ရည္ရြယ္သည္ဟု မေျပာတတ္ပါ၊ ဖီလိုဆိုဖီကို ယူမိသည္ ႏွင့္ ဘုရားကို မရုိေသဘူးဟုေသာ စကားသည္တြဲ၍ ပါလာတတ္ပါသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ သူတို႔ကို ႏိုင္ငံေရး အရ သံသယ၀င္စရာရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း အႏၱရာယ္ရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း အစြတ္စြဲခံၾကရပါသည္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိပၸံေခတ္ လြတ္ေျမာက္ေနေသာေခတ္တြင္လည္း ဤစိတ္မခ်မ္းေျမ႕ဘြယ္ရာျဖစ္ရပ္မ်ားမွာ ျဖစ္ ေပၚလ်က္ရွိပါေသးသည္၊ မ်က္ေစ့က ဘယ္အရာကိုၾကည့္၍ ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္သည္မွာ အေရးၾကီးပါသည္။

သို႔ပါေသာ္လည္း ေနာက္ဆံုးမွ ရယ္ႏိုင္သူတို႔သည္ ဖီလိုဆိုဖါမ်ားသာျဖစ္ၾကပါသည္၊ ဖီလိုဆိုဖါ မဟုတ္သူတို႔ကို အမွန္တရားအေၾကာင္း၊ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႕စရာမ်ားအေၾကာင္း၊ သို႔မဟုတ္ကာလ၏ စိတ္ကုန္ဘြယ္ရာတို႔ကို ရွင္းျပခ်င္သည့္အခါ သူဘာမွမေျပာတတ္၊ သူဘာမွနားမလည္သည္မွာ ေပၚလြင္လွပါသည္၊ သူတို႔အမွန္တရား (Justice) ကိုလည္းမသိ၊ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ၊ စိတ္ခ်မ္းသာမႈ တို႔ကိုလည္းခြဲျခားမသိ၊ သူတို႔ဖါသာ ေတြးစရာေတြႏွင့္ ေရာ ေထြးျပီးရႈတ္ေနတတ္သည္၊

ထိုသို႔လူတစ္ေယာက္ကို ဘာမွမသိဘူးဟူ၍ စြတ္စြဲရသည္မွာမေကာင္းပါ၊ ဆိုကေရးတီးက ဖီလိုဆိုဖါမ်ားကို အမ်ိဳးမ်ိဳးဂုဏ္တက္ေအာင္ ေျပာဆိုခဲ့သည္၊ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ ေမြ႔ေပ်ာ္၍ အခ်ိန္ကိုရသမွ်ယူခါ ဖီလိုဆိုဖါမ်ားသည္ သဘာ၀အတိုင္းမဟုတ္ေသာ အရည္အခ်င္းတစ္ခုခုရွိပံုရပါသည္၊ တခါတရံ အင္အားၾကီးမားလွေသာ ဘုရား သခင္ထံတြင္သာရွိႏိုင္ေသာ အင္အားမ်ားရွိသလိုထင္ရသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ ေအသင္သားတို႔က ဆိုကေရးတီးကို ေသမိန္႔ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္၊ ဤအဆိုမွန္ မမွန္ကို သင္ကိုယ္တိုင္ဆံုးျဖတ္ပါေလ၊ ကြ်န္ေတာ္ ကိုယ္တိုင္ကမူ မဆံုးျဖတ္ႏိုင္ပါ၊

ကိုသန္းလြင္

Ref: What is Philosopher? By Simon Critchley


သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ

Similar Posts