ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း(သခ်ာၤ) – ဒီမိုကေရစီက်ဆံုးေတာ့မည့္ သတိေပးလကၡဏာမ်ား
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၉
(မိုးမခ) ေအာက္တိုဘာ ၆၊ ၂၀၁၈
Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တို႔ ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE စာအုပ္မွ Gatekeeping in American အခန္းကို ဆက္လက္၍ ဘာသာႁပန္ႁခင္းႁဖစ္သည္။
အသံုးျပဳခဲ့ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ား –
Gatekeeping -ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္း။ ဒီမိုကေရစီမက်ဆံုးေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ႁခင္း။
Gatekeeper -ဂိတ္ေစာင့္ေသာသူ။ ဂိတ္ေစာင့္ႁခင္းအလုပ္ကို လုပ္ေသာသူ။
Invisible – Primary –
Invisible – (adj ) = မျမင္ရေသာ
Primary -(N ) = အရင္းခံအေၾကာင္း
တိုက္႐ိုက္ဘာသာျပန္လွ်င္ ေပးထားေသာအဓိပၸာယ္အတိုင္းျဖစ္သည္။ ၎ကို ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားအရ အဓိပၸာယ္ ေဖာ္ေသာ္ အႀကိဳေရြးေကာက္ပြဲ သို႔မဟုတ္ အႀကိဳေရြးေကာက္ပြဲ၏ရလဒ္ဟုလည္း ဆိုႏိုင္သည္။ ဤစာအုပ္ထဲတြင္ ပါတီေခါင္း ေဆာင္မ်ား၊ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား၏ အာဏာလက္လြတ္ ဆံုး႐ံႈးျခင္းဟု ဆိုလိုသည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ဒီမိုကေရစီဆံုး႐ံႈးေတာ့မည္ဟူေသာ သတိေပးလကၡဏာမ်ားရွိပါသည္။ ၄င္းတို႔ထဲတြင္ ေနာက္ဆံုးသတိေပးေသာ လကၡဏာမွာ – “ေဒၚနယ္ထရမ့္ သမၼတေရြးေကာက္ခံခဲ့ရျခင္း” ပင္ျဖစ္သည္။ ဤကဲ့သို႔ျဖစ္ျခင္းအေၾကာင္းမွာ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား အာဏာ လက္လြတ္ဆံုး႐ံႈးျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီကိုဖ်က္ဆီးမည့္သူကို သမၼတျဖစ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္း မရွိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့လွ်င္ ဘယ္သူ႔ကိုအားကိုးရမည္နည္း။
ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွ အေရးပါသူမ်ားကို အားကိုရေတာ့မည္ျဖစ္ပါသည္။
ေဒၚနယ္ထရမ့္ မတက္လာမီအေျခအေနတြင္ ဒီမိုကေရစီက်ဆံုးေတာ့မည့္ သတိေပးလကၼဏာမ်ားကို ျပန္လည္ သံုးသပ္ၾကည့္ပါမည္။
ပထမျဖစ္ရပ္မွာ – ဒီမိုကေရစီစံနစ္အေျခခံမ်ားကို ျငင္းပယ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ လက္မခံျဖစ္၍ လက္ခံလွ်င္လည္း စိတ္မပါ လက္မပါ လက္ခံျခင္းျဖစ္သည္။ ဤတြင္အေျခခံဥပေဒကို တိုက္႐ိုက္ျငင္းပယ္ျခင္း မဟုတ္ေသာ္လည္း ၄င္းကို ဆန္႔က်င္သည့္အေျပာမ်ိဳးတို႔ကို ၾကားရသည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ဒီမိုကေရစီမဆန္ေသာလုပ္ရပ္မ်ားကို အားေပးသည္။
ဥပမာ – ေရြးေကာက္ပြဲကိုျငင္းဆန္ျခင္း၊ အေျခခံဥပေဒမွ အခ်ိဳ႕အခ်က္မ်ားကို ဆိုင္းထားျခင္း၊ အခ်ိဳ႕ေသာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ျခင္း၊ အေျခခံ လူမႈေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ားကို ကန္႔သတ္ျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္ေသာနည္းမ်ားသံုး၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းျခင္းကိုသံုး၍ အစိုးရေျပာင္းရန္ႀကိဳးပမ္းျခင္း၊
ဒုတိယျဖစ္ရပ္မွာ -ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ား၏ တရားဝင္မႈကို ျငင္းပယ္ျခင္း။ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားကို လက္ရွိအေျခခံဥပေဒကို ဆန္႔က်င္သည္ဟု စြတ္စြဲသည္။ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားကို လံုၿခံဳေရးအား ၿခိမ္းေျခာက္ေနသည္ဟု စြတ္စြဲသည္။ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားကို အေၾကာင္းမရွိအေၾကာင္းရွာ၍ ရာဇဝတ္သားမ်ားဟု စြတ္စြဲေျပာဆိုသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ခြင့္မျပဳသင့္ေတာ့ဟု ဆိုသည္။
၄င္းအျပင္ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားကို ႏိုင္ငံ ျခားမွ သူလွ်ိဳမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားႏွင့္ ဆက္သြယ္၍ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို ဖ်က္ဆီးဖို႔ လုပ္ေနသည္ဟူ၍ စြတ္စြဲ ေျပာဆိုသည္။
တတိယျဖစ္ရပ္-အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို အားေပးျခင္း။ အၾကမ္းဖက္ေသာဂိုဏ္းမ်ား၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္း မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ၿပီး ယင္းအၾကမ္းဖက္လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို သံုး၍ႏိုင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္မ်ားကို ႏွိမ္နင္း သည္။ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားကို လူစုလူေဝးျဖင့္ တိုက္ခိုက္သည္။ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ဘယ္ေတာ့မွ ႐ႈတ္ခ်ျခင္း၊ အျပစ္တင္ျခင္းတို႔ကိုမလုပ္ပါ။
စတုတၴျဖစ္ရပ္ -ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ား၏ လြတ္လပ္ခြင့္တို႔ကို ခ်ိဳးေဖာက္သည္။ မီဒီယာမ်ား၏လြတ္လပ္ခြင့္တို႔ကိုလည္း အလားတူ ခ်ိဳးေဖာက္သည္။ လူမ်ား၏လြတ္လပ္ခြင့္ကို ကန္႔သတ္ဥပေဒမ်ားကို ျပ႒ာန္းသည္။ အစိုးရကို မေဝဖန္ႏိုင္ေအာင္ ႏွိမ္နင္းသည္။ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားကို အေရးယူႏိုင္ေသာနည္းလမ္းမ်ားကို သံုးသည္။ အျခား ေသာ အာဏာရွင္အစိုးရမ်ား၏ လူထုအေပၚ၊ မီဒီယာအေပၚ၊ အတိုက္အခံမ်ားအေပၚအေရးယူမႈမ်ားကို ခ်ီးမြမ္းေလ့ရွိသည္။
ဤျဖစ္ရပ္မ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီဆံုး႐ံႈးမည့္သတိေပးလကၡဏာမ်ားျဖစ္သည္။ အျခား ဘာမွမလုပ္ႏိုင္ေသးလွ်င္ပင္လွ်င္ ဤလကၡဏာမ်ားကို သိရန္၊ ျမင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ဤကဲ့သို႔ေသာ သတိေပးလကၡဏာမ်ား ရွိလွ်က္ပင္ ၿပီးခဲ့ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို ဆန္႔က်င္က်ေသာကိုယ္စားလွယ္သည္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အႏိုင္ရသြားခဲ့သည္။ ဤကိစၥတြင္ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ ပါတီေရးကို ေနာက္ဆုတ္၍ ဒီမိုကေရစီေရးကို ေရွ႕တန္းတင္ ဦးစားေပးသင့္သည္။ ပါတီမ်ားအေနျဖင့္ သိရမည္မွာ ဒီမိုကေရ စီဆံုး႐ံႈးျခင္းသည္ ေရြးေကာက္ပြဲ႐ံႈးျခင္းထက္ မ်ားစြာအေျခအေနဆိုးလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ ဤေရြးေကာက္ပြဲသည္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီကိုဆန္႔က်င္ေသာစံနစ္တို႔၏ ၿပိဳင္ပြဲျဖစ္သည္ကို ျမင္ဖို႔လိုအပ္ပါသည္။
ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီဝင္ သံုးဦးသည္ ဤသေဘာမ်ိဳးသက္ေရာက္ေသာ စကားမ်ားကို ေျပာခဲ့ၾကပါသည္။ သူတို႔၏ စကားမ်ားမွာ –
ရီပတ္ဘလီကန္ (၁) – ဒီေရြးေကာက္ပြဲကို ဟီလရီကင္လင္တန္နဲ႔ ေဒၚနယ္ထရမ့္တို ႔ၿပိဳင္ပြဲကို မျမင္ဘဲ၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္(ဟီလရီ)ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီဆန္႔က်င္ေသာစနစ္ (ထရမ့္) လို ႔ျမင္သင့္ပါတယ္။
ရီပတ္ဘလီကန္ (၂) – အခုအခ်ိန္ဟာ ပါတီအေရးကို ဦးစားေပးရမည့္အခ်ိန္မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံရဲ႕အေရး၊ တနည္း – ဒီမိုကေရစီအေရးကို ဦးစားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚနယ္ထရမ့္ဟာ ဒီမိုကေရစီစံနစ္အတြက္ အလြန္အႏၱရာယ္ရွိတဲ့လူ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ရီပတ္ဘလီကန္ (၃) – ဒီကိစၥဟာ ေတာ္ေတာ္အေရးႀကီးပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ရဲ႕မဲကို ဒီမိုကေရစီဆန္႔က်င္တဲ့ဘက္ကို မေပးႏိုင္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံရဲ႕အက်ိဳးဟာ ေဒၚနယ္ထရမ့္ကို သမၼတျဖစ္ျခင္းမွ တားဆီးႏိုင္တဲ့အေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္အခုေရြးေကာက္ပြဲမွာ ရီပတ္ဘလီကန္ေတြဟာ ကလင္တန္ကို အားေပးဖို႔ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။
ဒီစကားေတြက အလြန္ေကာင္းေသာ္လည္း ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီရဲ႕ အေရးပါတဲ့ပုဂိၢဳလ္ေတြက ေျပာတာမဟုတ္ခဲ့ပါ ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အလာေကာင္းေပမယ့္ အခါေႏွာင္းခဲ့ပါတယ္။ အခါေႏွာင္းခဲ့တဲ့အတိုင္း ဒီမိုကေရစီက်ဆံုးဖို႔ တလွမ္း တိုးလာခဲ့ပါၿပီ။
ေနာက္ ဘာဆက္ျဖစ္ဦးမည္နည္း။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ
