ေမာင္လူေပ – ျမန္မာ အေမရိကန္တို႔အေၾကာင္း
(မိုးမခ) ၾသဂုတ္ ၃၊ ၂၀၁၈
အေမရိကားေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေတြကို ျမန္မာအေမရိကန္ေတြလို႔ ေခၚၾကတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေမြးၾကတဲ့ ျမန္မာအပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုဟာ ျမန္မာ အေမရိကန္ေတြပါပဲ။ ဘိုဆန္ဆန္ေျပာရင္ေတာ့ Burmese American ေတြဆိုပါေတာ့။
မိုင္ေပါင္းေသာင္းခ်ီေဝးတဲ့ ဒီေဒသကိုေရာက္ေနၾကတဲ့ျမန္မာျပည္ဖြားအေပါင္းကလည္း အေမရိကားရဲ႕ ၂၀၁၀ တရားဝင္ သန္းေကာင္စာရင္းအရ တစ္သိန္းနဲ႔ႏွစ္ရာ စာရင္းေပါက္တယ္။ အခု၂၀၁၈ဆိုေတာ့ ေတြးသာၾကည့္ေပေတာ့။ ၂၀၂၀မွာေကာက္မဲ့ သန္းေကာင္စာရင္းမွာဆိုရင္ေတာ့ ခန္႔မွန္းၾကည့္တာ သံုးသိန္းေလာက္ စာရင္းေပါက္မယ္ထင္တယ္။
ျမန္မာအေမရိကန္ေတြထဲမွာ အမ်ားဆံုးကေတာ့ တ႐ုတ္လို႔ ျမန္မာေတြေခၚၾကတဲ့ ျမန္မာျပည္ဖြားခ်ိဳင္းနိစ္ေတြပါ။ ျမန္မာစစ္စစ္ေတြလိုပဲ ျမန္မာစကားေျပာတယ္။ ျမန္မာျပည္ကိုခ်စ္တယ္။ ျမန္မာဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြေထာင္တယ္။ ျမန္မာအစားအစာေတြကို ႀကိဳက္တယ္။ ျမန္မာသီခ်င္းဆိုတယ္။ ျမန္မာအက ကၾကတယ္။ ဥပမာေျပာရရင္ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ ဖရီးေမာင့္ၿမိဳ႕က ရပ္ကြက္ကြန္ျမဴနီတီစင္တာတစ္ခုမွာလုပ္တဲ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းသၾကၤန္ပြဲကို ၁၉၉၉ က ေရာက္သြားေတာ့ ျမန္မာသၾကၤန္သီခ်င္းေတြကို ဆိုေနသူေရာ က,ေနသူေရာ ေရႊပြဲလာပရိတ္သတ္ေတြေရာ အားလံုးရဲ႕ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုးဆယ္ကိုးေလာက္ဟာ ျမန္မာခ်ိဳင္းနိစ္ေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနတာ သတိထားမိတယ္။ ေပါက္ေဖၚေတြေပမဲ့ ျမန္မာစကားေျပာရမွ အားရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသားစစ္စစ္ႀကီးေတြမို႔ အေမရိကန္ေရာက္ေတာ့လည္း ျမန္မာသၾကၤန္သီခ်င္းေတြကို အားပါးတရ သီဆိုေနၾကတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ျမန္မာေတြေရာ အျခားတိုင္းရင္းသားေတြပါ အမ်ားအျပား ေရာက္ရွိေနၾကပါၿပီ။
အေမရိကားကို ပထမဆံုးေရာက္လာတဲ့ ျမန္မာလူမ်ိဳးလို႔ သတ္မွတ္ခံရသူက ၁၈၅၈မွာေရာက္လာခဲ့သူ ေဒါက္တာေရွာလူး တဲ့။ ပင္ဆာေဗးနီးယားျပည္နယ္က လူးဝစၥဘတ္ခ်္တကၠသိုလ္ (ယခုဘပ္ဂ္နဲတကၠသိုလ္) ကေန ဆရာဝန္ဘြဲ႕ကို ၁၈၆၇မွာယူၿပီး ေနာက္ႏွစ္မွာ ျမန္မာျပည္ျပန္သြားပါသတဲ့။ (အခုေခတ္ဆိုရင္ေတာ့ အေမရိကားမွာပဲ အထူးကုဆရာဝန္လုပ္ၿပီး ေနခဲ့မယ္ထင္တယ္။)
အေမရိကားကို ျမန္မာေတြ အလံုးအရင္းနဲ႔ ပထမဆံုးေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၾကတာက ၁၉၆၂ခုႏွစ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္းစစ္အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္းက စပါတယ္။ ျပည္သူပိုင္သိမ္းတယ္၊ တ႐ုတ္ဗမာ႐ိုက္ပြဲျဖစ္တယ္။ အဲဒီလိုနဲ႔ ျမန္မာျပည္ဖြား ခ်ိဳင္းနိစ္မ်ားအတြက္ မလံုျခံဳေတာ့တဲ့အခါ ျမန္မာျပည္ကို စြန္႔ခြာဖို႔ ျဖစ္လာခဲ့ရတယ္။ ၆၀ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းကေန ၇၀ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းမ်ားအထိ အေမရိကားကို ေရာက္လာခဲ့ၾကတဲ့ ျမန္မာအေမရိကန္ေတြဟာ ခ်ိဳင္းနိစ္ႏြယ္ဖြားေတြခ်ည္းမ်ားတယ္။ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာကို အေမရိကားမွာ စတင္မိတ္ဆက္ေပးခဲ့တာလည္း သူတို႔ပဲ။ ျမန္မာခ်ိဳင္းနိစ္ေတြဟာ ပညာတတ္ေတြ၊ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ ပညာရွင္ေတြမ်ားၾကတယ္။ အိႏၵိယေသြးေႏွာတဲ့ ျမန္မာကျပားေတြလည္း အနည္းငယ္ပါရွိခဲ့တယ္။
ျမန္မာအေမရိကန္ေတြ ဒုတိယလွိုင္းအေနနဲ႔ အေမရိကားကို ေရာက္ရွိလာၾကတာကေတာ့ ၁၉၈ဂျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုႀကီး(ရွစ္ေလးလံုးလူထုလႈပ္ရွားမႈႀကီး) ေနာက္ပိုင္းမွာပါ။ အဲဒီဒုတိယလွိုင္းနဲ႔ ေရာက္လာသူအစုထဲမွာ ျမန္မာနဲ႔ အတူ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္းစတဲ့တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးစံု ပါလာခဲ့ၿပီ။ ရွစ္ေလးလံုးေနာက္ပိုင္းကေန ၂၀၀၀ခုႏွစ္အတြင္း လူႏွစ္ေသာင္းခြဲေက်ာ္ ေရာက္လာခဲ့ၾကပါသတဲ့။ ႏိုင္ငံေရးဒုကၡသည္ေတြအမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ဒီအသုတ္မွာပါတဲ့ ျမန္မာေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္က အင္ဒီယားနားျပည္နယ္ ဖို႔ဝိန္းၿမိဳ႕မွာ အေျခခ်ၾကတယ္။
၂၀၀၆ကေန ေနာက္ပိုင္းမွာ တတိယလွိုင္းနဲ႔ေရာက္လာခဲ့ၾကသူေတြကေတာ့ ထိုင္းျမန္မာနယ္စပ္က စစ္ေျပးဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုပါပဲ။ ကရင္လူမ်ိဳးအမ်ားစုပါ။ ၂၀၀၆ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလကေန ၂၀၀၇ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအထိ ဆယ့္တစ္လအတြင္းမွာပဲ ကရင္ဒုကၡသည္ေပါင္း တစ္ေသာင္းႏွစ္ေထာင့္ရွစ္ရာအထိ အေမရိကားကို ေရာက္လာခဲ့တယ္။ အခုေနာက္ဆံုးစာရင္းေတြအရ တတိယလွိုင္းနဲ႔ ဝင္လာၾကတဲ့ျမန္မာအေမရိကန္ေပါင္း တစ္သိန္းေျခာက္ေသာင္းေက်ာ္ရွိတာေၾကာင့္ (၂၀၀၇-၂၀၁၇)ဆယ္ႏွစ္တာအတြင္းအေမရိကန္ေရာက္ တကမ႓ာလံုးက စစ္ေျပးဒုကၡသည္စာရင္းမွာ ျမန္မာခရစ္ယာန္(ကရင္လူမိ်ဳးအမ်ားစု) ေတြက နံပါတ္တစ္စာရင္း ဝင္သြားပါတယ္။
အရင္ေရာက္ႏွင့္ၿပီးျဖစ္တဲ့ ျမန္မာအေမရိကန္မိသားစုဝင္ေတြက တရားဝင္ေခၚယူၾကတဲ့အခါ မိဘ၊ သားသမီး၊ ဇနီး၊ ခင္ပြန္း၊ ညီအကို၊ ေမာင္ႏွမ ေတြ ေရာက္ရွိလာၾကတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီဗြီမဲလို႔ အတိုေခၚၾကတဲ့ Diversity Visa Program အရ မဲေပါက္ၿပီးေရာက္လာၾကသူကလည္း ႏွစ္စဥ္လိုလိုမနည္းလွပါ။
စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္ရဲ႕ ေက်းဇူးေတာ္အဖံုဖံုေၾကာင့္ ေရာက္ရွိလာၾကတဲ့ ျမန္မာအေမရိကန္စာရင္းဟာ တိုးၿပီးရင္းတိုးပါပဲ။ ဆယ္ႏွစ္တစ္ခါေကာက္တဲ့ အေမရိကန္သန္းေကာင္စာရင္းအရေျပာရရင္ ၂၀၀၀ခုႏွစ္စာရင္းအရ ျမန္မာဦးေရ (၁၆,၇၂၀)ပဲရွိရာက ၂၀၁၀စာရင္းမွာ (၁၀၀,၂၀၀)ျဖစ္သြားလို႔ တိုးႏႈန္းက ၄၉၉%ပါတဲ့။ ဆယ္ႏွစ္အတြင္း ငါးဆနီးပါး တက္လာတယ္။ အရင္က သန္းေကာင္စာရင္းမွာ ‘အျခားအာရွလူမ်ိဳးမ်ား’လို႔ ျဖည့္ခဲ့ၾကရေပမဲ့ အခုလာမဲ့ ၂၀၂၀သန္းေကာင္စာရင္းမွာေတာ့ ‘ျမန္မာ-အေမရိကန္’လို႔ ကိုယ့္လူမ်ိဳးအမွန္အတိုင္း ျဖည့္ခြင့္ရေတာ့မယ္ ထင္ပါရဲ႕။
ျမန္မာအေမရိကန္ေတြအမ်ားဆံုးေနထိုင္တဲ့ ၿမိဳ႕ေတြကေတာ့
(၁)မင္နီဆိုးတားျပည္နယ္၊ မင္နီယားပူးလစ္( Minneapolis, Minnesota) မွာ ျမန္မာႏြယ္ဖြား တစ္ေသာင္းနီးပါးရွိတယ္။ ကရင္ႏြယ္ေတြ ႏွစ္ေထာင့္ငါးရာေက်ာ္အပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုပဲ။
(၂)အင္ဒီယားနားျပည္နယ္၊ ဖို႔ဝိန္းၿမိဳ႕(Fort Wayne, Indiana)မွာ ျမန္မာျပည္က ႏိုင္ငံေရးဒုကၡသည္အမ်ားအျပားအပါအဝင္ ျမန္မာေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္ေနတယ္။
(၃)နယူးေယာ့ခ္ျပည္နယ္၊ နယူးေယာ့ခ္( New York, New York) တစ္ဝိုက္မွာ ျမန္မာခ်ိဳင္းနိစ္ႏြယ္အမ်ားစုျဖစ္ၿပီး ခုႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ေနတယ္။
(၄)ကယ္လီဖိုးနီးယားေျမာက္ပိုင္း၊ ဆန္ဖရန္စစၥကိုေဗးဧရိယာ( San Francisco Bay Area, California) တစ္ဝိုက္မွာလည္း ခ်ိဳင္းနိစ္ႏြယ္ဖြားအမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ျမန္မာေတြ ေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ ရွိၾကတယ္။
(၅)ကယ္လီဖိုးနီးယားေတာင္ပိုင္း၊ ေလာ့စ္အိန္ဂ်လိစၥၿမိဳ႕( Los Angeles, California) တစ္ဝိုက္မွာလည္း ခ်ိဳင္းနိစ္ႏြယ္ဖြားအမ်ားစုျဖစ္ၿပီး ျမန္မာေျခာက္ေထာင္နီးပါးရွိတယ္။
(၆)တကၠဆက္ျပည္နယ္၊ဒါးလက္စ္၊ ဟူစတန္တဝိုက္( Dallas, Texas) မွာလည္း ျမန္မာငါးေထာင္နီးပါးရွိတယ္။
(၇)ဥကၠလာဟိုးမားျပည္နယ္၊ တူလ္ဆာ(Tulsa, Oklahoma) တစ္ဝိုက္မွာ ခ်င္းလူမ်ိဳး ငါးေထာင္ေက်ာ္ ေနတယ္။
(၈)အင္ဒီယားနားပူးလိ(Indianapolis)၊ ဘတ္ဖလိုး( Buffalo)၊ ဝါရွင္တန္(Washington) တစ္ဝိုက္ေတြမွာလည္း ေလးေထာင္ခန္႔ဆီ ရွိၾကတယ္။
(၉) ျမန္မာအေမရိကန္ေတြ အမ်ားစုေနၾကတဲ့ ေနာက္ထက္ၿမိဳ႕ႀကီးေတြကေတာ့ ခ်ီကာဂို၊ဆန္ဒီေယးဂို၊ေဘာ့စတြန္၊ ဖေလာ္ရီဒါ စတဲ့ၿမိဳ႕ေတြပါပဲ။ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြအမ်ားစုမွာ လိုလို ျမန္မာေတြေနၾကပါတယ္ေပါ့ဗ်ာ။
အခုလို အေမရိကားျပည္နယ္အႏွ႕ံက ၿမိဳ႕ႀကီးေတြကို ျမန္မာေတြ ပ်႕ံႏွ႕ံသြားရျခင္း ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းတစ္ခုကေတာ့ ဆူရွီ(Sushi) လို႔ေခၚတဲ့ ဂ်ပန္ထမင္းလိပ္နဲ႔ငါးထမင္းကပ္ လုပ္ငန္းေၾကာင့္ပါပဲ။ ‘သခင္မ်ိဳးေဟ့ ဘီ႐ုမာ’ ေတြဟာ အေမရိကားေရာက္တဲ့အခါ ‘နိပြန္’ေတြျဖစ္ကုန္ၾကၿပီး ဆူရွီဆိုင္ေတြ ေထာင္ၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္အစားအစာေရာင္းရင္း အသက္ေမြးၾကတဲ့ ျမန္မာအေမရိကန္က အမ်ားစုပါ။ဆူရွီလုပ္ငန္းစုတစ္ခုကို ထူေထာင္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာလုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးဆိုရင္ သမၼတအိုဘားမားရဲ႕ မိန္႔ခြန္းေျပာပြဲအခမ္းအနားကိုု ဖိတ္ၾကားခံခဲ့ရဖူးတယ္။
ဒီလိုထူးခၽြန္ထက္ျမက္တဲ့ ျမန္မာအေမရိကန္ေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဆရာဝန္ေတြ၊ တကၠသိုလ္က ပေရာ္ဖက္ဆာေတြ၊ နာဆာအဖြဲ႕ႀကီးက ပညာရွင္ေတြ၊ စြန္႔ဦးတီထြင္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ေရးျပရရင္ ကုန္ႏိုင္စရာမရွိ။ ႏိုင္ငံေက်ာ္အႏုပညာရွင္ေတြထဲကဆိုရင္ေတာ့ ဂႏၳဝင္အဆိုေတာ္ႀကီးအန္တီေဒၚမာမာေအး၊ အန္ကယ္ႏိုး(သိန္းတန္၊ျမန္မာျပည္)၊ ေမယု၊ေမဆြိ၊ ေမဝင္းေမာင္၊ နီနီဝင္းေရႊ၊ မီမီဝင္းေဖ၊ရတနာဦး။ (ကြယ္လြန္သြားၿပီျဖစ္ၾကတဲ့ ဒါ႐ိုက္တာဦးႀကီးျမင့္၊ စာေရးဆရာတင္မိုး၊ ေၾကးမံုဦးေသာင္း၊ ေမာင္သာရ၊ ေနရွင္းဦးေလာရံု၊ မယ္ဗမာေနာ္လြီဇာဗင္ဆင္) တို႔အျပင္ ဒါ႐ိုက္တာဦးဝင္းေဖ၊ ဆရာေမာင္စြမ္းရည္၊ ေမၿငိမ္း၊ ခက္မာ တို႔ဟာ အေမရိကန္အေျခစိုက္ ျမန္မာေတြပါ။ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္တစ္ခုထဲမွာကိုပဲ လူငယ္သတင္းအယ္ဒီတာေတြျဖစ္တဲ့ ကိုခိုင္ဘြား( ျမန္မာေဂဇက္)၊ ကိုထိန္လင္း( ဧရာဝတီသတင္းဌာန အယ္ဒီတာေဟာင္း) တို႔အေျခစိုက္ၿပီး ျမန္မာအေမရိကန္သတင္းသမားေတြအျဖစ္ ရွိေနၾကတယ္။ ျမန္မာျပည္အတြက္ မွန္ကန္တဲ့သတင္းေတြကို ထုတ္ျပန္ေပးေနၾကတယ္။
အျခားထင္ရွားတဲ့ ျမန္မာေသြးပါၾကသူ ျမန္မာအေမရိကန္မိသားစုဝင္ေတြကေတာ့
▪ Julie Chen: television personality
▪ Rich Cho: sports executive
▪ Wendy Law-Yone: writer
▪ Kyaw Kyaw Naing: hsaing waing musician
▪ Natalise: singer
▪ Aung San Oo: brother of Aung San Suu Kyi
▪ Abraham Sofaer: actor, of Burmese Jewish origin
▪ Ezra Solomon: economist
▪ Alex Wagner: television anchor
▪ Patrick Wang: actor and writer
▪ Moe Z. Win: professor at Massachusetts Institute of Technology
▪ Adrian Zaw: actor တို႔ ျဖစ္ၾကတယ္။
ျမန္မာအေမရိကန္ေတြအေၾကာင္း သိခ်င္သူမ်ားအတြက္ အနည္းငယ္ေသာ သိသင့္သမွ်ကို အင္တာနက္ႀကီးထဲမွာေတြ႕သမွ် ေဝမွ် လိုက္တဲ့သေဘာေပါ့။ အက်ယ္သိခ်င္သူမ်ားအတြက္ကေတာ့ Wikipedia ထဲဝင္ဖတ္ခ်င္ဖတ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဂူဂဲလ္(Google)ထဲသာ ဝင္ေမႊၾကပါေတာ့လို႔။
ခ်စ္တဲ့
ေမာင္လူေပ
သင့္အေၾကာင္း သင့္လုုပ္ငနး္ ေၾကာ္ျငာ သည္ေနရာမွာ ေၾကာ္ျငာႏိုုင္ပါျပီ