ကမာၻ႔ေတာ္လွန္ေရးအမွတ္တံဆိပ္ (သို႔) CHE


ကမာၻ႔ေတာ္လွန္ေရးအမွတ္တံဆိပ္ (သို႔) CHE

K ၿငိမ္းခ်မ္း (မိုးမခ) ဇြန္ ၁၅၊ ၂၀၁၈

စာေရးသူ – Richard L. Harris
ဘာသာျပန္ -ႏိုင္ျမင့္သစ္
စာအုပ္အမည္ – ေခ်ေဂြဗားရား (အထင္ကရ ေတာ္လွန္ေရးသမားတဦး၏ ႏိုင္ငံေရးရာဇဝင္) (Che Guevara: A Biography)
အမ်ိဳးအစား – ႏိုင္ငံေရး
ထုတ္ေဝသည့္တိုက္ – ယဥ္မ်ိဳး
ထုတ္ေဝသည့္ကာလ – ၂၀၁၇၊ ၾသဂုတ္လ
တန္ဖိုး- ၄၀၀၀ က်ပ္

ကမၻာ့ႏိုင္ငံအသီးသီး ယေန႔ထိ ေလးစားခ်စ္ခင္ရတဲ့ CHEဆိုတဲ့ေတာ္လွန္ေရးသမားႀကီးကို ၁၉၂၈ ဇြန္ ၁၄ရက္ေန႔မွာေမြး ဖြားခဲ့တာဆိုေတာ့ ယေန႔ဆိုရင္ CHE ဟာ အသက္ ၉၀ျပည့္ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္တရားအတြက္၊ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲေတြအေၾကာင္း ေျပာဆိုေတာ့မယ္ဆိုရင္လည္း CHE ဟာ ကိုးကားစရာျပယုဂ္တခုျဖစ္ ေနလ်က္ရွိပါတယ္။

ကမာၻ႔ေတာ္လွန္ေရးအမွတ္တံဆိပ္တခုလို ျဖစ္ေနတဲ့ အာဂ်င္တီးနားႏိုင္ငံသား ေခ်ေဂြဗားရား (Che Guevara) အေၾကာင္း ကမာၻ႔ႏိုင္ငံ အသီးသီးမွာ ဘာသာစကားမ်ိဳးစုံျဖင့္ တည္ရွိေနပါတယ္။

CHE နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စာအုပ္ေပါင္းမ်ားစြာ အတၳဳပၸတၱိေပါင္းမ်ားစြာရွိတဲ့ အထဲကမွ ယခုစာအုပ္ကေတာ့ ေခ်ေဂြဗားရား အတၳဳပၸတၱိ ပုံစံ ေရးသားထားၿပီး CHE ကြယ္လြန္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲကာလနဲ႔ အေျခအေနမ်ားကိုပါ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။

မူရင္းစာအုပ္ေရးသားသူက Richard L. Harris ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရး သိပၸံနဲ႔ Ph.D ဘြဲ႕ရထားၿပီး ကာလီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ တကၠသိုလ္မွ ပါေမာကၡတဦးျဖစ္ပါတယ္။

ရစ္ခ်တ္အယ္လ္ဟဲရစ္ေရးသားၿပီး (Che Guevara: A Biography) စာအုပ္ကို ႏိုင္ျမင့္သစ္က ေခ်ေဂြဗားရား (အထင္ကရ ေတာ္လွန္ေရး သမားတဦး၏ ႏိုင္ငံေရးရာဇဝင္) ဆိုကာ ဘာသာျပန္ဆိုထားပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ကာလီဖိုးနီးယားျပည္နယ္၊ (Greenwood) ပုံႏွိပ္တိုက္မွ ၂၀၁၀ မွာ ျဖန႔္ခ်ိထားၿပီး ဘာသာျပန္မူ ကိုေတာ့ ၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လမွာ ျဖန႔္ခ်ိထားပါတယ္။ စာအုပ္မွာ အခန္း ၁၃ ခန္းပါရွိၿပီး နိဒါန္းတြင္ CHE၏ ဘဝျဖစ္စဥ္မ်ားကို သကၠရာဇ္ခုႏွစ္မ်ားအတိုင္း အစဥ္လိုက္ပါဝင္ပါတယ္။

အခန္း (၁) မွာ အာဂ်င္တီးနားႏိုင္ငံမွ အေစာပိုင္းဘဝမ်ား၊ အခန္း (၂) ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ဒိုင္ယာရီ (သို႔မဟုတ္) ေခ်၏ ေတာင္အေမရိက စြန႔္စားခန္း ခရီးစဥ္၊ အခန္း (၃) ကြာတီမာလာႏိုင္ငံႏွင့္ မကၠဆီကိုႏိုင္ငံတို႔တြင္ လက္နက္ကိုင္ရန္ ေတာင္း ဆိုျခင္း၊ အခန္း (၄) ေခ် သို႔မ ဟုတ္ သူရဲေကာင္းေျပာက္က်ားစစ္၊ အခန္း (၅) က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရး အစိုးရ တြင္းမွ ေခ်၏အခန္းက႑ အခန္း (၆) ေတာ္လွန္ေသာ ေျပာက္က်ားစစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေခ်၏ ျဖည့္ဆည္းမႈမ်ား အခန္း (၇) နယ္ခ်ဲ႕ စနစ္ႏွင့္ ဆိုရွယ္လစ္ဝါဒတို႔တြင္ ေခ်၏သေဘာေပါက္ နား လည္မႈမ်ား၊ အခန္း (၈) အာဖရိကလွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ အထူး တာဝန္ အဖြဲ႕ဆိုၿပီး သက္ရွိထင္ရွားရွိစဥ္ CHE ရဲ႕ ဘဝျဖတ္သန္းမႈမ်ား ပါဝင္ပါ တယ္။

CHE မကြယ္လြန္မီနဲ႔ ကြယ္လြန္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲ အေျခအေနမ်ားကို အခန္း (၉) ဘိုလီးဗီးယားရွိ ေခ်၏ ေနာက္ဆုံး အထူးတာဝန္အဖြဲ႕ အခန္း (၁၀) ေတာ္လွန္ေရးသမားတဦး၏ ေၾကကြဲဖြယ္ေသဆုံးမႈ အခန္း (၁၁) CHE ၏ ဒိုင္ယာရီႏွင့္ ဇာတ္ျမႇဳပ္ထားသည့္ ႂကြင္းက်န္႐ုပ္ အေလာင္း၊ အခန္း (၁၂) ေခ်၏ အဓြန႔္ရွည္ရွည္တည္တံ့သည့္အေမြ အခန္း (၁၃) ေခ် သက္ေတာ္ရာေက်ာ္ ရွည္ပါေစ၊ လက္တင္အေမရိ ကအေပၚ ေခ်၏ဆက္လက္ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈမ်ားဆိုၿပီး ပါဝင္ပါ တယ္။

အသက္ ၃၉ ႏွစ္အ႐ြယ္ ၁၉၆၇ ေအာက္တိုဘာ ၉ ရက္ေန႔ ဘိုလီဗီးရား စစ္တပ္မွ ကြပ္မ်က္ျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ CHE ဟာ သမိုင္း အဆင့္ဆင့္ ဂုဏ္ေရာင္ေျပာင္ ထြန္းလင္းခဲ့သလို ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ TIME မဂၢဇင္းရဲ႕ႏွစ္ဆယ္ရာစု ၾသဇာတိကၠမအရွိဆုံး လူေပါင္း တရာထဲမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့တဲ့ Richard L. Harris ေခ်ကိုယ္တိုင္ေရးသားခဲ့တဲ့ ေန႔စဥ္မွတ္တမ္းကို အေျခခံၿပီး ေခ်နဲ႔ ပတ္သက္ ထိဆက္ခဲ့တဲ့ သူမ်ားကို ေတြ႕ဆုံ ေနာက္ဆုံး CHE က်ဆုံးခဲ့ရတဲ့ ဘိုလီးဗီးရားရွိ ေနာက္ဆုံးတိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေနရာထိ သြားေရာက္ကာ ေရးသားထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

စာအုပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စာေရးသူရဲ႕ နိဒါန္းမွာ “ဤစာအုပ္သည္ ေခ်ေဂြဗားရာဘဝ၏ ကာလအပိုင္းအျခားႏွင့္ အသြင္အျပင္ အားလုံးတို႔၏ ျပည့္စုံက်ဳယ္ျပန႔္သည့္ ျဖစ္စဥ္ကို စီစဥ္ေပးထားပါသည္၊ ဤစာအုပ္သည္ သူ႔အေၾကာင္း အနည္းငယ္သာ သိသူ၊ တစုံတရာ သိထားသူႏွင့္ ပိုမိုသိလိုသူ စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ေရးသားထားပါတယ္။

CHE ရဲ႕ေတာ္လွန္ေရးကာလမ်ားတင္မကဘဲ ငယ္စဥ္ဘဝ၊ လမ္းႏွင့္ပစၥည္း စိစစ္သူ၊ ေဆးသုေတသန လက္ေထာက္၊ သေဘၤာသူနာျပဳ၊ ခရီးလွည့္လည္ အေရာင္းစာေရး၊ လမ္းေဘး ဓာတ္ပုံဆရာ၊ ဆရာဝန္၊ စာေရးဆရာ၊ က်ဴးဘားဗဟိုဘဏ္ အႀကီးအကဲ၊ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ တပ္မႉး၊ က်ဴးဘား ဗဟိုစီမံကိန္းဘုတ္အဖြဲ႕ၫႊန္မႉး၊ စက္မႈဝန္ႀကီး၊ ႏိုင္ငံျခားေရးကြၽမ္းက်င္သူ အစရွိသျဖင့္ ျဖတ္သန္းမႈအစုံစုံကိုလည္း ဖတ္ရပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးသမားႀကီးလို႔ တံဆိပ္ကပ္ႏွိပ္ထားေသာ္လည္း CHE ရဲ႕လူငယ္ဘ၀ ဖခင္ျဖစ္သူနဲ႔ဆက္ဆံေရးကိုလည္း “ေခ်နဲ႔ကြၽန္ေတာ္က သက္တူ႐ြယ္တူေတြလို တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ က်ီစယ္တတ္ၾကပါတယ္။ ရယ္စရာ ဟာသ ေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ ေခ်က ကြၽန္ေတာ့္ကို တစ္ေလွ်ာက္လုံး က်ီစယ္ေလွာင္ေျပာင္ေနတာပါ။ အိမ္ထဲက စားပြဲခုံေပၚမွာ ႏွစ္ ေယာက္သား ေတြ႕ဆုံလိုက္တယ္ဆိုတာနဲ႔ တစ္ၿပိဳက္နက္ ေခ် က ကြၽန္ေတာ့္ကို ႏိုင္ငံေရးစ႐ိုက္လကၡဏာေတြနဲ႔ ပတ္ သက္တဲ့ အျငင္းအခုန္ေတြနဲ႔ ဆြေပးေတာ့တာပဲ။ ဒီတုန္းက သူ႔အသက္က ႏွစ္ဆယ္ေလာက္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒီနယ္ ပယ္မွာေတာ့ သူက ကြၽန္ေတာ္ထက္ သာပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဟာ အေတာမသတ္ ထပ္တ လဲလဲ ျငင္းခုန္ေနၾကပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႏွစ္ေယာက္ ျငင္းခုန္ေနတာကို ၾကားရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ရန္ျဖစ္ေနၾကတယ္လို႔ ထင္ၾကမွာ ပဲ။ လုံး၀ ရန္မျဖစ္ ပါဘူး။ အဲဒီမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ၾကားက စစ္မွန္တဲ့ ရဲေဘာ္ရဲဘက္စိတ္ရွိျခင္းကို စိတ္ထဲမွာ နက္နက္ရႈိင္း ရႈိင္း စိုက္ထူထားၾကတာ ပါ”လို႔ ဖတ္ရပါတယ္။

စိတ္ဝင္စားစရာအေကာင္းဆုံးအခ်က္ကေတာ့ CHE ကြယ္လြန္ၿပီး ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ ေန႔စဥ္မွတ္တမ္းပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝျခင္းရဲ႕ ေနာက္ကြယ္က ဇာတ္လမ္းျဖစ္ပ်က္ပုံမ်ားနဲ႔ CHE ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ကို သူ ကြယ္လြန္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ၾကာမွ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ က်ဴးဘားႏိုင္ငံသို႔ မည္သို႔ ေ႐ႊ႕ ေျပာင္းခဲ့ရတဲ့အေၾကာင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ဘာပဲေျပာေျပာ ဆရာဝန္တေယာက္ျဖစ္ၿပီး ေတာ္လွန္ေရးသမားတေယာက္လိုေန ေတာ္လွန္ေရးသမားတေယာက္လို ၁၉၆၇ ေအာက္တိုဘာ ၉ ရက္ေန႔မွာ ဘိုလီးဗီးရားစစ္တပ္ရဲ႕ပစ္ခတ္ခံရၿပီး ေခ်ေဂြဗားရားဟာ အသက္ ၃၉ ႏွစ္မွာ က်ဆုံး ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။

သူရဲေကာင္းစိတ္ဓာတ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး CHE ရဲ႕ကေလးမ်ားထံ ႏႈတ္ဆက္စာမွာေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္းေရးသားခဲ့ပါတယ္။

“ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာ ဘာ အေရးႀကီးဆုံးျဖစ္သလဲ ဆိုတာပဲျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ေခါင္းထဲ စြဲေနရမယ္။ ငါတို႔ အသီးသီးဟာ တစ္ေယာက္တည္း အထီးတည္းဟာ ဘာတန္ဖိုးမွ မရွိဘူးဆိုတာကို ေခါင္းထဲ စြဲေနရမယ္။ အျဖစ္ခ်င္ဆုံးကေတာ့ ကမာၻ႔ ဘယ္အပိုင္းကမဆို လူတိုင္းကို ဆန႔္က်င္က်ဴးလြန္ထားတဲ့ မည္သည့္ တရားမမွ်တမႈကို မဆို နက္နက္ရႈိင္းရႈိင္း ခံစားႏိုင္စြမ္း အၿမဲရွိေနရမယ္”။

CHE ကြယ္လြန္တာ ၁၉၆၇ ေအာက္တိုဘာဆိုေတာ့ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ျပည့္ေတာ့မွာျဖစ္ေသာ္လည္း ေခ်ရဲ႕ ဓာတ္ပုံ၊ ေခ်ရဲ႕ နာမည္ကေတာ့ ကိုးကား ေျပာဆိုဦးၫြတ္ေနရတုန္းပဲျဖစ္ပါတယ္။