“ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္ႏွင့္ တပ္မေတာ္အခန္းက႑” အေပၚ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္
(မုိးမခ) မတ္လ ၁၇၊ ၂ဝ၁၈
● ေနာက္ခံ အေျခအေန
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ တပ္မေတာ္သည္ အစဥ္အျမဲ အေရးႀကီးသည့္ အခန္းက႑မွ ပါဝင္လွ်က္ရွိသည္။ တပ္မေတာ္၏ အာဏာသိမ္းမႈေၾကာင့္ မေကာင္းသည့္ သေဘာထားကြဲလြဲစရာကိစၥမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ၎အား အသိအမွတ္ျပဳရမည့္ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ ေအာင္ျမင္မႈမ်ား ရရွိခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္သည္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မ ေတာ္ မွစတင္ အေျခခံ ေပၚေပါက္ခဲ့ သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တပ္မေတာ္၏ ဖခင္ျဖစ္သည္ ဆိုသည့္အခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံသားအားလုံး ႏိုင္ငံေရး လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္မရွိဘဲ လက္ခံၾကသည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ ပုံႀကီးတြင္ ဝါရင့္ အဆင့္ျမင့္ တပ္မေတာ္အရာရွိ အမ်ား အျပားပါဝင္ခဲ့ၾကသည္။ ၎တို႕ထဲမွ အခ်ိဳ႕သည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္(NLD) တြင္ အေရးပါသည့္ တာဝန္မ်ားရယူခဲ့ၾကသည္။
NLD ပါတီ၏ ဒုတိယ ေခါင္းေဆာင္ ဦးတင္ဦးသည္ ယခင္က တပ္မေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္တဦးျဖစ္သည္။ သမိုင္းအရ ေလးစား တန္ဖိုးထားမႈခံရသည့္ တပ္မေတာ္က အရပ္ဖက္အားထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာအခါ၊ အေျခအေန ရႈပ္ေထြးေစခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ တပ္မေတာ္၏ လူမႈေရး စီပြားေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားတြင္ ပါဝင္လာျခင္း အျခားမည္ သည့္ေနရာေဒသမွာ ထက္မဆို ပိုမို ရႈပ္ေထြးမႈ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဆင္းရဲတြင္းနက္မႈ၊ ေအာက္တန္းေနာက္တန္းက်မႈ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္၊ စစ္တပ္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းသည္ လူမႈေရးအရ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ရမႈမ်ား အျခားလူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ထက္ ပိုမိုႀကီးမားစြာ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ရည္မွန္းခ်က္ရွိသူမ်ားႏွင့္ ထူးခြ်န္သူမ်ားအား တပ္မေတာ္အတြင္ ပါဝင္လာေစရန္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ဖြဲေဆာင္ခဲ့သည္။
အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ယခုအခါ တပ္မေတာ္ တြင္ တက္ႂကြစြာ စစ္မႈထမ္းေနသူေပါင္း ၄ဝဝ,ဝဝ အထိရွိသည္။ စစ္မႈထမ္းတို႕၏ မိသားစု အေရအတြက္မွာ ႏွစ္သန္းဝန္းက်င္အထိ ရွိသည္။ တပ္မေတာ္တြင္ ပစၥည္းဥစၥာအက်ိဳးစီးပြားအားျဖင့္လည္း ယွဥ္ျပိဳင္ ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။ ၎သည္ ကုမၸဏီလုပ္ငန္းစုႀကီး (၂) ခု ျမန္မာဦးပိုင္ကုမၸဏီ လိမိတက္ (Union of Myanmar Economic Holdings Limited) ႏွင့္ ျမန္မာစီးပြားေရးေကာ္ပိုေရးရွင္း (Myanmar Economic Corporation) တို႕ကို တိုက္ရိုက္ ကြပ္ကဲထားသည္။ ၎တို႔သည္ ျပင္ပ ပုဂၢလိကစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ တြဲဖက္လုပ္ကိုင္လွ်က္ရွိျပီး၊ ႏိုင္ငံျခားစီးပြးေရး ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုလုပ္ကိုင္ေနသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္သမားေပါင္း ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ခန္႕ထားလုပ္ ေဆာင္ေနသည္။ ၎တို႔သည္ အစိုးရအသုံးစရိတ္ထဲမွလည္း အေတာ္မ်ားမ်ား အက်ိဳးခံစားခြင့္ ရရွိေနသည္။ ဘ႑ာေရးႏွင့္ အခြန္ ဝန္ႀကီးဌာနအဆိုအရ၊ ျမန္မာဦးပိုင္ကုမၸဏီလိမိတက္သည္ ၂ဝ၁၂-၁၃ အစိုးရ အသုံးစရိတ္ ဘတ္ဂ်က္ ေငြ၏ (၁၄. ၄) ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ လက္ခံရရွိသည္။ ဤသည္မွာ ယခင္ႏွစ္ကထက္ ၆ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းနီပါး ပိုမိုရရွိျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။
● လက္ရွိ တရားဝင္ဖြဲ႕စည္းပုံ
၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒက ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္သားမ်ားအား ႀကီးေလးေသာ ဝန္ထုပ္ကို ထမ္းရြက္ရန္ တာဝန္ေပး ထားသည္။ ၎တို႕အား ႏိုင္ငံေတာ္၏ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရး ဦးေဆာင္မႈအခန္းက႑တြင္ ပါဝင္ေရး၊ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး၊ တိုင္းရင္းသားစည္းလုံးညီညြတ္မႈ မျပိဳကြဲေရး၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတည္တန္႕ခိုင္ျမဲေရး၊ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုအားဆန္႕က်င္သည့္ ျပည္တြင္းျပည္ပ ေဘးရန္အေပါင္းမွ ာ ကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး အစရွိသည့္ တာဝန္မ်ားေပးအပ္ထားသည္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္သည္ အရပ္သားတဦးအေနျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ္လည္း၊ တပ္မေတာ္က ႏိုင္ငံေရးတာဝန္မ်ားကို အညီအမွ်ခြဲေဝ ထမ္းေဆာင္သည္။ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္၏ တရားသူႀကီး (၇) ဦး အနက္၊ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္အပါအဝင္(၄)ဦးသည္ ယခင္ တပ္မေတာ္ အဆင့္ျမင့္ အရာရွိမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ခန္႕မွန္းေျခအားျဖင့္ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ (၈၉) ရာခုိင္ႏႈန္းသည္ ယခင္ နအဖအစိုးရတြင္ ပါဝင္တာဝန္ထမ္းခဲ့သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ (လက္ရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္) က ႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ အသီးသီး (ျပည္ေထာင္စုအဆင့္၊ အမ်ိဳးသားအဆင့္ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာအဆင့္) သို႔ ကိုယ္စားလွယ္ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္း အမည္စာရင္းတိုက္႐ိုက္တင္သြင္းသည္။ တပ္မေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္က ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီး၊ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးႏွင့္ နယ္စပ္ေရးရာဝန္ႀကီးမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ခန္႕ထားသည္။ တပ္မေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္သည္ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ တရားစီရင္ေရးစနစ္ တရားရုံးမ်ား၏အႀကီးအမႉးလည္းျဖစ္သည္။ ထိုစစ္တရားရုံးမ်ားသည္ ပုံမွန္တရားစီရင္ေရးစနစ္၏ ၾသဇာမွကင္းလြတ္ သည္။ ထို႕ျပင္ တပ္မေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးႏွင့့္လုံျခဳံေရးေကာင္စီတြင္ သမၼတႏွင့္အတူ ပူးတြဲ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ သည္။ ထို ေကာင္စီသည္ အေရးေပၚအေျခအေနတရပ္ကို ေၾကညာႏိုင္၍၊ ဥပေဒျပဳေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာမ်ားကို တပ္မေတာ္သို႕ လႊဲအပ္ႏိုင္သည္။ ဖြဲစည္းပုံအေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၄ဝ (ဂ) တြင္ ျပ႒ာန္းထားခ်က္အရ တပ္မေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္သည္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ၎၏ သေဘာဆႏၵအတိုင္း ရယူက်င့္သုံးႏိုင္ခြင့္ ရွိသည္။
တပ္မေတာ္သည္ ဆက္လက္၍ ၾသဇာအာဏာရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္းကို ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္ႏွစ္ခုျဖင့္ ရွင္းလင္းထင္ရွားစြာ ေဖၚျပထားသည္။ ယင္းျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားတြင္ အတိတ္က အမွားမ်ားကို ဥပေဒရတာဝန္ယူေျဖရွင္းထားသည္။ ကိုယ္တိုင္ျပင္ဆင္ခ်က္ လုပ္ႏိုင္ရန္အတြက္၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ခ်မွတ္ထားသည္။ ျပ႒ာန္းခ်က္ အပိုဒ္ ၂ဝ၄ (ခ) တြင္ သမၼတအား ျပစ္ဒဏ္ လြတ္ျငိမ္းခြင့္ ေပးပိုင္ခြင့္ အပ္ႏွင္းေၾကာင္း ေဖၚျပထားသည္။ လိုအပ္ပါက သမၼတသည္ “အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးႏွင့့္လုံျခဳံေရးေကာင္စီ၏ ေထာက္ခံခ်က္ႏွင့္အညီ၊ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးပိုင္ခြင့္ရွိသည္။”- -ဟု ခြင့္ျပဳထားသည္။ ပို၍ ေပၚလြင္သည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မွာ အပိုဒ္ ၄၄၅ ျဖစ္သည္။ ၎အပိုဒ္တြင္ – “ႏိုင္ငံေတာ္ျငိမ္ဝပ္ပိျပားမႈတည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ဖြံ႕ျဖိဳးေရးေကာင္စီ၊ ယင္းအဖြဲ႕၏ အဖြဲ႕ဝင္တဦးဦး(သို႕မဟုတ္ အစိုးအဖြဲ႕ဝင္တဦးဦး၏ တာဝန္အရ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ အေၾကာင္းျပဳလွ်က္ အေရးယူ ျခင္းမရွိေစရ။” – ဟု ေဖၚျပထားသည္။ ယင္းဥပေဒအပိုဒ္တို႕ကို ျပင္ဆင္ရန္ အဆိုတင္သြင္းမည္ဆိုပါက၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၂ဝ% ၏ေထာက္ခံမႈ ရရွိမွ အဆိုျပဳႏိုင္သည္။ ယင္းအဆို ေအာင္ျမင္ရန္အတြက္ဆိုလွ်င္၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၇၅% ေက်ာ္၏ မဲ ရရွိဖုိ႕လို အပ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ စစ္တပ္ကခန္႕ထားသည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအား လႊတ္ေတာ္ထဲ၌ ထိေရာက္သည့္ ဗိတိုအာဏာ ေပးအပ္ထား သကဲ့သို႕ျဖစ္သည္။
● ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ား
IBAHRI မစ္ရွင္အဖြဲ႕အေနျဖင့္ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ပါ။ ဤအစီရင္ခံစာတြင္ ေဖၚျပသည့္ လက္ရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ တပ္မေတာ္၏ အျမင္အယူအဆမ်ားမွာ တဆင့္ခံရရွိသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ အေျခခံ တင္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္၏ အရပ္ဖက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈမွာ တိုးတက္မ်ားျပားလာေသာ္လည္း အေတာ္ပင္ေနာက္က်ေနသည့္ အခ်က္အား မွတ္သားရန္အေရးႀကီးသည္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ေႏြဦးရာသီတြင္ ယခင္က သြားလာဝင္ထြက္၍ မရေသာ စစ္ပြဲေဒသမ်ားသို႕ သြားေရာက္ႏိုင္ရန္ အစိုးရက စတင္စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည္။ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကေလးမ်ားအေရးေပၚရံပုံေငြအဖြဲ႕ (UNICEF) က တပ္မေတာ္ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းမ်ားတြင္ ကေလးစစ္သားစုေဆာင္းမႈ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သင္တန္းမ်ား ပို႕ခ်လွ်က္ရွိသည္။ မၾကာေသးမီက ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနသည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအလုပ္သမား သမဂၢ (ILO) ႏွင့္ ပူးတြဲလွ်က္ အဓမၼလုပ္အားခိုင္းေစမႈသည္ ျမန္မာ့တရားဥပေဒအရ ရာဇဝတ္မႈျဖစ္ေၾကာင္း စစ္သည္မ်ားအား သတိ ေပးႏိႈးေဆာ္ခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စးလွယ္အျဖစ္ ခန္႕ထားေသာ ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္ အတြင္းရွိ စစ္အရာရွိမ်ားသည္လည္း အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးေရးကို သေဘာတူ လက္ခံလာေၾကာင္း ေတြ႕လာရသည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က IBAHRI မစ္ရွင္အဖြဲ႕အားေျပာၾကားခဲ့သည္မွာ – “က်မတို႕တပ္မေတာ္ရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကို လိုအပ္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်မ သူတို႕နဲ႕လက္တြဲ အလုပ္လုပ္ခ်င္တယ္လို႕၊ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းပဲေျပာပါတယ္။ က်မတို႕ပါလီမန္ထဲကို ဝင္ခဲ့တာ ဟာ သူတို႕နဲ႕ ဆက္ဆံမႈ အဆင္ေျပေစခ်င္လို႕ ျဖစ္ပါတယ္။သူတို႕နဲ႕အျပန္အလွန္ နားလည္မႈရဖို႕က သိပ္မခက္ခဲပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ သူတို႕သေဘာထားက က်မတို႕ ထင္ထားတာထက္ ပိုျပီး အဆင္ေျပလို႕ပါပဲ။” – ဟုျဖစ္သည္။ IBAHRI မစ္ရွင္အဖြဲ႕က အဆင့္ျမင့္ အစိုးရအရာရွိတဦး အားေတြ႕ဆုံေမးျမန္းရာတြင္၊ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ သမၼတဆူဟာတိုအာဏာသိမ္းစဥ္က အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္ သေဘာႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္၍ တပ္မေတာ္၏ အခန္းက႑ကို ျမင္သည္ဟု ေျပာပါသည္။ သူအျမင္အရ ျမန္မာ့ကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ အင္ဒိုနီးရားစစ္တပ္ က်င့္သုံးခဲ့သည့္ (dwifungsi) လမ္းႏွစ္သြယ္ လႈပ္ရွားမႈဝါဒကို က်င့္သုံးေဆာင္ရြက္သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုဝါဒ သေဘာအရ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးတာဝန္ ထမ္းရြက္ရန္အတြက္ စစ္တပ္သည္ ႏိုင္ငံေရးတာဝန္ႏွင့္ စစ္ေရးတာဝန္ ႏွစ္မ်ိဳးလုံး ထမ္းေဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ၎ကို အေျခခံ၍ ွ အေရးႀကီးေနာက္ဆက္တြဲ သူ႕အျမင္မ်ားကို ေျပာျပသည္။ –
“ႏိုင္ငံလုံျခဳံေရးကိစၥက အေရးႀကီးအေျခအေနမွာ ရွိေနဆဲပဲ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိစၥက အခ်ိန္ယူရဦးမွာျဖစ္တယ္။ လာမယ့္ အနာဂတ္ လႊတ္ထဲမွာ တပ္မေတာ္ရဲ႕ကိုယ္စားျပဳမႈကို ေလွ်ာ့ခ်လာစရာရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥက တပ္မေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံ ေရးျဖစ္စဥ္ ဆက္စပ္ေနမႈအေပၚ မူတည္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ တပ္မေတာ္အေနနဲ႕ တာဝန္တခုကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးရမယ္ ဆိုရင္၊ အဲဒီ အတြက္ တန္ရာတန္ေၾကးေတာ့ တနည္းနည္းနဲ႕ ေပးေလ်ာ္ရမယ္လို႕ ထင္တယ္။”
IBAHRI မစ္ရွင္အဖြဲ႕က အတိတ္က က်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ တာဝန္ယူေရးကိစၥကို အစည္း အေဝး အမ်ားအျပားတြင္ ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ယခု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္စဥ္အတြင္း ရာဇဝတ္မႈခင္းမ်ားရုံးတင္စစ္ေဆးေရး ကိစၥကို တင္ျပေဆြးေႏြးသူ တဦးမွ် မရွိပါ။ သို႔ေသာ္ သေဘာထားရပ္တည္ခ်က္မ်ားမွာ တနည္းတလမ္း အားျဖင့္ အေတာ္အတန္ ကြဲျပား ျခားနားမႈမ်ား ျဖစ္လာပါသည္။ အျခားတဖက္တြင္ ျမန္မာအမ်ိဳးသားလူ႕အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သည္ ယခင္အတိတ္ကျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည့္ မေတာ္မတရားမႈမ်ားကို ေျဖရွင္းေပလိုေသာ သေဘာ အလ်ဥ္းမရွိေပ။
ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ိဳူးသားလူ႕အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ MNHRC ဥကၠ႒ ဦးဝင္းျမက – “က်ေနာ္တို႕အဖြဲ႕ဟာ အနာဂတ္ဆီကိုပဲ ေမွ်ာ္ၾကည့္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႕‘ပါရီ အေျခခံစည္းမ်ဥ္း’အေပၚမွာ အေျခခံပါ တယ္။ ပါရီမူနဲ႕အံဝင္ဂြင္က်ျဖစ္ဖို႕အတြက္ သီးျခားလႊဲအပ္တဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္လည္း လိုအပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။” – ၎အျပင္ ဦးဝင္းျမက ယခုကဲ့ သို႕ IBAHRI အား ဆက္ေျပာပါသည္။ – “ျမန္မာႏိုင္ငံက တျခားႏုိင္ငံေတြနဲ႕မတူ ထူးျခားတဲ့အေျခအေနရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္က အၾကမ္းပတမ္းနည္းနဲ႕မဟုတ္ဘဲ၊ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲ ေနတာေၾကာင့္ပါပဲ။ အမွန္တရားေဖၚထုတ္ေရးနဲ႕ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က၊ ပစၥဳပၸန္ကို အတိတ္ ကေန ကင္းလြတ္ေအာင္ လုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွသာ လက္ရွိအစိုးရသစ္အေနနဲ႕ ေနာက္ေၾကာင္းကို ျပန္ၾကည့္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔စနစ္မွာ အတိတ္နဲ႔ပစၥဳပၸန္ဟာ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဟာ ပါလီမန္ လႊတ္ေတာ္ကတဆင့္ အလြန္ သိမ္ေမြ႕ ျငင္သာစြာ ျဖစ္ေပၚမွာ ျဖစ္ပါတယ္။” –
အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းခ်ဥ္းကပ္ပုံအျမင္က တမ်ိဳးတဘာသာျဖစ္သည္။ ရာဇဝတ္မႈျဖင့္ တရားရုံးတင္ စစ္ေဆး ေရးကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဆန္႕က်င္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုသို႕ေသာ လုပ္ရပ္ကို တပ္မေတာ္က လက္ခံႏိုင္မည္ မဟုတ္သျဖင့္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေဒၚစုက ဓါးစာခံမ်ားေက်နပ္မႈအတြက္ အစီအစဥ္တခုခု လုပ္ေပးရန္မွာလည္း အလြန္ အေရးႀကီး သည္ဟု စဥ္းစာမိေၾကာင္းေျပာသည္။ – “အတိတ္က ျဖစ္ရပ္ေတြကို မကုစားဘဲနဲ႕ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးတည္ေဆာက္ႏိုင္ လိမ့္မယ္လို႕ က်မ မယုံၾကည္ဘူး။” – ဟု ေဒၚစုက ေျပာသည္။ “လူဦးေရ (၈ဝ%) သူတို႕ခံစားခဲ့ရတာကို အနည္းဆုံးေတာ့ အသိအမွတ္ ျပဳေစခ်င္တာပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မေက်နပ္ခ်က္ကို ရင္ထဲမွာပဲ ျမိဳသိပ္ထားပါလို႕ ေျပာတာမ်ိဳးကို ယဥ္ေက်းမႈအရလက္ခံႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါ ဘူး။ တကယ္ေတာ့ သူတို႕ဘယ္လို ခံစားခဲ့ၾကရတယ္ဆိုတာကို ဖြင့္ဟေျပာဆိုဖို႕ တိုက္တြန္းအားေပးတာမ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္ေတာ့ လုပ္သင့္တာ ေပါ့။”- ဟုေျပာသည္။ ေဒၚစုအေနနဲ႕ မည္ကဲ့သို႕ေသာ အစီအစဥ္မ်ိဳး စဥ္းစားမိတာ ရွိပါသလဲဆိုေသာ ေမးခြန္းကို ေျဖဆိုရာတြင္မူ၊ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံမွ အမွန္တရားေဖၚထုတ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေကာ္မရွင္၏ အေတြ႕အႀကဳံကို ရည္ညႊန္းေျပာဆိုသြားပါ သည္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေျပာခြင့္ရပုဂိၢဳလ္ ဦးညာဏ္ဝင္းကလည္း ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံ အေတြ႕အႀကဳံကို ရွင္းျပလွ်က္၊ ၎ကိစၥတြင္ ဒဏ္ရိုက္ျခင္း သို႕မဟုတ္ ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပးျခင္း စသျဖင့္ ျပဳလုပ္ရန္ အေရးမႀကီးေၾကာင္း၊ အေျခခံအားျဖင့္ လူထုအေနနဲ႕ ဓါးစာခံမ်ား၏ ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ားကို ဂရုတစိုက္ လက္ခံနားေထာင္ေပးသင့္ေၾကာင္း၊ သူက ေျပာသည္။
● နိဂုံး
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကို္ယ္စားျပဳ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆီသို႕ လွမ္းတက္ရာတြင္ တပ္မေတာ္၏ ႏိုင္ငံေရးစီးပြားေရးအရ အခြင့္ထူးခံအဆင့္အတန္း ရယူထားမႈသည္ စိန္ေခၚမႈတခု အျဖစ္ အတားအဆီးျဖစ္၍ ေနသည္။ တခ်ိန္တည္းတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရး ေကာင္စီအစိုးရေဟာင္းမွ အရာရွိေဟာင္းမ်ား၏ လက္ရွိအစုိးရတြင္ ပါဝင္ တာဝန္ထမ္းရြက္မႈသည္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ အေတာ အတြင္း ေတြ႕ႀကဳ႕ရမည့္ အဖုအထစ္အခက္အခဲမ်ားကို ေလွ်ာ့က်ေစႏိုင္သည္။ ဤ ဒိ႒ဓမၼအေျခအေနမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ မႈ ေပၚထြန္းေရးအတြက္၊ တပ္မေတာ္၏ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကိုလည္း အျပဳသေဘာျဖင့္ ေနရာေပးရမည္ဟု အဓိပၸါယ္ရေပသည္။ ထိုသို႕ အစီအစဥ္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ တပ္မေတာ္အား အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ ႏိုင္ငံတကာႏႈန္းစံမ်ား ေဖၚထုတ္ျပသရန္လိုအပ္ေပ သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအလုပ္သမားသမဂၢ (ILO)၊ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ ကေလးမ်ားအေရးေပၚရံပုံေငြ အဖြဲ႕(UNICEF)ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာၾကက္ေျခနီအဖြဲ႕(ICRC)စသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအစီအစဥ္မ်ားသည္ တပ္မေတာ္အတြက္ လည္း လက္ခံႏိုင္ဖြယ္ရာ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ အစီအစဥ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ IBAHRI မစ္ရွင္အဖြဲ႕အေနျဖင့္ ေထာက္ခံခ်က္ေပးလို ပါသည္။ အတိတ္က မွားယြင္းေသာ လုပ္ရပ္မ်ားကို ပစၥဳပၸန္တြင္ မည္သို႕ ကုစားရမည္ကို စဥ္းစားရမည့္ အခ်ိန္ေရာက္ရွိလာေသာအခါ၊ လက္ေတြ႕အက်ိဳးေမွ်ာ္ဝါဒႏွင့္ မူဝါဒစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းတို႕အၾကားမွ အေျခအေနတင္းမာမႈသည္ အထူး ထင္ထင္ထင္ရွားရွားေပၚထြက္ လာတတ္သည္။ စစ္ေရး ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ားအတြက္ အေျဖရွာရာတြင္၊ က်ယ္ျပန္႕ေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္တခု ျဖစ္ေပၚလာေစရန္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီဆီသို႕ ေရွ႕ရႈခ်ီတက္မႈက အားေပးတိုက္တြန္းလွ်က္ရွိပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ဓါးစာခံတဦးအေနျဖင့္ ရွာေဖြသည့္ အေျဖအမ်ိဳးအစားသည္ ၎အေပၚမတရားလုပ္ခဲ့သူ၏ စဥ္းစား အေျဖထုတ္ယူပုံႏွင့္ေတာ့ သိသိသာသာျခားနားေနမည္ျဖစ္သည္။ ၂ဝဝ၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၄၄၅ အား ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုလွ်င္ပင္၊ ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးထားသည္ကို ေတြ႕ရမည္၊ ထို ျပ႒ာန္းခ်က္က – “တာဝန္အရ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ အေၾကာင္းျပဳလွ်က္ ယင္းတို႕အား တရားစြဲဆိုျခင္း၊ အေရးယူျခင္း မရွိေစရ။” – ဟု ဆိုသျဖင့္ ႀကီးမားေသာ ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းကိုပင္ အကာအကြယ္ ေပးထားသည္။
IBAHRI မစ္ရွင္အဖြဲ႕၏ အျမင္တြင္၊ ဤသို႕ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၄၄၅ အား အနက္ဖြင့္ပါက အႀကီးအက်ယ္ မွားလိမ့္မည္။
မည္သို႕ေသာ ျဖစ္ရပ္တြင္မဆို၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခခံရပိုင္ခြင့္ကို ကိုင္စြဲလွ်က္ တရားစြဲဆိုပါက၊ တာဝန္ရွိအဖြဲ႕မ်ားသည္ ႀကီးမားေသာ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္သည့္ စြဲဆိုခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈလုပ္ရမည္၊ အသိအမွတ္ျပဳရမည္၊ ထို႕ေနာက္ ေလ်ာ္ေၾကး ေပးေဆာင္ေစရန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ ျမန္မာလူထုအေနျဖင့္ ၎တို႕၏ အတိတ္က ျဖစ္ရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မည္သို႕ သေဘာထားေဆာင္ရြက္ရမည္ကို၊ အျပင္မွ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ညႊန္ၾကား၍ မရႏိုင္ေပ။ သို႕ေသာ္ ၎တို႕အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒ အေျခအေနႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံမ်ား၏အေတြ႕အႀကဳံမ်ားကို အက်ိဳးရွိစြာ ေလ့လာၾကည့္ရႈႏိုင္ေပသည္။ ေတာင္အာဖရိက၊ ဆီယာရာလီယြန္ ႏွင့္ လက္တင္အေမရိကမွ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္၊ အတိတ္က မေက်နပ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ လူမႈေရး ထိခိုက္နစ္နာခ်က္မ်ားကို လိုလိုလားလားကုစားေျဖရွင္းသည့္ ေျခလွမ္းသည္ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္သည္။ အလားတူ မက်နပ္ခ်က္မ်ားကို စဥ္းစားေျဖရွင္းေပးရန္ ျမန္မာအမ်ိဳးသားလူ႕အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၌ ဥပေဒအရ အပ္ႏွင္းထားသည့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ အမွန္ပင္ လိုအပ္ေပသည္။ သို႕ေသာ္ ေကာ္မရွင္အေနျဖင့္ အက်ိဳးေဆာင္ခြင့္အာဏာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို အသုံးျပဳလွ်က္၊ ဥပေဒအရ အပ္ႏွင္းသည့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာရရွိေရးအတြက္ အေလးအနက္တင္ျပ အေရးဆိုရေပမည္။ အားလုံးအႀကဳံးဝင္ေသာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ႏွင့္ အတိတ္က က်ဴးလြန္မႈမ်ားကို စံုစမ္းရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ မ်က္ကြယ္ျပဳျခင္းတို႕သည္ (ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကို လိုက္နာရန္ တာဝန္ရွိမႈအရ) ေရွ႕ေနာက္ညီညြတ္မႈ မရွိျဖစ္ေနေပသည္။ သို႕ျဖစ္သျဖင့္ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့ျခင္းမ်ားအား ျပစ္ဒဏ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ေပးထားျခင္းကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အေကာင္းဆုံး အစီအစဥ္မ်ားျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လက္ရွိအေျခအေန၌ အျပစ္ေပးအေရးယူရန္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ မလုပ္လိုသည့္သေဘာထား က်ယ္ျပန္႕ေနေသာ္လည္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒ (ရာဇသတ္ႀကီး ဥပေဒ) ႏွင့္ ရာဇဝတ္ တရားရုံးမ်ားရွိေၾကာင္း၊ IBAHRI မစ္ရွင္အဖြဲ႕ အေနျဖင့္ ေနာက္ဆုံး ေလ့လာေတြ႕ရွိရေပသည္။ စစ္သားမ်ားအေနျဖင့္ စစ္မႈတာဝန္ထမ္းေဆာင္ရာတြင္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားက်ဴးလြန္ခဲ့ပါက၊ ျပစ္မႈအရ တရားစြဲဆိုခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္သင့္သည္ဆိုသည့္ ကိစၥမွာ လုံေလာက္ေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ မဟုတ္ပါ။ မွတ္သားဖြယ္ရာ ျဖစ္ရပ္တခု မွာ၊ မစ္ရွင္အဖြဲ႕ခရီးစဥ္အတြင္း တပ္မေတာ္သားအခ်ိဳ႕ကို တရားစြဲဆိုမႈ တခုရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ တာေလာႀကီးဆိုသည့္ ကခ်င္ရြာတြင္ ၂ဝ၁၂ ဇႏၷဝါရီလ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းမႈတခုအတြင္း သိရွိခဲ့ရသည္။ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာတြင္ ကခ်င္ အမိ်ဳးသမီး ဆြမ္လြတ္ဂ်ာအား စစ္သားမ်ားက အဓမၼဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားျပီးေနာက္၊ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည့္ အမႈအတြက္၊ ေသသူ၏ ခင္ပြန္းက တရားစြဲဆိုခဲ့သည္ကို၊ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းတြင္ လက္ခံၾကားနာခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ေနာက္ပိုင္း၌ အမႈကို ပလပ္ခဲ့ သည္။ ဤအမႈမ်ိဳးသည္ ခြ်င္းခ်က္ျဖစ္ေသာ္လည္း အလြန္အေရးႀကီးေသာကိစၥလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို တရားရုံးတင္ စစ္ေဆးျခင္းသည္ သာမန္လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ကိစၥ ျဖစ္ပါသည္။ တရားဥပေဒ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားသည္ ဓါးစာခံမ်ားအား ကုစားမႈ ေဆာင္ ရြက္ေပးရန္ တည္ရွိေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။အျပစ္မရွိသူမ်ားအားလည္း သူတို႕၏အမည္မ်ားကို အျပစ္မွဖယ္ရွားေပးရန္ျဖစ္သည္။ ဤေလ့လာ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ရင္းႏွီးကြ်မ္းဝင္မႈ မရွိေသာ ကိစၥမ်ား မဟုတ္ပါ။ ၎တို႕မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကတိကဝတ္ျပဳထားေသာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးမွ ေပၚထြက္လာသည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ားျဖစ္သည္။ တရားဥပေဒအျပည့္အဝစိုးမိုးေရးကို ျပန္လည္ထူေထာင္ျခင္းအားျဖင့္ တပ္မေတာ္၏ အေရးပါေသာ အခန္းက႑ကိုလည္း ျပန္လည္ ေဖၚေဆာင္ေပးရာေရာက္သည္။ ထိုသို႕ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ ရိုးရာအစဥ္အလာႏွင့္အညီ ဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ တပ္မေတာ္တို႕အား အသိအမွတ္ျပဳရာေရာက္ေပသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ “ႏိုင္ငံတကာေရွ႕ေနမ်ား လူ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အစည္းအရုံး” International Bar Association’s Human Rights Institute (IBAHRI) ၏ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေလ့လာေရး မစ္ရွင္အဖြဲ႕ တဖြဲ႕ကို ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၁၁)မွ (၁၈)ရက္အေတာအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အေရးပါေသာ ျမိဳ႕ႀကီးမ်ားသို႕ ေစလႊတ္ခဲ့ဖူးသည္။ ၎အဖြဲ႕၏ အစီရင္ခံစာ The Rule of Law in Myanmar: Challenges and Prospects (2012 December) မွ “စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ နယ္ပယ္ – တပ္မေတာ္၏ အခန္းက႑” (The Military Sphere: the Role of the Army) က႑အေပၚ ရႈျမင္သုံးသပ္ခ်က္ကို ျမန္မာျပန္ဆို တင္ျပထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။