ဂါမဏိ – ယေန႔ ကရင္အမ်ဳိးသားတို႔ရဲ႕ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးအေျခအေန (အပိုင္း ၁)

ဂါမဏိ – ယေန႔ ကရင္အမ်ဳိးသားတို႔ရဲ႕ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးအေျခအေန (အပိုင္း ၁)

(မိုုးမခ) ဇန္န၀ါရီ ၂၈၊ ၂၀၁၈ကရင္တိုင္းရင္းသားေတြဟာ ဗမာျပည္ပေဒသရာဇ္ေခတ္မွာ အ႐ိုင္းအစိုင္းေတြအျဖစ္သတ္မွတ္ခံရၿပီး ပညာေရး က်န္းမာေရး လူမႈေရး စီးပြားေရး ဘာသာေရးေတြမွာ ပစ္ပယ္ခံခဲ့ရတယ္။ သာသနာမျပဳအပ္၊ တရားမရႏိုင္တဲ့ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါးထဲက ပစၥႏၲရာဇ္သား ေတာလူ႐ိုင္းအျဖစ္ေတာင္ သတ္မွတ္ခံရတယ္။ အဲဒီအေျခအေနက ေဖာက္ ထြက္ဖို႔ ပထမဆံုးႀကိဳးပမ္းခဲ့သူက ဖူးတာမိုက္ျဖစ္ၿပီး ၁၇၃၈ ခုမွာ အင္းဝေနျပည္ေတာ္သြား၊ ဗုဒၶက်မ္းစာေတြ မရ ရေအာင္သင္ယူခဲ့လို႔ ပထမဆံုးကရင္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဦးနႏၵမာလအျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့တယ္။ အေရွ႕ပိုးကရင္စာ အေရးအသားကိုပါ တီထြင္ေပးခဲ့တယ္။ တခ်ဳိ႕မွတ္တမ္းေတြအရ ဖူးတာမိုက္ဟာ ကရင္ျပည္ မြန္ျပည္ တနသၤာရီ တိုင္းတုိ႔မွာ ဗမာဘုရင္ပိတ္ပင္ထားတဲ့ ဒူးရင္းသီး ဒူးရင္းပင္ ပ်ံ႕ပြားေအာင္ ယူေဆာင္လာေပးသူလို႔လဲ ဆိုၾက တယ္။ ဒီအခ်က္ကေတာ့ မေသခ်ာလွပါ။ ဘာေၾကာင့္ဆုိရင္ အိမ္နီးခ်င္းယိုးဒယားျပည္မွာ ၁၆၄၀ ခုႏွစ္ေလာက္ ကတည္းက ဒူးရင္းသီး တြင္က်ယ္ေနတဲ့အေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းရွိေနလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီဘဝကုိ အရင္ဆံုးက်ေရာက္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္ မြန္ ကရင္အမ်ဳိးသားေတြဟာ ေခတ္မွီအေနာက္တိုင္း ပညာေရးနဲ႔ ပထမဆံုးထိစပ္ခြင့္ရခဲ့လို႔ အဆင့္ျမင့္ပညာေရး (Higher Education or Tertiary Education) ကို ေကာင္းေကာင္းရရွိခဲ့ၿပီး အဆင့္ျမင့္ပညာတတ္ေတြ ေပၚထြက္ခဲ့ၾကတယ္။

ေဒါက္တာတီသံျပာဟာ ၁၈၆၅ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံကို ပညာေတာ္သင္သြားၿပီး ကရင္အမ်ဳိးသားေတြထဲက ပထမဆံုး မဟာဝိဇၨာဘြဲ႔ (MA) နဲ႔ ေဒါက္တာဘြဲ႔ (DD) ရလာခဲ့တယ္။ ဗမာျပည္ျပန္လာၿပီးေတာ့ ၁၈၈၁ ခုမွာ ေဒါကလူ (ကရင္အမ်ဳိးသားအသင္း KNA) အသင္းႀကီးကို တည္ေထာင္ၿပီး ပထမဆံုးဥကၠဌျဖစ္ခဲ့တယ္။

ဒါေပမဲ့ အားလံုးသိၾကတဲ့အတိုင္း ၁၉၄၈ ခု လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္မွာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကိုေဖာက္ဖ်က္ခဲ့လို႔ ဖက္ ဒရယ္ႏိုင္ငံျဖစ္မလာဘဲ တိုင္းရင္းသားတန္းတူခြင့္ ဆံုး႐ႈံးရတဲ့အတြက္ တုိင္းရင္းသားေတြဟာ ပညာေရးအပါ အဝင္ အဖက္ဖက္ကနိမ့္က်ခဲ့ရတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၆၂ ခုမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္စတင္လိုက္ေတာ့ တိုင္းရင္း သားေတြတင္မက ဗမာေတြပါ အရာရာမွာနိမ့္က်သြားၿပီး ကမၻာ့အဆင္းရဲဆံုးႏုိင္ငံ စာရင္းဝင္သြားတယ္။

အထူးသျဖင့္ ၁၉၄၉ ကေန ေတာက္ေလွ်ာက္ျပည္တြင္းစစ္ဒဏ္ သက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ကရင္တိုင္းရင္းသားေတြဟာ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးသာမက အေျခခံပညာေရးပါ ပိုၿပီးပ်က္ယြင္းနိမ့္က်ခဲ့ရတယ္။

ဒါကိုကုစားဖို႔ ထုိင္းနယ္စပ္ေရာက္ကရင္ေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာေရာက္ကရင္မ်ဳိးခ်စ္ေတြ ပူးေပါင္းၿပီး ထုိင္းနယ္စပ္ ဒုကၡသည္စခန္းေတြနဲ႔ စခန္းျပင္ပေနရာေတြမွာ အေျခခံပညာေက်ာင္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္း၊ အထက္တန္းလြန္ ေက်ာင္းေတြ ဖြင့္ခဲ့ၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ေက်ာင္းေတြက ဘြဲ႔လက္မွတ္ ဒီပလုိမာလက္မွတ္ေတြ ထုတ္ေပးၿပီး တခ်ဳိ႕ ေက်ာင္းေတြကေတာ့ ႏုိင္ငံတကာတကၠသိုလ္ေတြ ဆက္တက္ႏုိင္ဖို႔ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေပးၾကတယ္။

ထိုင္းနယ္စပ္က ကရင္ဒုကၡသည္စခန္း ၇ ခုမွာ မူလတန္း ၂၇ ေက်ာင္း၊ အလယ္တန္း ၁၄ ေက်ာင္း၊ အထက္ တန္း ၂၄ ေက်ာင္းနဲ႔ အထက္တန္းလြန္ ၁၈ ေက်ာင္းရွိၿပီး ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူဦးေရ စုစုေပါင္း ၃၃,၀၀၀ (သံုးေသာင္းသံုးေထာင္)ေက်ာ္ရွိတယ္လို႔ ကရင္ဒုကၡသည္ေကာ္မတီ(KRC)က ဆိုတယ္။

၂၀၀၈ ခုမွာ ကရင္ဒုကၡသည္ေကာ္မတီ (Karen Refugee Committee) ေအာက္မွာ အဆင့္ျမင့္ပညာဌာန (Institute of Higher Education) ထူေထာင္ခဲ့ၿပီး ၂ ႏွစ္သင္ အငယ္တန္းေကာလိပ္ ၆ ေက်ာင္းနဲ႔ တျခား ဆယ္တန္းလြန္ေက်ာင္း ၅ ေက်ာင္းကို စီမံခန္႔ခြဲေနတယ္။ –

ဒီအငယ္တန္းေကာလိပ္ေတြမွာ ပထမ ၂ ႏွစ္က အဂၤလိပ္၊ လူမႈေရးသိပၸံ၊ သခ်ၤာ၊ သိပၸံ၊ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ ဘာသာ စကား (ထုိင္း၊ ဗမာ၊ ကရင္) သင္ေပးၿပီး ဒုတိယ ၂ ႏွစ္မွာ အဓိကဘာသာရပ္ေတြ သင္ေပးတယ္။ ၂ ႏွစ္သင္ၿပီး ရင္ ဒီပလိုမာ လက္မွတ္ေပးတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ အဓိကဘာသာရပ္ (major) ေတြက က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစီမံေရးဘာသာရပ္ေတြဘဲရွိတယ္။ ဒီေက်ာင္းေတြတက္ဖို႔ အထက္တန္း (၁၂ တန္း) ေအာင္လက္မွတ္ ရွိဖို႔လိုတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဝင္ခြင့္စာေမးပြဲ ေျဖရတယ္။

(၁) ေျမာက္ပိုင္းကရင္အငယ္တန္းေကာလိပ္ Northern Karen Junior College ။ ထိုင္းႏုိင္ငံ မဲေဟာင္ေဆာင္ ခ႐ိုင္ မဲလဦးဒုကၡသည္စခန္းမွာ ရွိတယ္။ ၁၉၉၆ မွာ တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းသား ၁၄၀ ရွိတယ္။ ရပ္ရြာ စီမံခန္႔ခြဲေရး ၄ ႏွစ္သင္ဘြဲ႔အဆင့္လည္းေပးတယ္။

(၂) မယ္လမို အငယ္တန္းေကာလိပ္ Mae Ra Moe Junior College ။ မဲေဟာင္ေဆာင္ခ႐ိုင္ မဲလမဒုကၡသည္ စခန္းမွာရွိတယ္။ ၁၉၉၈ ခုတုန္းက စိုက္ပ်ဳိးေရးပညာသင္ေက်ာင္းအျဖစ္စတင္ခဲ့ၿပီး ၂၀၀၈ မွာ အငယ္တန္း ေကာလိပ္ျဖစ္လာတယ္။ ေက်ာင္းသား ၁၅၀ ေလာက္ရွိတယ္။

(၃) ဖူးေတာ အမွတ္တရ အငယ္တန္းေကာလိပ္ Pu Taw Memorial Junior College ။ တာ့က္ခ႐ိုင္ မယ္လ ဒုကၡသည္စခန္းမွာရွိတယ္။ ၁၉၉၆ ခုမွာ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး အခုေက်ာင္းသား ၂၀၀ ေလာက္ရွိတယ္။ တခ်ိန္က ေတာ့ စုိက္ပ်ဳိးေရး၊ စက္ျပင္၊ အဝတ္ခ်ဳပ္ စတဲ့ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းပညာေတြ သင္ေပးခဲ့ဖူးတယ္။ အခု ၄ ႏွစ္ သင္ပညာေရးဘြဲ႔အဆင့္လည္း ေပးတယ္။

(၄) ေကာလား အငယ္တန္းေကာလိပ္ Kaw Lah Junior College ။ တာ့က္ခ႐ိုင္ အုမ္းဖ်ံဒုကၡသည္စခန္းမွာရွိၿပီး ေလးႏွစ္သင္ေကာလိပ္ျဖစ္တယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဘာသာရပ္ကို အဓိက သင္တယ္။ ေက်ာင္းသား ၁၅၀ ေက်ာ္ရွိတယ္။

(၅) ဖူးဒူးပလာယာ အငယ္တန္းေကာလိပ္ Pu Doo Pyaya Junior College ။ တာ့က္ခ႐ိုင္ ႏို႔ဖိုးဒုကၡသည္စခန္း မွာရွိတယ္။ ၂၀၀၂ တံုးက ဆရာျဖစ္သင္တန္းအျဖစ္စခဲ့ၿပီး ၂၀၀၈ မွာ အငယ္တန္းေကာလိပ္ျဖစ္လာတယ္။ ေက်ာင္းသား ၈၀ ရွိတယ္။ စီးပြားေရးပညာ B.B.A ၄ ႏွစ္သင္ ဘြဲ႔အဆင့္လည္းေပးတယ္။ ၂ ႏွစ္သင္ ကမၻာလံုး ဆုိင္ရာနယ္စပ္ေရးရာ Global Border Studies ဘာသာရပ္ကိုလည္း အင္တာနက္ကတဆင့္ အေဝးသင္ ဖြင့္ထားေပးတယ္။

(၆) တနသၤာရီ အငယ္တန္းေကာလိပ္ Tanawthari Junior College ။ ထိုင္းႏုိင္ငံ ရာ့ခ်ဘူရီခ႐ိုင္ ထမ္းဟင္ ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ရွိၿပီး ၂၀၀၂ ခုမွာ စိုက္ပ်ဳိးေရးသင္တန္းေက်ာင္းအျဖစ္ စတင္အေျခတည္ခဲ့တယ္။ ၂၀၁၀ မွာ အငယ္တန္းေကာလိပ္ ျဖစ္လာတယ္။ ေက်ာင္းသား ၆၀ ရွိတယ္။

KRC IHE လက္ေအာက္မဟုတ္ဘဲ သီးျခားလြတ္လပ္စြာရပ္တည္ေနတဲ့ အဆင့္ျမင့္ပညာေက်ာင္းတခ်ဳိ႕က ေတာ့ –

(၇) ေဒါက္တာတီသံျပာ ခရစ္ယာန္တကၠသိုလ္ Dr. T. Thanbyah Christian Institute ။ ဖာပြန္ခ႐ိုင္မွာရွိ တယ္။ ခရစ္ယာန္တကၠသိုလ္လို႔ နာမယ္ခံထားေပမဲ့ ဘာသာမေရြး ကရင္တိုင္းရင္းသားအားလံုးကို လက္ခံပါ တယ္။ အဓိကဘာသာရပ္ေတြအျဖစ္ အဂၤလိပ္စာ၊ IT န႔ဲ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းပညာ Business Administration သင္ေပးတယ္။ ၂၀၁၄ ခုမွာ လက္ရွိ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေနာ္စူစန္နာလွလွစုိးရဲ႕ခင္ပြန္း ေစာယာဟာေလးလ တည္ေထာင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းသား ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိတယ္။

(၈) သူမြဲးခီးေရႊ႕ေျပာင္းေက်ာင္းကေတာ့ မဲေဆာက္ေတာင္ဘက္ အုန္းပ်ံ႕ေဒသ (အုန္းဖ်ံဒုကၡသည္စခန္းမဟုတ္) မွာရွိၿပီး ၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ ၂ ႏွစ္သင္ ဘာသာစကားနဲ႔ရပ္ရြာဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ဒီပလိုမာလက္မွတ္၊ ၄ ႏွစ္သင္ ဝိဇၨာဘြဲ႔ (BA) နဲ႔ အေမရိကန္အထက္တန္းေအာင္လက္မွတ္စာေမးပြဲ GED ျပင္ဆင္မႈသင္တန္းေတြ ေပးတယ္။

(၉) ၾသစေၾတးလ်ား ကက္သလစ္တကၠသိုလ္ ACU ကလည္း မဲေဆာက္မွာ ေက်ာင္းခြဲတခုဖြင့္ထားၿပီး ၂ ႏွစ္ သင္ဒီပလိုမာေပးေနတယ္။

(၁၀) ေကာ္သူးေလ ကရင္ႏွစ္ျခင္းသမၼာက်မ္းစာသင္ေက်ာင္းနဲ႔ေကာလိပ္ KKBBSC ဟာ မယ္လဒုကၡသည္စခန္း မွာရွိၿပီး ၁၉၈၃ ခုက ေဝၚေလေဒသမွာ တည္ေထာင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ၁၉၈၆ ခုမွာ မယ္လဒုကၡသည္စခန္းကို ေရႊ႕ လာတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အႀကီးဆံုးက်မ္းစာသင္ေက်ာင္းလို႔လည္း ဆိုၾကတယ္။ B.Th. ဘြဲ႔၊ M.Div. နဲ႔ M.R.E. မဟာဘြဲ႔ေတြ သင္ေပးတယ္။ အဂၤလိပ္စာကို အဓိကထားတယ္။ ေက်ာင္းသား ၅၀၀ ေလာက္ ရွိတယ္။

(ဆက္လက္တင္ျပပါမည္)

ဂါမဏိ