ေဘးကသာဂိ – ၂၀၁၈ အတြက္ ကယ္လီဖိုုးနီးယားျပည္နယ္ ဥပေဒအသစ္မ်ား
(မိုုးမခ) ဇန္န၀ါရီ ၁၅၊ ၂၀၁၈
ေမာင္လူေပက သူ႔ကယ္လီဖိုုးနီးယားစတိတ္ၾကီးအေၾကာင္း ခ်ီးမြန္းခန္း ဖြင့္တာ ၃ ပိုုင္းေတာင္ အခန္းဆက္သြားတယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြကေတာ့ နတ္ကရာ က်ီးေမာ့ေပါ့။ ေအာ္ … အဲသလိုုတဲ့လားဆိုုျပီး ပါးစပ္ေလး ေဟာင္းေလာင္းနဲ႔။ သူေဌးတိုုင္းျပည္က သူေဌးျပည္နယ္က သူေဌးေတြနဲ႔ သူေဌးလက္ေ၀ခံေတြ ေနၾကတာဆိုုေတာ့ ေဒၚနယ္ထရန္႔ၾကီးက ႏွိမ္ခ်ေျပာဆိုုလိုုက္သလိုု ဖြံျဖိဳးဆဲအာဖရိကႏိုုင္ငံေတြ “ဟုုိတြင္းထဲ” က အေကာင္ေတြလိုုေတာ့ ဘယ္ဟုုတ္ပါ့မလဲ၊ ၾကြားၾကြားရြားရြားေလးေတြ ရွိတာပါ့ေလ။ သုုိ႔ေသာ္ ေျပာခ်င္တာက ေမာင္လူေပေျပာတဲ့ ကယ္လီဖိုုးနီးယားစတိတ္ဟာ ဒီမိုုကရက္ေတြ အားေကာင္းေတာ့ လက္၀ဲသန္တယ္၊ ဆိုုရွယ္လစ္ဆန္တယ္၊ အားနည္းသူေတြကိုု ကာကြယ္ အားေပးတာေတြ လုုပ္တယ္။ အေရးအခင္းေတြမွာ ထူးျခားတဲ့ အျမင္သေဘာထားေတြ ထုုတ္ျပန္ ရပ္တည္ၾကတယ္၊ ေရွ႔က ဦးေဆာင္တယ္။ ဒီသေဘာပါ။
၂၀၁၈ အတြက္ ျပည္နယ္ဥပေဒအသစ္ေတြ ျပဌာန္းပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ျပည္ေထာင္စုုအဆင့္ လက္ရွိအာဏာရ ရီပတ္ဘလစ္ကန္သမတနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုု လႊတ္ေတာ္နဲ႔ သေဘာထားခ်င္းေတာ့ ထပ္တူ မျဖစ္ပါ။ အရင္းရွင္ေတြ သူေဌးေတြ အားေပးတဲ့ ဥပေဒေတြထက္ လူတန္းစားအသီးသီးကိုု ဦးတည္တဲ့ ဥပေဒေတြ နည္းဥပေဒေတြ ျပဌာန္းတာကိုု ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
၀န္ထမ္းခန္႔ျခင္းဆိုုင္ရာ
အလုုပ္ေလ်ာက္တဲ့အခါမွာ ယခင္လစာကိုု အလုုပ္ရွင္အသစ္က ေမးျမန္းခြင့္ မရွိပါဘူးတဲ့။ သေဘာကေတာ့ အလုုပ္ရွင္ေတြက အလုုပ္သမားေတြကိုု ငွားရမ္းရာမွာ လစာကိုု ႏွိမ္ျပီး မေပးႏိုုင္ေအာင္ အလုုပ္သမားဘက္က ကာကြယ္ေပးတာပါ။ ေနာက္တခုုကေတာ့ အယင္တုုန္းက ေထာင္က်ဘူးသလားဆိုုတာကိုု အလုုပ္ေလ်ာက္လႊာမွာ ထည့္ေမးခြင့္ မရွိေတာ့ပါဘူးတဲ့။ ခန႔္မယ္ဆိုုျပီးစဥ္းစားခ်ိန္မွာ သူ႔ေနာက္ေၾကာင္းစစ္ေဆးၾကည့္ေတာ့မွသာ သိရွိၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ ေထာင္က်ခဲ့ဖူူးသူေတြ အလုုပ္ရႏိုုင္ေအာင္ အခြင့္အေရးၾကိဳေပးတဲ့သေဘာပါ။
မဲေပးျခင္း ဆိုုင္ရာ
ျပည္နယ္တြင္း မဲရုုံေတြအျပင္ စာတိုုက္ကေန မဲၾကိဳေပးႏိုုင္တာ၊ မဲၾကိဳေပးဖိုု႔ ၾကိဳတင္စီစဥ္ေပးတာ စတဲ့ မဲေပးသူ ဦးေရ တိုုးလာေအာင္၊ အဆင္ေျပေအာင္ ပိုုျပီး တိုုးျမွင့္ ေဆာင္ရြက္မယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ မဲေပးသူ လူဦးေရေတြ က်ဆင္းလာတာဟာ လူေတြက ႏိုုင္ငံေရးမွာ စိတ္၀င္စားဖိုု႔ ပတ္သင္ဖိုု႔ အားနည္းလာတာကိုု ျပဳျပင္ႏိုုင္ဖိုု႔အတြက္ မဲေပးတာ လြယ္ကူေအာင္ လုုပ္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အလုုပ္ခြင့္ယူျခင္း ဆိုုင္ရာ
အလုုပ္သမား ၂၀ ကေန ၄၉ ေယာက္အတြင္း ရွိတဲ့ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စားလုုပ္ငန္းေတြက အလုုပ္သမားဟာ ကေလးမီးဖြားတဲ့အခါ (က်ားမမေရြး) လစာနဲ႔ ခြင့္ခံစားခြင့္ ၃ လ ရရမယ္လိုု႔ ျပဌာန္းလိုုက္ပါတယ္။ အဲသည္လုုပ္ငန္းခြင္ေတြက အလုုပ္သမားအင္အား ၂.၈ သန္း အတြက္ ကေလးေမြးဖြားတဲ့အခါ ေစာင့္ေရွာက္ႏိုုင္ဖိုု႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဆး၀ါးစာရိတ္မ်ား ဆိုုင္ရာ
ေဆး၀ါးကုုမၼဏီေတြက ေစ်းႏႈနး္ေတြ ျမွင့္မယ္ဆိုုရင္ ျပည္နယ္အစုုိးရကိုု ၂ လ ၾကိဳ အေၾကာင္းၾကားရပါမယ္။ က်န္းမာေရးအာမခံကုုမၼဏီေတြကလည္း အာမခံေစ်းေတြတက္ရတာ ေဆးေတြေၾကာင့္ဆိုုရင္ ထုုတ္ျပန္ဖိုု႔ ျပည္နယ္က ျပဌာန္းထားပါတယ္။ (လက္ရွိမွာေတာ့ အာမခံကုုမဏီေတြက အယူခံ၀င္ထားပါတယ္)။ သေဘာကေတာ့ ေဆး၀ါးေတြ အာမခံလုုပ္ငန္းေတြရဲ့ ေစ်းႏႈန္းေတြကိုု မတန္တဆမျဖစ္ေအာင္ ထိန္းညိွဖိုု႔ ျဖစ္ပါတယ္။
အဖုုိးနည္းအိမ္ရာမ်ား ဆိုုင္ရာ
ျပည္နယ္ဟာ အိမ္ရာေစ်းအၾကီးဆုုံးျဖစ္ေနလိုု႔ လစာနည္း လူတန္းစားမ်ားအတြက္ အိမ္ရာ ရွားပါးပါတယ္။ အဲသည္အတြက္ အစုုိးရက ျမိဳ့ၾကီးေတြမွာ အဖိုုးနည္းအိမ္ရာေတြကိုု စီမံကိန္းခ်ျပီး သတ္မွတ္ ေဆာက္လုုပ္ေပးပါတယ္။ အဲသည္အတြက္ သာမန္အိမ္၀ယ္တိုုင္း အခြန္ ၇၅ ကေန ၂၂၅ ေဒၚလာ အပိုုေဆာင္းေကာက္ျပီး အဖိုုးနည္းအိမ္ယာအတြက္ ေဆာင္ရြက္မယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္အဖုုိးနည္းအိမ္ရာစီမံကိန္းအတြက္ ေဒၚလာ သန္း ၃၀၀ ရရွိမယ္လိုု႔ ဆိုုပါတယ္။
တျပည္သားလူ၀င္မႈ ဆိုုင္ရာ
ကယ္လီဖုုိးနီးယားဟာ တျပည္သားမ်ားအတြက္ ေဘးကင္းတဲ့ ျပည္နယ္လိုု႔ ေၾကညာလိုုက္ပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ ေဒၚနယ္ထရန္႔နဲ႔ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ေတြက စာအုုပ္မရွိတဲ့ စာရြက္စာတန္းမရွိတဲ့ တျပည္သားေတြကိုု ဖမ္းဆီး ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးေနတာကိုု ဆန္႔က်င္တဲ့ ရပ္တည္ခ်က္ပါ။ ကယ္လီဖိုုးနီးယားကေတာ့ တုုိင္းျပည္တြင္း ေရာက္ရွိေနႏွင့္ျပီး ျဖစ္ေနတဲ့ ဥပေဒလိုုက္နာသူ အလုုပ္လုုပ္သူ စာသင္ေနသူ တျပည္သားေတြကိုု ဥပေဒအသစ္တခုုခုုနဲ႔ လက္ခံေပးဖိုု႔ကုိ ဆႏၵရွိေနပါတယ္။
အနည္းဆံုုး လုုပ္ခဆိုုင္ရာ
အလုုပ္သမား ၂၆ေယာက္နဲ႔ အထက္ လုုပ္ငန္းေတြက အလုုပ္သမားကိုု အနည္းဆုုံးလစာ တနာရီ ၁၁ ေဒ ၚလာ ေပးရမယ္လိုု႔ ဆိုုလိုုက္ပါတယ္။ ၂၆ဦးေအာက္ လုုပ္ငန္းေတြကေတာ့ ၁၀.၅၀ ေဒၚလာ ေပးရမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္နယ္၏ မူလရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ၂၀၂၂ မွာ တဦး အနည္းဆုုံးလုုပ္စာ တနာရီ ၁၅ ေဒၚလာ အထိ ေပးဖိုု႔ ဆုုံးျဖတ္ထားပါတယ္။
အေျခခံပညာေရး ဆိုုင္ရာ
ယခင္ျပဌာန္းခဲ့ဖူးတဲ့ အေျခခံပညာ ၁၂တန္းေက်ာင္းသားေတြ သခ်ာၤနဲ႔ အဂၤလိပ္စာ အေျခခံစစ္ေဆးမႈ ေအာင္ျမင္မွသာ အထက္တန္းပညာ (ေကာလိပ္တက္ခြင့္) ေပးမယ္ဆိုုတာ ရုုတ္သိမ္းလိုုက္ပါတယ္။ ကေလးေတြ ေကာလိပ္တက္ျပီး အထက္တန္းပညာ သင္ၾကားခြင့္ လြယ္ကူေစဖိုု႔ပါ။ ေကာလိပ္မတက္ခ်င္ရင္ေတာင္မွ အနည္းဆုုံး အေျခခံပညာ အထက္တန္းေအာင္လက္မွတ္ကိုုေတာ့ ကေလးေတြ ရရွိၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေကာလိပ္ပညာေရး ဆိုုင္ရာ
မိသားစုုထဲမွာ ပထမဦးဆုုံး ေကာလိပ္တက္တဲ့ ကေလးအတြက္ ပထမႏွစ္ ေကာလိပ္ေက်ာင္းစာရိတ္ အခမဲ့အျဖစ္ ေဒသေကာလိပ္ ၁၁၄ ေက်ာင္းတိုုင္းမွာ ခံစားခြင့္ ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ျပည္နယ္ဘတ္ဂ်က္ကေန ေက်ာင္းသားေတြအားလုံး အခမဲ့ေကာလိပ္ပညာေရး ခံစားခြင့္ရေအာင္ စတင္ ၾကိဳးပမ္းတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကားမွာ ေက်ာင္းစာရိတ္ေတြ ပညာေရးေခ်းေငြေတြ အရမ္းၾကီးလိုု႔ ေက်ာင္းသားေတြ ဒုုကၡေရာက္ေနတာကိုု ေျဖရွင္းဖိုု႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ေသနတ္ကိုုင္ေဆာင္ခြင့္ ဆိုုင္ရာ
ကယ္လီဖိုုးနီးယားျပည္နယ္ပိုုင္ေက်ာင္းေတြမွာ မည္သူကမွ လက္နက္ကိုုင္ေဆာင္ျပီး ၀င္ေရာက္ခြင့္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ (ပုုလိပ္ေတြေတာ့ ခၽြင္းခ်က္ပါ)။ အမုုန္းတရားအေျခခံျပီး ရာဇ၀တ္မႈက်ဴးလြန္သူကိုု ၁၀ ႏွစ္ လက္နက္ကိုုင္ေဆာင္ခြင့္ ပိတ္ပင္ထားလိုုက္ပါတယ္။ ျပည္နယ္ထဲမွာ လက္နက္ကိုုင္ေဆာင္လိုုသူေတြကိုု ေနာက္ေၾကာင္းစစ္ေဆးတာ ေနာက္ႏွစ္က စတင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကယ္လီဖိုုးနီးယားမွာ ေသနတ္ကိုုင္ခြင့္ရွိသူ ကိုုင္ေဆာင္သူ လူ ၆ သန္း ရွိပါတယ္ တဲ့။
ေဆးေျခာက္သုုံးစြဲခြင့္ ဆိုုင္ရာ
ယခင္ ၂၀၁၆ တုုန္းကေတာ့ ေဆးေျခာက္ကိုု ေဆး၀ါးအျဖစ္ တရား၀င္သုုံးစြဲခြင့္ ျပဳခဲ့ျပီး၊ ၂၀၁၈က စတင္ျပီးေတာ့ ေဆးေျခာက္ကိုု အသက္ ၂၁ ႏွင့္အထက္ မည္သူမဆိုု ၀ယ္ယူသံုုးစြဲခြင့္ ျပဳလိုုက္ပါတယ္။ ေဆးေျခာက္ ၁ ေအာင္စ သိုု႔မဟုုတ္ ေဆးေျခာက္ကထုုတ္ထားတဲ့ မူးယစ္ေဆးကိုု ၈ ေအာင္စအထိ ကိုုင္ေဆာင္ခြင့္ ေပးလိုုက္ပါတယ္။
ကဲ … ၂၀၁၈ အတြက္ ကယ္လီဖိုုးနီးယားျပည္နယ္အတြင္း ျပဌာန္းလိုုက္တဲ့ ဥပေဒသစ္မ်ားကေတာ့ ဒီမွ်ပါပဲ။ ျပည္ေထာင္စုု ဗဟိုုအစုုိးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒမ်ားကိုုလည္း ျပည္နယ္သားမ်ားက လိုုက္နာရသလိုု ျပည္နယ္အတြင္း ဆိုုင္ရာဥပေဒေတြကိုုလည္း လိုုက္နာၾကရပါတယ္။ ေဒၚနယ္ထရန္႔အစိုုးရကေတာ့ ကယ္လီဖိုုးနီးယားဥပေဒေတြကိုု ႏွစ္ခ်ဳိက္မွာ မဟုုတ္ပါ။ ထရန္႔အစုုိးရကေတာ့ လက္ယာစြဲသန္သူေတြဆိုုေတာ့ အလုုပ္သမားေတြ တျပည္သားေတြ လစာနည္းသူေတြ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြအတြက္ အကာအကြယ္ေပးတဲ့ ဥပေဒမွန္သမွ်ကိုု မ်က္မုုန္းက်ဳိးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။