(မုိးမခ) ဇြန္ ၁၊ ၂၀၁၅
မနက္ အ႐ုဏ္တက္ခ်ိန္ကတည္းက အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ မီးကုန္ယမ္းကုန္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ေသာစစ္ပြဲႀကီးကား ၿပီးခဲ့ေခ်ၿပီ။ စစ္ေျမ ျပင္တခုလံုးလည္း ယမ္းခိုး ယမ္းေငြ႕တို႔ျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ေန၏။ ယမ္းခိုး ယမ္းေငြ႕မ်ားျပယ္သြားေသာေနရာမ်ားတြင္ က်ဆံုးေနၾက ေသာ စစ္သည္တို႔၏ခႏၶာကိုယ္မ်ားသည္ ရုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ ျပန္႔က်ဲလ်က္ရွိသည္။ လူေသေကာင္မ်ားႏွင့္အတူ အေျမာက္မ်ား ေသနတ္မ်ားသည္လည္း ျပန္႔က်ဲလ်က္ ၏ရွိသည္။ စစ္ပြဲတြင္ ပရပ္ရွား ၏စစ္သည္မ်ား မ႐ႈမလွ အတံုးအရံုးက်ဆံုးကာ အေရး နိမ့္ခဲ့ရေသာပြဲေပတည္း။
ဤျမင္ကြင္းကား ေဂ်းနားတိုက္ပြဲ ေခၚ ေအာ္စတာလစ္ (Auerstadt) စစ္ပြဲ အၿပီးတြင္ ျမင္ရေသာ စစ္ကန္႔လန္႔ကာအဖြင့္ ျမင္ကြင္း ျဖစ္ေပသည္။
အခ်ိန္ကား ငါ၏ခြန္အားတန္ခုိးမ်ားကို ထင္ရွားၾကည့္ၾကဟု ေျပာဘိသည့္အလား ျပင္သစ္ဘုရင္ နပိုလီယံ ဥေရာပတိုက္ တခုလံုးကို လက္ခေမာင္းခတ္ျပေနေသာအခ်ိန္ျဖစ္သည္။ သူကား ထူးဆန္းစြာ သမၼတႏိုင္ငံမွ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္ဧကရာဇ္ ျဖစ္ေပသည္။ လက္ခေမာင္းခတ္ျပႏိုင္ေလာက္ေအာင္လည္း သူ၏ ထူးခြၽန္ေသာအရည္အေသြးမ်ား ရွိေပသည္။ မွတ္ဉာဏ္ အလြန္ေကာင္းျခင္း၊ စစ္ေရးထူးခြၽန္ျခင္း၊ တေန႔လွ်င္ ပ်မ္းမွ် ၁၈ နာရီခန္႔ မေနမနား အလုပ္လုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ အေျမာက္ ေသ နတ္သံမ်ားဆူညံေနသည့္ တိုက္ပြဲအလယ္တြင္ ႏွစ္ၿခိဳက္စြာ အိပ္စက္ႏိုင္ျခင္း၊ နာရီဝက္ခန္႔အိပ္စက္ၿပီးသည္ႏွင့္ ေနာက္ထပ္ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ တိုက္ပြဲ၏ အႏၱရာယ္အမ်ားဆံုးေနရာကို ကိုယ္တိုင္ဆင္း၍ကြပ္ကဲျခင္း စသည့္တို႔ကား သူ၏ ထူးျခားေသာကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးမ်ား ျဖစ္သည္။
ၿဗိတိသွ်ေရတပ္ႀကီးကကာကြယ္ထားသည့္ အဂၤလန္ကြၽန္းမွလြဲ၍ က်န္ဥေရာပတိုက္တခုလံုးကား နပိုလီယန္၏အမည္ကို ၾကားသည္ႏွင့္ ဖိန္႔ဖိန္႔တုန္ရေပေတာ့သည္။ သူ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ျပင္သစ္တပ္မ်ားသည္လည္း ေအာင္သံေပး ခ်ီတက္ကာ ေအာင္ပြဲမ်ားယူေနၾကေသာအခါ ျဖစ္ေပသည္။ ျပင္သစ္တပ္မ်ား၏ ငါတုိ႔လာတယ္ ငါတုိ႔ျမင္တယ္ ငါတုိ႔ ေအာင္ပြဲခံတယ္ ဆိုေသာ စစ္ခ်ီသီခ်င္းသံမ်ားကို ေနရာအႏွံ႔ ၾကားေနရေသာအခ်ိန္လည္း ျဖစ္သည္။
ျပင္သစ္ဘုရင္ ပထမေျမာက္ နပိုလီယံသည္ ပရပ္ရွားႏိုင္ငံ (ေနာင္တြင္ ဂ်ာမနီ) ေလးအား ဝင္ေရာက္တိုက္ခုိက္ေလသည္။ ပရပ္ရွား အမ်ဳိးသားတုိ႔ကလည္း တတ္စြမ္းသမွ် ခုခံတိုက္ခိုက္ပါ၏။ သို႔ေသာ္ သူတုိ႔၏ ေခတ္ေနာက္က်ေနေသာ ပရပ္ရွား စစ္တပ္မ်ားမွာ စစ္ပါရမီထူးခြၽန္လြန္းေသာ နပိုလီယံႏွင့္ျပင္သစ္တပ္မ်ားကို အ႐ႈံးေပးၾကရေလသည္။ အစြမ္းကုန္တိုက္ခိုက္ အၿပီးတြင္ ၁၅ မိုင္ခန္႔က်ယ္ဝန္းေသာ စစ္မ်က္ႏွာတြင္ တိုက္ပြဲ ၂ ပြဲအတြက္ ပရပ္ရွားစစ္သည္ ၂၄၀၀၀ ေက်ာ္ က်ဆံုးၿပီး ၂၀၀၀၀ ခန္႔မွာ သံု႔ပန္းအျဖစ္ အဖမ္းခံရေလသည္။ ျပင္သစ္ဘုရင္ နပိုလီယံသည္ ပရပ္ရွားႏိုင္ငံေလးကို ရက္သတၱပတ္ ၆ ပတ္မွ်ေသာ အခ်ိန္တုိအတြင္း ေအာင္ျမင္စြာအႏိုင္ယူခဲ့ေပသည္။
ထုိကဲ့သို႔ ေယးနားၿမိဳ႕ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ပရပ္ရွားစစ္သည္တုိ႔ အတံုးအ႐ံုး မ႐ႈမလွ ႐ႈံးနိမ့္ရသည္ကို ပရပ္ရွန္း အမ်ဳိးသားတုိ႔က ေယးနား ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်မႈ (Disater of Jena) ဟု ေခၚဆိုခဲ့ၾကသည္။
ထိုကဲ့သို့ နပိုလီယံက အႏိုင္ယူခဲ့ျခင္းသည္ပင္ ေနာင္အခါ ပရပ္ရွား အမ်ဳိးသားတုိ႔ ႀကီးပြားဖုိ႔ ျဖစ္လာခဲ့ေပသည္။ ဤအခ်က္ကို နပိုလီယံ ႀကိဳမသိခဲ့သလို သူသိလွ်င္လည္း လုပ္ခဲ့မည္မဟုတ္ဟု ဆိုသည္။ ထိုကဲ့သို႔ မ႐ႈမလွ ႐ႈံးရေသာ အ႐ႈံးသည္ ပရပ္ရွန္း အမ်ဳိးသားတုိ႔၏ ဇာတိမာန္ကို က်င္စက္တုိ႔ လႈပ္ႏိုးသလို ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ ရွင္သန္ထေျမာက္ေရးအတြက္ ဉာဏ္ပညာကို တခဲနက္အသံုးျပဳဖုိ႔ ပရပ္ရွန္းတုိ႔က သႏၷိဌာန္ခ်ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ နယ္ပယ္အသီးသီးတြင္ ျပဳျပင္ ေျပာင္း လဲေရးမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ပညာေရးက႑တြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ရန္အတြက္ ဖစ္ခ်ီ (Fichte) ဟု အမည္တြင္သည့္ ဘာလင္တကၠသိုလ္သစ္၏ ပါေမာကၡက ဦးေဆာင္ လံႈ႕ေဆာ္ခဲ့သည္။ သူသည္ ၁၈၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ဘာလင္တကၠသိုလ္သစ္တည္ေထာင္ရန္ စီမံကိန္းလည္းေရးဆြဲခဲ့သည္။ ဒႆန ပညာရွင္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။
ပညာေရးတြင္တိုးတက္လာသည္ႏွင့္အမွ် စက္မႈနယ္ပယ္တြင္လည္း တိုးတက္လာၿပီး တပ္မေတာ္ႀကီးပါ အင္အား ေတာင့္ တင္းလာေလသည္။ ႏိုင္ငံ၏ အင္အားႀကီးလာသည္ႏွင့္အမွ် စစ္တပ္ပါလုိက္ၿပီးအင္အားႀကီးလာေသာ ပံုေသနည္း ျဖစ္ေပ သည္။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားလုပ္သလို အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာကြဲေနေသာ ေနာင္ ဂ်ာမနီျဖစ္လာမည့္နယ္မ်ား အခ်င္းခ်င္းလည္း ညီ ညႊတ္မႈရေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ အႀကိမ္္ႀကိမ္္ ႀကိဳးစားေသာ္လည္း အလြယ္တကူကား မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ အင္အားႀကီး နယ္ႏွစ္ခုအၾကားတြင္ ေခါင္းေဆာင္ေနရာလုေနရသျဖင့္ ၾကန္႔ၾကာခဲ့သည္။ ၁၈၆၆ တြင္ ေနာင္ဂ်ာမနီျဖစ္လာမည့္ ျပည္နယ္ မ်ားစုစည္းကာ ေျမာက္ဂ်ာမန္ျပည္ေထာင္စုကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
ထိုကဲ့သို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားလုပ္ၿပီး ၁၈၇၀ တြင္ တတိယေျမာက္ နပိုလီယံဘုရင္ (ပထမ နပိုလီယံ၏တူေတာ္သူ) ႏွင့္ ေနာက္တႀကိမ္္ စစ္ျဖစ္ၾကျပန္သည္။ ၁၈၇၀ မတိုင္မီတြင္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမွာ ဥေရာပတခြင္ဗိုလ္ဟုဆိုရမည့္အေနအထား ျဖစ္ သျဖင့္ ျပင္သစ္လူမ်ဳိးတုိ႔ကိုယ္တိုင္ ဤစစ္ပြဲတြင္လည္း ပရပ္ရွားကို အလြယ္တကူအႏိုင္ယူႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ခဲ့ၾကသည္။ တတိယေျမာက္ နပိုလီယံ၏ ပဲရစ္ၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ျပင္သစ္အမ်ဳိးသားတုိ႔က စစ္ပြဲမစမီ ဘာလင္ ဘာလင္ဟု စု႐ံုးေႂကြးေၾကာ္ ၾကၿပီး ဘုရင္ကိုယ္တိုင္လည္း ဘာလင္ကို အလြယ္တကူ ဗိုလ္ဝင္ခံႏိုင္လိမ့္မည္ဟု စိတ္ကူးယဥ္ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့သည္။
သုိ႔ေသာ္ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္ႏွင့္ေျပာင္းျပန္သာ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္အတြင္းတြင္ ဆီးဒန္းၿမိဳ႕တိုက္ပြဲ တြင္ တတိယေျမာက္ နပိုလီယံႏွင့္ ျပင္သစ္စစ္သည္ ၈၃၀၀၀ ေက်ာ္ အဖမ္းခံခဲ့ရၿပီး လက္နက္ခ်ခဲ့ရသည္။
အထူးျခားဆံုးမွာ လူဝီ ၁၄ လက္ထက္မွစၿပီး ျပင္သစ္ဧကရာဇ္တုိ႔စံျမန္းရာ ဗာဆိုင္းနန္းေတာ္တြင္ ပရပ္ရွားဘုရင္အား ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး၏ ဘုရင္အျဖစ္ ရာဇဘိေသက ခံယူႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ (စကားခ်ပ္ ဤသည္မွာ ဂ်ာမနီဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗစ္စမတ္ (Bismarck) ၏အမွားပင္ ျဖစ္သည္။ အဓိကအမွားမွာ စစ္႐ႈံးေသာသူမ်ားအား အရွက္ရ၍ အခံရခက္ေစရန္ ျပဳမူခဲ့သည္။ ကိုယ့္လိုပင္ မာနႀကီးေသာအ႐ႈံးသမားမ်ားအား အရွက္ခြဲျခင္းျဖင့္ ေနာင္တြင္ ကမၻာစစ္ႀကီးမ်ားျဖစ္လာသည္အထိ ျပင္းထန္ခဲ့ သည္။ ကိုယ့္ကိုမယွဥ္ႏိုင္ေတာ့၍ ႐ႈံးနိမ့္သြားသူမ်ားအား ထပ္ၿပီးအရွက္မခြဲျခင္းျဖင့္ ကိုယ္သာလွ်င္ ပို၍ ႀကီးျမတ္သူျဖစ္သည္ ဆိုေသာအခ်က္ကို မျပႏိုင္ခဲ့ေပ။)
ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး ဥေရာပႏွင့္ ကမၻာ့စင္ျမင့္တြင္ ဂ်ာမနီဟူ၍ ႏိုင္ငံႀကီးတႏိုင္ငံအျဖစ္ တထီးတနန္းႏွင့္ ခမ္းခမ္းနားနား ရပ္တည္ ႏိုင္ေလေတာ့သည္။ ထို ျပင္သစ္ ပရပ္ရွားစစ္ပြဲကို သမိုင္းဆရာအခ်ိဳ႕က “ပရပ္ရွန္း ေက်ာင္းဆရာမ်ား၏ေအာင္ပြဲ” ဟု အမည္ ေပးၾကေလသည္။ “Victory of Prussian Schoolmasters” ဆိုပါေတာ့။ အလြန္လွပၿပီး အဓိပၸါယ္ရွိသည့္စကားလံုးေလး ျဖစ္ပါသည္။ ပညာေရးစနစ္ျပင္လိုက္သည့္အတြက္ လူေတြ စည္းကမ္းရွိလာျခင္း၊ ဉာဏ္ပညာထက္ျမက္လာျခင္း၊ ကိုယ့္တာ ဝန္ ကိုယ္သိလာျခင္း စသည့္အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားျဖင့္ ရန္သူကို အႏိုင္တိုက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ေသာ္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အမ်ားသိၾကသည့္အတိုင္း ကမၻာစစ္ႀကီးႏွစ္ခုတြင္ အ႐ႈံးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရၿပီး ျပာပံုျဖစ္ခဲ့ဖူးသည္။ ျပာပံုျဖစ္ေသာ္လည္း သူတုိ႔က မမႈေပ။ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း ျပန္လည္ေခါင္းေထာင္လာကာ ကမၻာ့အင္အားႀကီးႏိုင္ငံတခု အျဖစ္သို႔ေရာက္လာျမဲသာ ျဖစ္သည္။ ဒ႑ာရီပံုျပင္ထဲမွ ဖီးနစ္ဌက္လို မီးပံုထဲမွ တဖန္ျပန္လည္ရွင္သန္လာေလ့ရွိသည့္ တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ဳိး ျဖစ္ေပသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္နည္း။ တမ်ဳိးသားလံုး ဉာဏ္ပညာျမင့္မားေအာင္ ပ်ိဳးေထာင္ထားၿပီးသား ျဖစ္သျဖင့္ အခက္အခဲၾကံဳေသာ္လည္း ပညာဉာဏ္ကိုသံုးကာ ျပန္ႀကီးပြားလာခဲ့သည္သာ ျဖစ္သည္။
ဂ်ာမနီႏိုင္ငံႏွင့္ ျဖစ္စဥ္ခ်င္း အနည္းငယ္ဆင္တူသည္မွာ အာရွတိုက္မွ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံလည္း က်န္အာရွတိုက္ ႏိုင္ငံမ်ားနည္းတူ စက္မႈႏွင့္ပညာေရးဘက္တြင္ အိပ္ေမာက်ေနရာမွ အေမရိကန္စစ္သေဘာၤမ်ားက တံခါးဖြင့္ခိုင္းသျဖင့္ ဖြင့္ ေပးရခဲ့သည္။ ဂ်ပန္အမ်ဳိးသားတုိ႔လည္း အိပ္ေပ်ာ္ရာမွလန္႔ႏိုးလာကာ ၁၈၇၀ ေလာက္တြင္ ပညာေရးအတြက္ အားသြန္ခြန္ စိုက္ ျပဳျပင္သည္။ ဘာမွမရွိေသးသျဖင့္ ပညာတတ္ေတြ အမ်ားႀကီးေမြးထုတ္ရသည္။ ထိုပညာတတ္မ်ားမွတဆင့္ စက္မႈ လက္မႈ လုပ္ငန္းေတြ သိပၸံပညာ သုေတသနေတြ တည္ေထာင္သည္။ တိုင္းျပည္လည္း စက္မႈႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္လာခဲ့သည္။
၁၉၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ဥေရာပအင္အားႀကီး ရုရွႏိုင္ငံႏွင့္စစ္ျဖစ္ေသာအခါ အႏိုင္ရခဲ့သည္။ ထိုကဲ့သို႔အႏိုင္ရျခင္းသည္ ပညာေရးတြင္ ဂ်ပန္သည္ တခဲနက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခဲ့ေသာေၾကာင့္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့သည္။ Massive investment in Education ဟု အမည္ ေပးခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ဂ်ပန္ႏွင့္ ဂ်ာမနီတုိ႔မွာ ျဖစ္ရပ္ခ်င္း ဆင္တူသလို ျဖစ္ေနသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္တြင္ စစ္႐ႈံးၿပီး တိုင္းျပည္ ျပာပံုျဖစ္သြားရပံုခ်င္းလည္း တူသည္။ ထို႔အတူ ျပာပံုဘဝမွ ျပန္ၿပီး ႀကီးပြားတိုး တက္လာပံုခ်င္းလည္း ဆင္တူသလို ရွိသည္။ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ ဂ်ပန္သို႔ ၁၉၇၇ ခန္႔က သြားေရာက္ေလ့လာခဲ့ရာ ဂ်ပန္ပညာရွင္မ်ားက “၁၉၄၅ ခုႏွစ္ကဆို ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က ျပာပံုပဲ။ ဘာမွမက်န္ဘူး။ ေက်ာင္းအေဆာက္အဦးေတာင္ မက်န္ ပါဘူးဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ က်န္ေနတာကေတာ့ ဆရာနဲ႔ေက်ာင္းသားေတြ က်န္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီလူေတြနဲ႔ တိုင္းျပည္ကို ျပန္တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ ထိပ္တန္းႏိုင္ငံျဖစ္လာၿပီး ဘယ္သူမွ ျဖတ္သန္းမသြားလာဖူးေသးတဲ့ ပညာေရး သမုဒၵ ရာႀကီးထဲကို ဂ်ပန္စဝင္ေနၿပီ။ Japan enters the uncharted ocean of Education” ဟု ေျပာခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
တိုင္းျပည္တခုလံုး ျပာပံုဘဝမွ ျပန္ၿပီးႀကီးပြားေအာင္ ပညာေရးျဖင့္လုပ္ႏိုင္ခဲ့သည္မွာ အားက်စရာေကာင္းလွပါသည္။ ပညာ ဉာဏ္ႀကီးသူမ်ားသည္ လူတဦးခ်င္းျဖစ္ေစ လူမ်ဳိးအလိုက္ျဖစ္ေစ ႀကီးပြားရန္လမ္းစကို အလြယ္တကူ ရွာႏိုင္ၾကသည္သာ ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သင္ခန္းစာေပးေသာ ပံုျပင္ေလးတပုဒ္ကို ဖတ္ခဲ့ဖူးသည္။
တခါက ကုေဋရွစ္ဆယ္ႂကြယ္ဝေသာသူေဌးႀကီးတြင္ သားသံုးေယာက္ရွိသည္။ သားမ်ားအရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ သူ ေဌးႀကီးက အေမြခြဲေပးရမည္ျဖစ္သျဖင့္ သားမ်ား၏အရည္အေသြးကို စမ္းသပ္သည္။ တေန႔မွာ သားသံုးေယာက္ကိုေခၚၿပီး သူတုိ႔အိမ္က ေခြးမႀကီး သားေပါက္ မေပါက္ ၾကည့္ခုိင္းေလသည္။ သားအႀကီးဆံုးက သြားၾကည့္ ျပန္လာၿပီး “သားေပါက္ၿပီ အေဖ” ဟုသာ ေျပာႏိုင္သည္။ သားအလတ္ကေတာ့ “ေမြးၿပီ ေျခာက္ေကာင္ေတာင္အေဖ” ဟုသာ ေျပာႏိုင္သည္။ ေနာက္ ဆံုးမွေရာက္လာေသာ သားငယ္ကေတာ့ ေျခာက္ေကာင္ဟုအေရအတြက္ အတိအက်သာမက အထီး ဘယ္ႏွစ္ေကာင္ အမ ဘယ္ႏွစ္ေကာင္ဆိုတာေရာ အေရာင္ေတြေရာ ေသေသခ်ာခ်ာ စံုစံုလင္လင္ ေျပာႏိုင္ေလသည္။ ေနာက္ပိုင္း ဆက္ေစာင့္ ၾကည့္ေတာ့လဲ သားငယ္ေလးကသာ ပညာဉာဏ္ အႀကီးဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း သိလာရသည္။ ဒီေတာ့ သူေဌးႀကီးက သားအႀကီး ႏွစ္ေယာက္ကိုသာ အေမြခြဲေပးၿပီး သားငယ္ကို တျပားမွမေပး။ ဒီေတာ့မွ အံ့ၾသၾကသည့္လူေတြကို သူေဌးႀကီးက ရွင္းျပသည္။
သူေဌးႀကီးက “သားအငယ္ဆံုးက ဉာဏ္ပညာ အရည္အခ်င္းနဲ႔ ျပည့္စံုတယ္။ ဒီေတာ့ အေမြရသည္ျဖစ္ေစ မရသည္ျဖစ္ေစ ေလာကမွာ သူ႔အား သူကိုးၿပီး ႀကီးပြားမွာေသခ်ာတယ္။ အႀကီးႏွစ္ေယာက္ကေတာ့ နလပိန္းတံုးေတြဆိုေတာ့ အေမြေလးမွ မရရင္ ဒုကၡေရာက္ၾကမွာ။ ဒါေၾကာင့္ သူတုိ႔ကိုခြဲေပးရတာ။ သားအငယ္ကေတာ့ ငါ့ဉာဏ္ပညာကိုပဲအားကိုးရမယ္ ဘာမွ အားကိုးစရာမရွိဘူးဆိုတဲ့ အသိတရားရွိရင္ ရၿပီ။ အေမြေပးလိုက္ရင္ သူ႔ဉာဏ္ပညာေတာင္ တံုးသြားႏိုင္လို႔ မေပးတာ” ဟု ရွင္းျပေလသည္။ (ဤပံုျပင္ကို ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္မ်ဳိးခ်စ္ေရးေသာ ကိုင္း ေျပာလိုက္စမ္းမယ္ ေသာင္းေျပာင္းေထြလာ စာ အုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။)
ပညာဉာဏ္ႀကီးသူသည္ ႀကီးပြားရန္လမ္းစကိုရွာၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကိုတိုးတတ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္စျမဲဟူေသာသင္ခန္းစာကို ေပး ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသင္ခန္းစာ မွန္ မမွန္ဆိုသည္ကိုေတာ့ ျပာပံုျဖစ္ၿပီးမွ ျပန္ၿပီး ႀကီးပြားခ်မ္းသာလာေသာ ဂ်ာမနီ ဂ်ပန္တုိ႔ကို ၾကည့္လွ်င္ သိသာေပသည္။
ဂ်ာမနီတုိ႔ ဂ်ပန္တုိ႔က သမိုင္းက သင္ခန္းစာေပးလိုက္သည့္အတြက္ တမ်ဳိးသားလံုး တက္တက္ႂကြႂကြႀကိဳးစားကာ တိုးတက္ လာေသာႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္သည္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံက်ေတာ့ တမ်ဳိးသားလံုးက တက္တက္ႂကြႂကြမရွိ။ သို႔ေသာ္ အျမင္က်ယ္ေသာ ေခါင္းေဆာင္၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ တိုးတက္လာေသာ တိုင္းျပည္ေတြလည္း ရွိသည္။ အထူးျခားဆံုးမွာ ရုရွႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။ ရုရွ ႏိုင္ငံ၏ဥပမာကလည္း ျမန္မာတုိ႔အဖုိ႔ ယူတတ္လွ်င္ ရႏိုင္သည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ရုရွႏိုင္ငံကလည္း ေခတ္ေနာက္က်ေနရာမွ ပညာတတ္မ်ားကို အရင္ေမြးကာ စက္မႈႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၅၆-၅၇ ခုႏွစ္ေလာက္တြင္ မႏၱေလးေကာလိပ္မွ မႏၱေလးတကၠသိုလ္အျဖစ္သို႔ အဆင့္ျမႇင့္ ေတာ့မည္ျဖစ္၍ ကမၻာအရပ္ရပ္မွ ပညာေက်ာ္ ပါေမာကၡႀကီးမ်ားကို မႏၱေလးသို႔ဖိတ္ကာ ေဟာေျပာပြဲမ်ားလုပ္ေစခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ေဟာေျပာပြဲတြင္ ၿဗိတိသွ်ပါေမာကၡႀကီးတဦးက “ခင္ဗ်ားတုိ႔ႏိုင္ငံက ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္မွာေနခဲ့ဖူးေပမယ့္ ပညာ ေရးစနစ္မွာေတာ့ အဂၤလိပ္ကိုအတုမခိုးပါနဲ႔။ က်ဳပ္တုိ႔ပညာေရးစနစ္က က်ဳပ္တုိ႔သမိုင္းအရ Evolution နဲ႔ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ အလြန္႐ႈပ္ေထြး ခက္ခဲပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔ႏိုင္ငံနဲ႔ သိပ္မဆီေလ်ာ္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔ႏိုင္ငံအတြက္က က်ေနာ့္ အျမင္အရ ရုရွပညာေရးစနစ္မ်ဳိးနဲ႔ဆိုရင္ ပိုဆီေလ်ာ္မယ္ထင္ပါတယ္” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ သူ႕အျမင္ကို ေျပာ ျခင္းျဖစ္ေပမယ့္ ေျပာလိုရင္းကေတာ့ ဘာမွမရွိတဲ့ႏိုင္ငံမွာ လူ တနည္းအားျဖင့္ ပညာတတ္ေသာလူေတြ ေမြးထုတ္ရမည္ ဆိုသည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။
ရုရွႏိုင္ငံသမိုင္းကို ျပန္ဖတ္ၾကည့္ေတာ့ အေနာက္ဥေရာပထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ခန္႔ ေခတ္ေနာက္က်ၿပီး က်န္ေနခဲ့ရာက အ ျမင္က်ယ္ေသာေခါင္းေဆာင္တဦးတည္းက ဆြဲတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေတြ႕ရေပသည္။
ရုရွႏိုင္ငံသည္လည္း ၁၇ ရာစုအထိ အေနာက္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ အလြန္ေခတ္ေနာက္က်ေသာႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။ သခ်ာၤႏွင့္ သိပၸံပညာမ်ားကိုလည္း လံုးဝမသိပဲ အလကားအရာေတြဟု ထင္ခဲ့ၾကသည္ ဆိုသည္။ ကံအားေလ်ာ္စြာပင္ ႏိုင္ငံကို ေခတ္ေနာက္က်ေသာအျဖစ္မွဆြဲတင္ႏိုင္မည့္ေခါင္းေဆာင္တဦး ေပၚထြန္းလာခဲ့ေပသည္။ သူကား သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားခဲ့ သည့္ မဟာပီတာ (Peter The Great) ျဖစ္သည္။
ပီတာသည္ ရုရွ ဇာဘုရင္ အလက္ဆစ္ မီဟိုင္းလိုဗစ္၏ သားေတာ္ျဖစ္၍ ၁၆၉၆ ခုႏွစ္တြင္ ရုရွႏိုင္ငံ၏ တပါးတည္းေသာ ဘုရင္ဧကရာဇ္ ျဖစ္လာသည္။ အရပ္ ၆ ေပ ၈ လက္မရွိၿပီး (အခ်ိဳ႕စာတြင္ ၆ ေပ ၆ လက္မ) ခြန္အား အလြန္ႀကီးသည္။ ျမင္း သံခြာကိုပင္ လက္ခ်ည္းသက္သက္ျဖင့္ ခ်ိဳးဖဲ့ႏိုင္သည္ဟုပင္ အဆိုရွိသည္။ ရုပ္ရည္ လွပေခ်ာေမာျခင္း၊ ဉာဏ္ရည္ ထက္ျမက္ ျခင္း၊ ပညာရပ္အသစ္မ်ားကို အခ်ိန္တိုအတြင္း နားလည္တတ္ေျမာက္ႏိုင္ျခင္း၊ သိလို တတ္လိုစိတ္ အလြန္ျပင္းထန္ျခင္း စသည့္ အရည္အေသြးမ်ားကား မဟာပီတာ၏ ဒ႑ာရီဆန္ေသာ စိတ္ကူးယဥ္စရာအခ်က္မ်ား ျဖစ္သည္။
၁၆၉၇ တြင္ ရုရွႏိုင္ငံမွ လူ ၂၅၀ ခန္႔ပါေသာ ႀကီးမားလွသည့္သံအဖြဲ႕ႀကီးသည္ အေနာက္ဥေရာပသို႔ ေလ့လာေရးခရီး ထြက္ လာေလသည္။ ထူးျခားသည္က ထိုသံအဖြဲ႕ႀကီးတြင္ ဘုရင္ဧကရာဇ္ မဟာပီတာကိုယ္တိုင္ ပါဝင္လိုက္ပါလာသည္။ ပို၍ ထူးျခားသည္က ဘုရင္ဧကရာဇ္အျဖစ္ ေပၚေပၚထင္ထင္ လိုက္ပါလာျခင္း မဟုတ္ေပ။ ပီတာသည္ သူ႕ကိုယ္သူ ေျပာ့မိေခ လာ့ဗ္ (Pyotr Mikhaylv) ဟု နာမည္ဝွက္ေပးကာ မထင္မရွားအဖြဲ႕ဝင္တဦးအျဖစ္ လိုက္ပါလာေလသည္။ သူေလ့လာခ်င္ ၾကည့္ရွဳခ်င္သည္တုိ႔ကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေလ့လာႏိုင္ရန္ မထင္မရွားအသြင္ျဖင့္ လိုက္ပါလာျခင္း ျဖစ္သည္။
ဤတခ်က္ႏွင့္ပင္ မဟာပီတာကို ခ်ီးက်ဴးစရာေကာင္းေပသည္။ သူ႕ေနရာတြင္ အျခားဘုရင္သာဆိုလွ်င္ သံအဖြဲမွဴး အ မတ္ႀကီး စသည္တုိ႔ကိုသာ တာဝန္ေပးလႊတ္လိုက္ၿပီး ကိုယ္တိုင္လုိက္လာမည္ မဟုတ္ေပ။ လိုက္လာလွ်င္လည္း ဘုရင္ အျဖစ္ႏွင့္သာ ထင္ထင္ေပၚေပၚ လိုက္လာေပလိမ့္မည္။ ဒီလိုလိုက္လာရင္လည္း တိုင္းျပည္အတြက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေလ့လာခြင့္ရမည္ မဟုတ္ေတာ့ေပ။ ဘုရင္ဧကရာဇ္ပါလာသျဖင့္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားကလည္း ဧည့္ခံပြဲမ်ား ထမင္းပြဲႀကီးမ်ားႏွင့္ ခမ္းခမ္းနားနား ၾကိဳဆိုၾကေပေတာ့မည္။ ဒီေတာ့ ဘုရင္မင္းျမတ္ကလည္း လိုအပ္သည္မ်ားကိုမွာစားၿပီး ပိုလွ်ံသည္မ်ားကို ထုပ္ပိုးကာ ျပည္ေတာ္ျပန္ဖုိ႔သာ က်န္ေတာ့မည္။ တိုင္းျပည္အတြက္ ဘာသင္ခန္းစာမွပါလာမည္မဟုတ္ေတာ့။
မဟာပီတာသည္ သူ႔ကို အလြန္အက်ဴး ေျမႇာက္ပင့္ျခင္း သူ႕ေရွ႕တြင္ ဒူးေထာက္ခစားျခင္း ရွိခိုးသကဲ့သို႔အမူအရာမ်ား ျပဳလုပ္ ကာ လိမ္ညာျခင္းမ်ားကို လံုးဝမႏွစ္သက္ဟု ဆိုသည္။ အေျမႇာက္မႀကိဳက္သည့္ ရွားပါးေသာဘုရင္ျဖစ္ေပသည္။
ေနာက္တခ်က္မွာ မဟာပီတာသည္ ဤကဲ့သို႔ တိုင္းျပည္တိုးတတ္ေရးအတြက္ အေရးႀကီးေသာေလ့လာေရးခရီးတြင္ ကိုယ္ တိုင္ေလ့လာမွျဖစ္မည္ဟု ခံယူထားသည္မွာ ေသခ်ာသည္။ သူကိုယ္တိုင္လည္း ဒီလိုအေရးႀကီးေသာကိစၥတြင္ ကိုယ္တိုင္ နားမလည္ပဲ သူမ်ားအေျပာကို ယံုခ်င္ဟန္မရွိတာကို ေတြ႕ရသည္။ မွန္ေတာ့လည္း မွန္သည္။ ဘုရင္ကိုခစားသည့္ အမတ္ ေတြ ပညာရွိေတြကလည္း အရာခပ္သိမ္း ယံုလို႔ရတာမ်ဳိး မဟုတ္ေပ။ “ငါ၏ထံပါး ျမဲခစားတဲ့ အမတ္ကဝိ ပညာရွိတုိ႔” ဟု စကားစလိုက္သည္ႏွင့္ “ေရႊဘုန္းေတာ္ တိုးပါလို႔ ေငြမိုးေတြရြာ ႏိုင္ငံေတာ္ ျပည္အေရးက သာလွတယ္ေလး” ဟု သတင္းမွား ေတြ ေပးမည့္ ညာမည့္ အမတ္ေတြကလည္း ေခတ္တိုင္း စနစ္တိုင္းတြင္ ရွိခဲ့သည္ပဲ။
မဟာပီတာသည္ ဤသို႔ မထင္မရွားအသြင္ျဖင့္ လိုက္ပါလာရင္းပင္ ဒတ္ခ်္အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ၏သေဘာၤက်င္းတြင္ လက္ သမားအျဖစ္ ဝင္အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ အဂၤလန္ေရတပ္မေတာ္၏ သေဘာၤက်င္းတြင္လည္း ဝင္အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။ စက္ရံုမ်ား စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ျပတိုက္မ်ား လက္နက္တိုက္မ်ားကိုလည္း ၾကံဳတိုင္း ဝင္ၾကည့္ၿပီး ေလ့လာသည္။ အဂၤလန္တြင္ ပါလီမန္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကိုပင္ ဝင္ၿပီးနားေထာင္ခဲ့သည္။ နာရီတီထြင္ထုတ္လုပ္သည့္လုပ္ငန္းကိုပင္ ဝင္ေရာက္ေလ့လာခဲ့ သည္ဟု ဆိုသည္။ သူ႔ႏိုင္ငံ တိုးတတ္ေရးအတြက္ ေလ့လာရန္ ဘုရင္တပါး၏ ရာဇမာန္ကိုခ်ကာ မထင္မရွားအသြင္ျဖင့္ ဝင္ ၿပီး အလုပ္လုပ္ခဲ့ျခင္းကား အမွန္ပင္ အံ့ၾသစရာ ျဖစ္သည္။ အလုပ္လုပ္သည္မွာလည္း တကယ့္အလုပ္သမားတေယာက္လို ပင္ ပီပီျပင္ျပင္ လုပ္ကိုင္ၿပီး အားလံုးကို ေလ့လာခဲ့ေလသည္။
ေနာက္တစ္ႏွစ္အၾကာ ၁၆၉၈ တြင္ ရုရွႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လာခဲ့သည္။ သူႏွင့္အတူ အေနာက္တိုင္းမွ ကြၽမ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ အင္ဂ်င္နီယာမ်ားကိုပါ တပါတည္း ေခၚေဆာင္လာခဲ့သည္။ ပညာရပ္နယ္ပယ္ အသီးသီးအတြက္ ပညာရွင္ ၆၀ ေက်ာ္ခန့္ ပါလာသည္ဟု ဆိုသည္။ ေအာက္စဖုိ႔ဒ္ (Oxford) တကၠသိုလ္မွ ပညာရွင္မ်ား၏ အကူအညီျဖင့္ ႐ုရွႏိုင္ငံ၏ ပထမဆံုးေသာ သိပၸံႏွင့္ ေရေၾကာင္းပညာ တကၠသိုလ္ကိုလည္း ၁၇၀၁ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္သည္။
မဟာပီတာ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရုရွႏိုင္ငံ စက္မႈႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္လာခဲ့ျခင္းတြင္ အေရးအႀကီးဆံုး အခ်က္မွာ ဘုရင္ႀကီး ကိုယ္တိုင္ အေနာက္တိုင္းတြင္ ပညာသင္ေလ့လာခဲ့ေသာအခ်က္က အဓိက ျဖစ္ပါသည္။ သူကိုယ္တိုင္ ေလ့လာခဲ့သူျဖစ္သျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား၏အားသာခ်က္မ်ား သူ႔ႏိုင္ငံ၏ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေကာင္းစြာသိသည္။ သူ မ်ားအေျပာျဖင့္ လုပ္ရသူမဟုတ္ေပ။ ထိုသို႔ မဟုတ္ပါက ေအာင္ျမင္ရန္မလြယ္ကူပါ။
မဟာပီတာသည္ ႏိုင္ငံေခတ္မီေရးအတြက္ အဆင့္မီေသာတကၠသိုလ္မ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းမ်ားကို အမ်ားအျပားတည္ေထာင္ ေပးၿပီး ပညာထူးခြၽန္သူလူငယ္မ်ားကို အေနာက္ဥေရာပသို႔ ပညာေတာ္သင္ေစလႊတ္ေပးသည္။ ပထမဆံုး ႐ုရွသတင္းစာကို ထုတ္ေဝခဲ့ၿပီး သူကိုယ္တိုင္ အယ္ဒီတာလုပ္သည္သာမက မ်ားျပားလွေသာတာဝန္မ်ားၾကားမွပင္ ပညာေရးႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ အေျမာက္အမ်ားထုတ္ေဝသည့္လုပ္ငန္းကိုလည္း ႀကီးၾကပ္ခဲ့ေသးသည္။ မဟာပီတာကား သူ႕ႏိုင္ငံအ တြင္းရွိ လူအားလံုးထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ခန္႔ ေခတ္ေရွ႕ေရာက္ေနခဲ့သူ ျဖစ္သည္ဟု အဆိုရွိသည္။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရသည္မ်ားကေတာ့ မလြယ္လွပါ။ သူက လူအားလံုးထက္ အလြန္ေရွ႕ေရာက္ေနသျဖင့္ သူ၏ ျပဳျပင္ေရး မ်ားကို အေတာ္ ဆန္႔က်င္ၾကသည္ဟု ဆိုသည္။ မဟာပီတာကလည္း ဘယ္သူ ဆန္႔က်င္ ဆန္႔က်င္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားကို ဇြတ္လုပ္ေလသည္။ ေခတ္ႀကီးကို အတင္းေျပာင္းမည္ဆိုေသာဘုရင္ႀကီး ျဖစ္ေပသည္။(ေခတ္ႀကီးကို အတင္းေျပာင္းမည္ ဆိုေသာေဆာင္ပုဒ္မွာ ဆရာ ၿမိဳ႕မေမာင္၏ေဆာင္ပုဒ္ဟု သိရပါသည္။)
မဟာပီတာသည္ ရုရွႏိုင္ငံအတြက္ ေခတ္ႀကီးကို အတင္းေျပာင္းခဲ့ရာတြင္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျပဳသူတုိ႔ကို အျပင္းအထန္ ႏွိပ္ကြပ္ သျဖင့္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္သည္ဟု နာမည္ေက်ာ္ခဲ့ပါသည္။ စင္းလံုးေခ်ာ ေကာင္းမြန္သည္ဟုေတာ့ မဆိုႏိုင္ပါ။ သို႔ေသာ္ သူ႕ႏိုင္ငံအတြက္ ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေပးခဲ့ျခင္း အေျခခံေကာင္းမ်ား ခ်ထားခဲ့ျခင္းႏိုင္ငံအတြက္ အလုပ္ၾကမ္းလုပ္ကာ ေလ့လာသင္ယူခဲ့ျခင္းတုိ႔ကေတာ့ ခ်ီးက်ဴးစရာ ျဖစ္ပါသည္။ တျခားေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ စစ္ေရးတြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္း မ်ားလည္း ရွိခဲ့ပါသည္။ နတ္ရြာမစံလွ်င္ အာရွဘက္ကိုပင္ ဝင္တိုက္ရန္ စိတ္ကူးရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
မဟာပီတာဟူေသာ တက္မကိုင္ ပဲ့ကိုင္သည့္ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္သာ မေပၚထြန္းခဲ့့ပါက ရုရွႏိုင္ငံသည္ စက္မႈႏွင့္ ပညာ ေရးတြင္ အင္အားႀကီးေသာ ႏိုင္ငံႀကီးတႏိုင္ငံ ျဖစ္မလာႏိုင္ဆိုသည့္အခ်က္ကိုေတာ့ ကမၻာ့သမိုင္းပညာရွင္အားလံုးက တညီ တညြတ္တည္း လက္ခံၾကေလသည္။ သမိုင္းက ေခါင္းေဆာင္ကိုေမြးထုတ္စျမဲျဖစ္သည္ဆိုေပမယ့္ ပီတာကေတာ့ သမုိင္းကို ေျပာင္းလဲခဲ့သည့္ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္ေပသည္။
ထို့ေၾကာင့္ပင္ ရုရွ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္က ပီတာကို မဟာပီတာ (Peter The Great) ဟူေသာ ဘြဲ႕ကို ထိုက္ထိုက္တန္တန္ အပ္ႏွင္းခဲ့ရေလသည္။ သူကား ဤဘြဲႏွင့္ အမွန္လည္း ထိုက္တန္သူပါတည္း။
ဤသည္မွာ ပညာေရးတြင္ ေခတ္ေနာက္က် က်န္ေနရစ္ေသာ ဂ်ာမနီ ဂ်ပန္ႏွင့္ ရုရွႏိုင္ငံတုိ႔ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးမ်ား လုပ္ၿပီး တိုးတတ္လာပံု ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတူ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ႏိုင္ငံမ်ားထက္ ပညာေရးတြင္ ေနာက္က် က်န္ေနရစ္ ေသာ အမိျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္မူ ဂ်ာမနီႏွင့္ ဂ်ပန္ အမ်ဳိးသားတုိ႔၏ တမ်ဳိးသားလံုး တက္ႂကြမႈမ်ဳိး လိုအပ္သည္သာမက မဟာ ပီတာ (Peter The Great) ကဲ့သို႔ေသာ အတုယူစရာ တက္မကိုင္ႏိုင္သည့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ဳိးသည္လည္း လိုအပ္လွပါေၾကာင္း။
• ကိုးကား
ပညာရဲ႕သေဘာ (တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္)
ေက်ာ္စြာ ၁၀၀ (ေဒါက္တာသန္းထြန္း-ျမန္မာျပန္)
ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း
Glimpses of World History (Jawaharlal Nehru)
100 Great Kings,Queens and Rulers Of The World (John Canning)
Encyclopedia Britannica 2014
(ေဝဖန္ အၾကံျပဳ မွတ္ခ်က္ေပးလိုပါက sanhlagyi@gmail.com သို႔လည္း စာေရးသား ေပးပို႔ႏိုင္ပါသည္။)
Yes, Japanese are named “die Preussen Asiens” (the Prussians of Asia) by Germans.
Thank you very much for your information and supporting comment, Uncle Khin Maung Saw.
ကိုစံလွႀကီးေရးတဲ့
အထူးျခားဆံုးမွာ လူဝီ ၁၄ လက္ထက္မွစၿပီး ျပင္သစ္ဧကရာဇ္တုိ႔စံျမန္းရာ ဗာဆိုင္းနန္းေတာ္တြင္ ပရပ္ရွားဘုရင္အား ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး၏ ဘုရင္အျဖစ္ ရာဇဘိေသက ခံယူႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ (စကားခ်ပ္ ဤသည္မွာ ဂ်ာမနီဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗစ္စမတ္ (Bismarck) ၏အမွားပင္ ျဖစ္သည္။ အဓိကအမွားမွာ စစ္႐ႈံးေသာသူမ်ားအား အရွက္ရ၍ အခံရခက္ေစရန္ ျပဳမူခဲ့သည္။ ကိုယ့္လိုပင္ မာနႀကီးေသာအ႐ႈံးသမားမ်ားအား အရွက္ခြဲျခင္းျဖင့္ ေနာင္တြင္ ကမၻာစစ္ႀကီးမ်ားျဖစ္လာသည္အထိ ျပင္းထန္ခဲ့ သည္။ ကိုယ့္ကိုမယွဥ္ႏိုင္ေတာ့၍ ႐ႈံးနိမ့္သြားသူမ်ားအား ထပ္ၿပီးအရွက္မခြဲျခင္းျဖင့္ ကိုယ္သာလွ်င္ ပို၍ ႀကီးျမတ္သူျဖစ္သည္ ဆိုေသာအခ်က္ကို မျပႏိုင္ခဲ့ေပ။)
ဆိုတဲ့အခ်က္ ေသြြးထြက္ေအာင္မွန္ပါတယ္။
အဲဒီရာဇဝင္ေႂကြးဟာ ႏွစ္ျပည္လံုးအတြက္ကမၻာမေၾကျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။
ပထမကမၻာစစ္အၿပီးမွာဂ်ာမနီလက္နက္ခ်ေၾကာင္းလက္မွတ္ထိုးရတဲ့၊ ဂ်ာမနီကိုတဖက္သတ္ခ်ိဳးႏိွမ္ထားတဲ့စာခ်ဳပ္ကို ဗာဆိုင္းၿမိဳ႕ မွာခ်ဳပ္ဆိုေစခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္တခါ ဒုတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ေတာ့ ျပင္သစ္ျပည္ဟာ အရက္ေလးဆယ္အတြင္းမွာ ဂ်ာမန္လက္ထဲက်သြားၿပီး လက္နက္ခ်ေၾကာင္းလက္မွတ္ထိုးရပါတယ္။ ဟစ္တလာက ကလဲ့စားေခ်ၿပီး ပထမကမၻာစစ္အၿပီးမွာ ဂ်ာမနီလက္နက္ခ်ေၾကာင္းလက္မွတ္ထိုးရတဲ့ ဗာဆိုင္းၿမိဳ႕ကရထားတြဲေပၚမွာဘဲ ျပင္သစ္ကိုတဖက္သတ္ခ်ိဳးႏိွမ္ထားတဲ့စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ထိုးေစခဲ့တဲ့အျပင္ပါရီၿမိဳ႕မွာ ျပည္သိမ္းေအာင္ပြဲခံခဲ့ပါတယ္။
၁၉၄၅ေမလ ၈ ရက္ေန႔မွာ ဂ်ာမနီလက္နက္ခ်ရေတာ့ ျပင္သစ္က “လိပ္၊ ကန္၊ သစ္၊ ရွား” ဆိုတဲ့ စစ္ႏိုင္သူ “ႀကီးေလးႀကီး” မွာေနရာရသြားေတာ့ ျပင္သစ္ကလည္းျပန္ကလဲ့စားေခ်ခဲ့ပါတယ္။
အခုအခိ်န္မွာ ဥေရာပသမဂၢထဲကမဟာမိတ္ႏိုင္ငံေတြဆိုေပမဲ့ မသိမသာေရာ သိသိသာသာေရာ “ပညာျပ”ေနၾကဆဲဘဲ။ ျပင္သစ္ကလည္း အႏုျမဴလက္နက္ပိုင္ရွင္၊ ကုလသမဂၢမွာ ဗီတိုအာဏာ ရထားသူဆိုၿပီး ဥေရာပသမဂၢမွာ “ဗိုလ္က်”ခ်င္သလို ဂ ်ာမနီကလည္း ဥေရာပသမဂၢထဲမွာ စီးပြားေရးအေတာင့္ဆံုး၊ ကုန္ပစၥည္းအေရာင္းရဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္လို႔ “ဆရာႀကီး”လုပ္ခ်င္တယ္။
ျမန္မာပံုျပင္ထဲက “ခ်က္ႀကီးနဲ႔ေရႊပန္း”လိုေပါ့။
ဟုတ္ပါတယ္ အန္ကယ္ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ၾကီး ခင္ဗ်ာ ဂ်ာမနီ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ဗစ္စမတ္ဟာ ဂ်ာမနီၿပည္ကို ၿပဳလည္း ၿပဳခဲ႔တယ္။ ဖ်က္လည္း ဖ်က္ခဲ႔တယ္လို႔ ဖတ္ခဲ႔ဖူးပါတယ္။ အဲဒီ ဇာတ္လမ္းကို ေရးရင္ေတာ႔ သီးသန္႔ ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ ရႏိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္က ဒီေဆာင္းပါးမွာေတာ႔ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စစ္ေရးကို ေနာက္ခံကားခ်ပ္ ေပၚရံုပဲ ေရးခဲ႔ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ႔ ဂ်ာမနီတို႔ ဂ်ပန္တို႔ဟာ ပညာေရးကို လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိစၥ မိသားစုကိစၥလို႔ သေဘာမထားပဲ တမ်ိဳးသားလံုးနဲ႔ တိုင္းၿပည္အတြက္လို႔ က်ယ္က်ယ္ၿပန္႔ၿပန္႔ ေတြးခဲ႔တာကို ေပၚလြင္ေစခ်င္လို႔ပါ။ ဒီလို ၿဖစ္ခဲ႔တဲ႔ ေနာက္ခံ သမိုင္းကိုလည္း ေပၚလြင္ေအာင္ ထည္႔ေရးပါတယ္။ ပညာေရးအပိုင္းကိုေတာ႔ ပိုၿပီး ဦးစားေပးခဲ႔ပါတယ္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။ ေနာင္လည္း ဖတ္ရွဳ ေဝဖန္ေပးပါ။