(လမ္းခုုလတ္ – ၂၀၁၃) ၈၈ မ်ဳိးဆက္ – ကိုုလွမ်ဳိးေနာင္၊ ကိုုျမေအး

မိုုးမခ၊ ဇန္န၀ါရီ ၂၀ ၊ ၂၀၁၄

ဒီဇင္ဘာလ ၂၊ ရန္ကုုန္ျမိဳ့၊ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပြင့္လင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္း ရုုံးခန္းမွာ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္တဲ့ ကိုုမင္းကိုုႏိုုင္၊ ကိုုျပဳံးခ်ဳိ၊ ကိုုလွမ်ဳိးေနာင္၊ ကိုုျမေအး၊ ကိုုအံံဘြယ္ေက်ာ္တိုု႔နဲ႔ ေတြ႔ဆုုံခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ “၂၀၁၃ လမ္းခုုလတ္” နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ျပန္လည္ေျဖၾကားေပးတဲ့ ကိုုလွမ်ဳိးေနာင္နဲ႔ ကိုုျမေအးတိုု႔ရဲ့ စကားကိုု ျပန္လည္ တင္ျပရသည္ ရွိေသာ္ …

 

ကိုုလွမ်ဳိးေနာင္

 လက္ရွိျမန္မာ့ႏိုုင္ငံေရးမွာ အဓိကအေၾကာင္းအရာေတြ၊ အမ်ားအာရုုံစိုုက္ေနတာေတြ ေျပာမယ္ဆိုုရင္ … ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ဒါနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ဖယ္ဒရယ္၊ ျပီးရင္ အဲဒါနဲ႔ ဆက္ေနတဲ့ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးကိစၥ စတဲ့ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုုင္ခင္မွာ ဘယ္ေလာက္လုုပ္ႏိုုင္မလဲ … ဒါက အခုုလတ္တေလာ ျမန္မာ့ႏိုုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းမွာ အားလုုံး အာရုုံစိုုက္ေနရတဲ့ ကိစၥေတြေပါ့ေလ။

ဒီအေျခအေနမ်ဳိးမွာ ျပီးခဲ့တဲ့လက လိုုင္ဇာမွာ တိုုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ MPC (Myanmar Peace Center) ကေနျပီးေတာ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးနဲ႔ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲက မွ်တေအာင္ သြားသင့္တယ္လိုု႔ ဆိုုတယ္။ လိုုင္ဇာညီလာခံမွာလည္း တိုုင္းရင္းသားေတြရဲ့ Political Framework ထြက္လာတယ္။ ေနာက္ ျမစ္ၾကီးနားအစည္းအေ၀းျဖစ္လာေတာ့ ကာခ်ဳပ္ရဲ့ အခမ္းက႑ပါလာတယ္။ ကာခ်ဳပ္ရဲ့ အထူးအာဏာကုုန္လႊဲအပ္ျခင္းခံရတဲ့သူ တက္လာတယ္။ အဲသည္မွာက်ေတာ့ တခါက Cease Fire (အပစ္အခတ္ရပ္စဲျခင္း) ျပီးမွသာ (Political Dialogue) ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ သြားရမယ္လိုု႔ ေျပာလာတယ္။ ဒီ ၂ ခုုက (ဒီအစီအစဥ္ အေရွ႔အေနာက္) နည္းနည္းေလး ဟသြားတဲ့ အေျခအေနေရာက္သြားတယ္။

MPC ဆိုုတာက အစုုိးရကိုု ကိုုယ္စားျပဳလာတာ၊ သမၼတရဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေပါ့။ အုုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုုင္းက သြားေနတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္မႈလမ္းစဥ္နဲ႔ ကာခ်ဳပ္ရဲ့ သေဘာထားကုုိ မလြန္ဆန္ႏီုုင္ဘူးဆိုုတာ သတိျပဳမိတယ္။ အကယ္၍သာ အပစ္အခတ္လည္း ရပ္စဲမယ္၊ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲလည္း လုုပ္မယ္၊ တျပိဳင္နက္တည္းသြားမယ္ဆိုုတဲ့ MPC ရဲ့ အယူအဆ။ ေနာက္ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြ အရင္လုုပ္ရမယ္၊ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုုင္မွသာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကိုု ဆက္သြားမယ္ဆိုုတဲ့ တိုုင္းရင္းသားေတြရဲ့ အယူအဆ။ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြ မပါဘဲနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး မေအာင္ျမင္ႏိုုင္ဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ကာခ်ဳပ္ဘက္က အပစ္အခတ္ရပ္စဲျပီးမွသာ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြ ဆက္လုုပ္ႏိုုင္မယ္ဆိုုတဲ့ အယူအဆရယ္။ သည္ေတာ့ အစုုိးရရယ္၊ တိုုင္းရင္းသားရယ္၊ စစ္တပ္ရယ္ရဲ့ သေဘာထားေတြက ရွိေနေတာ့ ၂၀၁၃ အလြန္မွာ ဒါက ေရွ႔ကိုု ဘယ္လိုုဆက္သြားႏိုုင္မလဲဆိုုတာ အေတာ္ၾကီး ခန္႔မွန္းရခက္သြားတယ္။ ဒီအေပၚမွာ ညိွႏႈိင္းလိုု႔ မရရင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္က ရပ္တန္႔သြားတယ္ မေျပာရင္ေတာ့မွ ေႏွးေကြးသြားမယ္လိုု႔ ေျပာရမယ္။ ဒီဖက္က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္ေတြမွာလည္း ထိခုုိက္ေႏွာင့္ေႏွးတာေတြ ျဖစ္သြားမယ္။

သည္ေတာ့  ခုုနင္က က်ေနာ္ေျပာသလိုု အစုုိးရနဲ႔ သမၼတဖက္ကေန သြားေနတဲ့ MPC ရဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မႈဆိုုင္ရာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးနဲ႔ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ မွ်ျပီး လုုပ္သြားဆိုုတဲ့ဆီမွာ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ရဲ့ မဟုုတ္ဘူး၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲျပီးမွ ႏိုုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈ လိုု႔ ဆိုုလိုုက္ေတာ့ အရပ္ဖက္အစုုိးရအေပၚမွာ စစ္ဖက္ရဲ့ လႊမ္းမိုုးမႈကိုု ေတြ႔ရတယ္။

ဒါဆိုုရင္ တဆက္တည္း ဆက္စဥ္းစားရင္ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔အစည္းအေပၚမွာေကာ ဘာျဖစ္လာႏိုုင္သလဲ … ဦးစီးခ်ဳပ္ရဲ့ စြက္ဖက္ႏိုုင္မႈ၊ လႊမ္းမိုုးႏိုုင္မႈကိုု က်ေနာ္တိုု႔ ျမင္ၾကရေတာ့မယ္။ ဒါက ဘာလည္းဆိုုေတာ့ လႊတ္ေတာ္ကေန ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးဆိုုင္ရာအတြက္ အၾကံျပဳသုုံးသပ္တာေတြကိုု လက္ခံေနတဲ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ရက္အတြင္းမွာ တပ္မေတာ္ကုုိယ္စားလွယ္ေတြကေနျပီး ေျပာဆိုုလာတဲ့ဆီမွာလည္း တင္ျပလာတဲ့ဆီမွာလည္း ဥပေဒျပဳေရးျဖစ္စဥ္ေပၚမွာ ကာခ်ဳပ္က ဘယ္လိုုမ်ဳိး စြက္ဖက္လာသလဲဆိုုတာ က်ေနာ္တိုု႔ ျမင္ၾကရေတာ့မယ္၊ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ္။ ဥပေဒျပဳေရးအဖြဲ႔အစည္းက အေျခခံဥပေဒ သုုံးသပ္ေရး ျပင္ဆင္ေရးဆိုုင္ရာေကာ္မတီကေန တင္ျပလာတဲ့သေဘာထားနဲ႔ ကာခ်ဳပ္သေဘာထားနဲ႔ ဘာေတြ မတိုုက္ဆိုုင္သလဲ၊ ကြာဟသလဲ ျမင္ၾကရရင္ လႊတ္ေတာ္အေပၚမွာလည္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္လိုုပဲ ေႏွာင့္ေႏွးမႈေတြ ခက္ခဲမႈေတြ ျဖစ္လာေတာ့မယ္။

ဒီလိုု အစုုိးရ၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ တပ္မေတာ္ၾကားထဲမွာ ႏိုုင္ငံေရးသေဘာထားကြာဟမႈေတြ ထင္ရွားလာရင္ ဒါကိုု ေတြ႔ဆုုံညိွႏႈိင္းတာေတြ ေဆြးေႏြးတာေတြနဲ႔ မသြားႏိုုင္ရင္ ထိပ္တိုုက္ရင္ဆိုုင္မႈေတြ ျဖစ္လာမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၃ ဟာ လမ္းခုုလတ္ဆိုုတာထက္ လမ္းဆုုံလမ္းခြလိုု႔ က်ေနာ္ကေတာ့ သုုံးသပ္တယ္။

ကိုုျမေအး

 ျငိမိးခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ရဲ့ အရင္းခံက ျပည္တြင္းစစ္ျပသနာပဲ။ ျပည္တြင္းစစ္ဆိုုတာကလည္း တိုုင္းရင္းသားေတြ တန္းတူညီမွ်အခြင့္အေရးမရရွိမႈ။ အဲသည္အေျခခံအခ်က္က စစ္အုုပ္စုုက အာဏာရယူစြဲကိုုင္ထားမႈေၾကာင့္။ ဒီျပသနာကိုု မေျဖရွင္းဘဲနဲ႔ ျမန္မာျပည္ဟာ ဒီမုုိကရက္တစ္တိုုင္းျပည္ျဖစ္ေအာင္ သြားလိုု႔ မရဘူး။  မေျဖရွင္းႏိုုင္ရင္ … က်ေနာ္တိုု႔ လိုုခ်င္တဲ့ တိုုင္းရင္းသားတန္းတူညီမွ်မႈရႏိုုင္ဖိုု႔ စစ္အုုပ္စုုက ေနာက္ဆုုတ္သြားမွာလဲ ျဖစ္လာဦးမွာ မဟုုတ္ဘူး။

ကိုုလွမ်ဳိးေနာင္သုုံးသပ္ခ်က္နဲ႔ က်ေနာ္နဲ႔ မတူညီတာတခုုကေတာ့ ဒိုုင္ယာေလာ့ကိုု သြားပုုံသြားနည္းကိုု အခုု အစုုိးရနဲ႔ တိုုင္းရင္းသားေတြက ညိွႏႈိင္းေနဆဲပဲ ျဖစ္တယ္လိုု႔ က်ေနာ္က ယူဆတယ္။ MPCက political framework နဲ႔ တိုုင္းရင္းသားေတြရဲ့ လိုုင္ဇာက political framework အရင္ ညိွေနၾကတာ။ ဒိုုင္ယာေလာ့ လုုပ္မယ္၊ မလုုပ္ဘူး ေျပာေနတာမဟုုတ္ဘူး။ ဒိုုင္ယာေလာ့ျပီးမွ cease fireလား၊ cease fire ျပီးမွ dialogue လား ညိွေနတာမ်ဳိး မဟုုတ္ဘူး။ ဒိုုင္ယာေလာ့ကိုု ဘယ္လိုုပုုံ လုုပ္ၾကမလဲဆိုုတာ ညိွေနၾကတာလိုု႔ ျမင္တယ္။ ဒီလိုုဆိုုရင္ေတာ့ dialogue ဟာ မၾကာခင္မွာ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လိုု႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ထင္တယ္။ ကာလအတိုုင္းအတာေတာ့ ေျပာဖိုု႔ခက္တယ္။ ၂၀၁၄ ႏွစ္ဦးပိုုင္းမွာ အစုုိးရဖက္ကေျပာေနတဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးနဲ႔ ဆိုုင္တဲ့ကိစၥ ေပၚလာလိမ့္မယ္လိုု႔ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ဒါျပီးရင္ေတာ့ political dialogue က ဆက္ျပီး ေပၚလာေတာ့မွာ။

ေနာက္တခုုကေတာ့ ၈၈ ဘာလဲ ဘယ္လဲေပါ့ေလ။ အခုုတေလာ ေျပာေနဆိုုေန ေမးျမန္းေနၾကတဲ့ ကိစၥ။ ၈၈ ကိုု ေမးတဲ့ဆီမွာ ႏိုုင္ငံေရးပါတီ ေထာင္ျခင္း၊ မေထာင္ျခင္းဆိုုတဲ့ ေပတံနဲ႔ တိုုင္းျပီး ေမးေနၾကတယ္။ ဒါကိုု က်ေနာ္ကေတာ့ မျပည့္စုုံဘူးလိုု႔ ျမင္တယ္။ Political ground မွာ တကယ္ေျဖရွင္းရမယ့္ peace process ျပသနာ၊ အားလုုံးပါ၀င္ႏိုုင္တဲ့ ညီလာခံတခုုျဖစ္ေပၚလာေရးကိစၥက အေျခခံပဲ။ ဒါကိုု ၈၈ က ဆက္သြားေနတာ။ သြားေနတဲ့ဆီမွာ ၈၈ ေငြရတုု မွာ ထုုတ္ျပန္လိုုက္တဲ့ အခ်က္ ၃ ခ်က္ရွိတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုု၊ ဖြဲ႔စည္းအုုပ္ခ်ဳပ္ပုုံ အေျခခံဥပေဒ၊ အားလုုံးပါ၀င္တဲ့ ညီလာခံ စတာေတြေပါ့။ ဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ဒီဇင္ဘာလကုုန္မွာ ၈၈ အပါအ၀င္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးေကာ္မတီတရပ္ ေပၚလာလိမ့္မယ္။ အဲသည္ေကာ္မတီသည္ ဒုုတိယပင္လုုံညီလာခံလုုပ္မွာမဟုုတ္ဘူး။ အားလုုံးပါ၀င္တဲ့ ညီလာခံဆိုုတာေတြ ေခၚမွာ မဟုုတ္ဘူး။ အဲသည္ေကာ္မီတီသည္ အစိုုးရကလုုပ္သည္ျဖစ္ေစ၊ အတိုုက္အခံက လုုပ္သည္ျဖစ္ေစ၊ အားလုုံးပါ၀င္တဲ့ ညီလာခံျဖစ္ေပၚလာေအာင္ တြန္းအားေပးသြားမယ္ driving force ပဲ ျဖစ္တယ္။

ဒါ ၈၈ ဆက္သြားမယ့္လမ္း။ အဲသည္အတြက္ ႏိုုင္ငံေရးပါတီေထာင္ျခင္း မေထာင္ျခင္း အဲဒါ အေရးမၾကီးဘူး။ က်ေနာ္ျမင္တာက။ ေနာက္တခုုက လႊတ္ေတာ္ျပင္ပႏိုုင္ငံေရး အားေကာင္းဖိုု႔ လိုုတယ္။ ဒါက  ေပၚလစီလမ္း။ ေနာက္အလုုပ္လမ္းအေနနဲ႔ တခုု ေျပာရရင္ … ၈၈ သည္ ၈ေလးလုုံးျပတိုုက္တခုု ျဖစ္လာေအာင္ အျခားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ ေပါင္းျပီးေတာ့ မၾကာခင္ကာလမွာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖိုု႔ ရွိတယ္။ ႏိုုင္ငံတကာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္တာ၊ ျပည္တြင္းနဲ႔လည္း တြဲျပီၤး လုုပ္ေနတယ္။ ျပတိုုက္တခုု ျဖစ္ရုုံ လုုပ္တာသက္သက္မဟုုတ္ဘူး၊ အဲသည္ေနာက္မွာ လုုပ္ငန္းေတြ အမ်ားၾကီးပါ၀င္လိမ့္မယ္။ ဒါက အလုုပ္။

က်ေနာ့္အျမင္ေျပာတာက လက္ရွိႏိုုင္ငံေရးမွာဆက္သြားဖိုု႔က ရွိျပီးသား ဟန္ခ်က္ေပၚမွာ မွ်မွ်တတပဲ ဆက္သြားလိုု႔ရမယ္။ အဲသည္မွ်ေျခေပၚကေန သြားရမယ္။ မွ်ေျခပ်က္သြားရင္ ေစာေစာက ကိုုလွမ်ဳိးေနာင္ေျပာသလိုု လမ္းဆုုံလမ္းခြကိုု ေရာက္သြားမယ္။ မွ်ေျခအတိုုင္း ဆက္သြားႏိုုင္ရင္ က်ေနာ္တိုု႔ဟာ လမ္းခုုလတ္ပဲ။ အဲသည္ကေန တဆင့္ တက္ၾကရမွာပဲ။