သယံဇာတၾကိမ္စာႏွင့္ EITI Extractive Industry Transparency Initiatives အေၾကာင္း ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္သိမ္း 10-Aug-2013 ေၾကးမံုသတင္းစာ တြင္ေတြ႕ရသည္။ ထိုစဥ္က ျဗိတန္ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ တိုနီဘလဲယား 2012 G8 အစည္းေဝးတြင္ တင္ျပျပီး၊ စတင္ လႈပ္ရွားခဲ့သည္။ သယံဇာတကို ႏိုင္ငံအတြက္အသံုးျပဳရာတြင္ စီမံခန္႕ခြဲမႈ ညံ့ဖ်င္း (တနည္းအားျဖင့္ Corruption ဟုေခၚေသာ ျခစားမႈမ်ားကို ကာကြယ္ရန္) ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ဆင္းရဲႏိုင္ငံမ်ား (ျမန္မာႏိုင္ငံအပါဝင္) ေလ့လာေနရသည္။ ထိုသယံဇာတသည္ က်ိန္စာ Resource Curse ပင္ျဖစ္ေနသည္။ ရသည့္ေငြကို အက်ိဳးရွိစြာမသံုးႏိုင္ပဲ ဘုန္းေဘာလေအာ သံုးပစ္ျခင္းလည္း ျခစားမႈပင္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သတၱဳတြင္းဝန္ၾကီး ဦးေဆာင္ျပီး ၁၁ဦး ေကာ္မတီ Myanmar Development Research Institute MDRI အျဖစ္ဖြဲ႕စည္းလုပ္ေဆာင္ကာ၊ EITI အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္ေရးအတြက္ ၁၈လ အဆင့္ဆင့္ လုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း ေဒါက္တာေဇာ္ဦး တင္ျပခဲ့သည္။ အစိုးရ၊ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား (၃)ရပ္ ပါဝင္လုပ္ကိုင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာလိုျပန္ေရးရလွ်င္ အီးအိုင္တီအိုင္ ဆိုသည္မွာ ပြင့္လင္းျမင္သာျခင္း ဟုေျပာရေပမည္။ မည္ကဲ့သို႕ ပြင့္လင္းျမင္သာမည္ ဆိုသည္ကို အေတြ႕အၾကံဳရွီသူမ်ားက ဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ၾကမည္ျဖစ္သည္။ ဥကၠဌမွာ ဦးစိုးသိမ္း၊ အတြင္းေရးမႈးမွာ ဦးဝင္းရွိန္ျဖစ္သည္။ သူတို႕သည္ ရာထူးမ်ားစြာကို ထမ္းေဆာင္ေနၾကရသည္။ ယံုၾကည္ အားကိုးရသူမ်ား ဝန္ၾကီးမ်ား ျဖစ္ေပမည္။
ပြင့္လင္းျမင္သာမွ တိုင္းျပည္တိုးတက္မည္။ လူမွန္ေနရာမွန္မ်ားခန္႕ထားႏိုင္မည္ကို လက္ရွိျမန္မာအစိုးရ ေခါင္းေဆာင္မ်ား သိပါသည္။ ေရရွည္တြင္ စာရိတၱေကာင္းမြန္သူ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမရွိသူမ်ားက ႏိုင္ငံကိုဦးေဆာင္သြားရမည္ျဖစ္သည္။ ယခုေခတ္ မီဒီယာ၊ သတင္းစာမ်ားတြင္ ပြင့္လင္းျမင္သာျခင္းကို မ်ားစြာေတြ႕ရသည္။ ႏိုင္ငံပိုင္ ေၾကးမံုသတင္းစာတြင္ ထိုေဆာင္းပါးႏွင့္အတူ တရုပ္ထိပ္တန္း စီးပြားေရးအရာရွိ လ်ဴဘိုင္နန္ (ဒု ဥကၠဌ၊ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေကာ္မရွင္) အား ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွ ထုတ္ပယ္၊ တရာရံုးတြင္ အေရးယူသည့္ သတင္းကို ေတြ႕ရသည္။ ထင္ရွားေသာ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးက လ်ဴ အက်င့္ပ်က္ခ်စားသည္ဟု ေရးသားသည္မွ စတင္ျပီး၊ မွန္ကန္သျဖင့္ အေရးယူျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ပုဂၢလိက သာမက၊ အစိုးရ မီဒီယာမ်ားကပါ အက်င့္ပ်က္မႈမ်ားကို ထုတ္ေဖၚေရးသားရန္ လိုသည္။ ယခုအခါ ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာမ်ားလည္း ပြင့္လင္းလာၾကသည္။ ျမန္မာ့အစိုးရပိုင္ မီဒီယာမ်ား အသြင္ေျပာင္းေတာ့မည္ဟု ဆိုသည္။ Jan 2014 တြင္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာကို ႏိုင္ငံျခားႏွင့္ ၅၁း၄၉ ဖက္စပ္ စတင္ေတာ့မည္ဟုဆိုပါသည္။
ကြ်ႏု္ပ္မိတ္ေဆြမ်ား လုပ္ငန္းခြင္၊ လယ္သမား၊ အလုပ္သမား ဆိုင္ရာ ေဟာေျပာပြဲမ်ား ျမန္မာျပည္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားတြင္၊ ျမန္မာျပည္သားမ်ားသည္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို အလြန္စိုးရိမ္ေၾကာင္း၊ ေဟာေျပာပြဲမ်ားတြင္ ေမးခြန္းမေမးၾကျခင္းျဖင့္ သိရသည္။ ေဟာေျပာသူ၏ စတိုင္ေပၚတြင္လည္း မူတည္သည္။ ေဟာေျပာသူသည္ မိတ္ေဆြ၊သူငယ္ခ်င္းလို မေျပာပဲ၊ ၾသဝါဒစကားေျပာသလို၊ လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ပံုမ်ားအား မေက်မနပ္ႏွင့္ ေဟာေျပာပါက နားေထာင္ပရိတ္သတ္က ေမးခြန္းထုတ္ရဲမည္မဟုတ္ပါ။ ေဟာေျပာသူကို ေၾကာက္ရြံ႕ေသာေၾကာင့္မဟုတ္၊ မိမိတို႕အခ်င္းခ်င္းကို အားနာ၊ ငပြၾကီးအထင္ခံ၇မွာစိုးေသာေၾကာင့္ ေဟာေျပာပြဲတြင္ေမးခြန္းမ်ား မေမးျခင္းျဖစ္သည္။ စာေပေဟာေျပာပြဲလို ရင္းႏွီးေဖာ္ေရြစာ ေဟာေျပာပါက၊ ပြင့္လင္းစြာ ေမးခြန္းမ်ားစြာ ေမးၾကသည္။ ျမန္မာမ်ား တိုးတက္လာျပီျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္လာသည္။ ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း အစိုးရအဖြဲ႕၊ လူမႈေရးအဖြဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ေဆြးေႏြးလာၾကျပီျဖစ္သည္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္း (ကုမၸဏီ) မ်ားတြင္မူ ေငြေၾကးကိစၥမ်ားစြာပါဝင္သည္။ သယံဇာတ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ရာတြင္ အလြန္မ်ားျပားလွေသာ အျမတ္အစြန္းေၾကာင့္ ထိပ္တန္းအစိုးရ၊ အရာရွိၾကီးမ်ား အဂတိလိုက္စားဖို႕ အခြင့္ေရးမ်ားသည္။ EITI သည္ သယံဇာတအတြက္ ပြင့္လင္းျမင္သာျခင္းရွိရန္ လုပ္ေဆာင္ရာတြင္၊ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူမ်ား ကိုယ္ႏိႈက္က ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ေျပာဆိုတတ္သူမ်ားျဖစ္ရပါမည္။ ၁၁ဦး ေကာ္မတီ Myanmar Development Research Institute MDRI အတြက္ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္ေနသည္ကို အင္တာနက္ဝက္ဆိုဒ္မွ ေဖၚျပႏိုင္ရမည္။ သတင္းစာတြင္ ေရးသားျခင္းသည္ ေနာက္တခါ ျပန္ရွာၾကည့္ဖို႕ ခက္ခဲလွသည္။ ေဖ့စ္ဘုတ္တြင္ ေဖၚျပလည္း ေနာက္ျပန္ရွာၾကည့္ဖို႕ မလြယ္လွပါ။ အေကာင္းဆံုး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈသည္ အင္တာနက္၊ ဝက္ဆိုဒ္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ အနည္းဆံုး ေကာ္မတီဝင္မ်ား အမည္ႏွင့္ သူတို႕ကိုယ္ေရးရာဇဝင္မ်ားကို ျမင္သာေစရမည္။ လူသည္သာ အဓိကျဖစ္သည္။ လူေကာင္းလွ်င္ မူေကာင္းျပီး၊ လူမ်ား ဆက္တိုက္ေကာင္းေနမွ မူလည္း ပိုမိုခိုင္မာလာမည္။ လူမေကာင္းလွ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္အေျခခံဥပေဒလို အျမင့္ဆံုးေသာ မူဝါဒသည္လည္း စကၠဴဘဝသို႕ ေရာက္သြားျပီး၊ ဖ်က္သိမ္းခံရပါသည္။
MDRI ႏွင့္ CESD ရံုးခန္း၊ အမွတ္၂၇၊ ျပည္လမ္း၊ ၆မိုင္ခြဲမွ Research Co-ordinator ရာထူး အလုပ္ေခၚျခင္းကို အင္တာနက္တြင္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိသည္။ လူအမ်ား စိတ္ဝင္စားၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သမၼတအၾကံေပး Dr. ဦးျမင့္မွ စတင္ခဲ့ျပီး၊ +95 1 654771 cesdhiringmanager@gmail.com သို႕ဆက္သြယ္ႏိုင္သည္ဟု သိရသည္။
ယခုေခတ္ၾကီးသည္ အင္တာနက္ေခတ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အီးအိုင္တီအိုင္ ဆိုသည္မွာ ဘာလဲ၊ အလြယ္တကူ သိပါႏိုင္သည္။ www.EITI.org ကြင္ အင္ေဖၚေမးရွင္း ဘာလုပ္ရမည္ဆိုသည္ကို လူတိုင္းသိႏိုင္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ လူႏွင့္စနစ္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမည္ လူတိုင္းနီးပါး သိၾကသည္။ လက္ေတြ႕ အေကာင္ထည္ေဖၚျခင္းသာ အလြန္ခက္ပါသည္။ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္မ်ား မည္သို႕လုပ္ရမည္ကို သိေသာ္လည္း အေကာင္ထည္ေဖၚရာတြင္ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ အႏၱရယ္ၾကီးလွေသာ Corruption & Nepotism ၾကီးမားစြာ ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ အရည္အခ်င္းရွိေသာ ပြင့္လင္းသည့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား မ်ားစြာေပၚလာရန္ လိုေသာ္လည္း ႏႈတ္ပိတ္ေနေသာ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားသျဖင့္၊ အပိတ္၊ အဆို႕မ်ားကို ဖယ္ထုတ္ဖို႕ ခက္ေနပါသည္။ ျမန္မာအစိုးရသည္လည္း ကမၻာ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ေကာ္ပီလုပ္ျပီး တိုးတက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ဝက္ဆိုဒ္နည္းျဖင့္ www.EITI.org.mm (သုိ႕မဟုတ္) www.MDRI.org.mm ျဖင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာစြာလုပ္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။ လက္ရွိအေျခအေနတြင္ MDRI အဖြဲ႕လႈပ္ရွားမႈ သိပ္မေတြ႕ရပါ။ သယံဇာတက်ိန္စာမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ထိုကဲ့သို႕အဖြဲ႕မ်ိဳးကို အားေပးရပါမည္။
ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ၊ အက်ိဳးရွိစြာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ၾကပါေစ။ (သတင္းေဆာင္းပါး)