သန္းဝင္းလိႈင္ – ပန္းခ်ီေတာ္ ဆရာခ်ဳံ

ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္သည့္ သီေပါမင္းလက္ထက္ေတာ္မွစ၍ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာလာေသာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ စြယ္စံုရ ျမန္မာပန္းခ်ီေတာ္ တစ္ဦးကား ဆရာခ်ံဳျဖစ္သည္။

ဆရာခ်ံဳ၏ ေမြးသကၠရာဇ္ကို အေသအခ်ာမသိရေသာ္လည္း ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၂၈ခုႏွစ္ (ခရစ္ ၁၈၆၆ခုႏွစ္)တြင္ ဖြားျမင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းရသည္။ ေမာင္ခ်ံဳကို ေမြးဖြားစဥ္က ျမင္ကြန္း၊ ျမင္းခံုတိုင္ညီေနာင္တို႔သည္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးကို ပုန္ကန္ျခားနားေနေသာေၾကာင့္ မႏၱေလး၊ အမရပူရ၊ စစ္ကိုင္း၊ အင္းဝႏွင့္ အထက္အညာတစ္ဝိုက္တြင္ ရြာသူရြာသားတို႔သည္ ေျပးလႊား ပုန္းလွ်ိဳးကြယ္လွ်ိဳးေနၾကရသည့္အခါျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ကာလပ်က္ႀကီးတြင္ ေမာင္ခ်ံဳကို ဖြားျမင္ခဲ့ရသျဖင့္ မိဘမ်ားက ‘ေမာင္ယာခ်ံဳ’ဟု အမည္ေပးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေနာက္တြင္ ‘ေမာင္စံခ်ံဳ’ဟု အမည္ေျပာင္းသည္။ ေနာက္ဆံုး ‘ေမာင္ခ်ံဳ’ ဟူေသာ အမည္မွာ ေ႐ႊနန္းေတာ္ႀကီးအတြင္း ေရာက္ရွိၿပီး ပန္းခ်ီေတာ္ျဖစ္သည္အထိ တြင္၍သြားေလသည္။

ေမာင္ခ်ံဳကို မိဘႏွစ္ပါးက ေရွးျမန္မာထံုးစံအတိုင္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတြင္ အပ္ႏွံ၍ ပညာသင္ၾကားေစသည္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္ မဂၤလသုတ္၊ ရတနာေ႐ႊခ်ိဳင့္၊ ပရိတ္ႀကီး စသည္တို႔ကို သင္အံေလ့လာရင္း ပန္းခ်ီပံုဆြဲ ဝါသနာသန္လွသျဖင့္ ဘုန္းႀကီးပ်ံ၊ မယ္ေတာ္ပ်ံမ်ား ႀကံဳႀကိဳက္သည့္အခါ ေဆးေဖ်ာ္စုတ္ေဆးစသည့္ ေတာက္တိုမည္ရအလုပ္မ်ားကို ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ ကူညီတတ္သည္။ ရိုးသားေျဖာင့္မတ္ၿပီး သြက္လက္ဖ်တ္လတ္သျဖင့္ စပ္ဆရာမ်ားက ေမာင္ခ်ံဳကို ဆရာေတာ္ႀကီးထံ ခြင့္ပန္၍ ေခၚယူၿပီး ပန္းခ်ီပညာသင္ေပးသည္။

ေမာင္ခ်ံဳသည္ စပ္လုပ္ငန္းကို ေအာက္ေျခမွစ၍ လုပ္ကိုင္ရရာ ဝါးခြဲသည့္အခါ ခြဲရသည္။ ျငမ္းဆင္သည့္အခါ ဆင္ရသည္။ ေအာက္ခံေဆးသုတ္သည့္အခါ သုတ္ရသည္။ ျခဴးပန္း၊ ကႏုတ္တို႔ကို ဆရာလုပ္သူက ေၾကာင္းေပးသည့္အခါ ေဆးျဖည့္ရသည္။ တစ္ကြက္ခ်င္းေရးျပသြားသည္ကို ထပ္တူထပ္မွ်ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစား၍ တုပေရးျခယ္ရာက သံုးႏွစ္ခန္႔ၾကာသည့္အခါ ျခဴး၊ ပန္းကႏုတ္တို႔၏ အေျခခံကို သိတန္သေလာက္ သိလာသည္။ ခံေဆး၊ အုပ္ေဆးအေၾကာင္းကို သေဘာေပါက္သင့္သေလာက္ ေပါက္လာသည္။ အတိုင္းအထြာ အခ်ိဳးအစားႏွင့္ ပံုစံထုတ္လုပ္နည္းမ်ားကိုလည္း သိျမင္လာသည္။ ေ႐ႊမင္၊ ေငြမင္တို႔ကိုလည္း သူ႔ေနရာႏွင့္သူ အကြက္ေစ့ေအာင္ ေရးတတ္ ျခယ္တတ္လာသည္။ ႏွီး၊ ဝါး၊ ႀကိမ္တို႔ျဖင့္ ႐ုပ္လံုး၊ ႐ုပ္ၾကြ လုပ္ပံုလုပ္နည္းမ်ားကိုလည္း လက္ေတြ႕ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ရာမွ အေျခခံကို နားလည္လာသည္။ ဒုမဂၤလ၊ သုမဂၤလ ခြဲျခား၍ လုပ္ကိုင္ရသည့္ စပ္ပန္းခ်ီေခၚ ယာယီပန္းခ်ီလုပ္ငန္း၏ အေျခခံကို ေမာင္ခ်ံဳ အေတာ္အသင့္ သိျမင္နားလည္လာသည့္အခါ ေမာင္ခ်ံဳ၏ ေရွ႕ေရးကုိ ေမွ်ာ္ကိုး၍ ဆရာဘုန္းေတာ္ႀကီးက ပန္းခ်ီေတာ္ ဦးၾကာညြန္႔၏သား ဆရာစာထံသို႔ ပို႔ေပးသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေမာင္ခ်ံဳသည္ (၁၄)ႏွစ္သား အရြယ္ရွိေပၿပီ။ ဆရာေစာထံတြင္ တပည့္ခံရင္း ေ႐ႊေရးပန္းခ်ီ၊ ေငြေရးပန္းခ်ီႏွင့္ ေဆးေရးပန္းခ်ီဆိုင္ရာ ေရးပံုျခယ္ပံုမ်ားကို ေလ့လာရသည္။ သီေပါမင္းလက္ထက္ ပန္းခ်ီဆိုင္ရာေရးပံု ျခယ္ပံုမ်ားကို ေလ့လာရသည္။ သီေပါမင္းလက္ထက္ ပန္းခ်ီေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းရြက္ေနေသာ ဆရာစာ မ်က္စိကြယ္၍ အလုပ္ခြင္မွ အနားယူေသာ္ ဆရာခ်ံဳကို ပန္းခ်ီေတာ္အျဖစ္ ဆက္လက္ခန္႔ထားခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က ဆရာခ်ံဳမွာ (၁၆)ႏွစ္သား အရြယ္မွ်သာ ရွိေသးသည္။ ပန္းခ်ီေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းစဥ္ ရိကၡာေတာ္ ေငြက်ပ္ခ်ိန္ (၄ဝ)၊ (၅ဝ) ခန္႔ ရသည္ဟု အဆိုရွိသည္။ ထိုေခတ္က မႏၱေလးရတနာပံုေနျပည္ေတာ္သို႔ လာေရာက္ အမႈထမ္းၾကေသာ အီတာလ်ံပန္းခ်ီဆရာ ႏွစ္ဦးရွိၾကရာ ထိုသူတို႔ထံမွလည္း ဆရာခ်ံဳသည္ ပန္းခ်ီပညာရပ္မ်ားႏွင့္ ပန္းခ်ီပစၥည္းကိရိယာမ်ားကို ရလိုက္ေလသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဆရာခ်ံဳ၏ လက္ရာမ်ားတြင္ အေနာက္တိုင္းပန္းခ်ီနည္းစနစ္မ်ား ထည့္သြင္းေရးဆြဲႏိုင္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဆရာခ်ံဳ၏ ‘ညီလာခံ’၊ ‘နန္းၿမိဳ႕တြင္း တစ္ေနရာ’ စေသာ ကားတို႔တြင္ ေရွး႐ိုးျမန္မာပန္းခ်ီနည္းျဖစ္ေသာ မ်ဥ္းေရးေဆးျခယ္ျခင္းကို အေျခခံထားေသာ္လည္း အနီးအေဝးျမင္ကြင္းသေဘာ၊ အလင္းအေမွာင္တို႔ျဖင့္ ေရးေဖာ္သည့္ ထုထည္သေဘာမ်ား စနစ္တက် ထည့္သြင္းေရးခ်ယ္ႏိုင္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။

ဆရာခ်ံဳသည္ ပန္းခ်ီေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းရင္း မ်က္စိကြယ္ေနသည့္ ဆရာစာကို ဆက္လက္ျပဳစုလုပ္ေကၽြးသည္။ ဆရာခ်ံဳသည္ နန္းတြင္းသို႔ ပန္းခ်ီေတာ္အျဖစ္ ေရာက္ရွိသည့္အခ်ိန္တြင္ ေနျပည္ေတာ္၌ ပံုတူေရးျခယ္မႈ ေခတ္စားလ်က္ရွိေပၿပီ။ ဦးၾကာညြန္႔ အသက္ထင္ရွားရွိစဥ္ကတည္းက ႀကိဳးပမ္းေရးဆြဲခဲ့သည့္ ပံုတူေရးျခယ္နည္းစနစ္သည္ အျမစ္တြယ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ခဲျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေဆးေရာင္စံုျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မင္းမွဴးမတ္တို႔၏ ပံုတူမ်ားကို တစ္စတစ္စ ေရးျခယ္လာၾကရာ ေရး႐ိုးေရးစဥ္ ေရွး႐ိုးျမန္မာ့ပန္းခ်ီတြင္ ပံုတူေရးျခယ္နည္းသည္ တစ္က႑အျဖစ္ သက္ဝင္လႈပ္ရွားလာခဲ့ေပသည္။ ဆရာခ်ံဳ အပါအဝင္ နန္းတြင္းပန္းခ်ီေတာ္မ်ားသည္လည္းေကာင္း၊ နန္းေတာ္ျပင္ပမွ ပန္းခ်ီပညာရွင္မ်ားသည္လည္းေကာင္း၊ မိသားစုပံုႏွင့္ တစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ပံုမ်ားကို ပံုတူအျဖစ္ ေရးဆြဲၾကသည္။ ဇာတ္နိပါတ္ သ႐ုပ္ေဖာ္ပံုမ်ား အၾကားတြင္ ပံုတူပန္းခ်ီကားမ်ားကို ႀကိဳၾကားႀကိဳၾကား ျမင္ေတြ႕လာရသည္မွာ အျမင္ဆန္းသလိုလိုရွိသည္။ မင္းမွဴးမတ္ႏွင့္ ေထရ္ႀကီးဝါႀကီး ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ပံုတူမ်ားကို စတင္ ေရးျခယ္ၾကရာမွ ေနာင္ေသာအခါ အရပ္သူအရပ္သားတို႔၏ ပံုတူမ်ားကို တစ္စတစ္စ ေရးျခယ္သည့္ အဆင့္သို႔ ကူးေျပာင္း ေရာက္ရွိလာျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

ဆရာခ်ံဳသည္ ပံုတူေရးသည့္အခါ ေရးသည္။ မင္း၊ မိဖုရားတို႔၏ ေကာင္းမႈေစတီပုထိုးမ်ားတြင္ နံရံပန္းခ်ီေရးျခယ္သည့္အခါ ေရးျခယ္ရသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ မင္း၊ မိဖုရား၊ သမီးေတာ္၊ သားေတာ္ကေလးမ်ားကို ၾကည့္႐ႈမွတ္သားစိမ့္ေသာငွာ ဇာတ္ႀကီးဆယ္ဘြဲ႕၊ ငါးရာ့ငါးဆယ္ဇာတ္နိပါတ္ေတာ္ ဗုဒၶဝင္က်မ္းထြက္မ်ားကို ေကာက္ႏုတ္စီစဥ္၍ ပုရပိုက္ျဖဴေပၚတြင္ ေဆးေရာင္စံုျဖင့္ ေဆးေရးပန္းခ်ီျခယ္ရသည္။ ဝဲယာမိဖုရားတို႔၏ ကုသိုလ္ေတာ္ ေစတီပုထိုးမ်ားကို ပုရပိုက္ျဖဴျဖင့္ ေရးကူးျခင္း စသည္တို႔ကိုလည္း ျပဳလုပ္ရသည္။

နန္းတြင္းပန္းခ်ီေတာ္တစ္ဦးအေနျဖင့္ ဆရာခ်ံဳသည္ ေျမပံု၊ ထြက္ေတာ္မူ အခမ္းအနားႏွင့္ ဆင္ခင္း ျမင္းခင္းပံုမ်ားကို ရံဖန္ရံခါ ေရးဆြဲေပးရသည္။ ေျမပံုမ်ားမွာ နယ္ေျမအပိုင္စားေပးမႈမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ၿမိဳ႕စား၊ ရြာစား၊ နယ္စားမ်ားအား သက္ဆိုင္ရာ နယ္ေျမတစ္ရပ္ရပ္ကို ဘုရင္က အပိုင္စားေပးသည့္အခါ နယ္ေျမသ႐ုပ္ျပေျမပံုကိုပါ ပူးတြဲေပးအပ္ေလ့ရွိသည္။ ထြက္ေတာ္မူ အခမ္းအနားႏွင့္ ဆင္ခင္း၊ ျမင္းခင္းပံုမ်ားကို မ်ားေသာအားျဖင့္ ပိတ္၊ ပိုး၊ ဖဲ စသည့္ ဖ်င္မ်ားေပၚတြင္ ေရးျခယ္ေလ့ရွိၿပီး ျပည္ပမွ သံတမန္မ်ားႏွင့္ ဧည့္သည္ေတာ္မ်ားကို လက္ေဆာင္အျဖစ္ ခ်ီးျမႇင့္ေပးအပ္ေလ့ ရွိေပသည္။

ေရွးမင္းအဆက္ဆက္တို႔ လက္ထက္တြင္ ဆက္သခဲ့ေသာ ဆင္ျဖဴေတာ္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ဆရာခ်ံဳသည္ မူပြားမ်ားကို ေရးျခယ္ရသည့္အခါ ေရးျခယ္ရၿပီး ဆင္၊ ျမင္းတုိ႔၏ ၾကန္အင္လကၡဏာျပ ပုရပိုက္မ်ားႏွင့္ အာကာသသွ်တၱရက်မ္းလာ (၁၂)ရာသီခြင္ႏွင့္ ေနလနကၡတ္ဆိုင္ရာမ်ားကိုလည္း ပုရပိုက္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေရးျခယ္ရာတြင္ ေဗဒင္ပုရပိုက္မ်ားလည္း ပါသည့္အခါ ပါေပသည္။

ထို႔ျပင္ ဆရာခ်ံဳသည္ ရံဖန္ရံခါ ေ႐ႊနန္းလက္သံုး ပုရပိုက္ငါးဆူတဲြမ်ားအနက္မွ သင့္ေတာ္ရာပံုမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ကူးယူေပးရသည္။ ေရကင္းလွည့္လည္ရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ ေရေၾကာင္းျဖင့္ ခ်ီတက္ရာတြင္လည္းေကာင္း စီးနင္းအသံုးျပဳသည့္ ပဥၥ႐ူပေလွေတာ္၊ သတၱ႐ူပေလွေတာ္၊ ဒြါဒသ႐ူပေလွေတာ္၊ ေတာင္လံုးမိႈင္းေလွေတာ္၊ ကရဝိက္ေဖာင္ေတာ္ စသည့္ ေလွေတာ္ေဖာင္ေတာ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ကန္ေတာ့ခံထြက္ေတာ္မူရာတြင္ မင္း၊ မိဘုရား၊ မွဴးမတ္တို႔ စီးနင္းၿမဲျဖစ္သည့္ ေဝါအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ရထားအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ စီးေတာ္ဆင္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို မွတ္တမ္းတင္ ေရးဆြဲရာ၌ ကသည္းျမင္း၊ အကၠပတ္ျမင္းႏွင့္ ျမင္းခင္းသဘင္တြင္ပါၿမဲျဖစ္သည့္ ျမင္းမ်ားပါ မက်န္ခဲ့ေပ။ စည္ေတာ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလည္း မွတ္တမ္းတင္ရေပရာ ေရွ႕ေတာ္ေျပး ဝင္စည္ထြက္စည္ႏွင့္ တစ္ဖက္ပိတ္စည္မ်ိဳးစံုကိုပါ ေလ့လာေရးျခယ္ရေပသည္။

ဝဲယာမင္းခမ္းေတာ္ပစၥည္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ထီးျဖဴေတာ္၊ ယပ္၊ ေရတေကာင္း၊ ကြမ္းအစ္၊ စလင့္ၾကာႀကီး၊ ကလပ္၊ ယပ္မား၊ ေျခနင္း၊ သန္လ်က္ႏွင့္ အုပ္ စသည္တို႔ကို စာရင္းေကာက္ယူ၍ မွတ္တမ္းတင္ေရးျခယ္ရသည့္နည္းတူ မဟာသႀကၤန္ေတာ္ အခမ္းအနား၊ ေ႐ႊနန္းေတာ္ႀကီးသိမ္း အခမ္းအနား၊ အိမ္ေရွ႕အိမ္ေတာ္သိမ္း အခမ္းအနား၊ မင္းညီမင္းသားအိမ္သိမ္း အခမ္းအနား၊ မွဴးေတာ္မတ္ေတာ္ႀကီးတို႔အိမ္သိမ္း အခမ္းအနား၊ ထြက္ေတာ္မူရာတြင္ ခင္းက်င္းရသည့္ ဝတၳဳပစၥည္းမ်ိဳးစံုကိုပါ မွတ္တမ္းတင္ ေရးျခယ္ရေပသည္။ ထြက္ေတာ္မူႀကီးမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ၁၈၆၅ခုႏွစ္က မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး ေက်ာက္ေတာ္ႀကီးဘုရားကို ထြက္ေတာ္မူႀကီးျဖင့္ ထြက္ေတာ္မူသည့္ အခမ္းအနားမ်ိဳးကိုလည္း ဆရာခ်ံဳသည္ ျပန္လည္ကူးယူ၍ မွတ္တမ္းတင္ ေရးျခယ္ခဲ့ရသည္။ ယင္းထြက္ေတာ္မူႀကီးသည္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ့နန္းတြင္း မင္းပြဲသဘင္မ်ားအနက္ အႀကီးက်ယ္ဆံုး အခမ္းအနားဆံုးႏွင့္ အစံုလင္ဆံုး မင္းခမ္းမင္းနားတစ္ရပ္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရေပသည္။

ေရွးမင္းတို႔လက္ထက္ သမီးေတာ္၊ တူမေတာ္၊ ေျမးေတာ္တို႔ႏွင့္တကြ မိဖုရားေမာင္းမမိႆံတို႔၌ ဆင္ယင္ထံုးၿမိတ္႐ိုးျဖစ္ေသာ မဏိကိုးပါး၊ ေလးပါးရာသီ၊ နဂါးပတ္ေက်ာ့ကြင္း၊ ပုလဲကြန္ခ်ာ၊ ရတနာမ႑ိဳင္၊ ေမာရဂီဝါ၊ ဟသၤာစာခြန္႔၊ ပုစဥ္းေတာင္ျဖန္႔ စသည့္ ဆံထံုး (၅၅)မ်ိဳး အျပင္ သားေတာ္မ်ား ေသွ်ာင္ထံုးမဂၤလာ အခမ္းအနားတြင္ ဆင္ယင္ၿမဲေသွ်ာင္ (၁၂)ရပ္၊ သမီးေတာ္မ်ား နားထြင္းမဂၤလာ အခမ္းအနားတြင္ ဆင္ယင္ၿမဲ ရတနာစည္းပံုေတာ္ေလးရပ္၊ နဖူးစည္းပါ ရတနာ ေပါက္ခ်ပ္ေသွ်ာင္ပံု၊ နဖူးစြဲပရိတ္ခ်ည္ကံုးပါေသွ်ာင္ပံု (၁ဝ)မ်ိဳး၊ ကိုယ္ဝတ္ေ႐ႊပုစြန္ဆီ အကၤ်ီေတာ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ မလႅိကာအဆင္တန္ဆာေတာ္၊ မဟလႅတာအဆင္တန္ဆာေတာ္၊ မကိုဋ္ေတာ္ေလးဆူ၊ မင္းဧကရာဇ္တို႔၏ ဆင္ယင္ၿမဲမကိုဋ္ေတာ္၊ စိႏာၱမဏိမကိုဋ္ေတာ္၊ ျဗဟၼတန္ဆာတုရင္ေတာ္၊ သိၾကားတန္ဆာတုရင္ေတာ္၊ ေမာက္တို၊ ေမာက္ရွည္ႏွင့္ ကိုယ္ဝတ္တန္ဆာေတာ္မ်ိဳးစံုကိုလည္း ေရးရျခယ္ရေပသည္။

ထို႔အတူ အိမ္ေရွ႕မင္းႏွင့္ သားေတာ္၊ သမီးေတာ္မ်ားအား ေပးသနားသည့္ ေဗာင္း၊ နားေတာင္း၊ ဝတ္လံု၊ စလြယ္၊ ဘြဲ႕ျဖဴမ်ား၊ မွဴးေတာ္မတ္ေတာ္ႀကီးမ်ားအား ေပးသနားသည့္ ေဗာင္း၊ နားေတာင္း၊ ဝတ္လံု၊ စလြယ္၊ ဘြဲ႕ျဖဴမ်ား၊ ထို႔ေအာက္ေနရာငါးသြယ္ေန မွဴးေတာ္ မတ္ေတာ္တို႔အား ရာထူးႀကီးငယ္အလို ေပးသနားသည့္ ေဗာင္း၊ နားေတာင္း၊ ဝတ္လံု၊ စလြယ္၊ ဘြဲ႕ျဖဴမ်ား၊ နန္းတြင္းေနသူတို႔ အသံုးအေဆာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ စည္းပံု၊ ထိပ္ခ်ဳပ္ပန္းႏွင့္ဖက္၍ ဝတ္ဆင္ၿမဲအကၤ်ီႀကီး၊ လက္မ်ားတုရင္ေရာင္ အကၤ်ီႀကီး၊ ေ႐ႊထီးေ႐ႊနန္းအဆက္ဆက္၊ အမိန္႔ေတာ္ထြက္၊ ထံုးၿမိတ္႐ိုး၊ ဆံထံုးခုႏွစ္လံုးပံု၊ ယင္းႏွင့္တြဲဖက္၍ ဝတ္ဆင္ၿမဲ ဒြါဒရာပါ လက္ဖ်ားႏွစ္ဖက္တုရင္တပ္ တန္ဆာႀကီး ေလးမ်ိဳး၊ ပန္းသြယ္နားေတာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလည္း ေရးျခယ္မွတ္တမ္းတင္ရေပသည္။

ထို႔ျပင္ မွန္နန္းေတာ္အတြင္း ထားရွိသည့္ သိၾကား၊ ျဗဟၼာ၊ စတုေလာကပါလနတ္႐ုပ္၊ ဒႏၱိမုခနတ္တိုင္က်မ္းထြက္၊ အ႒ဝီသနတ္ (၂၈)၊ ေလာကီက်မ္းထြက္၊ သူရႆတီ၊ စႏၵီ၊ ပရမိသြာ၊ မဟာပိႏၷဲ၊ ေဂါရမႏၱနတ္(၅)၊ ရာဇမတၱဏ္က်မ္းထြက္ ဗနီနတ္ကစ၍ မာရ္နတ္ေရာက္ နတ္ႀကီး (၁၅)ပါး၊ ကိုယ္ေစာင့္နတ္ (၁၂)ပါး၊ ႐ုကၡစိုး၊ ဘုမၼစိုး၊ အာကာသစိုး၊ ႐ိုးရာနတ္မ်ားႏွင့္ ေဘးေတာ္မ်ား လက္ထက္ေတာ္ အရပ္ရပ္ၿမိဳ႕ရြာမ်ားက လာေရာက္ ဆက္သသည့္ ေဇာ္ဂ်ီ၊ ပုဏၰား၊ လူ၊ ေမ်ာက္၊ နဂါး၊ ဂဠဳန္၊ ကိႏၷရာ၊ က်ား၊ ဆင္၊ က်ီးျဖဴ၊ ကုလားအုပ္ႏြား၊ စာမရီ၊ ျမင္း၊ ဆိတ္၊ ကရဝိက္၊ ဥေဒါင္း၊ ျခေသၤ့၊ ၾကက္၊ လူကဖြားေသာ ဘီလူး၊ ဆင္ျဖဴေတာ္၊ ေမ်ာက္ျဖဴႏွင့္ ရခိုင္ပါ ေၾကး႐ုပ္ႏွင့္ အေျမာက္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေရးျခယ္မွတ္တမ္းတင္ရသည္။

ေ႐ႊနန္းလက္သံုး ပုရပိုက္မ်ားသည္ နန္းဓေလ့သ႐ုပ္ေဖာ္႐ုပ္ျပ စာအုပ္ႀကီးမ်ားသဖြယ္ျဖစ္သည့္ အတြက္ ျမန္မာ့နန္းတြင္း၌  အေရးပါအရာေရာက္သည္ႏွင့္အမွ် နန္းတြင္းပန္းခ်ီေတာ္မ်ားအဖို႔လည္း အၿမဲထာဝစဥ္ လက္ကိုင္ျပဳရမည့္ ပုရပိုက္ႀကီးမ်ား ျဖစ္ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာခ်ံဳသည္ ပန္းခ်ီေတာ္ဘဝတြင္ ေ႐ႊနန္းလက္သံုး ပုရပိုက္မ်ားကို ေၾကညက္ေအာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ေလ့လာ၍ ကူးယူေရးဆြဲရျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

ဆရာခ်ံဳတစ္ေယာက္ လူလားေျမာက္၍ ျမန္မာ့နန္းတြင္း၌ ပန္းခ်ီေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းေနသည့္ ေခတ္ကာလတြင္ ျမန္မာ့႐ိုးရာပန္းခ်ီသည္ နံရံပန္းခ်ီမွ ပုရပိုက္ပန္းခ်ီသို႔ ကူးေျပာင္းခဲ့ၿပီး ပုရပိုက္ပန္းခ်ီမ်ားအရွိန္ရ အားေကာင္းစကာလဟု ဆိုရမည္။ ပန္းခ်ီအႏုပညာသည္ မ်ားသည္လည္း နန္းတြင္းသို႔ စုေသးစုန္စာရင္းဝင္အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္အေနျဖင့္ စနစ္တက် ေရာက္ရွိလာၾကၿပီး ေ႐ႊေရးပန္းခ်ီ၊ ေငြေရးပန္းခ်ီ၊ ေဆးေရးပန္းခ်ီ တာဝန္အဆင့္ဆင့္ ပန္းခ်ီေတာ္၊ ပန္းခ်ီေတာ္ေခါင္း၊ ပန္းခ်ီေတာ္အုပ္ဟူ၍ ရာထူးအဆင့္ဆင့္ျဖင့္ နန္းဓေလ့တို႔ကို မွတ္တမ္းတင္ေနခ်ိန္ ျဖစ္ေလသည္။

အေၾကာင္းအရာပိုင္းအေနျဖင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ ဂုဏ္ေတာ္ဘြဲ႕မွသည္ ပေဒသရာဇ္ ဧကရာဇ္တို႔၏ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ဆီသို႔ ေျပာင္းလဲလာၿပီး နန္းစနစ္ပိုင္းအေနျဖင့္မူ အနီး၊ အေဝးစနစ္ကို ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာမ်ား တစ္စတစ္စ ေျပာင္းလဲႀကိဳးပမ္း အားထုတ္လာျခင္းမွာ ထူးျခားခ်က္တစ္ရပ္ဟု ဆိုရေပမည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အနီး၊ အေဝးစနစ္ျဖင့္ ေရးဆြဲပံု ေရးဆြဲနည္းဟု မိန္႔ဆိုၾကသည္။

ေဖာ္ျပပါ အနီး၊ အေဝးစနစ္ကို (၁၈)ရာစု ျမန္မာပန္းခ်ီေလာကတြင္ ႀကိဳၾကားႀကိဳၾကား ေတြ႕ျမင္လာရၿပီး ပန္းခ်ီေတာ္ ဦးၾကာညြန္႔၏ လက္ရာပုရပိုက္ ပန္းခ်ီမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ျမင္ရေပသည္။ ယင္းစနစ္ကို ဆရာစာႏွင့္ ဆရာခ်ံဳတို႔က ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ၾကရာ တစ္စတစ္စ တိုးတက္ေအာင္ျမင္လာသည့္ သေဘာကို ေတြ႕ျမင္ရေပသည္။ အထူးသျဖင့္ ဆရာခ်ံဳ ေရးဆြဲေသာ မိသားစုပံုမ်ားမွ ေနာက္ခံတိုက္တန္းလ်ားမ်ားတြင္ အထင္အရွားေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေပသည္။ ဆရာခ်ံဳသည္ ယင္းအနီး၊ အေဝးစနစ္မ်ိဳးကို ေလ့လာေရးဆြဲေနရာမွ သဘာဝနည္းမွ အနီး၊ အေဝးစနစ္ဆီသို႔ တျဖည္းျဖည္း တစ္စတစ္စ ေျပာင္းလဲေရးျခယ္သည္။ ရာခိုင္ႏႈန္းၾကည့္ ေအာင္ျမင္မႈ မရေသာ္လည္း ဆရာခ်ံဳ၏ လံု႔လ၊ ဝီရိယ၊ ဇြဲႏွင့္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေၾကာင့္ အေတာ္အသင့္ ေအာင္ျမင္သည္ဟု ဆိုရေပသည္။

သို႔ကလို ပန္းခ်ီေတာ္ဆရာခ်ံဳသည္ ပန္းခ်ီပညာကို ေန႔မအားညမနား ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ ေရးဆြဲေနစဥ္အတြင္း အဂၤလိပ္ – ျမန္မာ တတိယစစ္ပြဲျဖစ္ပြား၍ အဂၤလိပ္တို႔၏ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရကာ (၃)လမွ် အက်ဥ္းခ်ခံရသည္။ အက်ဥ္းမွလြတ္ေသာအခါ ဆရာခ်ံဳအား ‘ကာနယ္ဆေလဒင္’ က သူ႕ထံ၌ အမႈထမ္းရန္ေခၚသည္ကို တိုင္းတစ္ပါးသားတို႔ လက္ေအာက္တြင္ အမႈမထမ္းလိုသျဖင့္ ျငင္းပယ္ခဲ့ေလသည္။

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၇ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ (၈)ရက္ (ခရစ္ ၁၈၈၅ ခု၊ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၉ရက္) တနဂၤေႏြေန႔သည္ကား ဆရာခ်ံဳအဖို႔ သူ႕ဘဝ၌ တစ္သက္ေမ့မရသည့္ေန႔ ျဖစ္သည္။ ထိုေန႔ကား အရွင္ႏွစ္ပါးကို ဥပယ္တံမ်ဥ္ျဖင့္ အိႏၵိယသို႔ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားသည့္ ‘ပါေတာ္မူေန႔’ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။ ပါေတာ္မူစဥ္က ဆရာခ်ံဳသည္ မန္းေနျပည္ေတာ္မွာပင္ ရွိေနသည္။ အရွင္ႏွစ္ပါးအား ၾကက္ငွက္ဖမ္းဆီးသလို လြယ္လင့္တကူ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားသည့္ အျဖစ္ကို ဆရာခ်ံဳသည္ မ်က္ဝါးထင္ထင္ ျမင္ေတြ႕လိုက္ရသည္။ ဆရာခ်ံဳသည္ ေနာင္လာေနာက္သားမ်ား အမွတ္တရႏွင့္ ဇာတိမာန္တက္စိမ့္ေသာငွာ အရွင္ႏွစ္ပါး ပါေတာ္မူပံုကို ပန္းခ်ီေရးခဲ့ေလသည္။

ထို႔ျပင္ ဆရာခ်ံဳသည္ လယ္ထြန္မဂၤလာသဘင္ကို ျပန္လည္ေရးဆြဲ မွတ္တမ္းတင္သည္။ ေရွးအခါက နန္းၿမိဳ႕အတြင္း မင္းမွဴးမတ္တို႔ သြားလာေနထိုင္ၾကပံုကို ပန္းခ်ီျဖင့္ ျခယ္မႈန္းသည္။ ေတြ႕ႀကံဳခဲ့သည္တို႔ကို ျပန္လည္ေရးမွတ္သည္။ ပိတ္ကားတြင္လည္း ေရးဆြဲသည္။ ပုရပိုက္တြင္လည္း ျခယ္မႈန္းသည္။ သို႔ေသာ္ ထီးသုဥ္း၊ နန္းသုဥ္း၊ ၿမိဳ႕သုဥ္း သံုးညျဖင့္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး သူ႕ကၽြန္ျဖစ္ေနရခ်ိန္မို႔ အားေပးမည့္သူမရွိ။ ဝယ္ယူခ်ီးျမႇင့္သူ မရွိေခ်။ အခက္အခဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးၾကားမွ ဆရာခ်ံဳသည္ ထြက္ေပါက္ကို ရွာႀကံခဲ့သည္။ အမ်ားမိုးခါးေရေသာက္သလို သူမေသာက္လို။ မိမိတတ္ကၽြမ္းရာ ယံုၾကည္ရာအလုပ္မ်ိဳးကိုသာ လုပ္ကိုင္လိုသူျဖစ္သည္။

ဆရာခ်ံဳသည္ ပိတ္မ်ားကို လက္မ (၂ဝ)ပတ္လည္ အရြယ္ပိုင္းျဖတ္ကာ သစ္သားျဖင့္ ေဘာင္ၾကက္လုပ္ၿပီးေနာက္ ပံုတူ၊ ႐ႈခင္း၊ နန္းၿမိဳ႕႐ိုး၊ ဘုရားပုထိုးႏွင့္ ဇာတ္နိပါတ္တို႔ကို ေရးျခယ္သည္။ ပန္းခ်ီကားႏွစ္ဆယ္၊ အစိတ္ခန္႔ စုမိသည့္အခါ ေဆာင္းအကုန္ ေႏြအကူး စပါးေပၚခ်ိန္တြင္ က်င္းပေလ့ရွိသည့္ ဘုန္းႀကီးပ်ံ၊ ဘေတာ္ပ်ံ၊ မယ္ေတာ္ပ်ံမ်ားမွ တလားႀကီးေလာင္တိုက္ စသည္မ်ားတြင္ ခ်ိတ္ဆြဲျပသ၍ ေရာင္းခ်ခဲ့သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ မ႑ပ္အငယ္စားထိုးၿပီး ပန္းခ်ီကားမ်ား ခ်ိတ္ဆြဲၿပီး ဘုန္းႀကီးပ်ံမ်ားတြင္ ျပသသည္။ ၁၈၉၀ျပည့္ႏွစ္ေလာက္တြင္ ဆရာခ်ံဳသည္ ထိုသို႔ တီထြင္ျပသေၾကာင္း မွတ္သားရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပထမဦးဆံုးက်င္းပေသာ တစ္ကိုယ္ေတာ္ ပန္းခ်ီျပပြဲမ်ိဳးဟု ဆိုရေပမည္။ ေနာင္အခါ ဆရာခ်ံဳကိုအားက်၍ အျခားပန္းခ်ီဆရာမ်ားကလည္း ထိုသို႔ျပသေၾကာင္း သိရေပသည္။

ဆရာခ်ံဳသည္ ပံုတူ၊ ႐ႈခင္းႏွင့္ နိပါတ္ေတာ္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကိုသာမက နန္းတြင္း မိသားစုတို႔၏ ေနပံုထိုင္ပံုမ်ားကိုလည္း မၾကာခဏ ေရးဆြဲေလသည္။ မင္းသားတစ္ေယာက္၊ မင္းသမီးႏွစ္ေယာက္ႏွင့္ အေျခြအရံမ်ားပါေသာပံုမ်ားကို ဆရာခ်ံဳ အမ်ားဆံုးေရးဆြဲေလ့ရွိေပသည္။ ယင္းပံုမ်ားတြင္ ေရွးျမန္မာမင္းမႈထမ္းႏွင့္ နန္းတြင္းသူနန္းတြင္းသားမ်ား၏ ဆင္ယင္ထံုးဖြဲ႕မႈကိုသာမက ေရွးျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားေဆးေပါ့လိပ္(ေျပာင္းဖူးဖက္လိပ္) ကိုင္ဟန္ႏွင့္ သားငယ္အားႏို႔တိုက္ဟန္မ်ား ပါဝင္တတ္ေလသည္။

ၿဗိတိသွ်တို႔က ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးကို သိမ္းပိုက္ၿပီးၿပီဆုိေသာ္လည္း အေနအထား မက်ေသးေပ။ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရးအတြက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ ႀကိဳးပမ္းေနရခ်ိန္ျဖစ္သည္။ တစ္ေနရာႏွင့္ တစ္ေနရာ ကူးသန္းသြားလာေရးတြင္လည္း စိတ္မခ်ရ။ ေရာင္းေရးဝယ္တာတို႔လည္း ကေမာက္ကမ ျဖစ္ေနရာ ဝမ္းေရးအတြက္ ျပည္သူတို႔ အႏိုင္ႏိုင္ လံုးပမ္းေနရခ်ိန္ဟု ဆိုရေပမည္။ ဝမ္းဝဖူလံုပါမွ အႏုပညာကို အားေပးႏိုင္မည့္ အေျခမ်ိဳးတြင္ ျပည္တြင္းမွ တိုင္းရင္းသားထက္ ျပည္ပမွ ခရီးသည္ႏွင့္ ၿဗိတိသွ်စစ္တပ္မွ စစ္ဗိုလ္မ်ား၏ ဝယ္ယူအားေပးမႈကို အႏုပညာသည္မ်ား ေမွ်ာ္ကိုးေနရခ်ိန္ ျဖစ္ေပသည္။ ထို႔ေနာက္ ဆရာခ်ံဳသည္ ငယ္ဆရာ ဆရာေတာ္ဦးတိႆ၏ ဖိတ္ေခၚခ်က္အရ မအူပင္ၿမိဳ႕နယ္ မလက္တိုရြာသို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ဆရာခ်ံဳမိသားစုကို ဆရာေတာ္က ေနေရးစားေရးကို တာဝန္ယူထားေလရာ အပူအပင္သိပ္မရွိလွေခ်။ ဆရာခ်ံဳသည္ ဆရာေတာ္၏ ကူကံုးေက်ာင္းတိုက္ဝင္းအတြင္းရွိ ပထမအာ႐ံုခံတန္ေဆာင္းအတြင္း ခ်ိတ္ဆြဲရန္ ငရဲႀကီးရွစ္ထပ္ သ႐ုပ္ေဖာ္ပန္းခ်ီကားကို ေရးဆြဲေပးခဲ့သည္။ တစ္စတစ္စ သတင္းပ်ံ႕ႏွံ႕သြားရာ ဆရာေတာ္၏ ဒါယိကာ၊ ဒါယိကာမမ်ားက နိပါတ္၊ ရာဇဝင္ကားမ်ား အပ္ႏွံၾကသည္။ ဆရာခ်ံဳသည္ မလက္တိုရြာသို႔ ေရာက္ေနေသာ္လည္း အတတ္ပညာခန္းႏွင့္ အဆက္မျပတ္ေပ။ မႏၱေလးမွတစ္ဆင့္ အင္းဝ၊ မံုရြာ၊ ပခုကၠဴၿမိဳ႕မ်ားသို႔ သြားေရာက္ကာ ပန္းခ်ီဆြဲသည္။

သို႔ကလို အေျခအေန၌ ဝမ္းေရးအတြက္ ဆရာခ်ံဳသည္ ရရာအလုပ္ကို လက္ခံသည္။ ရရာအလုပ္ဆိုေသာ္လည္း မိမိတတ္ကၽြမ္းသည့္ ပန္းခ်ီပညာျဖင့္ ႐ုိး႐ိုးသားသား အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေ႐ႊနန္းတြင္း ပန္းခ်ီေတာ္ဘဝမွာကဲ့သို႔ ေနရာအတည္တက် မရွိေခ်။ ကသီလင္တ ျဖစ္ရသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ အလွဴမ႑ပ္ ဆင္ယင္မြမ္းမံရသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ပုရပိုက္အခ်ိဳ႕ကို မိတၱဴကူးဆြဲေပးရသည္။ ဘုန္းႀကီးပ်ံမ်ား ႀကံဳႀကိဳက္သည့္အခါ စပ္ (ေခၚ) ယာယီလုပ္ငန္းကို အမ်ားႏွင့္ပူးေပါင္း လုပ္ကိုင္ရသည္။ ဆရာခ်ံဘဝသည္ ႏွဲသမား၏ပါးစပ္ကဲ့သို႔ ပိန္လိုက္ေဖာင္းလိုက္ျဖင့္ (၁၂)ႏွစ္မွ် အခ်ိန္ကုန္ခဲ့သည္။ ထို (၁၂)ႏွစ္အတြင္း မႏၱေလးမိုးတားေက်ာင္းတုိက္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ပ်ံလြန္ေတာ္မူရာတြင္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ ပံုတူကို ေရးဆြဲေပးဖူးသည္။ ေ႐ႊဘုိနယ္ ဇင္းကုန္း၊ ထန္းတပင္ႏွင့္ တစ္မိုင္ေလာက္အကြာ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းတိုက္ ဆရာေတာ္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူစဥ္အခါက တလားႀကီး၊ ေလာင္တိုက္တို႔တြင္ ခ်ိတ္ဆြဲရန္ ကားေလးခ်ပ္ ေရးဆြဲေပးဖူးသည္။ ေမၿမိဳ႕ အနီးစခန္း ဆင္ေခါင္းႀကီးရြာ၊ သူႀကီး ဦးေခါင္းေလာင္း၊ ေဒၚအဲလင္တို႔၏ အလွဴမ႑ပ္ကို တခမ္းတနား ဆင္ယင္ေပးဖူးသည္။ ကသာခ႐ိုင္ မန္လည္မွ ဒကာ၊ ဒကာမမ်ား အပ္ႏွံသျဖင့္ မိသားစုပံု ေလးခ်ပ္ေရးဆြဲဖူးသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ေနအိမ္မ်ားတြင္ ခ်ိတ္ဆြဲ၍ ကိုးကြယ္ပူေဇာ္ရန္ အလို႔ငွာ အပ္ႏွံၾကသည့္ မဟာမုနိ႐ုပ္ရွင္ျမတ္ႀကီးပံုေတာ္ကို အရြယ္အစား အမ်ိဳးမ်ိဳး ေရးဆြဲေပးရသည္။ ထိုေခတ္က သံုးေပပတ္လည္အရြယ္ကား တစ္ခ်ပ္ကို စရိတ္ၿငိမ္း (၁ဝ)က်ပ္ ရသည္။ သို႔ေသာ္ အၿမဲတမ္းဝင္ေငြမွန္သည့္ အလုပ္မ်ိဳး မဟုတ္သျဖင့္ ဆရာခ်ံဳတို႔လို အႏုပညာသည္တို႔၏ ဘဝသည္ အာမခံခ်က္ မရွိေပ။

ထို႕ေနာက္ ဆရာခ်ံဳတို႔ မိသားစုသည္ ၁၉၁၁ခု ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ မအူပင္ မလက္တိုရြာမွတစ္ဆင့္ ရန္ကုန္သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့ၾကသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ က်ံဳးႀကီးလမ္းေထာင့္မွ (ယခင္ အေဆြေတာ္ဆံသေနရာ) ႏွစ္ထပ္ပ်ဥ္ေထာင္အိမ္ ေလးခန္းတြဲ၌ ငွားရမ္း၍ အေျခစိုက္ေနထိုင္သည္။ ရန္ကုန္သို႔ ေရာက္ခဲ့ေသာ္လည္း ဆရာခ်ံဳမွာ မွန္းခ်က္ႏွင့္ ႏွမ္းထြက္ မကိုက္ခဲ့ေပ။ ရန္ကုန္တြင္လည္း မိမိပညာကို အားေပးျခင္း မရွိရကား ဆိုင္းဘုတ္မ်ား ေရးဆြဲျခင္းျဖင့္ ဆင္းေတာင့္ဆင္းရဲ ေနထိုင္ရေလသည္။ ဆရာခ်ံဳသည္ မင္းေနျပည္ေတာ္ မႏၱေလးတြင္လည္း ျမန္မာ့ပန္းခ်ီကို အားေပးမည့္သူ မရွိ။ ရန္ကုန္တြင္လည္း အရာသြင္းသူ မရွိေတာ့သျဖင့္ ျမန္မာမႈပန္းခ်ီကို အေတာ္စိတ္ကုန္သြားပံု ရေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဆရာခ်ံဳသည္ က်ံဳးႀကီးလမ္း၌ ေနထိုင္ေနစဥ္ ပန္းခ်ီဆရာ ဦးဘလံုႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ေရးဆြဲေနသူ ပန္းခ်ီဆရာ ဦးဘစိန္က ဆရာခ်ံဳထံသြားၿပီး ျမန္မာမႈပန္းခ်ီ သင္ျပေပးရန္ ေတာင္းပန္ေသာအခါ –

‘ျမန္မာမႈ ပန္းခ်ီေတြကို မင္းလိုက္စားလို႔ေတာ့ ဟန္မယ္မထင္ဘူးကြယ္။ ငါ တယ္အားမေပးခ်င္ဘူး၊ ဒီပညာေတြက မင္းခမ္းမင္းနားနဲ႔ ဘုရားပုထိုးေတြမွာသာ သံုးတာကြ၊ အခု တို႔ရဲ႕မင္းလည္း မရွိေတာ့ဘူး၊ ကုလားမင္း အုပ္စိုးေနၿပီ။ ဗုဒၶကိစၥက ၾကည့္ျပန္ေတာ့လည္း သာသနာ့ ဒါယကာမရွိေတာ့ သာသနာမကြယ္လွ်င္ ေတာ္ေသးသေပါ့ကြယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ျမန္မာမႈပန္းခ်ီကို ဗဟုသုတအျဖစ္ ေလ့လာေပါ့ကြယ္။ ကုလားလက္ထက္ ကုလားပန္းခ်ီပဲ ႀကိဳးစားသင္ရင္ ေကာင္းလိမ့္မယ္ထင္တယ္ ေမာင္ဘစိန္ရာ’

ဟု ဆရာခ်ံဳက ေျပာခဲ့ေလသည္။

တကယ္ပင္ ဆရာခ်ံဳသည္ ျမန္မာမႈပန္းခ်ီကို စိတ္ကုန္ခဲ့ၿပီး တစ္ခါတစ္ရံ ပန္းခ်ီပညာျဖင့္ အသက္ေမြးျခင္းကိုပင္ စြန္႔လႊတ္၍ ဆန္အေရာင္းအဝယ္လုပ္ ကုန္ကူးရန္ပင္ စိတ္ကူးဖူးသည္ဟု ဆိုသည္။

ထို႔ေနာက္ ဆရာခ်ံဳသည္ လက္တည့္စမ္း၍ ႐ုပ္ရွင္ေၾကာ္ျငာမ်ား ေရးဆြဲလိုသျဖင့္ ႐ုပ္ရွင္႐ံုပိုင္ရွင္တို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္ခဲ့ေလသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အဂၤလိပ္၊ တ႐ုတ္ ႐ုပ္ရွင္ပိုစတာမ်ားကုိ စမ္းသပ္ေရးဆြဲသည္။ တစ္စတစ္စျဖင့္ ဆရာခ်ံဳနာမည္ထြက္လာသည္။ ဆရာခ်ံဳေရးဆြဲေသာ ပိုစတာကားခ်ပ္မ်ားမွ အထူးသျဖင့္ ဆင္႐ုပ္ႏွင့္ က်ား႐ုပ္မ်ားသည္ လက္ရာေျမာက္ၿပီး သဘာဝက်လွေလရာ တစ္ေန႔တြင္ အိန္အန္ေထာင္ကနားေဆးတိုက္ သူေ႒းကိုယ္တိုင္ လာေရာက္ၿပီး ဆရာခ်ံဳ၏ထံတြင္ က်ားတံဆိပ္ေဆးေၾကာ္ျငာမ်ား အပ္ႏွံေလသည္။ က်ားသူေ႒းႏွင့္ ဆက္သြယ္မိသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ ဆရာခ်ံဳ၏ ေနေရးစားေရးမွာ ပူပင္စရာ မလိုေတာ့ေပ။

ကနားသူေ႒းသည္ ဆရာခ်ံဳ ရန္ကုန္မေရာက္မီက ေဆးေၾကာ္ျငာမ်ားကို ျမန္မာႏွင့္ တ႐ုတ္ပန္းခ်ီဆရာ အခ်ိဳ႕ထံတြင္ အပ္ႏွံဖူးသည္။ က်ား႐ုပ္မ်ားသည္ လွပေသာ္လည္း အားမာန္မပါသျဖင့္ အသက္မဝင္ဘဲ ရွိသည္။ ဆရာခ်ံဳက က်ား႐ုပ္မ်ားကို ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း ေရးဆြဲႏိုင္မွန္း သိသည့္အခါ က်ားေဆးတိုက္ေၾကာ္ျငာမ်ားကို ဆရာခ်ံဳထံ အၿမဲအပ္ႏွံေပေတာ့သည္။ ဆရာခ်ံဳသည္ က်ားေဆးတိုက္ေၾကာ္ျငာမ်ား ေရးလိုက္၊ ႐ုပ္ရွင္ပိုစတာေၾကာ္ျငာမ်ား ေရးလိုက္ျဖင့္ တျဖည္းျဖည္း လက္ရာတက္လာသည္။ သားကိုျမႏွင့္ ကိုခ တို႔ကလည္း ဝိုင္းဝန္းလုပ္ကိုင္ေပးရာ ဆရာခ်ံဳႏွင့္ သားအဖမ်ား ပန္းခ်ီလုပ္ငန္းဟူ၍ တစ္စတစ္စ ထင္ေပၚလာသည္။

ေလးႏွစ္ခန္႔ၾကာေသာအခါ လုပ္ငန္းတစ္စတစ္စ အရွိန္ရလာခဲ့ၿပီး တပည့္လက္သားမ်ားႏွင့္ တိုးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္လိုသည့္အတြက္ အျခားသူစိမ္းမ်ားကို မေခၚယူေတာ့ဘဲ တူ ကိုေက်ာက္ႏွင့္ ကိုပုတို႔ကို ရန္ကုန္သို႔ ေခၚယူသည္။ မ်ားမၾကာမီ က်ားသူေ႒းက ကိုပု၏ ေနပံုထိုင္ပံုႏွင့္ ႐ိုးသားမႈကို သေဘာက်လွသျဖင့္ သားအမွတ္ျဖင့္ ေမြးစားလိုသည့္အတြက္ ဆရာခ်ံဳထံ ခြင့္ပန္ေလရာ ဆရာခ်ံဳကလည္း ေရွာေရွာ႐ွဴ႐ွဴျဖင့္ ခြင့္ျပဳေလသည္။ က်ားသူေ႒း စင္ကာပူသို႔ တစ္ႏွစ္တစ္ေခါက္ ျပန္တိုင္းလိုလို ကိုပုပါသြားတတ္ၿပီး ေနာင္အခါ တ႐ုတ္အသိုင္းအဝိုင္းတြင္ ‘ေအာင္ဘြန္ပု’ ဟူ၍ အမည္တြင္ကာ စင္ကာပူတြင္ ေနထိုင္ခဲ့ေလသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီး ၿပီးဆံုးၿပီးေနာက္ ကိုပုသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာၿပီး ကိုရင္ဝတ္သည္။ ထို႔ေနာက္ ပဥၥင္းတက္သည္။ ေနာက္ဆံုး ေရစႀကိဳတြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္။

ဆရာခ်ံဳသည္ ပန္းခ်ီေရးဆြဲေနေသာ္လည္း ဝါသနာကို မေဖ်ာက္ႏိုင္ဘဲ အားလပ္သည့္အခါ သရက္ေတာေက်ာင္းတိုက္အတြင္းသို႔သြားေရာက္၍ဖိုထိုးေလ့ရွိသည္။ အဂၢိရတ္ဆိုင္ရာသိုက္သမုိင္းႏွင့္ က်မ္းစာအုပ္မ်ားကိုလည္း ရွာေဖြဖတ္႐ႈသည္။ ရပ္ေရးရြာေရးကိစၥမ်ားကိုလည္း ေမ့ေလ်ာ့ေလ့မရွိ။ ဘီဘီအမ္ေအ (ေခၚ) ‘ပုညကုသလဗဟုကရအသင္း’ တြင္ အသင္းဝင္လူႀကီးတစ္ဦးအျဖစ္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္သည္။

ဆရာခ်ံဳႏွင့္ သားမ်ားသည္ ပန္းခ်ီကိုသာမက အားလပ္သည့္အခါ နတ္၊ ျဗဟၼာ၊ သိၾကား၊ (၃၇)မင္း၊ ဘီလူး၊ ေဇာ္ဂ်ီ၊ ျမင္း၊ သူငယ္ေတာ္၊ ရဟန္းႏွင့္ ပန္း၊ ျခဴး၊ ကႏုတ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ထုလုပ္ေရာင္းခ်သည္။ ကိႏၷရာ၊ ကိႏၷရီ၊ ဟသၤာ၊ ျခေသၤ့၊ မင္းသားမင္းသမီး ႐ုပ္ထုမ်ားကို သီးျခားအပ္ႏွံလွ်င္လည္း ထုလုပ္ေပးသည္။ အပ္ထည္မ်ားျပားလာသည့္အခါ မႏၱေလးမွ ပညာသည္မ်ား အေၾကာင္းၾကားၿပီး ခြဲေဝလုပ္ကိုင္ၾကသည္။ မႏၱေလးမွ ပညာသည္မ်ားကလည္း ဆရာခ်ံဳႏွင့္ သင့္ေတာ္မည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ရွိသည့္အခါ ခြဲေဝေပးတတ္သည္။ အလုပ္လုပ္ရာ၌ သူ႔စည္းကိုယ့္စည္းထားၿပီး လုပ္ကိုင္ေလ့ရွိရာ လာေရာက္ၿပီး အပ္ႏွံသေရြ႕ အလုပ္အားလံုးကို တစ္ဦးတည္းက လက္ဝါးႀကီးအုပ္ၿပီး လုပ္ကိုင္သည့္စနစ္မ်ိဳးကို ဆရာခ်ံဳမက်င့္သံုးေပ။ ကၽြမ္းက်င္ရာ ဆီေလ်ာ္ရာ ပညာသည္မ်ားႏွင့္ ဆရာခ်ံဳသည္ ခြဲေဝလုပ္ကိုင္ေလ့ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာခ်ံဳသည္ ရန္ကုန္သို႔ ေရာက္ေနေသာ္လည္း မႏၱေလးႏွင့္လည္း အဆက္မျပတ္၊ မအူပင္၊ မလက္တို၊ ေညာင္တံုးစသည္ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚေဒသမ်ားႏွင့္လည္း အဆက္အသြယ္မျပတ္ေပ။

ဆရာခ်ံဳကား အလြန္ျမန္မာဆန္သူတစ္ဦးျဖစ္ေလရာ ဝတ္ပံုစားပံု၊ ေနပံုထိုင္ပံုကအစ ျမန္မာစိတ္ျပင္းျပသူတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ဆရာခ်ံဳသည္ အသားလတ္၍ အရပ္မနိမ့္မျမင့္ အလြန္မြန္ရည္၍ သိမ္ေမြ႕သည္။ ေဆးေပါ့လိပ္ႀကိဳက္သည္။ အဂၢိရတ္ဝါသနာထံုသည္။ သူတစ္ပါး၏ ေက်းဇူးကိုအထူးသိတတ္သည္။ စည္းစနစ္ႀကီးသည္။ ဘာသာေရးတြင္လည္း ကိုင္း႐ႈိင္းသည္။ ေရွးအခါက ေသွ်ာင္ေနာက္တြဲထံုးေလ့ရွိၿပီး ရန္ကုန္ေရာက္ခါမွ ေခါင္းတံုးတံုးေၾကာင္း သိရသည္။ ေခါင္းတံုးတံုးလိုက္ေသာ္လည္း ေခါင္းေပါင္း သို႔မဟုတ္ တဘက္မပတ္ဘဲႏွင့္ ဘယ္အခါမွ မေတြ႕ရေပ။ ေဘာင္းဘီကိုလည္း လံုးဝ မဝတ္ေပ။ ပန္းခ်ီေရးဆြဲလွ်င္ သီခ်င္းကေလး တညည္းညည္းျဖင့္ ေရးဆြဲတတ္သည္။ ပညာကိုဝွက္၍ မထားတတ္၊ မသိနားမလည္၍ တပည့္ခံလွ်င္ က်က်နန သင္ၾကားျပသေပးေလ့ရွိသည္။ ေနမႈထိုင္မႈ၊ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈတြင္ အလြန္ ျမန္မာဆန္သူ ျဖစ္သည္။

ဆရာခ်ံဳ၏ တပည့္မ်ားအနက္ ပန္းခ်ီဦးဘစိန္၊ ဦးဘေဇာ္၊ ဦးေအာင္ျမတ္ေက်ာ္တို႔မွာ ထင္ရွားသည္။ ပန္းခ်ီဦးဘစိန္သည္ ဆရာခ်ံဳေရးဆြဲျပေသာ ပံုၾကမ္းမ်ားကို အေျချပဳၿပီးေနာက္ ေ႐ႊဘံုနိဒါန္းႏွင့္ ေလာကဗ်ဴဟာက်မ္း ေခၚ အင္႐ံုစာတမ္းလာ အဆိုအမိန္႔မ်ားကို ေပါင္းစပ္ၿပီး သူရိယ၊ ႀကီးပြားေရးစေသာ မဂၢဇင္းမ်ားတြင္ ျမန္မာမႈက႑ဖြင့္ကာ ျပန္လည္ ေရးသားေဖာ္ျပသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။ ပန္းခ်ီးဦးဘေဇာ္သည္ ဆရာခ်ံဳထံမွ ျခဴး၊ ကႏုတ္ႏွင့္ ေကာက္ေၾကာင္း ေရးနည္းေရးဟန္မ်ားတို႔ကိုမွီး၍ ေရွးျမန္မာပန္းခ်ီကို တစ္ခါတစ္ရံ ျပန္လည္ စမ္းသပ္ေရးဆြဲခဲ့သည္။

ပန္းခ်ီဦးဘစိန္သည္ ဆရာခ်ံဳထံမွ ေ႐ႊနန္းလက္သံုး ပုရပိုက္လာ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ ျမန္မာမႈမ်ားကိုသာမက ပိုစတာေရးနည္းေရးဟန္ႏွင့္ ေဆးေဖ်ာ္နည္း၊ အေရာင္ခၽြတ္နည္း၊ ထိန္းနည္း ခၽြတ္နည္းမ်ားကိုပါ ေလ့လာဆည္းပူးခဲ့သည္။

ပန္းခ်ီေတာ္အျဖစ္ အသက္ (၁၇)ႏွစ္ အရြယ္မွစ၍ အမႈထမ္းခဲ့ေသာ ဆရာခ်ံဳသည္ အသက္ (၅ဝ) အရြယ္ ၁၉၁၈ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ က်ံဳးႀကီးလမ္းေနအိမ္၌ပင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။ ပန္းခ်ီသက္တမ္း (၃၄)ႏွစ္အတြင္း ဆရာခ်ံဳသည္ စပ္ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပု၊ ႐ုပ္လံုး၊ ဗိသုကာ၊ လက္သမား စသည့္ ပညာရပ္မ်ိဳးစံုကို လုပ္ကိုင္ခဲ့ရာ ျမန္မာ့ပန္းခ်ီပန္းပုေလာကတြင္ ဆရာခ်ံဳလို ပညာစံုသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးသည္ ရွာမွရွားသည္ဟု ဆိုရေပမည္။ ဆရာခ်ံဳကြယ္လြန္ခဲ့သည္မွာ ယခုအခါ ႏွစ္ေပါင္း (၉၀)နီးပါးရွိၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ဆရာခ်ံဳကြယ္လြန္ျခင္းသည္ ျမန္မာ့နန္းတြင္းပန္းခ်ီသမိုင္းတြင္ ကြင္းဆက္ျပတ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ‘ပန္းခ်ီေတာ္’ ဟူေသာ ေဝါဟာရသည္လည္း ျမန္မာ့ပန္းခ်ီသမိုင္းတြင္ နိဂံုးခ်ဳပ္ေလၿပီဟု ဆိုရေပမည္။

ဆရာခ်ံဳသည္ ပထမဇနီးမွ ကိုျမ၊ ကိုခ၊ မတင္ႏွင့္ မတင္ဥတို႔ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ဒုတိယဇနီး ေဒၚေငြခင္မွ သား ေမာင္ေအးၾကည္ႏွင့္ သမီး မတင္ႏုတို႔ ဖြားျမင္သည္။

မည္သို႔ဆိုေစ ျမန္မာ့ပန္းခ်ီေလာကတြင္ သူမတူေအာင္ ထူးခၽြန္ေျပာင္ေျမာက္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ဝန္းလံုးရွိ တပည့္တပန္းမ်ားအား ပန္းခ်ီပညာ အေမြေပးခဲ့ေသာ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ အလြန္ထက္သန္သည့္ ပန္းခ်ီေတာ္ ဆရာခ်ံဳ ကြယ္လြန္သြားသျဖင့္ ျမန္မာ့အႏုပညာေလာကအတြက္ ႏွေျမာတသဝမ္းနည္းစရာပင္ ျဖစ္ပါသည္။

—————————