>
ပင္လယ္ျပင္ထဲက မီးျပတုိက္
ေမာင္သာရ
ဇန္နဝါရီ ၆၊ ၂ဝ၁ဝ
စာေပမိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား…။ နည္းနည္းေနာက္က်သြားတာကုိေတာ့ ခြင့္လႊတ္ပါေနာ္။ နေတၱာ္ သည္လ စာဆုိေတာ္ရာသီဆုိတာ က်ဳပ္မေမ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သည္ႏွစ္က်ခါမွ တျခားဘယ္နယ္စာေပေဟာေျပာပဲြမွလဲ မေရာက္ျဖစ္၊ က်န္းမာေရးကလဲ အသင့္အတင့္ေကာင္းေနပါရက္ကယ္မုိ႔ စာေပကိစၥ ေျပာဖုိ႔ကုိ အခ်ိန္မရလုိက္ဘူး။ ျပႆနာက ဘယ္သူမွမဟုတ္ဘူး။ က်ဳပ္ပဲ။
အေၾကာင္းက (၁) ခုတေလာမွ က်ဳပ္က စိတ္ေတြရၿပီး ဝတၳဳတုိေတြ ေရးျဖစ္ေနတယ္။ ႏွစ္ပုဒ္ ၿပိဳင္တူႀကီးမ်ားေတာင္မွ …။ တပုဒ္က Los Angeles ၿမိဳ႕ထုတ္ “ရတနာပုံေနျပည္ေတာ္သတင္းစာ”အတြ
ေနာက္တေၾကာင္းက…(၂) က်ဳပ္က ဘာေကာင္မွ မဟုတ္ေပမယ့္၊ က်ဳပ္ေနတ့ဲ Las Vegas ၿမိဳ႕မွာ အင္မတန္ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတ့ဲ အ႒မအႀကိမ္ေျမာက္ ‘စာအုပ္ပဲြေတာ္’ႀကီးနဲ႔တုိးၿပီး
အဓိက က…စာေပေဟာေျပာပဲြေတြ၊ စာတမ္းဖတ္ပဲြေတြ၊ ကဗ်ာရြတ္ပဲြေတြ၊ ေရးသူဖတ္သူ ေမးျမန္းေဆြးေႏြးပဲြေတြနဲ႔ စာေရးသက္အေတြ႔အႀကဳံ နည္းေပးလမ္းျပေဆြးေႏြးတင္ျပပဲြေ
ဘယ္စာေရးဆရာေတြ…ဘယ္ေန႔ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္ေနရာမွာ ဘာအေၾကာင္း ေဟာေျပာေဆြးေႏြးမယ္ ဆုိတ့ဲ … ဘကုန္းငါးလုံး အစီအစဥ္ေတြကုိလဲ ႀကိဳတင္ျဖန္႔ေဝထားတ့ဲ လက္ကမ္းစာအုပ္ကေလးေတြထဲမွာ အျပည့္အစုံ ေဖာ္ျပထားတ့ဲအျပင္ … website မွာနဲ႔ ေန႔စဥ္ထုတ္သတင္းစာေတြထဲမွာလဲ ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီး ဘယ္သူမဆုိ ဘယ္ေနရာ ဘယ္ခန္းမမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဝင္ေၾကးမရိွ အခမ့ဲ ဝင္ေရာက္ နားေထာင္ ႏုိင္တယ္။ ေဟာေျပာပဲြေတြ ရိွရာ … တခ်ဳိ႕ တကၠသုိလ္ေတြမွာ တခ်ိဳ႕စာၾကည့္တုိက္ေတြမွာ တခ်ဳိ႕အႏုပညာ ဆုိကေရးတီးေက်ာင္းေတြမွာ နဲ႔ တခ်ဳိ႕ စာနယ္ဇင္းတုိက္ခန္းမေတြမွာလဲ ၿမိဳ႕က စာေပသမား စာေရးဆရာ ကဗ်ာဆရာ လူငယ္ကေလာင္သစ္ေတြက ႀကိဳဆုိဧည့္ခံေနၾကေလရဲ႕။ ရင္ဘတ္မွာ စာအုပ္ပဲြေတာ္တံဆိပ္နဲ႔ ကုိယ့္နာမည္ေရးထားတ့ဲ ရင္ထုိးေလးေတြနဲ႔…။
အဲ…က်ဳပ္ ၾကက္သီးေတြ တဖ်န္းဖ်န္းထ အားက်ခ့ဲရတ့ဲ ဖြင့္ပဲြ အခမ္းအနားအေၾကာင္း ေျပာျပရအုံးမယ္။ ဖြင့္ပဲြအခမ္းအနားကုိေတာ့ ၿမိဳ႕ရဲ႕အထင္ကရ ႀကီးက်ယ္လွပခမ္းနားတ့ဲေနရာေတြမွ
ဖြင့္လွစ္လုိက္လုိ႔ ၾသဘာေပးၾကတ့ဲ လူထုပရိသတ္ရဲ႕ လက္ခုပ္သံေတြနဲ႔ တၿပိဳင္တည္းမွာပဲ … ေက်ာင္းပရဝဏ္မွာ ရပ္ထားၾကတ့ဲ ဆယ့္ရွစ္ဘီးတပ္ အလွဆင္ဇာတ္ခုံမ႑ပ္ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ႀ
အစီအစဥ္အရ … ဒီရဲ႕ the United States poet laureate ႏုိင္ငံဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘဲြ႔ရ ကဗ်ာဆရာႀကီး kay ryan က … ‘ကဗ်ာနဲ႔ ကဗ်ာကုိခံစားသူ’အေၾကာင္း နည္းနည္းေျပာၿပီး သူ႔ရဲ႕ ‘dew’ဆုိတ့ဲ ကဗ်ာကေလးကုိ ရြတ္ဆုိ ဖြင့္လွစ္လုိက္ျပန္တယ္။ ၿပီး ႏုိင္ငံေက်ာ္ဝတၳဳေရးဆရာႀကီး E.L. doctorow ကလဲ သူ႔ရဲ႕ ‘ragtime’ဝတၳဳထဲက စာတပုိဒ္ကုိ ဖတ္ျပၿပီး တတိယအႀကိမ္ ထပ္ဆင့္ဖြင့္လုိက္ၾကတယ္။ သူ႔ရဲ႕ စာေပအလင္းေရာင္ႏွစ္ျဖာ ကဗ်ာနဲ႔ဝတၳဳက las vegasရဲ႕ အေပ်ာ္အပါး ပရိသတ္အတြက္ မပါ စာဖတ္သူမ်ားအတြက္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ရဲဝ့ံစြာ ေက်ညာၿပီး အခမ္းအနားကုိ ရုတ္သိမ္းလုိက္ပါတယ္။
အဲ…စာအုပ္ပဲြေတာ္ အထိမ္းအမွတ္ျဖစ္ၾကတ့ဲ အကနဲ႔အလွျပ စာအုပ္ပုံ ဇာတ္ခုံ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ႀကီး ရွစ္စင္းကေတာ့ … က်ဳပ္တုိ႔မႏၱေလးသႀကၤန္က အကအလွယာဥ္ႀကီးေတြလုိ အရပ္ရွစ္မ်က္ႏွာ ျဖာထြက္ၿပီး ေနကုန္ေနခမ္း လွည့္ကျပေဖ်ာ္ေျဖ စာေပေဟာေျပာေနၾကေလရဲ႕ … ။
x x x
ခုႏွစ္ေတာ့ အတိအက် မမွတ္မိေတာ့ဘူး။ ၁၉၇၀ခုႏွစ္ဝန္းက်င္က ျဖစ္လိမ့္မယ္ထင္ပါရဲ႕။ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ က ‘ႏုိင္ငံတကာစာအုပ္ႏွစ္’လုိ႔ သတ္မွတ္ျပဌာန္းေက်ညာလုိက္တာနဲ႔ … က်ဳပ္တုိ႔တုိင္းျပည္မွာလဲ အစုိးရျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန စာေပဗိမာန္အဖဲြ႔က ႀကီးမႉးၿပီး စာအုပ္ပဲြေတာ္ႀကီး တခမ္းတနား ျပဳလုပ္က်င္းပခ့ဲဖူးပါတယ္။ ရန္ကုန္ေရႊတိဂုံဘုရားလမ္းနဲ႔ ဦးဝိစာရလမ္း ဆုံရာရဲ႕အထက္နားက jubilee hall မွာပါ။ ေဟာေျပာပဲြမပါ … စာတမ္းဖတ္ပဲြေတြ၊ စာေပေဆြးေႏြးပဲြေတြ၊ စာအုပ္ျပခန္းေတြ၊ ပုဂၢလိက စာအုပ္ဆုိင္ေတြနဲ႔ … ဘယ္ႏွစ္ရက္လဲ မသိ၊ အႀကီးအက်ယ္ စည္ကားသုိက္စြာ က်င္းပခ့ဲတာပါ။
သည္ jubilee hall ဆုိတာက ႏွစ္ဖက္နံရံျပည့္ဇာတ္ခုံႀကီးနဲ႔
၁၉၄၇ခုႏွစ္က မသမာသူ လူယုတ္မာတစုရဲ႕လက္ခ်က္နဲ႔ လြတ္လပ္ေရးပိသုကာ အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအပါအဝင္ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြ က်ဆုံးခ့ဲၾကရေတာ့လဲ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ေနာက္ဆုံးဂါရဝအေလးျပဳ ခံယူႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ သည္ jubilee hall ခန္းမမွာပဲ ျပင္ဆင္ျပသခ့ဲပါတယ္။
ဆုိလုိတာက ယဥ္ေက်းမႈအရေရာ ႏုိင္ငံေရးအရပါ တန္ဖုိးထားထိန္းသိမ္းထားရမယ့္ သမုိင္းဝင္အေဆာက္အဦႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဘူမိနက္သန္ မွန္ကန္တ့ဲ သည္ေနရာမွာ စာအုပ္ပဲြေတာ္ႀကီး က်င္းပျပဳလုပ္ေတာ့၊ အင္မတန္သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္ၿပီး က်က္သေရမဂၤလာအေပါင္းနဲ႔ ျပည့္စုံေအာင္ျမင္ခ့ဲတယ္လုိ႔ ဆုိရပါမယ္။ အဲသည္ စာအုပ္ပဲြေတာ္မွာ ဖတ္ၾကားတင္သြင္းေဆြးေႏြးခ့ဲၾကတ့
ဒါေပမယ့္ ဝမ္းနည္းေၾကကဲြစရာေကာင္းတာက သည္ကေန အဲသည္ေနရာမွာ အဲသည္ jubilee hallဆုိတ့ဲ သမုိင္းဝင္ယဥ္ေက်းမႈဗိမာန္ႀကီး မရိွေတာ့ပါဘူး။ ထုံးစံအတုိင္း အုပ္ခ်ဳပ္သူ မသမာသူ လူယုတ္မာ ဗုိလ္ပါတစုက ၿဖိဳခဲြေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္လုိက္ၾကပါၿ
သိတယ္ေနာ္ … ။ က်ဳပ္ေျပာခ်င္တာက အေမြအႏွစ္ရဲ႕တန္ဖုိး၊ သမုိင္းရဲ႕တန္ဖုိး၊ ေရွးေဟာင္းလက္ရာရဲ႕တန္ဖုိးကုိ … ေလးေလးစားစား သိထားနားလည္တ့ဲလူေတြနဲ႔ ေပါက္လႊတ္ပဲစား အာဏာရလူရမ္းကားေတြရဲ႕ ျခားနားခ်က္ကုိပါ။ အထက္က က်ဳပ္ေျပာခ့ဲတ့ဲ က်ဳပ္ေနေနတ့ဲ Las Vegas ၿမိဳ႕ရဲ႕ စာအုပ္ပဲြေတာ္ ဖြင့္ပဲြ အခမ္းအနား ဆုိပါေတာ့။ သည္ၿမိဳ႕ရဲ႕ ဂုဏ္ေဆာင္ သန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ အကုန္ခံေဆာက္လုပ္ထားတ့ဲ ဟုိတယ္ဥယ်ာဥ္ခန္းမႀကီးေတြမွာ မက်င္းပပဲ … သည္ၿမိဳ႕ရဲ႕ စာေပယဥ္ေက်းမႈက႑မွာ အစဥ္အလာရိွခ့ဲတ့ဲ ေနာက္ခံသမုိင္းကုိ အေၾကာင္းျပဳ တန္ဖုိးထားၿပီး ၿမိဳ႕ရဲ႕ မစည္ပင္ မထင္ရွားတ့ဲအပုိင္း၊ သာမန္ရပ္ကြက္ ၅လမ္းထဲက သာမန္ေက်ာင္းကေလးမွာပဲ ျပဳလုပ္က်င္းပခ့ဲပါတယ္။ ပရိသတ္မ်ားေလာက္တ့ဲ စာေရးဆရာေတြရဲ႕ စာေပေဟာေျပာပဲြေတြ ေဆြးေႏြးပဲြေတြနဲ႔ စာတမ္းဖတ္ပဲြေတြကုိေတာ့ တကၠသုိလ္ကခန္းမေတြ၊ ရပ္ကြက္စာၾကည့္တုိက္ေတြ၊ အႏုပညာ ပန္တ်ာသင္တန္းေက်ာင္းခန္းမေတြနဲ
အဲ … စာအုပ္ပဲြေတာ္ရဲ႕အထိမ္းအမွတ္ တံဆိပ္နဲ႔ေဆာင္ပုဒ္ကုိလဲ ေျပာရအုံးမယ္။ ဗမာျပည္ကပဲြေတာ္မွာတုန္းကေတာ့ … တံဆိပ္အမွတ္အသားက စာေပဗိမာန္ရဲ႕တံဆိပ္ … ဖြင့္ထားတ့ဲစာအုပ္ရဲ႕ လက္ဝဲဘက္စာမ်က္ႏွာေပၚက်ေန လက်ာ္ဖက္စာမ်က္ႏွာအျဖဴေပၚ ကေလာင္တံ ျဖတ္ပ်ံထားတ့ဲပုံ ပါပဲ။ စာေပဗိမာန္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးကေတာ့ သိၾကတ့ဲအတုိင္း ‘အေမွာင္ခြင္း၍ အလင္းေဆာင္အ့ံ’ မဟုတ္လား။ ဒါေပမယ့္ အဲသည္တုန္းက စာအုပ္ပြဲေတာ္ရဲ႕ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ ‘စာအုပ္စာေပ လူ႔မိတ္ေဆြ’ ျဖစ္တယ္။
ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ ၾကည့္ရေအာင္ က်ဳပ္ေျပာျပမယ္။ las vegas ၿမိဳ႕ စာအုပ္ပဲြေတာ္ရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္ တံဆိပ္က ‘နည္းနည္းဖြင့္ၿပီး ေထာင္ထားတ့ဲ စာအုပ္မ်က္ႏွာဖုံးမွာ ဝင္ေပါက္တံခါး ဖြင့္ထားတ့ဲပုံ ေရးဆဲြထားတာပါ’ …။ တံခါးေပါက္မွာေတာ့ အ႒မအႀကိမ္ေျမာက္ပဲြေတာ္ျဖစ္တ့ဲ
အင္း…က်ဳပ္တုိ႔တုိင္းျပည္က မႏၱေလး ရန္ကုန္ အစရိွတ့ဲ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးေတြမွာမ်ား သည္ las vegas
နေတၱာ္ စာဆုိေတာ္လ အတြက္ …